Oświecenie - pytania i odpowiedzi.

Omów i scharakteryzuj oświecenie na Zachodzie (wskaż główne kierunki epoki oświecenia)
Terminem oświecenia określamy prąd kulturowy, które wszystkie dziedziny życia poddawał pod kontrolę rozumu i doświadczenia. Ludzi oświecenia łączy postawa, której główną cechę stanowi dążenie do doświadczalnego i rozumowego rozwiązywania wszystkich zagadnień. Oświecenie było pierwszą epoką w nowożytnych dziejach formacją kulturową całkowicie
świadomą swego istnienia. Ówcześni mówili często o swych czasach jako o "wieku rozumu" (w Anglii), "wieku filozofów" (we Francji), wieku "oświeconym" lub "epoce świateł". Życie społeczne i kulturalne nacechowane było krytycyzmem wobec istniejącej rzeczywistości i pragnieniem wyzwolenia człowieka z więzów feudalnych, krępujących jego myśli, hamujących rozwój postępu, nauki i oświaty.
Oświecenie w Europie trwało od końca XVII wieku aż do początków romantyzmu, czyli do wieku XIX. W Polsce ramy czasowe prezentują się inaczej:
faza wstępna- od lat 40- tych XVII wieku do roku 1764- koniec czasów saskich
faza dojrzała- od roku 1764 do 1795 roku- czasy stanisławowskie- lata panowania króla Stanisława Poniatowskiego
faza schyłkowa- od 1795 roku do 1822 roku- początek romantyzmu (wydanie „Ballad i romansów” Mickiewicza)
Intelektualnym podłożem oświecenia były nasilające się już pod koniec wieku XVII w nauce
angielskiej i francuskiej tendencje racjonalistyczne i empiryczne.

Prądy artystyczne epoki oświecenia
Klasycyzm- to ogólnoeuropejski prąd kulturalno-literacki, nawiązujący do tradycji antycznej i stawiający ją za wzór. Największy rozwój klasycyzmu przypada na wiek XVII (zwłaszcza we Francji) i wiek XVIII. Podłożem filozoficznym prądu był racjonalizm, łączenie ideału piękna i prawdy, wiara w ład i harmonię świata oraz w istnienie ponadczasowej i niezmiennej istoty zjawisk. Klasycyzm pragnął poddać sztukę określonym normom, przeznaczał ją dla dość jednolitego kręgu publiczności. Teoretyk francuskiego klasycyzmu, M. Boileau w swojej "Sztuce poetyckiej", żądał od twórców sztuki przestrzegania reguł, zachowywania zasad prawdopodobieństwa w odniesieniu do rzeczywistości, ale także uogólniania i upiększania jej obrazu, dostosowywania formy do tematu oraz służenia społecznej przyjemności i pożytkowi. Wyznaczał więc poezji cele utylitarne, stawia przed nią zadania dydaktyczno-moralizatorskie, które wyrastają z przekonania o wielkiej roli słowa jako narzędzia oddziaływania na społeczeństwo. Literatura była w Polsce silnie powiązana z problematyką polityczną.

Sentymentalizm- jeden z prądów umysłowych i literackich rozwijający się w różnych krajach Europy w okresie oświecenia. Odrzucając koncepcje racjonalistyczne, jego przedstawiciele uznawali doświadczenie zmysłowe jednostki za główne źródło wiedzy o świecie, który jawił się im jako zaprzeczenie przekonań o ładzie i harmonii. Stwierdzali kryzys moralny współczesnej cywilizacji, spowodowany jej odejściem od stanu naturalnej prostoty i utratą przez człowieka przyrodzonej wrażliwości i dobroci. W estetyce sentymentalizm uznawał indywidualne przeżycie za źródło twórczości, jej cel widział w autoanalizie oraz kształtowaniu naturalnych więzi międzyludzkich, takich jak uczucia rodzinne, przyjaźń, miłość. Sentymentalizm kształtował nowego bohatera literackiego - człowieka czułego, ożywił zainteresowanie przyrodą i jej drobiazgową obserwacją. Przyczynił się do rozwoju takich gatunków, jak: powieść, dramat mieszczański, liryka osobista, do pogłębienia obserwacji psychologicznych i obyczajowych, przełamania stylu patetyczno-retorycznego na rzecz prostoty i śpiewności w poezji. W Polsce sentymentalizm znalazł wyraz najpierw w adaptacjach dramatu mieszczańskiego, a następnie także w twórczości lirycznej i narracyjnej licznych autorów m.in. Franciszka Karpińskiego, Franciszka Dionizego Kniaźnina.

Rokoko- charakteryzuje twórczość wytworną i subtelną, niejako rozrywkową. Styl ten jest znamienny dla komedii wolnych od dydaktyzmu, oper i drobnych wierszy. Piękno jest tu traktowane jako wartość podstawowa. Rokoko przejawia się poza literaturą w małych formach architektonicznych oraz wystroju pałacowych wnętrz (elegancka ornamentyka, lekkość i dekoracyjność, miniatury malarskie o tematyce miłosnej).
Rokoko oparte jest na epikureizmie i libertynizmie. Ważnym elementem jest poczucie dobrego smaku i gust (czułość, delikatność, trafność). Intelektualna trafność przygotowuje do obcowania ze sztuką. Zarówno w życiu, jak i w sztuce, którą traktowano jako formę wyrafinowanej zabawy, głównymi wartościami estetycznymi były wdzięk i smak. Realizowały się one w takich gatunkach, jak: anakreontyk, epigramat, salonowa komedia, rokokowa odmiana sielanki, a także w formach opartych na grze intelektualnego dowcipu, zaskakujących pointach, m.in. w powiastce filozoficznej i eseju. W Polsce rokoko literackie przejawiło się m.in. w twórczości Franciszka Dionizego Kniaźnina i Tomasza Kajetana Węgierskiego.

Omów podstawy filozoficzne epoki oświecenia
Racjonalizm (ratio- rozum)- wywodzi się od Kartezjusza (był on twórcą słynnego zdania: „Myślę więc jestem”) i eksponuje rolę rozumu w dochodzeniu do prawdy i wiedzy. Najistotniejszą cechą i siłą człowieka według tej koncepcji jest rozum, a przesądy, uprzedzenia, zabobony i „pozaziemskie ingerencje” należy odrzucić. Po dziś dzień racjonalistą nazywamy człowieka, który kieruje się rozumem, a nie np. intuicją czy metafizyką. Przedstawicielami tego kierunku byli Wolter oraz Denis Diderot.
Empiryzm (doświadczenie)- jego twórcą był angielski filozof Bacon, głosił on konieczność przebudowania nauki poprzez oparcie jej na doświadczeniu. Uważał on, że zadaniem badacza jest najpierw doświadczalne poznanie przedmiotu, potem interpretacja doświadczenia i wyciągnięcie z niego wniosku.
Deizm (deus- Bóg)- pogląd uznający istnienie Boga i nakazy moralne od Boga pochodzące, lecz nie uznający ingerencji boskiej w sprawy świata. Słowem- wg deistów- Bóg jest, stworzył ziemię i dalej się nią nie interesuje.
Ateizm- pogląd odrzucający istnienie Boga.
Irracjonalizm- pogląd filozoficzny głoszący, że rzeczywistość jest niedostępna poznaniu rozumowemu i odwołujący się do przekonań wyprowadzonych z intuicji, wiary, instynktu i tradycji; wykształcił się pod koniec epoki oświecenia.
Sensualizm- źródłem wiedzy są wrażenia zmysłowe (smak, dotyk, zapach), one bowiem są odbiciem rzeczywistości, poprzez swoje zmysły rzeczywistość poznajemy.
Utylitaryzm- najwyższy cel postępowania to pożytek jednostki i społeczeństwa; humanitaryzm optymizm krytycyzm.

John Locke jest twórcą słynnego hasła „tabula rasa”, co oznacza „czysta tablica”. Twierdził on, że człowiek rodzi się jako czysta tablica i dopiero w trakcie rozwoju, podczas życia tablica człowiecza zapisuje się cechami osobowości, kształtuje rozum, charakter i działanie człowieka- przez doświadczenie i wychowanie.










Omów cechy powiastki filozoficznej
Powiastka filozoficzna- gatunek literacki, w którym świat przedstawiony ilustruje tezę światopoglądową lub moralną. Ukształtowała się w oświeceniu, stając się jednym z istotnych narzędzi literackiej popularyzacji filozofii racjonalistycznej, środkiem satyry społeczno- obyczajowej i formą krytyki przesądów i zabobonów, atakiem na stare instytucje, refleksją nad naturą człowieka, atakiem na monarchie. Autorzy powiastek nie mogąc zgłosić swoich poglądów wprost wypowiadali się zatem przy pomocy powiastki. Nawiązuje do dawniejszych gatunków prozy popularnej: romansu awanturniczego, opowieści egzotycznej, z którymi łączy ją schematyzm epizodycznej fabuły (obudowanej najczęściej wokół wątku podróży), uproszczony rysunek bohaterów i niekonsekwencje motywacyjne. Postacie, konflikty traktowane są często żartobliwie, z zaznaczeniem ironicznego dystansu, który wskazywał, że elementy fabularne mają dla autora wartość jedynie pretekstową, a pierwszoplanową rolę odgrywają ukryte poza nimi treści moralistyczne i sugestie filozoficzne.
Przykładem powiastki filozoficznej jest „Kandyd” Woltera. Główny bohater jest postacią pozytywną, zwolennikiem nowych myśli oświeceniowych i dlatego wciąż popada w konflikty z rzeczywistością, w której żyje. Wygnany z kraju za romans z córką barona- Kunegundą trafia do cudownej krainy Eldorado, gdzie ludzie nie przywiązują wagi do pieniądza. Wreszcie Kandyd powraca do Kunegundy i ogranicza się do „uprawy własnego ogródka”. To określenie stało się przysłowiowe i oznacza zajmowanie się własnymi sprawami.

Jaką filozofię prezentuje Diderot w „Kubusiu Fataliście”
Wśród różnorodnej twórczości Diderota wyróżnia się wciąż czytana powieść pt. „Kubuś Fatalista i jego pan”. Jest to pełna humoru, czasem frywolna opowieść o tym jak Kubuś i jego pan podróżując konno toczą ze sobą niby żartobliwe, a w gruncie rzeczy poważne rozmowy, z których wynikają różne przemyślenia i refleksje. Kubuś jest wyznawcą fatalizmu, wierzy że życie, które człowiek realizuje jest odgórnie ustalonym scenariuszem, na który człowiek nie ma wpływu. Owo hasło fatalizmu wypowiada w swoich autorskich dygresjach Diderot „Kroczymy w ciemnościach pod tym, co zapisane w górze?”. Jest to tzw. teoria predestynacji, czyli przeznaczenia.

Co wiesz o sentymentalizmie i ideałach jego twórcy Jana Jakuba Rousseau
Sentymentalizm- prekursorem był Jan Jakub Rousseau. Nakłada na literaturę obowiązek ukazywania życia wewnętrznego człowieka oraz kształtowania autentycznych więzi międzyludzkich, co też prowadzi do moralizatorstwa. Myśl przewodnia sentymentalizmu: „Życie bez miłości, to czarodziejska latarnia bez światła.” J.W.Goethe. Sentymentalizm jako nurt oświecenia ma jednak motywację racjonalną. Ważne jest panowanie nad uczuciami, ale w pewnym stopniu można ominąć rozum i pozwolić na swawolne działanie uczuć (w człowieku zauważalne są dwie struktury: rozumu i uczuć). Treści sentymentalizmu są opozycyjne wobec klasycznych. W sentymentalizmie mamy do czynienia z poezją miłosną (np. "Do Justyny" F.Karpińskiego) i grobową (np. "Żale Sarmaty" F.Karpińskiego). Modelem miłości sentymentalnej może być uczucie między Laurą i Filonem w sielance sentymentalnej "Laura i Filon" Franciszka Karpińskiego.
Człowiek sentymentalny:
- postrzegany prywatnie, a nie społecznie,
- ma uczuciowy stosunek do życia i nie kieruje się tylko rozumem,
- nie chce podlegać układowi norm warunkującemu egzystencję w społeczeństwie,
- chce być w bliskim kontakcie z naturą,
- wrażliwy i subtelny,
- szczery w stosunku do innych ludzi,
- zdolny do poświęceń.

Postawę sentymentalną charakteryzuje zdolność do wyższych uczuć takich jak miłość czy przyjaźń.
Sentymentalizm odrodził lirykę, wzbogacił język poetycki o środki wyrazu naturalnego.

Omów działalność prekursorów polskiego oświecenia
W okresie poprzedzającym rozwój oświecenia i schyłkowym epoki baroku ciemnota i zacofanie były w Polsce widoczne we wszystkich dziedzinach życia. Kontakt umysłowy z Zachodem prawie nie istniał. Poziom szkolnictwa obniżył się jeszcze bardziej niż w XVII wieku. Szerzyła się anarchia szlachecka, a szlachta żyła wg maksymy „Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”. Jednak już wówczas zaczęli działać ludzie, których określamy mianem prekursorów epoki oświecenia. Należeli do nich Stanisław Konarski, Stanisław Leszczyński i bracia Załuscy.
Najwybitniejszym z nich był Stanisław Konarski- pijar, człowiek gruntownie wykształcony, który swoją działalność rozpoczął od wydania „Zbioru praw polskich”, mając świadomość, że w Polsce rządzi szlachta założył elitarną szkołę dla młodzieży szlacheckiej Collegium Nobilium. Dbał tam przede wszystkim o rozwój języka polskiego, a także nauk ścisłych. W trosce o język ojczysty napisał dzieło „O poprawie wad wymowy”. Jest również autorem traktatu politycznego „O skutecznym rad sposobie”, w którym wyłuszczył wszystkie wady ustrojowe Polski zwłaszcza zwyczaj zrywania z sejmu poprzez tzw. liberum veto. W okresie właściwego rozwoju oświecenia Konarski za swoją działalność otrzymał od króla medal z napisem „Sapere auso”- temu, który odważył się być mądry.
Kolejnym prekursorem epoki oświecenia był Stanisław Leszczyński dwukrotnie wybierany królem i dwukrotnie zmuszany do ustąpienia prekursorów tronu. Znalazł schronienie we Francji gdzie napisał dzieło „Głos wolny wolność ubezpieczający”. Domagał się wzmocnienia administracji państwowej, władzy królewskiej, poprawie doli mieszczan i chłopów.
Za prekursorów epoki uważa się również braci Załuskich, którzy zebrali jak na owe czasy ogromną bibliotekę i podarowali ją narodowi zakładając pierwszą prekursorów Europie bibliotekę publiczną.

Omów reformy oświecenia w Polsce
- rozwój publicystyki- w 1765 roku zaczął wychodzić „Monitor”, w nowych krótkich formach
publicystycznych autorzy krytykują sarmackie zacofanie
- teatr publiczny- w 1765 roku z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego założono w
Warszawie, wydzierżawiono dla niego gmach zwany Operalnią
- Szkoła Rycerska- założona w 1765 roku zwana także Korpusem Kadetów
- mecenat artystyczny króla
- powstanie Komisji Edukacji Narodowej w 1773 roku
- obiady czwartkowe
- Puławy- pierwsze muzeum (Czartoryscy)

Rozwój teatru i prasy w epoce oświecenia w Polsce
Teatr
Pierwszy teatr publiczny rozpoczął działalność w 1765 roku umożliwiając kontakt ze sztuką szerokim rzeszom publiczności. Działalność teatru opierała się głównie na tekstach obcych, które jego dyrektor Franciszek Bohomolec przystosowywał do potrzeb Polski, wyśmiewając w swoich utworach zabobony, ciemnotę, ślepy kult tradycji szlacheckiej i bezmyślne naśladowanie francuszczyzny. Do dalszego rozwoju teatru przyczynił się Franciszek Zabłocki, który przy pomocy swoich komedii bawił i uczył. Teatr przeżywał trudności finansowe i trudności repertuarowe. Wspomagany był z prywatnej kieszeni króla. Dopiero w roku 1783 kiedy jego dyrektorem został Wojciech Bogusławski, który nazwał go Teatrem Narodowym jego sytuacja znacznie się poprawiła. Bogusławski rządził teatrem przez 30 lat. Znakomicie rozumiał rolę teatru, który zwłaszcza w okresie Sejmu Czteroletniego stał się instytucją wspomagającą reformy. Był nie tylko dyrektorem teatru, ale także dostarczycielem repertuaru. Jego najbardziej znana sztuka to „Krakowiacy i górale”.



Czasopiśmiennictwo
Rozwój publicystyki zapoczątkowało ukazanie się „Monitora”, którego pierwszy numer pojawił się 21.03.1765 roku. Czasopismo to od początku swego istnienia podjęło walkę o spopularyzowanie ideałów oświecenia, tępienie przesądów i ciemnoty, tolerancję religijną, poprawę obyczajów i wyplewienie się szerzącej cudzoziemszczyzny. W roku 1770 zaczęło się ukazywać czasopismo o charakterze wyłącznie literackim pt. „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”. Owo czasopismo przeznaczone było dla znawców i miłośników literatury. W epoce oświecenia powstały także czasopisma codzienne np.: „Gazeta Warszawska” przetrwała do odzyskania niepodległości. W okresie Sejmu Czteroletniego zaczęły ukazywać się czasopisma polityczne pt: „Gazeta Narodowa i Obca” propagująca hasła obozu patriotów.

"Monitor" ukazał się 21. III. 1765 roku. Od tego czasu - 2 razy w tygodniu, do końca 1785 r. Fundatorem był król Stanisław August Poniatowski, a redagowali go A. K. Czartoryski, I. Krasicki, F. Bohomolec, A. Naruszewicz i wielu innych. Poruszał on wiele istotnych spraw: formy - eseje, felietony, powiastka moralistyczna i filozoficzna, portret, reportaż, artykuł, list do redakcji i odpowiedź, diariusz. Artykuły nie miały tytułów. 1765-1767 - inicjował dyskusje na różne tematy: tolerancja religijna, szkolnictwo świeckie, zamieszczano myśli i koncepcje filozofów. Rousseau (Francuz), hasła z francuskiej encyklopedii. Było ukazywane: bohater-szlachcic (przedstawiano sarmatów, przeciwstawiano im portret szlachty nowożytnej); mieszczan, zacofanie Polski w stosunku do innych krajów, - ukazywane za pomocą statystyk. Poruszał wszelkie tematy związane z problematyką reform Stanisławowskich. Tematyka bardzo różnorodna.

"Zabawy Przyjemne i Pożyteczne"- w 1770 roku - nieoficjalny organ obiadów czwartkowych. Podejmowały one próby kształtowania nowych form poezji polskiej, będącej czynnikiem przejmowania walorów rzymskich oraz francuskich, a także rodzinnych tradycji renesansowych zaangażowanych w problemy kultury. Ujawniało się w tłumaczeniu i adaptacji dzieł starożytnych. To pismo było wyłącznie pismem literackim (poświęcone zagadnieniom literackim, zamieszczano przekłady dzieł pisarzy starożytnych - Wergiliusza, Horacego, przyswajano także współczesnych pisarzy - Moliera, Rousseau'a , Woltera). Wielość stylów i wielość kierunków dopuszczana była na łamach pisma, co zwiastowało następną epokę. Uprawiano także gatunki literackie: ody, sielanki, epigramaty, poematy, oprócz poezji zamieszczano na łamach utwory prozaiczne, które nawiązywały do wzorców Cycerońskich. Według założeń oświecenia wypracowano nowe formy powieści biograficznej. "Zabawy " ukazywały się przez siedem lat do 1777 r. Znaczniejsi, bardziej znani i cenieni pisarze polscy zamieszczali swe artykuły w "Zabawach ". Redaktorem był Jan Albentrandi.

”Gazeta Warszawska”- informacyjno polityczna, ukazywała się pod redakcją Łuskina. Wychodziła od 1774 r. Wrogo nastawiona do postępu. Przykład gazety zachowawczej. "Pamiętnik historyczno - polityczny"- Świtkowskiego. Założony w 1782 r. Był za postępem. Pismo skierowane do węższego kręgu odbiorców. Elitarne, popularno - naukowe, miesięcznik.

„Magazyn Warszawski” 1784 - 1785. Charakter moralno - literacki, tematyka literacka. Popularyzacja Szekspira. Przyswajał jako pierwszy na polskim gruncie twórczość aktorów niemieckich

Omów działalność Komisji Edukacji Narodowej i jej znaczenie dla oświaty oświecenia
Komisja Edukacji Narodowej to pierwsze ministerstwo oświaty. Po rozwiązaniu zakonu jezuickiego pozostawił pewien majątek, król Stanisław August Poniatowski przekazał go właśnie komisji powołanej w 1773 roku jako oficjalna władza w celu prowadzenia prac dotyczących uformowania, zorganizowania i zreformowania szkolnictwa. Pierwszym przewodniczącym KEN był Ignacy Massalski, następnym Michał Poniatowski. Działali w Komisji: I. Potocki, A.K. Czartoryski, A. Zamoyski. KEN zajęła się nie tylko szkoleniem kadry nauczycielskiej, powołała także Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, celem którego była praca nad odpowiednimi dla szkół podręcznikami.
Po reformach pijara Stanisława Konarskiego, dalszego poważnego wyłomu w tradycyjnym szkolnictwie dokonał nowy król Rzeczypospolitej Stanisław August Poniatowski. Złożona przez niego w 1765 roku Szkoła Rycerska była na naszych ziemiach szkołą państwową, świecką, wychowującą przyszłych oficerów i działaczy politycznych na zasadach patriotyzmu i postępu. Twórcą i komendantem szkoły wojskowe, od dawna postulowanej w Pacta conventa, a nazwanej Akademią Szlacheckiego korpusu Kadetów, był Książe Adam Kazimierz Czartoryski. Napisany przez niego „katechizm rycerski” zawierał kodeks zachowania się w szkole i zasady etyki obywatelskiej i musiał być przez każdego ucznia opanowany pamięciowo. Korpus Kadetów nie był, jak to wynika ze sformułowania treści „Katechizmu”, wyłącznie szkoła wojskowa, ale w równym stopniu i szkołą kształcenia obywatelskiego. Czartoryski pragnął, by absolwenci warszawskiej szkoły rycerskiej mogli być użyteczni zarówno zarówno służbie wojskowej, jak i cywilnej. I dlatego uczono tam przez lat siedem nie tylko budownictwa fortyfikacji wojskowych, ale również i budownictwa cywilnego, fechtunku i innych przedmiotów wojskowych, a także języków obcych (łacina, francuski, niemiecki).
Szkoła była zakładem świeckim, ale nadal stanowym. Przez lat trzydzieści zaszczepiała oświatę w duchu Oświecenia i dała ojczyźnie uczniów wyróżniających się wybitną działalnością, takich, jak m. In.: Tadeusz Kościuszko, Jakub Jasiński, Julian Ursyn Niemcewicz, Karol Otton Kniaziewicz, Józef Sierakowski, Michał Sokolnicki, Józef Longin Sowiński i wielu innych.
Bardzo szybko, mimo silnych sprzeciwów wrogów polskiego państwa i postępu, król Stanisław August Poniatowski doprowadził 14 października 1773 r. do uchwalenia przez sejm ustawy o utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej, pierwszej w Europie państwowej i świeckiej władzy szkolnej.
Odpowiedzialna przed parlamentem KEN, oparta o zasadę kolegialności, miała pełną niezależność prawne-administracyjną, a od 1776 r. również materialną, w oparciu o przejęte majątki pojezuickie. W skład Komisji weszli inicjatywy króla dwaj biskupi, wileński- Ignacy Massalski, płocki- Michał Poniatowski, oraz sześciu dostojników świeckich: Joachim Chreptowicz, August Sułkowski, Ignacy Potocki, Adam Kazimierz Czrtoryski, Andrzej Zamoyski i najmniej spośród nich czynny Antoni Ponikowski. Liczba komisarzy do roku 1794 wzrosła do 38. Obok J. Chreptowicza, A.K. Czartoryskiego, I. Potockiego i A. Zamoyskiego wyróżnili się aktywną działalnością: Franciszek Bieliński, Julian Ursyn Niemcewicz; uczeni: Feliks Oraczewski, Andrzej Gawroński, Dawid Pilchowski oraz Hieronim Stroynowski.
Poniatowski z kolei podporządkował prace oświatowe Komisji interesom swego rodu. Pierwszym prezesem KEN został biskup Ignacy Massalski, usunięty w 1776 r. z tego stanowiska, a po wybuchu insurekcji warszawskiej, powieszony za zdradę kraju przez lud stolicy. Jego następcą aż do końca istnienia Komisji był późniejszy arcybiskup gnieźnieński i prymas, biskup płocki, Michał Poniatowski.
Mimo silnych zależności klasowych wysiłki i osiągnięcia KEN były bardzo poważne.
Uwzględniając różne wpływy i przyczyny natury polityczno-społecznej możemy działalność KEN podzielić na trzy okresy, zgodnie z periodyzacją historyków Oświecenia, a mianowicie 1773-1780; 1781-1788 i 1789-1794.
W pierwszym z nich (1773-1780) Komisja Edukacji narodowej wywalczyła po trzech latach zabiegów w sejmie prawo zarządzania już uszczuplonym funduszem jezuickim. Następnie dokonała nowej organizacji dawnych szkół jezuickich oraz przyjęła trójstopniową, opartą o podział stanowy, zasadę organizacji szkolnictwa. Szkoły parafialne, nadal bardzo nieliczne, były przeznaczone dla dzieci chłopów i rzemieślników, a szkoły powiatowe i wojewódzkie, tzw. większe, głównie dla młodzieży szlacheckiej. Dużym osiągnięciem było powołanie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, mającego opracować przede wszystkim programy i niezbędne podręczniki szkolne. W pierwszych latach (1774-1776) KEN opracowała szereg podstawowych przepisów, dotyczących szkół średnich, parafialnych i edukacji dziewcząt. Nie były one jednak w pełni realizowane, gdyż spotykały się z oporami ciemnej, reakcyjnej szlachty oraz większości nauczycieli, którymi z reguły byli duchowni, często jezuici. Podjęcie w r. 1777 reformy Akademii Krakowskiej umocniło rolę KEN, zadecydowało o rozwoju nowych kadr nauczycielskich, a więc i o rozwoju szkolnictwa. Początki działalności KEN to zarazem okres walki nowatorstwa z siłami wstecznymi. Zakończył się on chwilowym zwycięstwem reakcji, która na sejmie w 1780 r. odrzuciła kodeks Zamoyskiego, co zahamowało prace KEN w zakresie szkolnictwa elementarnego.
W okresie drugim (1781-1788) wzmogła się praca Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, ukazały się dalsze podręczniki, opracowano projekt Ustaw zatwierdzony w
r. 1783, a przede wszystkim zakończona została reforma Akademii krakowskiej (przez Hugona Kołłątaja) oraz Akademii Wileńskiej (przez Marcina Poczobutta). Od tego czasu tzw. Szkoły Główne w Krakowie i Wilnie objęły odpowiednio nadzór nad szkolnictwem w Koronie oraz na Litwie. Szkoły akademickie odegrały znaczną rolę w procesie zeświecczenia szkolnictwa. Również i szkoły zakonne, podporządkowane KEN, ulegały nowatorskim prądom, m. in. Dzięki napływowi nauczycieli duchownych – absolwentów zreformowanych uczelni.
Trzeci okres (1789-1794) cechował stopniowy upadek Komisji, która w czasie obrad sejmu czteroletniego stała się obiektem ataków. Dokonano wówczas wprawdzie uzupełnień do Projektu Ustaw (1790), ale były one kompromisem na rzecz ugrupowań wstecznych. Targowica w sierpniu 1792r. zażądała przywrócenia zakonu jezuitów, a sejm grodzieński (1793) poddał autonomiczną KEN pod zwierzchnictwo Departamentu Edukacji Narodowej
i wyłączył spod jej kompetencji wychowanie prywatne, czyli przywrócił zakonom zarząd nad ich szkołami. Czołowi działacze KEN i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych zmuszeni byli do tułaczki politycznej.

Podstawowym zadaniem KEN było opracowanie zbioru przepisów szkolnych. Został on przygotowany przez członków Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych 1781 r. a więc po odrzuceniu kodeksu Zamoyskiego, w okresie wzrastających ataków na dzieło Komisji. Zgodnie z założeniami inicjatorów „Projektu ustaw” miał potwierdzić wielkość oraz wagę podjętej pracy oraz być prawną podstawą obrony reform Komisji Edukacji Narodowej. Zawierał on 26 artykułów skodyfikowanych w przepisy, dotyczące szkół głównych i stanu akademickiego, szkolnictwa parafialnego, konwiktów i pensji, spraw dydaktycznych, zagadnień wychowawczych, świadczeń społecznych dla nauczycieli oraz problematyki administracyjnej i wewnętrznej. Został on poddany weryfikacji w czasie specjalnej wizytacji generalnej oraz narady powizytacyjnej na posiedzeniu Towarzystwa w 1782 r. W wyniku tych działań została opracowana w 1783 r. ostateczna redakcja „Ustaw Komisji Edukacji Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisanych”. Analiza całości materiałów świadczy o wielkości dzieła, które było przepojone myślą postępowania i patriotyczną, głębokim humanitaryzmem stosunku do nauczycieli i wiarą w nową szkołę, oraz w nowe społeczeństwo.
Trwałymi osiągnięciami może poszczycić się Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, faktyczne ministerstwo oświaty, utworzone przez KEN 10 lutego 1775 r. i kierowane przez I. Potockiego. Sekretarzem towarzystwa był Grzegorz Piramowicz (1735-1801). Towarzystwo opracowało program szkoły średniej, dostosowując zakres wychowania obywatelskiego do potrzeb powstającej gospodarki kapitalistycznej. Doboru przedmiotów nauczania dokonano w oparciu o klasyfikację nauk Bacona i „Encyklopedię” francuską.
Towarzystwo wydało 27 podręczników, podręczników, z czego tylko 5 było opracowanych przez uczonych zagranicznych. Elementarz wydany w 1785 r. może być potwierdzeniem rzetelnego zainteresowania KEN szkolnictwem dla ludu. Większość podręczników dotyczyła dziedziny humanistyki, ale dzięki staraniom Towarzystwa, mimo ogromnych trudności, w końcu lat osiemdziesiątych pojawiły się pierwsze podręczniki z tzw. historii naturalnej, czyli „Botanika” i „Zoologia”. Wiele jednak potrzebnych podręczników, jak np. z geografii, chemii, ogrodnictwa, rolnictwa, mineralogii, nie było wydanych, a to z braku kompetentnych autorów i z powodu wysokich naukowo-dydaktycznych wymagań Towarzystwa. Jednak pierwsze podręczniki na skutek bardzo długiego procesu ich przygotowania docierały do szkół dopiero od 1780 r. Najcenniejszym dorobkiem wydawniczym KEN były tzw. „Przepisy dla nauczycieli”, czyli przewodniki metodyczne, propagujące nauczanie poglądowe, metody analityczne jako postulat prawa natury oraz podające literaturę naukową przedmiotu. Służyły one podnoszeniu poziomu naukowego
i metodycznego nauczycieli.

Kolejnym poważnym osiągnięciem KEN w dziele przygotowania kadry nauczycielskiej było przeprowadzenie latach 1777-1781 reformy Akademii Krakowskiej i Wileńskiej. Po długich dyskusjach uznano, że jedynie zreformowanie Akademie Krakowska i Wileńska mogą przygotować pilnie potrzebne kadry nauczycielskie. Obowiązek zreformowania Akademii Krakowskiej powierzono młodemu wówczas Hogonowi Kołłątajowi (1750-1812) w roku 1777, a Wileńskiej Marcinowi Poczobuttowi (1728-1810) w roku 1780. W okresie ostatnich lat działalności Szkoły Głównej Królestwa, czyli byłej akademii krakowskiej i Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego (byłej akademii wileńskiej), rozwinęły się badania naukowe, zasłynęli wtedy tacy wybitni uczeni, jak: Jan Śniadecki, Wawrzyniec Gucewicz, Hieronim Stroynowski, Stanisław Bonifacy Jundziłł i wielu innych także i obcego pochodzenia. Reforma obu uniwersytetów, mimo ostrych sprzeciwów, okazała się dziełem przenoszących ogromne korzyści. W konsekwencji przeprowadzonych reform zorganizowano nową hierarchię szkół. Władzę nadrzędną zachowała KEN, natomiast wszystkie szkoły w Królestwie i na Litwie podlegały bezpośrednio obu Szkołom Głównym, a ich rektorom wszyscy nauczyciele szkół średnich. Stanowili oni, zgodnie z dekretem z 29 IX 1780 r., stan akademicki, przeznaczony „do dawania publicznej edukacji”.
Po zreformowaniu obu uniwersytetów i utworzeniu stanu akademickiego przystąpiono do przygotowania kadry nauczycielskiej. Dnia 2 X 1780 r. otwarto seminarium dla profesorów przy Szkole Głównej w Krakowie pod kierownictwem A. Popławskiego, a w r. 1783 przy Szkole Głównej w Wilnie. W tym też roku przystąpiono do zorganizowania seminarium krakowskiego i pogłębienia jego świeckości. Okres studiów trwał z zasadzie 4 lata, program opierał się o wykłady wybranego przedmiotu, cotygodniowe konwersatoria na temat interpretacji Ustaw KEN, nauczanie języków obcych, sporadyczną praktykę szkolną, funkcje korepetytora oraz o pracę samokształceniową w osobnej seminaryjnej bibliotece. Studenci mogli otrzymywać stypendia, a w wypadku szczególnych walorów specjalne nagrody. Kandydaci do zawodu nauczycielskiego kształcili się w atmosferze postępowej, zgodnie z poglądami fizjokratów, w duchu narodowym i patriotycznym. Ilość świeckich absolwentów seminarium profesorskiego przy Szkole Głównej w Krakowie przekroczyła w latach 1780-1793 liczbę stu.
Na szczególne podkreślenie wśród najwcześniejszych osiągnięć KEN zasługuje fakt podjęcia prób zreorganizowania oświaty dla ludu. Już od końca 1773 r. postulowano zorganizowanie szkolnictwa parafialnego.
Następnym dokumentem świadczącym o wielkiej trosce Komisji Edukacji Narodowej o rozwój oświaty ludowej było wydanie w 1785 r. długo oczekiwanego „Elementarza dla szkół parafialnych”. W pracach przygotowawczych nad nim brali udział wszyscy członkowie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Ostatecznie „naukę czytania i pisania” przygotował Onufry Kopczyński, autor pierwszej gramatyki polskiej.
Idea Komisji Edukacji Narodowej mimo upadku państwowości polskiej nie zamarła, lecz przeciwnie stopniowo urastała do wyżyn ideału. Z jej dorobku i z zasad przez nią opracowanych przyjmowano w okresie rozbiorów, w warunkach walk z germanizacją i rusyfikacją, ideał całkowitego unarodowienia nauczania oraz obywatelskiego i patriotycznego wychowania
Znaczenie komisji Edukacji Narodowej mimo niekiedy tylko połowicznych jej sukcesów były ogromne. To pierwsze w Europie świeckie ministerstwo oświaty dokonało w imieniu państwa ujednolicenia całego systemu szkolnego. Przeprowadziło reformę szkolnictwa średniego i wyższego oraz rozpoczęło walkę o stworzenie szkoły elementarnej, obowiązkowej dla całej młodzieży, niezależnie od jej pochodzenia. Prace Komisji Edukacji narodowej były przez cały wiek XX punktem wyjścia dla autorów dalszych projektów reform szkolnictwa polskiego.


Przedstaw sylwetkę twórczą Krasickiego
Ignacy Krasicki urodził się w 1735 roku w rodzinie szlacheckiej, w Dubiecku nad Sanem. Przeznaczony do stanu duchownego ukończył kolegium jezuickie. Studiował we Lwowie, Warszawie, a także w Rzymie. Był zatem człowiekiem starannie wykształconym. Po powrocie do kraju został kapelanem i współpracownikiem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Król mianował go prezydentem trybunału małopolskiego, później został biskupem warmińskim. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Warmia przeszła pod panowanie króla pruskiego. Nie zerwał on jednak kontaktów z krajem. Bywał gościem obiadów czwartkowych i nadal współpracował z królem. Mimo iż był duchownym zajmowała go głównie literatura. Uchodził za najdowcipniejszego człowieka epoki. Pisał bajki, satyry, poematy heroikomiczne, a także powieści. Jego twórczość ma charakter dydaktyczny (pouczający). Wychodził z założenia, że można ludzi uczyć jednocześnie ich bawiąc. Motto jego twórczości zawiera się w słowach: „I śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar nie z osób natrząsa”. Współcześni nazwali go „księciem” poetów.
Współtworzył ukazujące się w Warszawie czasopismo moralne „Monitor” przyczynił się również do powstania Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jego twórczość obejmuje dzieła takie jak: "Myszeida" (1776), "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki" (1778), "Monachomachia" (1778), "Satyry" (1779), "Bajki i przypowieści" (1780), "Antymonachomachia" (1780), encyklopedię " Zbiór potrzebniejszych wiadomości" (1781) i "Satyry (II)" (1784).

Krasicki, będąc uważnym obserwatorem dostrzegał wiele przywar i ułomności ludzkich. Zdając sobie sprawę z ich wpływu na życie polityczne w ówczesnej Polsce oraz będąc świadomym faktu, do jakich konfliktów i klęsk mogą one doprowadzić, stał się ich najgłośniejszym przeciwnikiem. Do walki z nimi służyły mu przede wszystkim bajki i satyry.

Omów „Hymn do miłości Ojczyzny”, gdzie wykonywano ten utwór
W 1774 roku „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” wydrukowały „Hymn do miłości Ojczyzny”. Wiersz, który zdobył ogromną popularność i stał się hymnem Korpusu Kadetów.
Ignacy Krasicki nazywa uczucie do ojczyzny świętym, które czują tylko te osoby, które są uczciwe. Człowiek dla ojczyzny powinien zrobić wszystko. Powinien być dumny z tego, że w walce zdobył bliznę. Miłość do ojczyzny wyzwala w człowieku zdolność do różnych pomysłów. Gdyby tylko trzeba walczyć, człowiek oddałby nawet dla ojczyzny życie.

Omów bajkę jako gatunek literacki i wskaż jej cechy na przykładzie dowolnej bajki
Bajka- to krótki utwór posiadający fabułę, zwykle wierszowany i co najważniejsze- zawierający praktyczne pouczenie, sąd moralny, pointę, która wynika z przytoczenia przykładu, sytuacji ilustrującej myśl. Należą zatem do utworów dydaktyczno- moralizatorskich. Jeżeli cała bajka stanowi przenośnię mówimy wówczas, że ma ona postać alegoryczną. Bajki dzieli się na krótsze tzw. epigramatyczne i dłuższe tzw. narracyjne. Krasicki stosuje obie formy. Często jego bajki oparte są na kontraście np. siła- słabość, dobro- zło, mądrość- głupota. Z reguły są paraboliczne-
Czyli przedstawiony obrazek jest tylko pretekstem do wywnioskowania morału. Bajki te zawierają uniwersalne prawdy, są skrótowe i zwięzłe. Całościowo prezentują autorską wizję świata, w którym panuje siła i przebiegłość, a głupota wygrywa z mądrością. Autor nie zgadza się z takim światem- wydźwięk bajek można określić jako sceptycyzm i krytycyzm autora. Bajki są zwięzłe, cechuje je: jasność, prostota, precyzja i dydaktyzm. Bajek nie należy mylić z baśniami, w których występują czarownicy, wróżki, duchy, wydarzenia fantastyczne i szczęśliwe zakończenia. Bohaterami tekstu są zwierzęta, rośliny, przedmioty, rzadziej ludzie. Wywodzi się z tradycji starożytnej i często przybiera charakter alegoryczny. Można wskazać bajki:
- ezopowe (od imienia twórcy, Ezopa - pisarza greckiego z VI w. p.n.e.). Jej bohaterami są zwierzęta prezentujące określone typy ludzkich osobowości: np. lew: odwaga, siła, lis: spryt, baran: głupota. ("Kruk i lis")
- narracyjne (epickie). Utwór przyjmuje postać wierszowanej nowelki o nieskomplikowanej fabule. Bohaterowie i zdarzenia pełnią funkcję przypowieści stosującej się do świata ludzkiego. Sens utworu najczęściej pojawia się w postaci wniosku wypowiadanego przez narratora lub bohatera, w zakończeniu bajki. (z tomu "Bajki nowe", np. "Przyjaciele")
- epigramatyczne (liryczne; większość z tomu "Bajki i przypowieści"), najkrótsze bajki (typową miarą jest cztero- i sześciowiersz);
- ujęte w regularne 13-zgłoskowce parzyście rymowane;
- o zwięzłej konstrukcji (równoległe, odmierzone równymi odcinkami tekstu, opisy dwóch istot,
związanych kontrastem lub współdziałaniem);
- pozbawione elementów fabularnych;
- z niekiedy występującymi cechami dramatyczności (klęski najczęściej zawinionej, wynikającej z
głupoty lub zarozumiałości

Jaki charakter mają bajki Krasickiego, na wybranych przykładach
„Szczur i kot”
Jest to bajka epigramatyczna. Krasicki z bezlitosnym obiektywizmem ukazał głupotę zarozumiałego szczura oraz zręczność i zwinność kota. Przedstawione postacie i sytuacje mają sens przenośny: szczur jest alegorią głupiej, bezpodstawnej pewności siebie i zarozumiałości, które prowadzą do zguby, gdyż świat jest areną walki o życie i przetrwanie, a więc szansę na przetrwanie mają tylko ostrożni, przezorni, zwinni i szybcy jak kot. Morał ten nie jest wyodrębniony w tekście ale wynika z przebiegu zdarzeń.
„Dewotka”
W tej bajce Krasicki opisał zachowanie się modlącej kobiety. Bohaterką bajki jest dewotka, a także służąca, która czymś zawiniła. Dewotka, nie przerywając modlitwy „Ojcze nasz”, zaczęła bić dziewczynę. Krasicki w ten sposób ukazał powszechną wadę, czyli powierzchowną pobożność, nie znajdującą pokrycia w czynach.
„Ptaszki w klatce”
To bajka polityczna. Krasicki porównuje dwa ptaki: starego czyżyka i młodego czyżyka z dwoma obywatelami. Młodemu podoba się to, że żyje w klatce z wygodami, gdyż się do tego przystosował, a stary wie, że wolność to największy skarb. Krasicki myślał o ludziach żyjących pod zaborami. Staremu człowiekowi nie podoba się takie życie, gdyż wie jak było na wolności i nie może pogodzić się z jej utratą. Młody natomiast przyzwyczaił się już do tego. Wymowa utworu jest gorzka i pesymistyczna: do niewoli można się przyzwyczaić, niewolnictwo upadla, demoralizuje. Tylko ktoś znający smak wolności nigdy nie pogodzi się z jej utratą. Morał ten jest ponadczasowy.
„Filozof”
Filozof z bajki Krasickiego jest zarozumiały, pewny siebie, nie wierzy w Boga i kpi ze świętych. Jednak gdy przyszły kłopoty uwierzył nie tylko w Boga ale i w upiory. Morał z tej bajki może być następujący: „Jak trwoga to do Boga”.
„Jagnię i wilcy”
Bajka ta ilustruje bardzo dobrze wilcze prawa rządzące światem. Krasicki mówi, że pragnący osiągnąć korzyści zawsze znajdzie uzasadnienie swego postępowania. W kolejnych wersach pokazuje sytuację jagnięcia, które było głupie naiwne i bezbronne, zaskoczonego w lesie przez wilki, które były silne i bezwzględne. Z dialogu między nimi wynika, że prawo nic tu nie pomoże, zwycięży i tak siła.
„Kruk i lis”
Bajka ta zaczyna się morałem: „Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym”. Później poeta przytacza przykład. Postaciami alegorycznymi są: kruk- posiadacz sera i lis- chytry, przebiegły i głodny. Lis wychwala kruka, mówiąc że jest piękny, ma piękne pióra i sugeruje że jego głos jest równie zachwycający. Naiwny i otumaniony pochwałami kruk otworzył dziób, w którym miał ser, a ten spadł na ziemię, skąd zabrał go lis. Kruk przeciwstawiony został sprytnemu lisowi. Postacie zwierząt są alegorią ludzkich postaw: człowieka bezkrytycznego i łasego na pochlebstwa oraz spryciarza wykorzystującego słabość lubiących pochwały.

Już te przykłady świadczą, że poeta postawił sobie za cel najpierw uświadomienie ludziom ich wad i przywar, po to aby się ich wystrzegali. Kształt artystyczny bajek przede wszystkim wiąże się z ich nadzwyczajną zwięzłością. Krasicki jak nikt inny potrafił w kilku słowach oddać to, co może być przedstawione na wielu kartkach. Najczęściej używanym środkiem artystycznym jest antyteza, ponieważ przeważnie przytaczane są postawy negatywne i pozytywne.
Bajki Krasickiego w istocie ukazują pesymistyczny sąd o świecie i stosunkach międzyludzkich, bowiem zwycięża w nich często zło nad dobrem, siła nad prawem, głupota nad mądrością, próżność i pochlebstwo. Jednak mimo owego pesymizmu w sądach o świecie bajki czyta się z uśmiechem, bowiem autor zgodnie ze swoją maksymą wypowiada własne poglądy lekko, dowcipnie i z humorem, pragnąc zaznaczyć, że nie potępia ludzi. Śmieje się jedynie z ich wad i dziwi się ich nierozumnemu postępowaniu.

Co to jest satyra?
Satyra- to utwór literacki, który ośmiesza lub piętnuje ukazywane w nim zjawiska np. wady ludzi, obyczaje, charaktery itp. Często bywa wierszowana. Satyra nie musi ukazywać sposobu napraw, jest ona po to, by negować, ośmieszać i pouczać. Wśród satyr wyróżniamy:
- satyry społeczno- obyczajowe
- satyry polityczne np. przeciw osobom znanym, publicznym
- satyry literackie przeciw szablonom i konwencjom literackim
Można też podzielić satyry ze względu na sposób przedstawienia treści:
- monolog- bezpośrednia wypowiedź np. „Świat zepsuty”
- monolog skierowany do kogoś, wzięty w cudzysłów (autor jest zdystansowany wobec
wypowiedzi) np. „Do króla”
- satyra dialogowa- np. „Pijaństwo”

Omów problematykę satyr: „Pijaństwo”, „Żona modna”, „Świat zepsuty”
"Żona modna"
Satyra ta ukazuje w różnych sytuacjach modną szlachciankę, tworząc świetny portret damy rozmiłowanej w zbytkach, kapryśnej i często bezmyślnie marnotrawiącej majątek męża. Pełen humoru jest obraz przenoszącej się do majątku męża młodej żony obładowanej niepotrzebnymi, ale za to modnymi drobiazgami, zabawne są jej miny i humory na widok tradycyjnego dworku szlacheckiego, który wkrótce za grube pieniądze ozdobi tak, że "przeszedł warszawskie pałace", bawią jej kaprysy i cicha uległość męża, który wziął za nią w posagu kilka wiosek - marnotrawienie majątków i życie nad stan w sytuacji, gdy kraj podejmował próby odbudowy gospodarczej. Krasicki w „Żonie modnej” krytykuje tendencje współczesnej sobie szlachty do bezkrytycznego przyjmowania zagranicznych, a w szczególności francuskich obyczajów.
"Pijaństwo"
Jest to satyra dialogowa ponieważ rozmawia ze sobą dwóch znajomych. Rozmówcy są szlachcicami. Jeden z nich jest nałogowym pijakiem, a drugi zwolennikiem trzeźwości. Nałogowy pijak, narzekający na ból głowy po kolejnej libacji, opowiada znajomemu o przebiegu suto zakrapianych spotkań z kompanami. Są w nich hałaśliwe, niemądre kłótnie na tematy polityczne, są i ordynarne bójki, których świadkami jest służba. Dziesięć opróżnionych butelek spowodowało "nudności i guzy i plastry". W Polsce dzień obchodzony uroczyście oznacza dzień zakrapiany alkoholem. Wypowiedź drugiego rozmówcy dotyczy tego, że fatalne skutki pijaństwa powodują, że brzydzi się nimi „człowiek prawy”. Mówi on także o tym, że nadmierne spożywanie alkoholu jest wbrew naturze i że pijaństwo przytępia rozum. Niepokojąco brzmi zakończenie utworu, w którym nie całkiem jeszcze trzeźwy szlachcic, na pytanie "gdzież idziesz?" odpowiada- "napiję się wódki". Aktualność satyry Krasickiego polega na tym, że podczas jakiejś uroczystości często się piło i teraz jest tak samo, gdyż na różnych imprezach zawsze jest wódka i często dochodzi do awantur i bijatyk.
"Świat zepsuty"
Satyrę tę można uznać za podsumowanie sądów Krasickiego o czasach, w jakich mu przyszło żyć. Nie ma w niej nic zabawnego. Jest pełna gorzkiego szyderstwa, ostro atakuje zepsuty świat, który stworzyło zepsute społeczeństwo. Jedyną zasadą jest: jak najwięcej przeżyć i użyć. Społeczeństwo ukazane w satyrze nie jest godne by nosić miano szlachty. Dobre obyczaje minęły, uczciwość i prawda nie popłaca, "wszędzie nierząd, rozpusta, występki szkaradne". Od tego wzięła początek słabość naszego kraju.

Omów satyrę „Do króla”, jaka jest jej wymowa
„Do króla”
Jest to satyra ciekawie skomponowana, w pierwszej chwili wydaje się, że jest naganą skierowaną do króla Stanisława Augusta. Mówi typowy szlachcic- symbol i reprezentant „antystanisławowskiej” orientacji wśród ówczesnego społeczeństwa. Zarzuca królowi, że:
- pochodzi ze szlachty, a nie z królewskiego rodu
- jest zbyt młody (miał 32 lata, gdy został wybrany na króla) do piastowania urzędu
- jest zbyt łagodny, a powinien być okrutny, władać strachem i siłą, a nie przyjaźnią
- jest Polakiem, szlachta dotąd pamięta czasy kiedy kwitła samowola
- jest uczony, dba o kulturę i naukę, a to wartości nieważne
- jest dobry, a powinien być zły
Te zarzuty nie były wadami, lecz zaletami. W satyrze „Do króla” Krasicki posługuje się ironią. Jest to satyra będąca monologiem wziętym w cudzysłów, co znaczy, że wypowiedź- monolog nie pochodzi od samego poety. Autor bowiem w przewrotny sposób cytując wrogów i krytyków króla, sejmowych krzykaczy, ukazał ciasnotę poglądów, bezmyślność, skłonność do doszukiwania się wad w tym, co w istocie było zaletą. Zatem, mimo iż satyra nosi tytuł „Do króla” ma na celu ośmieszenie wad szlachty, a jednocześnie Krasicki w zgrabny sposób dokonał pochwały króla, bowiem mądrość, dobroć, młodość i polskie pochodzenie stanowiły zalety.

Co to jest poemat heroikomiczny, jego cechy na przykładzie Manochomachii
Istota gatunku jakim jest poemat heroikomiczny wynika z samej nazwy: hero- i- komiczny, czyli połączenie poematu heroikomicznego (eposu bohaterskiego) i komicznego (o błahej tematyce). Cały sens tego utworu opiera się na sprzeczności między patetycznym, wzniosłym stylem narracji, charakterystycznym dla eposu opiewającego wzniosłe czyny, a błahą, komiczną treścią. Inaczej mówiąc są to „wielkim głosem opisane sprawy komiczne”. Najlepszy przykład to wojna żab z myszami opisana stylem homeryckiego eposu-czyli starożytna „Batrachachomiomachia”. Ignacy Krasicki napisał trzy poematy heroikomiczne: „Myszeida” (wojna kotów z myszami: bohaterski Filuś, wielki wódz Myszogryz i Dusimyszek występują przeciw walecznym Gryzomirowi Gryzosławowi), „Monachomachia”- wojna mnichów i „Antymonachomachia”- pozorne odwołanie „Monachomachii”.
Dowód naczelny to zasada kompozycji: zderzenie komicznej treści z formą i stylem poematu heroicznego.
Treść: wojna mnichów, która wybuchła między zakonami dominikanów i karmelitów, „w mieście którego nazwiska nie powiem”. Mnisi walczą za pomocą sandałów, pasów, talerzy i szklanek wśród wielkiej wrzawy i rumoru. Godzi zwaśnionych dopiero puchar, co wiele trunku mógł pomieścić, na widok którego to naczynia wszyscy walczący zakrzyknęli: zgoda.
Forma: wojnę mnichów opisuje poeta stylem pełnym patosu, opiewając narady przed bitwą, używając poważnych określeń, porównań homeryckich, bójki opisując jak sceny batalistyczne, przywołując grecką boginię niezgody.
Cel utworu: ośmieszyć stosunki panujące wśród duchowieństwa np. pijaństwo, kłótliwość, lenistwo.

Co sądzi Krasicki o życiu duchowieństwa ( w oparciu o „Monachomachię”)
„Monachomachia” jest przede wszystkim próbą ośmieszenia sposobu działania zakonów żebrzących. Miały one wieść żywot ascetyczny, a wiodły próżniaczy. Poeta ukazał w jaki sposób i w co obrócił się ideał kontemplacyjny i cel istnienia tych zakonów. Autor ukazuje mnichów uwikłanych w spory, nazywa ich "świętymi próżniakami" i "wielebnymi głupcami", obnaża i demaskuje niski poziom moralny i intelektualny zakonników. Przedstawia ujemne cechy kapłanów: ciemnotę, zacofanie, nieuctwo, niski poziom kulturalny, próżniactwo, lenistwo, bezużyteczność społeczną, zamiłowanie do pijaństwa i obżarstwa, skłonność do bójek oraz obłudę religijną. Autor wychodzi z słusznego założenia, iż "nie habit czyni świętym”. Utwór opowiada o konflikcie, który wybuchł pomiędzy dwoma zakonami: karmelitów bosych i dominikanów. Bogini niezgody Eris „widząc fortunny los spokojnych mężów” wywołała zamieszanie. Do tej pory opactwa te rywalizowały ze sobą głównie w jedzeniu i piciu, ale postanowiły spróbować swych sił w dyskusji teologicznej. Jednak zakonnicy nie pamiętali nawet gdzie mieści się ich biblioteka, dopiero po długich poszukiwaniach odnalazł ją aptekarz i krawiec, po czym mnisi zaczęli studiować druki. Uczona dysputa, prowadzona przez kapłanów w dzień „konkursu” na zasadzie polemiki, szybko przekształciła się w powszechną bójkę. Jako broni użyto sandałów, trepów, pasów, kufli od piwa, książki, a nawet duże usługi oddawało kropidło, które zmoczone w święconej wodzie pozwalało zalewać oczy przeciwnikowi. Dopiero, gdy w miejscu widocznym postawiono "dzban nad dzbany" kapłani zachwyceni ozdobnością i rozmiarami pucharu zaprzestali walk i wznowili pijaństwo. Mnisi ukoili emocje winem.
Satyra ma wyraźną wymowę moralizatorską: osoby duchowne nie mogą być postawione ponad zwykłych śmiertelników, a na szacunek wiernych zakonnicy muszą zasłużyć sobie pokorą i pracą. Ignacy Krasicki nie atakuje jednak konkretnych osób, ogranicza się do wskazania wad i słabości ludzkiego charakteru: "Szanujmy mądrych, przykładnych, chwalebnych - Śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych"

Omów treść „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” i wyjaśnij czemu miała służyć ta powieść
W pierwszej części utworu Krasicki opisuje życie i obyczaje dworu szlacheckiego. Poznajemy dzieciństwo i młodość głównego bohatera- równocześnie autor krytykuje wychowanie dzieci, drwi z ciemnoty i zabobonów, pokazuje zgubny wpływ niedouczonych nauczycieli - cudzoziemców.
Mikołaj urodził się w rodzinie szlacheckiej, jego ojciec był stolnikiem. Był on człowiekiem dobrym, ale wychowanym według starych zasad. Matka zaś dawała przykład surową cnotą, co często jej brano za złe. Kochała syna tak bardzo, że nie chciała go uczyć w trosce o jego słabe zdrowie. Na szczęście pewnego razu przyjechał do Doświadczyńskich w odwiedziny brat matki- człowiek bardzo szanowany przez ojca, który zawstydził rodziców, że chłopak ma już 7 lat, a nie potrafi czytać i pisać. Mikołaj został wysłany do szkół, gdyż ojciec nie miał zaufania do domowej nauki, ponieważ w czasach jego młodości nie istniały takie praktyki. Chłopiec nie chciał wcale się uczyć. Gdy miał 16 lat zmarł mu ojciec. Matkę przekonano, że dalsza nauka nie jest Mikołajowi potrzebna i powinien on powrócić do domu. Gdy wrócił na wieś obchodziły go tylko zabawy. Wkrótce przyjechał jego wuj, który wprowadził go w świat kulturalnego towarzystwa. Wkrótce potem matka zaangażowała guwernera dla syna. Niebawem Mikołaj zakochał się w wychowance swojej matki i chciał się z nią ożenić, jednak matka jego nie chciała się zgodzić i wysłała go wraz z korepetytorem do miasta. Później Mikołaj wyjechał do Warszawy. Tymczasem umiera jego matka, co daje mu zupełną swobodę. Mikołaj wyjechał do Paryża, ale niedługo po tym za uwięzienie za długi musiał uciekać. W końcu w Amsterdamie wzruszył się jego niedolą życzliwy kapitan i zabrał go na swój statek. Statek jednak rozbił się i Mikołaj dobił do nieznanego lądu. Jak się później okazało ląd ten nazywał się Nipu.
Część druga ma charakter utopijny. Mikołaj Doświadczyński trafia na wyspę Nipu. Panuje tam niemal idealny układ stosunków społecznych. Mieszkańcy żyją z rolnictwa, sprawiedliwie dzielą owoce swego trudu, nie znają takich zjawisk jak kłamstwo, zdrada, pochlebstwo czy kradzież. Praca jest dla nich wartością cenioną najwyżej. Pracują wszyscy i robią to chętnie, wysiłek jest dla nich źródłem zdrowia moralnego i fizycznego. Cechami charakterystycznymi dla wyspiarzy są także wzajemna miłość, sprawiedliwość i poszanowanie tradycji. Na wyspie tej bohater uczy się pracować, równocześnie obserwując zachowanie i prawa oparte na zasadzie równości wszystkich ludzi.

W części trzeciej bohater powraca do kraju. Tutaj poświęca się pracy na roli oraz pożytecznej działalności publicznej. Stara się ulżyć doli swych poddanych- zwalnia ich więc z pańszczyzny i wprowadza oczynszowanie. Początkowo jego sąsiedzi śmieją się z niego, z biegiem czasu dostrzegają jednak korzyści płynące z takiego stanu rzeczy, Doświadczyński ma bowiem najwyższe plony.
Pod wpływem życiowych doświadczeń bohater powieści zmienia się, dojrzewa i w niczym nie przypomina już dawnego fircyka. Dlatego też autor stawia go czytelnikowi za wzór.
Celem powieści Krasickiego miało być wsparcie reform zwłaszcza działalności KEN i wychowanie człowieka oświeconego. Negatywne przykłady braku wykształcenia zawarte w powieści miały uświadomić czytelnikowi do czego prowadzi brak wykształcenia.

Jaki sąd o społeczeństwie polskim prezentuje Adam Naruszewicz w „Chudym literacie”
„Chudy literat” to satyra dialogowa. Chudy literat- to biedny uczony, wydawca i twórca ksiąg, który użala się swojemu rozmówcy, że obrał trudne i niedochodowe rzemiosło, gdyż ksiąg nikt nie chce ani czytać, ani kupować. Scenka jest doskonałym pretekstem do zaprezentowania stanu intelektualnego społeczeństwa doby stanisławowskiej. Nic dziwnego, że król szczególną wagę przykładał do nauki i kultury. Nie chcą czytać ani księża, ani szlachta. Literat proponuje „Kazania”, „Wiersze”, „Polskie dzieje”, dzieła traktujące o gospodarstwie i polityce. Wszystko to budzi drwinę i wyzwiska kupującego. Przy okazji Naruszewicz zarysowuje portret ówczesnego szlachcica z całym zestawem typowych wad: „wszystkowiedzącego”, wierzącego w legendy, wpatrzonego tylko we własne sprawy. Pouczenie, które wynika z utworu jest jednoznaczne- nie chodzi autorowi tylko o ubolewanie nad losem literata, ale przede wszystkim chce on potępić ciemnotę i spopularyzować przychylność do książki i do czytania.

Omów problematykę „Powrotu Posła”, kiedy powstała ta komedia i jaki był jej cel
,, Powrót Posła” Jan Ursyn Niemcewicz napisał w burzliwym okresie 1790 roku. Utwór ten jest pierwszą komedią polityczną w Polsce, opartą na ukazaniu konfliktu miedzy sarmackimi konserwatystami a zwolennikami patriotycznego obozu reform. Komedia ta jest prezentacją dwóch zasadniczo różniących się koncepcji Polski. Jedna z nich to koncepcja obozu reform. W utworze przedstawicielem tego jest: Podkomorstwo oraz ich syn Walery. Z tymi poglądami zgadza się również wychowana przez nich Teresa. Obóz przeciwny, to obóz wrogi dążeniom reformatów. Reprezentowany jest on przez ojca Teresy- Starostę Gadulskiego, jego żonę oraz przez Szarmanckiego. Postacie można podzielić ze względu na poglądy polityczne: na negatywne, czyli przedstawicieli obozu konserwatystów oraz na pozytywne, czyli reformatów.
Komedia Juliana Ursynowicza „Powrót posła” jest utworem, w którym autor posłużył się znanym w komediach politycznych chwytem. Przedstawił on mianowicie bohaterów sztuki w dwóch przeciwnych obozach. Do pierwszego należą Podkomorstwo, Teresa, Walery, a także dwoje służących, Jakub i Agatka. Ich zachowanie oraz wypowiedzi, wolne od obcych zapożyczeń oraz ubarwień, wskazują na to, że mamy do czynienia z prawdziwymi Polakami.
Drugi obóz to typowi na tamte czasy konserwatyści. Niemcewicz wcielił w ich m.in. Starostę-materialistę, dla którego nawet szczęście własnej córki nie ma znaczenia- liczy się tylko majątek. Jego żona Starościna to typowa francuska kosmopolitka, żona modna, nie potrafiąca wysłowić się poprawnie po polsku, używając ciągle francuskich zwrotów. Szarmancki jest z kolei typowym modnisiem, fircykiem, kochankiem i pasożytem społecznym.
Komedia ta próbuje nam uzmysłowić to, co się rzeczywiście działo w ówczesnej Polsce, jednak nie w całej. Przykład Podkomorzego, sarmaty, pokazuje nam, że wyjątki jednak miały miejsce. Przez współmieszkańców opisywany jest on jako mądry, wzorowy ojciec, które nie ma na sumieniu tylko siebie, ale całą rodzinę. Wynika to także z wypowiedzi Agatki- jego służącej: „on jest ojcem aniżeli panem”. Jego syn Walery wyrósł na uczciwego człowieka, dla którego najważniejsze jest dobro ojczyzny. Z jego zachowania wynika także, że jest stały w uczuciach i nie traktuje kobiet jak Szarmancki. Na rzecz miłości do Teresy zrzeka się sutego posagu.

Komedia polityczna to odmiana komedii, w której główny czynnik stanowi ośmieszająca charakterystyka zjawisk społecznych oraz krytyka metod rządzenia, dążenia stronnictw oraz skostnienia aparatu władzy. W związku z tym na zamówienie obozu reform (, którego Niemcewicz był zwolennikiem) został napisany „Powrót posła”. Sam autor chciał w ten sposób wpłynąć na opinię publiczną oraz na postawy polityczne niektórych posłów.
W utworze tym poruszone są aktualne wydarzenia, które miały miejsce na kilka miesięcy przed ogłoszeniem Konstytucji 3 Maja. Są to przede wszystkim zagadnienia związane z: liberum veto, wzmocnieniem władzy królewskiej, wprowadzeniem dziedziczności tronu, dążeniem do zawarcia przymierza z Prusami, odrodzeniem sejmu jako instytucji ustawodawczej, zniesieniem ciemiężenia chłopów oraz reformą szkolnictwa. Duży nacisk kładzie autor na odpowiednie wychowanie młodzieży - kształtowanie postawy obywatelskiej.
Zakończenie „Powrotu posła” jest szczęśliwe, można je odczytać jako wezwanie do zgody. W utworze tym autor wydrwił diametralną głupotę i zacofanie przeciwników reform, ale nie zaprzecza, że na pojednianie jest za późno.
Komedia ta została żywo przyjęta przez publiczność, a o jej sile oddziaływania może świadczyć fakt, że poseł Suchorzeski (przeciwnik reform) zażądał zdjęcie jej ze sceny.

Scharakteryzuj starostę Gadulskiego i Szarmanckiego z „Powrotu Posła”
Starosta Gadulski jest centralną postacią ,,Powrotu Posła”, wyznawcą konserwatywnych poglądów staroszlacheckich. Jest typowym Sarmatą. Słowo honoru nic dla niego nie znaczy, ponieważ stara się nie dopuścić do przyrzeczonego kiedyś małżeństwa Teresy z Walerym. Do poślubienia drugiej żony skłoniły go powody materialne, miedzy nim a Starościną nie ma miłości i zrozumienia. Zgodnie ze swym nazwiskiem Starosta jest rozgadany, kłótliwy i zrzędliwy Jego długie tyrady zawierają jednak same frazesy i puste słowa. Poglądy polityczne Gadulskiego świadczą o jego zacofaniu umysłowym i są wyrazem przesadnego, zaślepionego konserwatyzmu. Na temat wojny Rosji i Austrii przeciwko turcji wypowiada nonsensowne uwagi. Starosta sprawował dwie funkcji publiczne: urząd starosty i deputata do trybunału Gadulski to typowy pieniacz, skory do procesowania się, kłótni, chciwy, kierujący się w życiu prywatą i brakiem zasad moralnych. W komedii politycznej występuje jako zwolennik stronnictwa konserwatywnego. Przeciwny wszelkim reformom, krytykuje działalność Sejmu Czteroletniego. Tęskniąc za wystawnym życiem Polaków pod rządami Sasów, Starosta stoi na straży ,, złotej wolności” szlacheckiej, broni liberum veto, które nazywa ,, wolności zrzenicą”, popiera wolna elekcję i konfederację, nie przeszkadza mu obca interwencja w prywatne sprawy Polski. Ideałem dla niego są czasy, kiedy ,, wszyscy byli kontenci, robiono co chciano”. Argumentacja bohatera poparta przyznaniem się do nieuctwa, demaskuje go jako człowieka ograniczonego. Gadulski w pełnieniu swych funkcji ucieka się do niesprawiedliwości, motorem jego postępowania są zazwyczaj pieniądze Postać ta nie posiada cech pozytywnych.
Szarmancki to typowy fircyk, wychowany do dworskiego życia, należy do obozu konserwatystów. Ceni rozrywkę i zabawę, a celu szuka w zdobywaniu względów kobiet. Nie zawsze robi to w sposób uczciwy, o czym świadczy przekupstwo malarza, chęć zdobyci Teresy obietnicami dobrobytu. W rzeczywistości nie zależy mu na uczuciach, wartością ważniejsza są dla niego pieniądze, posag, możliwość szybkiego i łatwego wzbogacenia. Według niego Polska pod wpływem reform zmieniła się na gorsze. Szarmancki całkowicie podporządkował się obcej modzie. Mimo że ojciec nakazał mu udział w sejmikach, on wybrał zabawę. Szarmancki żadnego zadania nie potrafił dobrze wypełnić: nie zabawił długo w kancelarii królewskiej, bo nie potrafił dochować tajemnicy, nie zatrzymała go tez na dłużej służba w piechocie. Był we Francji , ale nie rewolucja go tam interesowała tylko kobiety, teatry, ogrody i foksale. Rzuca to ogromny cień na jego osobę Jako człowiek młody powinien interesować się sprawi narodu i toczących się obrad sejmowych. On natomiast umie rozmyślać tylko o miłostkach. Postać tego bohatera jest zaprzeczeniem wszystkich staropolskich cnót ziemiańskich


Omów twórczość Franciszka Karpińskiego jako przedstawiciela sentymentalizmu z uwzględnieniem wiersza „Laura i Filon”
Sentymentalizm jest odpowiedzią na skrajny racjonalizm i klasycyzm oświeceniowy; neguje przekonanie o ładzie i harmonii świata, dostrzegał konflikty istniejące we współczesnej cywilizacji; Rousseau mówił, że kryzys wynika z odejścia od natury, powrót na jej łono dać miał szansę na ocalenie najlepszych cech ludzkiej osobowości, takich jakie posiadał prosty człowiek pierwotny; to cywilizacja wykształtowały takie wady jak lenistwo, chciwość, próżność, umiłowanie zbytku (co nie jest prawdą, to wykształtowane zostało przez ewolucję);

„Laura i Filon”
Jeszcze wyraźniej widać te wartości w sielance „Laura i Filon”. Utwór, którego akcja rozgrywa się na tle wsi i przyrody, ukazuje parę zakochanych młodych ludzi. Opowiada on o cierpieniach, rozterkach i radościach, jakie niesie z sobą miłość. Gdy Laura przybywa na umówione spotkanie pod jaworem, spostrzega, że ukochany na nią nie czeka. Powoduje to podejrzenie o niewierność i zdradę oraz wyzwala atak złości i rozpaczy. Wtedy zza pobliskich zarośli wybiega Filon i tłumaczy, iż chciał jedynie przekonać się o miłości swej ukochanej. Utwór kończy się pogodzeniem się kochanków i wyznaniem wzajemnej miłości i przysięgą wieczystej wierności. Najważniejsze w tej sielance wydaje się być zwrócenie uwagi na świat przeżyć wewnętrznych, próba analizy psychiki zakochanych oraz wpływu miłości na zachowanie się człowieka. Charakterystyczny jest fakt, iż bohaterowie tej sielanki to „ludzie dworu”, przebrani jedynie w wiejskie stroje.

Jest to pieśń sentymentalna (sielanka). Jest to sielanka konwencjonalna. Nawiązuje ona do nurtu sielanek Wergiliusza. Świadczą o tym:
*imiona bohaterów (Laura, Filon) są wystylizowane na tą konwencję
*głównym tematem jest miłość, uczucie i mimo przeszkód i trudności zakończenie jest szczęśliwe

Jest to też sielanka sentymentalna, ponieważ:
*zaprezentowana jest na tle przyrody
*tematem są uczucia
*bohaterowie kierują się uczuciem
*wyolbrzymione są reakcje i uczuciowość
*prymat uczuć nad rozsądkiem
*literackie wyznaczniki uczuciowości
*występują elementy ludowe
Karpiński wygłasza filozofię mówiącą o potędze miłości.

Omów wiersz Franciszka Karpińskiego „Żale sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta” w kontekście wydarzeń historycznych które skłoniły autora do jego napisania
Wiersz „Żale sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta”, powstał po trzecim rozbiorze Polski.
Wiersz „Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta” jest elegią żałobną wyrażającą rozpacz po ostatecznym upadku ojczyzny. Wiersz ma formę apelu do zmarłego króla, którego postać symbolizuje minioną wielkość ojczyzny. Tytułowy Sarmata nie ma złudzeń, co do losu jego ukochanej ojczyzny, wie że ciężko będzie podźwignąć Polsce z tak wielkiego upadku, jednak gdzieś w jego sercu pozostaje ukryta nikła nadzieja, że ten dzień nadejdzie. Podmiot liryczny szuka przyczyny upadku Rzeczpospolitej, stawia sobie pytanie czym zawiniliśmy, dlaczego Bóg nas tak ukarał. Nie znajdując jednak odpowiedzi, rezygnuje z walki o wolność odkładając swą szablę, pozostają mu łzy. Jednak wieży w to, że znajdzie się ktoś, kto z pomocą boską będzie potrafił podźwignąć kraj z upadku.




Historia Hymnu Narodowego
Hymn jest to uroczysta pieśń pochwalna lub świąteczna, pierwotnie sławiąca bóstwo, później także bohaterów i ich czyny oraz wielkie idee. Hymn narodowy jest pieśnią patriotyczną o zasięgu ogólnokrajowym, stanowiąca odbicie i uzewnętrznienie poczucia wspólnoty i odrębności narodowej, wyrażająca uczucia zbiorowe wobec symboli, tradycji i instytucji danego narodu.

W 1795 roku Polacy ostatecznie utracili wolność. Stało się to powodem rozpaczy wielu Polaków. Niektórzy przepłacili to zdrowiem. Większość jednak poszukiwał dróg ratunku. Już w roku 1797 pod wodzą generała Henryka Dąbrowskiego w Reggio we Włoszech u boku armii napoleońskiej zaczęły się formować Legiony Polskie, które miały zbrojnie walczyć o utraconą wolność. Legiony miały polskie mundury, sztandary i polską komendę.w tym samym roku oficer legionów Józef Wybicki przyjaciel Henryka Dąbrowskiego napisał w Reggio patriotyczną pieśń żołnierską pt. „Pieśń legionów Polskich we Włoszech”. Jej patriotyczny charakter, łatwa melodia mazurka spowodowały, że pieśń ta stała się hymnem Legionów Polskich we Włoszech, a wraz z Legionami przywędrowała do Polski.
Polski Hymn Narodowy jest to "Pieśń legionów polskich we Włoszech", nazwana z czasem "Mazurek Dąbrowskiego", która została napisana przez Józefa Wybickiego w Reggio (Włochy) między 16 a 19 lipca 1797 r. dla uświetnienia uroczystości pożegnania odchodzących z miasta legionistów. Została również w tym czasie po raz pierwszy odśpiewana (prawdopodobnie przez autora) na przyjętą melodie ludową (autorstwo muzyki długo mylnie przypisywano Michałowi Kleofasowi Ogińskiemu). Wybicki napisał te słowa w Legionach Dąbrowskiego we Włoszech. Stąd ta nazwa „ Mazurek Dąbrowskiego". Od 1831 hymn narodowy; od 1927 polski hymn państwowy, w 1948 zatwierdzony przez władze PRL, przyjęty do konstytucji w 1976.
Dnia 26.II.1927 roku w drodze głosowania "Mazurek Dąbrowskiego" s