Szymanowski Karol

Szymanowski Karol (1882-1937)

Polski kompozytor. Uczył się muzyki u swego ojca, następnie u H. Neuhausa w Jelizawietgradzie. Od1901 do 1905 studiował kompozycję u Z. Noskowskiego i M. Zawirskiego
w Warszawie. W 1905 pod patronatem W. Lubomirskiego powstała Spółka Nakładowa Młodych Kompozytorów Polskich, w której skład weszli: K. Szymanowski, G. Fitelberg, L. Różycki i A. Szeluto - kompozytorzy określani później jako grupa Młodej Polski. Działalność Spółki polegała na publikowaniu utworów i koncertach kompozytorskich (Warszawa, Berlin).
W latach 1908, 1910, 1911 i 1914 Szymanowski podróżował do Włoch, 1911-1914 mieszkał
w Wiedniu, 1914 zwiedził Algierię, Tunis, Paryż i Londyn, do 1917 przebywał m. in. w Tymoszówce i Jelizawietgradzie, od 1919 osiedlił się w Warszawie. 1920-1922 dwukrotnie podróżował do USA.

W 1922 odbył się jego koncert kompozytorski w Paryżu, od 1922 datuje się zainteresowanie kompozytora Zakopanem, gdzie odtąd często bywał. 1927-1929 był rektorem konserwatorium
w Warszawie, 1930-1932 rektorem Wyższej Szkoły Muzycznej tamże, od 1930 mieszkał w Zakopanem. 1933-1936 występował z koncertami własnych utworów w wielu krajach Europy. Zmarł w Lozannie na gruźlicę gardła.

Był honorowym członkiem m. in. Czeskiej Akademii Umiejętności, Królewskiej Akademii Św. Cecylii w Rzymie, Królewskiej Akademii Muzycznej w Belgradzie, Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. 1935 został laureatem Państwowej Nagrody Muzycznej.
Twórczość Szymanowskiego dzielona jest przez muzykologów na 3 okresy: pierwszy (do 1914) charakteryzuje się wpływami R. Straussa i A. N. Skriabina wówczas powstały Pieśni miłosne Hafiza i opera Hagith. Drugi okres (1914-1918) naznaczony jest wpływami muzyki Wschodu (Pieśni muezina szalonego), a także twórczości C. Debussy'ego i M. Ravela (Mity na skrzypce i fortepian). W muzyce trzeciego okresu (1919-1937) Szymanowski dokonał artystycznej stylizacji muzyki kurpiowskiej i góralskiej (mazurki na fortepian, balet Harnasie, IV Symfonia koncertująca), czerpał także inspiracje z polskiej muzyki renesansowej (Stabat Mater).
Ważniejsze kompozycje: opery - Hagith (1913), Król Roger (1918-1924). Balety - Mandragora (1920), Harnasie (1923-1931). Symfonie - I f-moll opus 15 (1907, część I i II zaginęły), II B-dur opus 19 (1910, 2. wersja 1930-1936), III Pieśń o nocy na tenor lub sopran, chór mieszany orkiestrę opus 27 (1914-1916), IV Symfonia koncertująca na fortepian i orkiestrę opus 60 (1932). 2 koncerty skrzypcowe.
Utwory kameralne, m. in. - 2 kwartety smyczkowe (1917, ok. 1927), Mity opus 30 na skrzypce i fortepian (1915). Kompozycje fortepianowe - sonaty, preludia, etiudy, wariacje, mazurki. Metopy opus 29 (1915), Maski opus 34 (1916).