"Wieża" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego - streszczenie

Opowiadanie "Wieża" składa się z dwóch planów akcji, plan pierwszy to współczesność narratora, zaś drugi to rekonstrukcja historii.

Część pierwsza opowiada o tym jak autor przybył do Aosty gdzie zamieszkał w domu nie żyjącego nauczyciela z Sycylii, który zmarł pod koniec wojny. Spędza tam urlop, gdyż zapragnął ciszy po misji wojskowej. Nieopodal wsi znajduję się Wieża Strachu, z którą wiążą się stare historie (o zagłodzonej księżniczce i historia białej damy).

W części drugiej narrator znajduje i odczytuje pamiętnik de Maistre'a - opis historii Lebbrosa - mieszkańca wieży z XVIII w. Chorował on na trąd – chorobę, która poraża i skazuje na samotność. Wraz z nim cierpiała te same męki w Wieży jego siostra, pomagała mu siłą swojej wiary. Gdy zmarła Trędowaty pragnął popełnić samobójstwo, spalić wieżę, lecz odczytał ostatnie przesłanie siostry - prośbę o pokój, o postawę chrześcijanina, o wierność. Bohater godnie niósł swoje cierpienie.

Akcja cofa się do zdarzeń nauczyciela, odkryła się tajemnica jego śmierci. Podczas trzęsienia ziemi stracił rodzinę, pragnął popełnić samobójstwo, lecz uratowano go i zamieszkał samotnie. Życie stworzyło mu godzinę próby, w momencie ataku hitlerowców mężczyźni z wioski ukryli się. Jeden z hitlerowców zażądał, choć jednego mężczyzny ze wsi - inaczej zamorduje proboszcza. Nauczyciel stchórzył, zaczął bronić się krzycząc, że nie jest stąd. Proboszcza zabili Niemcy, a on wrócił do domu i zmarł.

Na pierwszy rzut oka Lebbreso wydaje się symbolem siły i humanizmu. Godnie zniósł chorobę i śmierć najbliższej osoby. Przyjął postawę heroiczną. Natomiast nauczyciel, który chciał się zabić, w obliczu śmierci zdradził sam siebie - był samotny nie tylko wobec ludzi, lecz także wobec Boga. Nikt jednak nie ma prawa go oskarżać, bo osamotnienie i cierpienie stają się piekłem człowieka.