Instalacja i konfiguracja Linux

Linux zyskuje w ostatnich latach coraz większą popularność dzięki następującym cechom:
• jest stabilny i nie zawiesza się, raz zainstalowany nie wymaga reinstalacji
• jest całkowicie odporny na ataki wirusów,
• jest dostępny wraz z kodem źródłowym, wszelkie poprawki do systemu można wprowadzić samodzielnie lub pozyskać z Internetu,
• jest wieloprogramowy i wieloużytkownikowy, na Linuksie może bezpiecznie pracować jednocześnie wielu użytkowników (posiada ochronę pamięci i zasobów),
• umożliwia zdalną pracę i zdalną administrację (np. poprzez Internet),
• istnieje kilkadziesiąt nowych, darmowych programów.
• dobrze współpracuje z innymi Uniksami, produktami firmy Microsoft oraz Novell.
Istnieje wiele ciekawych dystrybucji Linuxa, ja zdecydowałem się opisać instalację i konfigurację RedHat.
Cechy Redhat:
• Redhat jest popularną dystrybucją Linuksa, łatwo więc znaleźć w sieci i innych publikacjach artykuły poświęcone jego konfiguracji
• Autorzy tej dystrybucji położyli szczególny nacisk na łatwość konfiguracji i obsługi systemu, co nie jest bez znaczenie dla początkujących użytkowników
• Otrzymujemy, oprócz samego systemu, ciekawy zbiór przydatnego oprogramowania biurowego (EMACS, AbiWord), graficznego (GIMP) oraz aplikacji do obsługi multimediów i Internetu
• Zarządzanie aplikacjami odbywa się za pomocą mechanizmu RPM, co umożliwia łatwą instalację, deinstalację i upgrade oprogramowania
• RedHat dobrze radzi sobie z nowoczesnym sprzętem komputerowym

Przygotowanie do instalacji
Linux może być jedynym systemem zainstalowanym na komputerze, albo dodatkowym. Jeżeli cały dysk ma być przeznaczony na zainstalowanie Linuksa nie ma najmniejszego problemu. Najważniejsze jest posiadać twardy dysk, najlepiej min. 1,5 GB lub więcej. Jest możliwość zainstalowania Linuksa wraz ze starym systemem na jednym dysku. W takiej sytuacji niezbędne będzie utworzenie partycji dyskowych, z czego ta dla Linuksa będzie miała min. 1,5GB lub więcej. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest utworzenie specjalnej partycji /boot na początku dysku i umieszczenie tam linuksowego bootloadera LILO (LinuxLoader), który będzie ładował jądro Linuksa, jak i inne systemy operacyjne, np. Windows. Można w tym celu użyć np. Partition Magic.
Przechodzimy do MS-DOS (F8 podczas startu Windows i wybieramy Tylko Wiersz Poleceń) i uruchamiamy Partition Magic z katalogu, dokąd został zdekompresowany.
1. Tworzymy partycję Primary typu ext2 o rozmiarze ok. 30 MB na początku dysku. Ta partycja zostanie podmontowana jako /boot
2. Tworzymy partycję Primary FAT16/32 dla systemu Windows, potem partycję Extended, a w niej dowolną ilość partycji logicznych FAT16/32 oraz partycję logiczną typu Linux Swap. Będzie ona służyła jako plik wymiany podczas pracy systemu. Jej rozmiar powinien być dwukrotnie większy od ilości pamięci RAM, ale przy 64 czy 128 MB rozmiar swapa można ustawić na 80-100 MB.
3. Następnie tworzymy partycję, która będzie stanowiła katalog root, czyli / Linuksa. Gdy mamy dużo wolnego miejsca na dysku i będziemy chcieli instalować dodatkowege oprogramowanie, np. StarOffice, warto zarezerwować na tę partycję 2 GB lub więcej. Dla standardowej instalacji wystarczy 1,5 GB. Ustawiamy typ partycji jako primary, a system plików ext2.
4. Ustawiamy flagę aktywności na partycję Primary zawierającą system Windows i zatwierdzamy zmiany.
5. Przywracamy system Windows i nasze pliki z backup'u wykonanego Ghostem.
Partycja /boot będzie widoczna pod Linuksem jako /dev/hda1. Pierwsza partycja primary w tym przypadku to /dev/hda2, partycja Extended /dev/hda3, zaś główny system plików Linuksa - /dev/hda4. Kolejne partycje logiczne i swap będą widoczne jako /dev/hda5,6,7 itd.
Płyty CD-ROM z systemem RedHat Linux począwszy od wersji 6.2 są bootowalne (w wersjach 7, 7.1 i 7.2 - płyta pierwsza). Oznacza to, że wystarczy zmienić opcję Boot From w BIOSie komputera na CD-ROM i włożyć płytę do czytnika, aby został uruchomiony instalator systemu. Domyślnie zostaje uruchomiony instalator graficzny. Jego zaletą jest ładny wygląd, ale w porównianiu z alternatywnym instalatorem tekstowym jest znacznie wolniejszy. Instalator RedHata, zarówno tekstowy jak i graficzny, jest łatwy i intuicyjny w obsłudze. Po instalatorze graficznym poruszamy się za pomocą kliknięć myszą, a w tekstowym pole wyboru przesuwany klawiszem [Tab], wyboru dokonujemy spacją, a zatwierdzamy Enterem.

Jeżeli komputer nie obsługuje bootowania z CD-ROMu należy wybrać instalator tekstowy. Aby sporządzić dyskietkę instalacyjną Linuksa należy skopiować dos'owy program rawrite.exe z katalogu dosutils na kompakcie z dystrybucją do tymczasowego katalogu na dysku komputera. Kopiujemy też plik boot.img z katalogu images. Następnie uruchamiamy rawrite'a z ścieżki poleceń, podajemy literę stacji dyskietek (A:) i nazwę pliku obrazu (boot.img). Po chwili otrzymujemy gotową dyskietke startową. Wystarczy ustawić komputer, aby uruchamiał się z dyskietki, poczekać na załadowanie menu instalacji i nacisnąć Enter. Po dokonaniu wyboru co do trybu instalacji zostanie załadowane jądro Linuksa, pojawią się komunikaty o wykrytym sprzęcie. Po chwili ukaże się instalator, który poprowadzi przez proces instalacji. W każdej chwili można cofnąć się do poprzedniego ekranu aby dokonać poprawek. W pierwszej kolejności instalator prosi o wybór źródła instalacji - wybieramy Local CDROM. Następnie zostaniemy poproszeni o wybór języka narodowego. W niektórych wersjach możliwe jest wybranie języka polskiego. Następnie wybieramy układ klawiatury - będzie to [pl]. Później instalator spyta o rodzaj wykorzystywanej myszki. Wybieramy odpowiednią, jeśli brak na liście używanego modelu można wybrać Standard Serial lub PS/2 Mouse. Następnie decydujemy o typie instalacji systemu. Spośród opcji Upgrade, Workstation, Server i Custom wybieramy tę ostatnią, ponieważ Server usuwa wszystkie partycje z dysku a Workstation usuwa partycje Linuksowe. Teraz należy uzupełnić tzw. Mount point. Warto użyć do tego celu proponowanego przez inslalator narzędzia Disk Druid. Przechodzimy do partycji, którą przeznaczyliśmy na główny system plików Linuksa, naciskamy [Enter] i w pole mount point wpisujemy /. Dla dysku /dev/hda1, czyli partycji bootującej. wybieramy mount point /boot. Następnie, aby z poziomu Linuksa możliwy był dostęp do partycji FAT32, należy podpiąć je do katalogu /mnt. Służy on właśnie do montowania innych partycji, napędów CD-ROM, FDD czy zasobów Microsoft Network przy użyciu pakietu Samba gdy korzystamy z sieci. Kolejną czynnością jest dokonanie wyboru, gdzie ma zostać umieszczony LILO. Wybieramy /dev/hda1. Następnie należy skonfigurować LILO, to znaczy wybrać jaką etykietę chcemy stosować dla Linuksa. Następnie wybieramy strefę czasową. Na liście szukamy Europe/Warsaw. Teraz konfigurujemy opcje związane z bezpieczeństwem systemu. Instalator spyta o podanie hasła roota. Root to użytkownik o prawach administratora całego systemu. Warto dodać też konto zwykłego użytkownika, z którego będziemy korzystać na co dzień. Z konta root'a należy korzystać ze szczególną ostrożnością. Potem trzeba wybrać sposób kodowania hasła. Wybieramy shadow paswords. Wówczas zakodowane jednostronnie hasła będą zapisywane w pliku /etc/shadow, dostępnym do odczytu jedynie dla administratora. Nie jest możliwe ich odkodowanie w inny sposób, niż przez porównanie sumy wynikowej dla wpisanego hasła z sumą zapisaną na dysku - zajmuje się tym funkcja crypt(). Teraz instalator Linuksa sformatuje partycje, na których zostanie zainstalowany. Przed właściwym wyborem pakietów wybieramy ich grupy, a potem zaznaczamy Select Individual Packages, co pozwoli dostosować zbiór pakietów do zainstalowania. Czcionki ISO-8859-2- umożliwiają odpowiednie wyświetlanie polskich liter w środowisku XWindow. Na pytanie, czy chcemy doinstalować pakiety, aby uzupełnić zależności odpowiadamy Yes. Niektóre pakiety wymagają obecności innych oraz mogą sprawiać kłopoty z uruchomieniem w przypadku ich braku. Następnie zostaną zainstalowane wszystkie wybrane pakiety. Ostatnim krokiem jest utworzenia dyskietki systemowej. Wkładamy do stacji czystą dyskietkę. Do pierwszego uruchomienie Linuksa użyjemy właśnie dyskietki systemowej, gdyż partycja /dev/hda1 nie jest jeszcze aktywna. Po konfiguracji LILO i uaktywnieniu partycji /boot będziemy mogli wybierać system przy starcie komputera.
Przy ładowaniu Linuksa pojawiają się komunikaty jądra systemu dotyczące wykrytego sprzętu. Następnie RedHat wykonuje skrypty startowe, znajdujące się w katalogu /etc/rc.d. Pojawiają się wtedy charakterystyczne komunikaty: [OK], jeśli usługa (najczęściej demon - czyli program działający cały czas w tle) nie napotkał problemów przy starcie lub [FAILED] gdy coś jest nie tak. Zaleca się wtedy przeglądnięcie logów aby usunąć problem. Zazwyczaj przy pierwszym starcie wszystko jest [OK], więc można kontynuować. Usługi uruchamiane przy starcie można wybierać, korzystając z programu ntsysv lub Linuxconfa.
Linux jest systemem wieloużytkownikowym, oznacza to, że każdorazowo przy starcie należy się zalogować. Wywodzi się to z uniksowej przeszłości Linuxa. Unix, jak zresztą Linux, jest systemem sieciowym, ale w zastosowaniach "domowych" wieloużytkownikowość także się przydaje. Po załadowaniu jądra i wystartowaniu usług pojawia się login promet. Wpisujemy nazwę użytkownika (login) oraz jego hasło (Password). Po zalogowaniu się zostaje uruchomiona powłoka systemowa - shell. Jest to standardowo BASH, czyli Bourne Again SHell (/bin/bash).
Po zalogowaniu się jako root, wyświetlony jest znak zachęty:
[root@localhost /root]# -pierwsza część oznacza nazwę użytkownika, po @ znajduje się nazwa komputera, na którym pracujemy (hostname). Wartośc po / oznacza katalog, w którym aktualnie jesteśmy.
Aby wylogować się wystarczy wydać komendę:
[root@localhost /root]# logout

System wstrzymujemy komendą:
[root@localhost /root]# halt
lub:
[root@localhost /root]# shutdown -h now
Więcej informacji o programie shutdown uzyskujemy po wpisaniu polecenia:
[root@localhost /root]# man shutdown

Każdy plik w Linuksie posiada własne prawa dostępu. Jest to kolejny element, który wpływa na bezpieczeństwo systemu. Prawa dostępu określają, który z użytkowników ma prawo do:
• odczytu (read)
• zapisu (write)
• wykonania pliku (exec). Ten atrybut powinny posiadać skrypty i programy. W przypadku katalogu odebranie exec uniemożliwia jego wylistowanie.
dla
• właściciela grupy (owner)
• grupy użytkowników właściciela (group)
• pozostałych (other)

Poniżej przedstawiłam podstawowe polecenia systemowe oraz ich najważniejsze opcje. Pełniejsze informacje można uzyskać wpisując man nazwa_polecenia. Jeśli używany jako shell'a programu bash, nie musimy wpisywać całych nazw poleceń i plików. Gdy naciśniemy [Tab] bash uzupełni komendę lub usłyszymy dźwięk głośnika, który oznacza, że istnieje więcej możliwości uzupełnienia. Wystarczy wtedy nacisnąć [Tab] po raz drugi, aby je wyświetlić.
ls - wyświetla zawartość katalogów
• -a (all) wyświetla wszystkie pliki
• -l (long) wyświetla prawa i właściciela
• -R (recursive) wyświetlanie
• -S (size) listuje wegług rozmiaru rekursywne
mkdir - tworzy katalog
• -m prawa tworzy katalog z danymi prawami, np. -m 755
rmdir - usuwa katalog
• -r usuwa rekursywnie
cp źródło cel - kopiuje pliki
• -f (force) nadpisuje bez zapytania
• -i (interactive) pyta przed nadpisaniem
• -r kopiuje podkatalogi wraz z plikami
• -v (verbose) wyświetla nazwy kopiowanych plików
mv źródło cel - przenosi lub zmienia nazwę pliku
• -f (force) nadpisuje bez potwierdzenia
• -v (verbose) wyświetla dokładne komunikaty
pwd - wyświetla nazwę bieżącego katalogu
rm - usuwa pliki
• -f (force) usuwa bez zapytanie
• -r rekursywne usuwanie
• -v dokładne komunuikaty
cat - wyswietla zawartość pliku na standardowym wyjściu (stdout)
grep wyrażenie plik - przeszukuje pliki w poszukiwaniu regularnych wyrażeń, np. history|grep mount przeszuka historię wydanych komend w poszukiwaniu wyrażenia mount.
more - wyświetla plik "porcjami". Często stosowany ze znakiem przekierowania strumienia |. Aby np. przejrzeć log systemowy z użyciem more wydajemy polecenie cat /var/log/messages|more
passwd - zmiana hasła użytkownika. Dla root'a dostępne jest poleceni passwd nazwa_uźytkownika
chmod prawa plik - zmiana praw dostępu (persmissions)
• -R zmień wraz z podkatalogami
• -v dokładne komunikaty
ln - tworzy dowiązania do plików i katalogów
• -s (symbolic) tworzy dowiązanie symboliczne zamiast sztywnego, usunięcie dowiązania nie spowoduje usunięcia celu.
df - wyświetla ilośc zajętego miejsca na dyskach
-h (human readable) wyświetlanie w MB zamiast w bajtach

Zarządzaniem programami w RedHacie zajmuje się RedHat Package Manager. Dzięki niemu możliwe jest instalowanie, usuwanie i przeszukiwanie pakietów. Można z niego korzystać wprost z linii poleceń lub za pomocą graficznych narzędzi, np. Gnorpm.

Praca kontrolna Płock 2004
Wykonała: Sylwia Petryka