Kazimierz Odnowiciel

Kazimierz urodził się w 1016 roku, jako syn Mieszka II i Rychezy. W 1026 roku został oddany przez rodziców na naukę do szkoły klasztornej. Informacja ta stała się podstawą do przypuszczeń, że został zakonnikiem.

Zapewne po ucieczce Mieszka II z Polski w 1031 roku także Kazimierz wraz z matką musiał wyjechać. Ale w 1034 roku, w chwili śmierci ojca, był w kraju. Gall podaje, że młody książę, który liczył sobie już 18 lat, przejął władzę po ojcu. Prędko jednak został zmuszony do ponownego wyjazdu.

Trudno powiedzieć, jakie plany mieli ci, którzy usuwali z Polski jedynego przedstawiciela dynastii. Może każdy z buntowników, owych "poronionych książąt", jak nazwał ich Kadłubek, pragnął zastąpić prawowitego władcę i panować w części kraju lub nawet w całej Polsce ? Intencji takich można się domyślać, śledząc postępowanie samozwańcze księcia Mazowsza, dawnego cześnika Mieszka II, Masława.

Po wygnaniu Kazimierza doszło w Polsce do walk wewnętrznych, do usamodzielnienia się Mazowsza i Pomorza, w końcu – do buntów przeciw możnym i Kościołowi. Następną klęską, jaka spadła na Polskę, był najazd księcia czeskiego Brzetysława. Czesi złupili ziemię Polan, wywożąc skarby i relikwie św. Wojciecha, uprowadzili licznych brańców. Brzetysław przyłączył do Czech,
Śląsk.

Kazimierz uciekł na Węgry. Tam jednak został zatrzymany i odzyskał wolność dopiero w 1038 roku. Z Węgier wyruszył do Niemiec, gdzie czekała na niego matka.

Tam też zastał dla siebie pomyślną sytuację. Mógł liczyć na pomoc krewnych matki, a ponadto nowy władca niemiecki, Henryk III, gotów był go poprzeć. Cesarza zaniepokoił wzrost potęgi Czech.
Zdawał sobie sprawę, że lepiej mieć na wschodzie dwóch słabych, skłóconych ze sobą sąsiadów niż jedno silne państwo. Dał więc Kazimierzowi 500 rycerzy i pozwolił ruszyć do Polski, a sam zaatakował Czechy.

Powrót Kazimierza musiał być jakoś wytłumaczony przez trzynastowiecznych kronikarzy, którzy kazali mu przecież wcześniej złożyć śluby zakonne.Dlatego też powstała legenda mówiąca o tym, że Polacy, widząc upadek ojczyzny, wyruszyli do papieża i prosili o zwolnienie Kazimierza ze ślubów. Papież przystał na te prośby, ale w zamian zobowiązał petentów do płacenia świętopietrza, wydłużenia czasu trwania wielkiego postu i do strzyżenia krótko włosów.

Tyle legenda. Wiarygodne źródła podają, że Kazimierz został w Polsce przywitany z radością.Oparł się początkowo na jednym wiernym mu grodzie, a potem prędko rozszerzył władzę na większość kraju. Niezależne od niego pozostało tylko Mazowsze, Pomorze i zajęty przez Czechów, Śląsk.

W odzyskaniu władzy pomógł księciu sojusz zawarty w 1040 lub 1041 roku z władcą Rusi, Jarosławem Mądrym.Sojusz ten został wzmocniony małżeństwem Kazimierza z siostrą Jarosława, Dobroniegną. Nieco później doszło też do ślubu siostry Kazimierza, Gertrudy, z Izasławem, synem Jarosława. Dzięki ruskiej pomocy udało się podporządkować Mazowsze. W 1047 roku w wielkiej bitwie Masław został pokonany i zabity. Natychmiast potem Kazimierz rozgromił posiłkujące Mazowszan oddziały pomorskie i rozszerzył swą władzę na Pomorze Wschodnie. W 1050 roku, już samodzielnie, odzyskał Śląsk.

O ile na poprzednie działania cesarz patrzył przychylnie, to zajęcie Śląska wzbudziło jego niezadowolenie. Kazimierz odwrócił gniew cesarski, posiłkując wyprawę Henryka III na Węgry.Cesarz zgodził się na pozostawienie Śląska przy Polsce, zadecydował jednak, że Polska będzie płacić Czechom coroczny trybut z tej ziemi. Wyrok ten stał się zarzewiem konfliktów polsko-czeskich.

Bardzo pilną sprawą było odbudowanie zniszczonej organizacji kościelnej. Udało się Kazimierzowi przywrócić niektóre biskupstwa, ale nie zdążył reaktywować metropolii gnieźnieńskiej.
Wydaje się, że aby nie dopuścić do jej likwidacji, tymczasowo powierzył godność arcybiskupią biskupowi krakowskiemu, Aronowi.

Kazimierz zmarł w 1058 roku. W następnych pokoleniach nadano mu przydomek"Odnowiciel". Pozostawił po sobie czterech synów: Bolesława, Władysława, Hermana, Mieszka i Ottona, oraz córkę Świętosławę.