Cierpienie i ofiara jako nieodłączny składnik ludzkiego losu. Przedstaw na wybranych przykładach literatury polskiej i obcej.

Cierpienie i ofiara jako nieodłączny składnik ludzkiego losu. Przedstaw na wybranych przykładach literatury polskiej i obcej.

1. Cierpienie jako nieodłączny element ludzkiego życia.
2. Przedstawianie go w każdej epoce literackiej, jako sferę życia ludzkiego
3. Cierpienie jak symbol, mit, świętość:
a) mitologia
- Prometeusz
· stworzenie przez niego człowieka z gliny i łez (łzy – symbol cierpienia)
· w celu poprawienia bytu człowieka wykradzenie ognia
· kara Zeusa – przykucie do skały i wyjadanie przez ptaki odrastającej wątroby
· cierpienie Prometeusza za całą ludzkość
b) biblia
- Chrystus
· sacrum naszego społeczeństwa
· cierpienie za grzechy wszystkich ludzi i ofiara w postaci własnego życia
· jego cierpienie jako ważny element w późniejszej sztuce i kulturze
- Hiob
· dobry człowiek na którego Bóg zesłał cierpienie
· kara ta, jako próba dla Hioba, którą przechodzi pozytywnie, odzyskując wszystko co stracił
· głoszenie, że nigdy nie należy wątpić w Boga
· cierpienie nie jest kara za grzechy, i nie można jej uniknąć, ale żyjąc w cnocie można uzyskać spokój cierpienia
4. Kojarzenie cierpienia z żywotami świętych w średniowieczu
a) cierpienie jako świadomy wybór
- św. Aleksy
· zamienienie wygód na skrajną biedę
· cierpienie przez całe życie, aby osiągnąć zbawienie
- św. Sebastian
· zginął śmiercią męczeńską przez przeszycie strzałami
b) szacunek do cierpienia
- „Pieśń o św. Dorocie męczennicy”
· bogata królewna poprzez umiłowanie Chrystusa, rozdaje cały swój majątek
· odmówienie odrzucenia chrześcijaństwa, skazanie się na cierpienia cielesne, biczowanie, tortury, podpalanie ogniem
· bez efektowne cierpienia wymierzone w stronę św. Doroty
· kara śmierci
c) cierpienie matki rozpaczającą nad tragedia swojego dziecka
- „Lament świętokrzyski”
· zwrot Maryji do ziemskich słuchaczy
· opłakiwanie własnego cierpienia o stracie syna
· Matka boska jako symbol cierpiących matek
5. Różne wymiary cierpienia w renesansie
a) Cierpienie zrozpaczonego ojca
- „Treny” Jana Kochanowskiego
· zwątpienie ojca nad sensem swojego cierpienia
· późniejsze ukojenie na myśl o spotkaniu z nieżyjącą Urszulką
b) cierpienie Szekspirowskie
- „Makbet”
· cierpi z powodu dręczącego poczucia winy, po zbrodniach, które wykonał razem z żoną
- „Romeo i Julia”
· nieszczęśliwa miłość pełna bólu i cierpienia
· śmierć tytułowych bohaterów łącząca ich na wieki
6. Cierpienie duszy i uczucie spalające od wewnątrz romantyków.
a) Cierpienie jako nieszczęśliwa miłość
- Gustaw z „Dziadów”
· Nieszczęśliwa miłość do kobiety
· Zmiana z kochanka na patriotę, głęboko przeżywającego los własnego kraju
b) cierpienie prowadzące do śmieci
- „Cierpienia młodego Wertera”
· miłość do pięknej zaręczonej panny
· przeżywanie przez bohatera stanu melancholii
· nie umiejętność przystosowanie się do niedoskonałego świata
- „Giaur”
· miłość bohatera do niewolnicy Leili – plan ucieczki
· utopienie Leilii przez męża Hassana
· zemsta Giaura – morderstwo Hassana
· wyznanie Giaura przed śmiercia
c) cierpienie objawiające się bezskuteczną chęcią wzięcia na swoje barki ciężaru wyzwolenia kraju
- Konrad z „Dziadów”
· Konrad chce być wieszczem i stanąć na czele narodu
· Wyzywa Boga na pojedynek, jak równy z równym
- Kordian z utworu J.Słowackiego
· Próba wyzwolenia kraju
· omdlenie w progu sypialni cesarskiej, w drodze do zabicia cara
· umieszczenie Kordiana w domu wariatów
d) cierpienie poprzez bycie poetą, ponieważ poezja wyniszcza
- Hrabia Henryk z „Nie-Boskiej komedii”
7. Hołd składany przez pisarzy pozytywistycznych cierpieniom powstańców
- „Lalka” Bolesława Prusa
· w pamiętniku starego subiekta
- „Nad Niemnem” i „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej
8. Obraz cierpienia ludzkiego na przykładzie Juranda ze Spychowa
- jego cierpienie budzi odrazę i wywołuje protest przeciw okrucieństwu.
- jest symbolem cierpienia całej ojczyzny średniowiecznej, a także bólu ojca, który stracił dziecko, bólu upokorzenia

9. Pozytywistyczne cierpienie z powodu nieszczęśliwej miłości.
- Stanisław Wokulski z „Lalki”
· nieszczęśliwa miłość do Izabeli Łęckięj
· niezrozumienie przez świat i klasy społeczne
· nawarstwiające się problemy, doprowadzają Wokulskiego do nieudanej śmierci samobójczej
· uratowanie go przez Drożnika
· przedłużenie się jego cierpień
10. Stawianie czoła cierpieniu pojawiającemu się w życiu w utworach młodo polskich
a) Kazimierz Przerwa – Tetmajer
- Koniec wieku XIX, Hymn do Nirvany, na Anioł Pański
· Bezskuteczne poszukiwanie sensu życia
· Egzystencja jako wieczna udręka
· Niepewność dnia następnego
- Evviva l’arte
· sztuka rekompensuje niedostatki życia
· pogodzenie się z trudnościami losu
· cierpienie jako naturalny składnik życia
· trzeba cierpieć, aby móc się cieszyć
b) Jan Kasprowicz
- Dies irae
· człowiek nie jest w stanie przezwyciężyć cierpienia
· katastroficzny obraz świata
· rozpoczęcie się cierpienia ludzkiego wraz z grzechem pierworodnym
· oskarżenie Boga o nie pomaganie ludziom w życiu
- Księga ubogich
· akceptowanie cierpienia jako naturalnego elementu życia
c) Leopold Staff
- "O miłości wroga".
· należy przebaczać nawet największym wrogom
· należy odnaleźć w sobie chrześcijańską pokorę i zawsze być gotowym wybaczać
· żadne krzywdy i cierpienia nie powinny przysłaniać ludziom radości życia
11. Różne odbicia cierpienia ludzkiego w literaturze dwudziestolecia międzywojennego
- „Granica” – Zofia Nałkowska
· cierpienie Justyny nie mającej oparcia w Ziembiewiczu
· cierpienie zdradzanej żony Ziembiewicza
· cierpienie samego Ziembiewicza
- „Dziewczyna” – Bolesław Leśmian
· podejmowanie przez człowieka prawie nie możliwych do wykonania zadań
· trud aktywnego istnienia
· heroiczny humanizm


12. Studium cierpienia ludzkiego w utworach współczesnych
a) Gustaw Herlin-Grudziński
- „Inny świat
· dramat człowieka złagrowanego

· próba ukazania procesu niszczenia człowieka przez system obozów pracy
- „Wieża”
· cierpienie bohatera porównywalne do cierpienia Hioba
· symbol złożoności człowieka z duszy i ciała
· uniwersalność problemu cierpienia
· wybranie dobrowolnej samotności, w cierpieniu oczekując śmierci
b) Tadeusz Borowski
- Pożegnanie z mamą”
· życie ludzi pozbawionych praw do normalnej egzystencji cierpiących głód i zimno.
13. Życie ludzkie jako pasmo nieszczęść
- głód
- śmierć
- bieda
14. Człowiek jako istota silna, będąca w stanie prawie wszystko przezwyciężyć.
15. Należy w pełni korzystać i cieszyć się z chwil radosnych.