Królowie i książęta polscy + opis

Mieszko I (962-992)
- Jego poprzednikiem był Siemomysł
- 964 r. układ z cesarzem Ottonem I (trybut)
- 965 r ślub z czeską księżniczką Dobrawą
- 966 r chrzest Polski
- 972n r bitwa pod Cedynią; włączenie Pomorza do Polski
- 991 r Dagome Iudex

Bolesław Chrobry (992-1025)
- 1000 r zjazd w Gnieźnie (symboliczna koronacja)
- 1018 r pokój w Budziszynie (z niemcami)
- 1025 r koronacja na króla Polski; śmierć
- pokonał Ruś; włączył do Polski Milsko i Łużyce

Mieszko II (1025-1034)
- 1025 r koronacja
- prowadził wyprawy na Saksonię
- 1031 r pokonany przez koalicję niemiecko-ruską
- po jego śmierci państwo rozpadło się na dzielnice rządzone przez możnych

Kazimierz Odnowiciel (1034-1058)
- bunty ludności (chcieli go zrzucić z tronu)
- ucieczka na Węgry (kraj w anarchii)
- 1039 r najazd czeskiego księcia Brzetysława
- z pomocą przybył nam Henryk III z Niemiec
- 1041 r pokonali Brzetysława
- ponowne zjednoczenie kraju
- 1054 r schizma wschodnia

Bolesław Śmiały (1058-1079)
- odnowił katedrę w Gnieźnie
- spór o inwestyturę (opowiedział się po stronie papieża Grzegorza VII)
- 1076 r koronacja w Gnieźnie
- bunt przeciw królowi (skazanie na śmierć biskupa Stanisława)
- wygnanie króla i jego śmierć

Władysław Herman (1082-1102)
- był bratem Bolesława Śmiałego
- 1085 – koronacja
- był nieudolnym władcą - duża rola Sieciecha (możni rządzili państwem)
- podzielił Polskę między synów

Zbigniew (1102-1108)
- był marionetką w rękach opozycji
- po 1102 r wybrano go księciem zwierzchnim
- walczył ze swoim bratem Bolesławem Krzywoustym o władzę

Bolesław Krzywousty (1102 lub 1108 – 1138)
- 1109 r wojna z Henrykiem V (Niemcy; bitwa pod Głogowem)
- 1116 r przyłączenie Pomorza Gdańskiego i Zachodniego i Ziemi Lubuskiej i chrystianizacja
tych terenów
- 1113-1114 r kronika Gala Anonima
- reformy w państwie (podział na marchie)
- 1138 r ogłoszenie statutu dynastycznego (zasada senioratu)

Władysław Wygnaniec (1138-1146)
- doszło do wojny domowej z młodszymi braćmi
- Władysław został pokonany i musiał opuścić kraj

Bolesław Kędzierzawy (1146-1173)
- 1148 – zjazd w Kruszwicy (siostra Bolesława została żoną Otta I)
- 1157 – upokarzający hołd lenny cesarzowi (uznanie władzy Bolesława)
- prowadził liczne wyprawy przeciwko pogańskim Prusom

Mieszko Stary (1173-1177 i 1199-1202)
- brał udział w wyprawie niemieckiej przeciwko Słowianom Zachodnim
- przywrócił zasięg władzy centralnej sprzed 1138 r
- 1177 r zjazd w Gnieźnie
- po nieudanej próbie poprawienia finansów państwa został wygnany z kraju (1177rok)
- wykorzystując nieudolne rządy brata i wzrost niezadowolenie możnych chciał wrócić na tron krakowski, jednak Kazimierz go pokonał i zesłał do niewoli
- po śmierci Kazimierza walczył o władzę, lecz nie było większych efektów
- po śmierci Mieszka Starego władzę na tronie krakowskim mieli możnowładcy

Przemysł II (1295-1296)
- 1295 r koronacja w Gnieźnie
- padł ofiarą zamachu margrabiów brandenburskich

Wacław II (1300-1305)
- wprowadził urząd starosty
- wzrost niezadowolenia społeczeństwa (starostami zostawali Czesi i Niemcy)
- uznał się lennikiem cesarza niemieckiego (dbał tylko o dobro swojej dynastii; oddał
Brandenburgii Pomorze Gdańskie w zamian za Miśnię dla Czech)

Wacław III (1305-1306)
- po jego zamordowaniu wygasła dynastia Przemyślidów

Władysław Łokietek (1314-1333)
- 1306 r zajęcie ziemi krakowskiej
- 1311 r bunt mieszczan krakowskich; stłumiony
- 1308-1309 Krzyżacy zajmują Pomorze Gdańskie
- 1414 r zajęcie Wielkopolski
- 1320 r koronacja w Krakowie
- 1327-1332 r wojna polsko-krzyżacka
- 1331 r bitwa pod Płowcami (wygrana przez Łokietka)

Kazimierz Wielki (1333-1370)
- kompromis z czeską dynastią Luksemburgów; 1335 r zjazd w Wyszehradzie
- pokój z zakonem krzyżackim; 1343 r pokój w Kaliszu
- budowa szeregu zamków obronnych na granicy z Czechami
- przeniesienie stolicy do Krakowa

Ludwik Andegaweński (1370-1382)
- po śmierci Kazimierza Wielkiego na podstawie układu z Węgrami na tron Polski weszli Andegawenowie
- 1374 r przywilej Koszycki (zwolnienie z podatków w zamian za poparcie dla Jadwigi)

Jadwiga (1384-1399)
- obejmując tron miała jedenaście lat; jej jedynym zadaniem było właściwie wyjść za mąż

Władysław Jagiełło (1386-1434)
- 1385 r unia w Krewie (przyjął chrzest; połączył Litwę z Polską)
- 1386 r koronacja; ślub z Jadwigą
- 1409-1411 r wojna z Krzyżakami
- 15 VII 1410 r bitwa pod Grunwaldem
- 1411 r pokój w Toruniu

Władysław Warneńczyk (1434-1444)
- rządy w jego imieniu sprawował biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki
- 1440 r otrzymał koronę węgierską
- 1444 r wyruszył na walki z Turkami
- 10 XI 1444 r bitwa pod Warną; śmierć Władysława Warneńczyka

Kazimierz Jagiellończyk (1446-1492)
- 1440 r został wielkim księciem litewskim
- 1454 r powstanie w Prusach; Kazimierz włączył Prusy do Królestwa Polskiego i wypowiedział Krzyżakom wojnę
- 1466 r II pokój w Toruniu; państwo krzyżackie nigdy nie odzyskało dawnej potęgi

Jan Olbracht (1492-1501)
- 1490 r chciał zdobyć tron węgierski
- 1492 r zwołanie sejmu walnego
- 1494 r klęska pod Wiśniowcem (walki z Turkami)
- 1498 r wyprawa Vasco da Gamy

Aleksander (1501-1506)
- ojciec Kazimierz Jagiellończyk przekazał mu zwierzchnictwo nad Litwą
- 1500 r wojna Litwy z Rosją
- zawarł pokój z Rosją i z Turcją
- 1501 r przywileje mielnickie (król był jeden dla obu państw) i koronacja Aleksandra na króla Polski
- 1505 r uchwalenie konstytucji Nihil Novi
- statut Łaskiego

Zygmunt I Stary (1506-1548)
- w odróżnieniu od poprzedników jego rządy nie opierały się na szlachcie, ale na magnaterii i senacie
- 1525 r hołd pruski
- dużą rolę pełniła królowa Bona
- 1537 r wyprawa przeciw Mołdawii; szlachta się zbuntowała
- utrzymywali unię personalną z Litwą

Zygmunt August (1548-1572)
- 1529 r koronacja na króla polski (miał 9 lat)
- 1561 r Inflanty stały się lennem Polski i Litwy
- 1569 r unia polsko-litewska w Lublinie (unia realna)
156 r sobór trydencki

Henryk Walezy (1573-1574)
- nie interesował się krajem, nie znał jego obyczajów
- 1574 r uciekł do Francji porzucając tron polski

Stefan Batory (1576-1586)
- został wybrany na męża Anny Jagiellonki
- 1579-1582 r walki z Rosją o Inflanty
- był zwolennikiem silnej władzy monarszej
- utworzył armię wybraniecką


Zygmunt III Waza (1587-1632)
- 1592 r zwołano sejm inkwizycyjny
- 1593 r koronacja na króla Szwecji (utracony na rzecz stryja)
- 1596 r unia brzeska
- 1605-1609 rokosz sandomierski
- 1600 r szwedzka wyprawa na Inflanty; początek wojen polsko-szwedzkich

Władysław IV Waza (1632-1648)
- 1632-1634 wojna z Rosją
- pokonanie Rosji i Turcji podniosło znaczenie Polski
- 1635 r rozejm w Sztumskiej Wsi (ze Szwecją)
- nastąpił duży rozwój gospodarczy Polski

Jan III Kazimierz Waza (1648-1668)
- czas jego panowania to nieustanne walki z sąsiadami
- 1649-1651 z Kozakami i Tatarami
- 1654-1656 z Moskwą i Kozakami
- 1656-1660 ze Szwecją (wojna północna)
- zrzekł się korony i uciekł do Francji

Michał Korybut Wiśniowiecki (1669-1673)
- był miernym i nieudolnym władcą
- 1672 r pokój w Buczaczu (z Turcją; utrata Kamieńca Podolskiego)

Jan III Sobieski (1674-1696)
- 1673 r zwycięstwo pod Chocimiem z Turkami
- 1675 r traktat w Jaworowie z Francją (chciał pozyskać sojusznika)
- 1683 r zwycięstwo pod Wiedniem nad Turkami
- 1686 r wieczysty pokój z Rosją

August II Mocny (1697-1706 i 1709-1733)
- dążył do trwałego związania Polski z Saksonią
- 1700 1721 wojna północna
- II 1704 r ogłoszenie detronizacji Augusta
- Powrócił w 1709 wezwany przez konfederację sandomierską
- 1717 r Sejm Niemy

Stanisław Leszczyński (1704-1709 i 1733-1736)
- 1705 r przymierze z królem szwedzkim
- podzieliło się społeczeństwo (jedni do Sasa, drudzy do Lasa)
- po klęsce Karola XII emigrował do Turcji, a następnie do Szwecji
- po śmierci Augusta II ponownie wybrany królem Polski
- 1736 r abdykował

August III Sas (1733-1763)
- 1740 r założenie Collegium Nobilium
- 1747 r otwarcie Biblioteki Załuskich
- 1756-1763 wojna siedmioletnia
- 1763 r próba zamachu stanu Czartoryskich

Stanisław August Poniatowski (1764 1795)
- 1765 r powołanie szkoły rycerskiej
- 1767-1768 uchwalenie praw kardynalnych
- 1768-1772 konfederacja w Barze
- 1772 r I rozbiór Polski
- 3 V 1791 r na Sejmie Czteroletnim uchwalono Konstytucję 3 Maja
- 1792 r konfederacja targowicka