komorka

to jest tekst, z ktorego sie uczylem do sprawdzianu. Nie ma tu wszystkiego m.in. rysunkow, wakuoli itd.



Komórka- podstawowa jednostka strukturalna organizmów żywych. Każda komórka otoczona jest przepuszczalną błoną plazmatyczną (błona komórkowa), wnętrze komórki wypełnia cytoplazma podzielona systemem błon siateczki śródplazmatycznej (retikulum endoplazmatyczne ER).

W cytoplazmie zawieszone są organelle komórkowe, z których najważniejszą jest jądro komórkowe, będące siedliskiem informacji genetycznej (chromosomy).

Inne organelle to: mitochondria - kuliste lub podłużne drobne twory, złożone z białek, kwasów nukleinowych i fosfolipidów (zachodzi w nich zasadnicza część procesów oddychania komórkowego), aparaty Golgiego - systemy błon cytoplazmatycznych, złożone z płaskich pęcherzyków (cystern), odgrywające m.in. rolę w procesach wydalniczych komórki, lizosomy - pęcherzykowate, drobne ciała powstałe z siateczki śródplazmatycznej, spełniające rolę narządów trawienia wewnątrzkomórkowego, rybosomy - zawarte w cytoplazmie i mitochondriach, zawierające enzymy biorące udział w syntezie kwasów nukleinowych, białek i sterydów, wodniczki (wakuole) - wypełnione wodnistą cieczą (sokiem komórkowym), szczególnie dobrze rozwinięte w komórkach roślinnych.

Komórki roślinne odróżniają się od zwierzęcych posiadaniem plastydów, pełniących zasadniczą rolę w procesach asymilacji, magazynowaniu substancji zapasowych i nadawaniu barwy poszczególnym organom. Cechą charakterystyczną komórki roślinnej jest także wytwarzanie grubej, celulozowej ściany komórkowej. Wielkość komórek roślinnych i zwierzęcych wynosi od kilku do kilkudziesięciu mikronów.

U organizmów niższych pojedyncza komórka może stanowić cały samodzielny organizm (bakterie, sinice, glony). Komórki bakterii i sinic nie posiadają wyodrębnionego jądra komórkowego, na tej podstawie zaliczane są do odrębnego królestwa bezjądrowych). Nowe komórki powstają przez podział komórki macierzystej, dzięki czemu u organizmów jednokomórkowych następuje zwiększenie liczby osobników, a u wielokomórkowych rozrost tkanek.



Mitochondria, organelle komórkowe wyspecjalizowane w przemianach tlenowych (fosforylacja oksydatywna, łańcuch oddechowy). Mitochondrie mają kształt kulisty lub podłużny, otoczone są dwiema błonami. Mitochondrie zawierają własny DNA mitochondrialny (kwasy nukleinowe), który podlega niezależnemu dziedziczeniu (dziedziczenie cytoplazmatyczne), mają zdolność do biosyntezy białek i samopomnażania się (replikacja).

Pełnią zasadniczą rolę w procesach oddychania komórkowego. Wg współczesnej teorii mitochondrie pochodzą od jednokomórkowych organizmów bezjądrowych (bezjądrowe), które w dawnych ewolucyjnie czasach wniknęły do komórek organizmów jądrowych (eukarionty), wchodząc z nimi w symbiozę.



Jądro komórkowe, najważniejsza organella komórkowa występująca w komórkach organizmów jądrowych (Eukarionty), odgrywająca decydującą rolę w przekazywaniu cech dziedzicznych i przebiegu przemiany materii.

Jądro otoczone jest podwójną błoną jądrową, zaopatrzoną w pory zapewniające kontakt z treścią komórki, w środku wyróżnić można chromatynę, będącą siedliskiem informacji genetycznej (kwasy nukleinowe), jąderko i sok jądrowy (kariolimfa).



Aparat Golgiego, układ Golgiego, jeden ze składników cytoplazmy występujący we wszystkich komórkach zawierających jądro (eukariotycznych), z wyjątkiem dojrzałych plemników i krwinek czerwonych. Ma postać błoniastych struktur. Aparat Golgiego gromadzi produkty białkowe przed wydzieleniem na zewnątrz komórki.



Rybosomy, zbudowane z białka i kwasu rybonukleinowego (RNA). Rybosomy rozmieszczone są w jądrze komórkowym (głównie w jąderku), mitochondriach, chloroplastach i cytoplazmie.

Rybosomy biorą udział w biosyntezie białek, dlatego szczególnie licznie występują w młodych, silnie rosnących komórkach. Nazwę swą zawdzięczają wysokiej zawartości kwasu rybonukleinowego.



Plastydy, ciałka zieleni, organelle komórkowe występujące wyłącznie w komórkach roślinnych.

Plastydy są otoczone podwójną błoną elementarną. Wewnątrz plastydów znajduje się zbudowana z białek stroma (matrix), zawierająca DNA i rybosomy, istnieje możliwość przechodzenia jednych plastydów w drugie.



Błona komórkowa, plazmalemma, delikatna, elastyczna powłoka okrywająca powierzchnię każdej komórki, oddzielająca jej żywą zawartość od środowiska zewnętrznego.

Ma strukturę podwójnej błony lipidowej, jej środkowy region zbudowany jest z dwu jednocząsteczkowych warstw fosfolipidów, W komórkach zwierzęcych błona komórkowa pokryta jest od zewnątrz otoczką śluzowatą. U bakterii i roślin występuje ponadto ściana komórkowa.



Chromosomy, najważniejsze składniki jąder komórek roślinnych i zwierzęcych będące siedliskiem czynników dziedzicznych, czyli genów. Chromosomy zbudowane są głównie z silnie barwiącej się chromatyny, w której skład wchodzą długie cząsteczki kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA, kwasy nukleinowe) oraz białka i kwas rybonukleinowy (RNA). Każdy organizm prokariotyczny posiada tylko jeden chromosom. Jest to zazwyczaj jedna cząsteczka DNA lub RNA. Chromosomy organizmów prokariotycznych nie zawierają białek.