profil

Claude Levi - Strauss "Miejsce antropologii wśród nauk społecznych".

poleca 86% 101 głosów

Treść
Grafika
Filmy
Komentarze

Autor w swoim artykule próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, czym tak naprawdę jest antropologia i do jakich nauk możemy ją zaliczyć. Uważa on, że antropologia ma troistą postać, ponieważ:
q na mocy definicji jest ona „nauka o człowieku”, czyli tym samym można ją utożsamiać z naukami humanistycznymi
q jest nauka społeczną gdyż zajmuje się badaniem grup ludzkich
q posiada także cechy nauk przyrodniczych, przez tę gałąź, która znana jest jako antropologia fizyczna, która zajmuje się problemami ewolucji człowieka poczynając od jego cech zwierzęcych kończąc na obecnym podziale na grupy rasowe.
Strauss uważa, że społeczeństwo ludzkie zmienia się wraz z rozwojem, gdyż już od chwili, gdy człowiek zaczął dysponować mową, zaczął określać sam przebieg swojej ewolucji biologicznej, ludzie ustanowili sobie swój zakres reguł takich jak zakaz kazirodztwa, endogamia, egzogamia, małżeństwa preferencyjne pomiędzy pewnymi typami krewnych, czy po prostu przez mniej lub bardziej systematyczne stosowanie norm moralnych, społecznych, ekonomicznych i estetycznych. Według Straussa ludzie się sami stworzyli w takim samym stopniu jak stworzyli rasy swoich zwierząt udomowionych, z jedyna różnicą – proces ten był mniej uświadamiany i zamierzony w pierwszym przypadku niż w drugim. Wynika z tego, że mimo iż antropologia fizyczna korzysta z wiadomości i metod zapożyczonych od nauk przyrodniczych to wciąż utrzymuje ścisłe stosunki z naukami społecznymi, ponieważ przede wszystkim bada kulturę.

Jakie są stosunki i jakie różnice miedzy etnografią, etnologią i antropologią?

Strauss zadaje sobie pytanie, - co tak naprawdę dzieli i różni te trzy dziedziny nauk? Według niego odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta, ponieważ jeśli chodzi o etnografię to wszystkie kraje rozumieją ją w ten sam sposób. Odpowiada ona pierwszym fazom pracy badawczej: opisowi i obserwacji, pracy w terenie. Właściwym typem badania etnograficznego jest monografia, dotyczącą grupy ograniczonej, aby autor mógł zgromadzić większą cześć swych informacji dzięki doświadczeniu osobistemu.
W porównaniu z etnografią, etnologia jest pierwszym krokiem ku syntezie. Poczynając od bezpośredniej obserwacji zmierza ona do wniosków, na tyle rozległych, że trudno jest oprzeć się wyłącznie na wiadomościach zaczerpniętych we własnym zakresie. Synteza ta może się realizować w trzech kierunkach: geograficznym, jeśli chce się scalić wiadomości dotyczące sąsiadujących ze sobą grup, historycznym, jeśli pragniemy odtworzyć przeszłość jednej lub wielu populacji i kierunku semantycznym, jeśli wyodrębnia się, by skupić na nim szczególna uwagę, określony typ techniki, obyczaju czy instytucji.
Natomiast, jeśli chodzi o terminy „antropologia społeczna i kulturowa” to są one związane z drugim i ostatnim piętrem syntezy, budowanym na podstawie wniosków etnografii i etnologii. W krajach anglosaskich antropologia zmierza do całościowego poznania człowieka, biorąc ten temat w pełnym zakresie historycznym i geograficznym. Ma ona na celu uzyskanie wiedzy dającej się stosować do całokształtu rozwoju ludzkości od małp człekokształtnych do współczesnych ras ludzkich.
Etnografia, etnologia i antropologia nie są trzema różnymi dyscyplinami, czy ujęciami tych samych badań, lecz tak naprawdę są to trzy stadia tego samego badania, i mimo iż te trzy terminy odnoszą się do jednego typu badań to żaden z nich nie może być odłączony od dwóch pozostałych.

Czym różni się „antropologia społeczna” od „antropologii kulturowej?

Zależność, która rozdziela te dwa terminy to predykcja Wielkiej Brytanii dla pierwszego z tych terminów, a Stanów Zjednoczonych dla drugiego. Rozbieżność tych termniów wystąpiła także w sporze pomiędzy Amerykaninem G.P. Murdockiem a Anglikiem R. Firthem. Spór ten pokazał, że wybór każdego z terminów odpowiada określonym zainteresowaniom teoretycznym. Również same znaczenie słów „kulturowy” i „społeczny” wykazuje nieznaczna różnicę. Pojęcie kultury jest pochodzenia angielskiego, ponieważ zasługą Tylora było, że określił ją po raz pierwszy jako „tę złożoną całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, zwyczaje oraz inne zdolności i nawyki, nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa”. Definicja odnosi się zatem do charakterystycznych różnic zachodzących między człowiekiem a zwierzęciem.
Antropologia społeczna sprowadza się do badania organizacji społecznej, co jest istotnym, ale nie jedynym rozdziałem antropologii kulturowej. Można zatem powiedzieć, że antropologia społeczna i antropologia kulturowa realizują zupełnie ten sam program, przy czym jedna wychodzi od technik i przedmiotów by dojść do działalności społecznych i politycznych (supertechniki), które warunkują życie społeczne, a druga wychodzi do życia społecznego i zniża się aż do rzeczy na których wyciska swe piętno, oraz do działań poprzez które ono się przejawia. Obie obejmują te same rozdziały, choć są może ułożone w odmiennej kolejności. Mimo iż uwzględnimy to podobieństwo, to wyłaniają się pewne subtelne różnice. Antropologia społeczna zrodziła się z odkrycia że wszystkie aspekty życia społecznego stanowią całość znaczącą i nie można zrozumieć jednego z nich bez umieszczenia go pośród pozostałych.
Natomiast antropologia kulturowa poprzez zastąpienie perspektywy statycznej, ukazującej całą grupę jako swoisty system, przez zainteresowanie dynamiką, doprowadziło mianowicie do identycznej konkluzji, a mianowicie, że system stosunków łączących miedzy sobą wszystkie aspekty życia społecznego odgrywa większą rolę w przekazywaniu kultury niż każdy z tych stosunków z osobna.
Niezależnie od tego, czy antropologia ogłasza się za „społeczną” czy „kulturową”, zawsze dąży do poznania człowieka, przy czym w jednym przypadku ujmuje go wychodząc od jego wytworów, w drugim zaś wychodząc od jego przedstawień.

Rola folklorystki w antropologii.

Folklorystyka w antropologii określa badania które prowadzone są w społeczeństwie obserwatora. Korzystają one metod badawczych i technik obserwacji tego samego typu co te, z których korzysta się przy badaniu społeczeństw bardzo odległych. Jeśli w pewnych krajach, zwłaszcza w krajach skandynawskich, wybierają one jak się wydaje częściową izolację, to dzieje się tak dlatego że kraje te dość późno postawiły przed sobą problemy antropologiczne, podczas gdy bardzo wcześnie zaczęły zajmować się zagadnieniami dotyczącymi ich własnej tradycji: ewoluowały one od ogółu, podczas gdy np. we Francji panowała sytuacja odwrotna. Najbardziej sprzyjająca jest niewątpliwe sytuacja, w której oba te fakty rozwinęły się równocześnie jak np. w Niemczech czy krajach anglosaskich, co tłumaczy szybki rozwój badań antropologicznych w tych krajach.


Rola antropologii wśród nauk społecznych.

Podsumowując wcześniejsze rozważania należy uznać ze antropologia nie może w żaden sposób pozwolić sobie na odłączenie od nauk ścisłych i przyrodniczych, z którymi połączona jest przez antropologie fizyczną, ani od humanistyki, z którą zespalają ją takie dziedziny jak geografia, archeologia i językoznawstwo. Chcąc znaleźć miejsce dla antropologii wśród nauk społecznych, nazwano by ja nauka społeczną, ale nie dlatego że termin ten pozwala określić jakąś wyodrębniona dziedzinę ale dlatego że podkreśla ona jedną wspólną cechę wszystkich dziedzin nauki. Antropologię możemy określić jako naukę, która stoi na naukach przyrodniczych, wspiera się o nauki humanistyczne i patrzy na nauki społeczne.
Jeśli chodzi o dwuznaczność, jaka zachodzi pomiędzy antropologią a socjologią, należałoby scharakteryzować obecny stan samej socjologii. Mianem „socjologia” określa się wyróżniającą naukę o społeczeństwie, która stanowi ukoronowanie wszystkich innych nauk społecznych. W rzeczywistości jednak, od czasu załamania się szkoły durhkeimowskiej, socjologia nigdzie już nie odgrywa takiej roli. W niektórych krajach na kontynencie europejskim, a także niekiedy w Ameryce Łacińskiej wpisuje się ją w tradycje filozofii społecznej, natomiast w krajach anglosaskich socjologia stała się wyspecjalizowaną dyscypliną, usytuowana na tym samym poziomie co inne nauki społeczne. Bada ona tam stosunki społeczne w grupach współczesnych na podstawie w znacznej mierze doświadczalnej i na pozór nie różni się niczym od antropologii, z tą tylko różnicą że przedmiot socjologii ma inny rząd wielkości i większą złożoność niż tzw. społeczeństwa pierwotne. Ponieważ jednak antropologia zmierza do tego, że coraz bardziej zajmuje się złożonymi formami, trudno jest dostrzec jakiekolwiek różnice pomiędzy socjologia a antropologią.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie
Przeczytaj podobne teksty

Czas czytania: 7 minut