Wokół Zatoki Gdańskiej

Osada istniała już trzy tysiące lat przed Chrystusem, a pierwszy port i gród powstał w drugiej połowie X wieku. Tutejszych mieszkańców ochrzcił święty Wojciech, misjonarz, rodem z Czech. W XII wieku była tu już duża osada portowa, a w okresie rozbicia dzielnicowego stał się stolicą księstwa. Masowo napływali tu kupcy niemieccy i holenderscy. W 1454 roku, po buncie mieszczan przeciw zakonowi krzyżackiemu, Gdańsk przyłączono do Polski. Dogodne położenie geograficzne przy ujściu Wisły i liczne przywileje powodowały szybki rozwój miasta, które słynęło z handlu zbożem. Rozwijał się jednocześnie jako ośrodek kultury i nauki, wydając na świat wybitnych uczonych (matematyka P.Kruegera, astronoma J.Heweliusza, filozofów B.Keckermanna i A.Schopenhauera, historyka J.Pastoriusa, grafika D.Chodowieckiego). Od 1361 aż do 1669 roku Gdańsk należał do Hanzy, co przyspieszyło rozwój miasta. Zadziwiało bogactwo tutejszych kupców. Od 1773 roku, po drugim rozbiorze Polski, Gdańsk znalazł się w Prusach, a od 1919 do 1939 roku istniało Wolne Miasto Gdańsk. W dniu 1 września 1939 roku niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” oddał pierwsze strzały na Westerplatte, co jest uznawane za moment rozpoczęcia drugiej wojny światowej. W wyniku zniszczeń wojennych, wojennych zwłaszcza ostrzeliwań Armii Czerwonej na polecenie marszałka Rokossowskiego, padła większa część historycznej zabudowy Starego i Głównego Miasta, które pieczołowicie później odbudowano. Gdańsk przeszedł do historii w 1970 roku, kiedy to stłumiono krwawo manifestacje robotników przeciw władzy komunistycznej. Tu też, w sierpniu 1980 roku, powstał pierwszy w krajach ówczesnego „obozu socjalistycznego” Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Stocznia Gdańska stała się odtąd symbolem nowego, lepszego jutra, nie tylko dla Polski, ale i całej Europy.

Na poznanie miasta trzeba poświęcić około dwóch dni. Wycieczka obejmuje najciekawsze obiekty Głównego i Starego Miasta oraz Oliwy. Wyruszamy spod Bramy Wyżynnej, która stanowiła główny wjazd do Gdańska dla wszystkich zacnych osobistości. Powstała w latach 1574-1576 i została ozdobiona kamienną dekoracją przez Wilhelma van den Blocka w 1588 roku. Jesteśmy na głównym trakcie handlowym Głównego Miasta przy ulicy Długiej, zwanej salonem Gdańska. Wśród licznych kamienic tej ulicy wyróżnia się dom Uphagena, rajcy miejskiego, z XVIII wieku, oraz kamienica Schumanów z charakterystyczną renesansową fasadą. Dominantą Długiego Targu – rozległego placu rynkowego na przedłużeniu ulicy Długiej jest smukła sylwetka Ratusza Głównego Miasta. Po pożarze w 1556 roku został on przebudowany w stylu renesansowym, przy czym pozostawiono elementy gotyckie. Piętnastowieczny wystrój jest dziełem A.Opbergwena. We wnętrzach zachwycają między innymi Wielka Sala Rady, Sala Wielkiej Ławy oraz obraz van den Blocka „Alegoria handlu gdańskiego”. Dziś jest tu muzeum miasta, a wieża ratuszowa stanowi doskonały punkt widokowy. Obok ratusza symbol Gdańska – fontanna Neptuna z brązu z 1615 roku oraz Dwór Artusa z lat 1478-1481. Długi Targ tętni życiem, rozstawiają tu swe kramy twórcy pamiątek z bursztynów, malarze, czynne są kawiarnie, galerie, spotyka się gości z wielu krajów Europy. Wśród domów zwraca uwagę Złota Kamienica z początku XVII wieku, należąca do przedstawiciela gdańskiego patrycjatu. Nad zabudową Głównego Miasta piętrzy się monumentalna bryła katedry Najświętszej Marii Panny, największego kościoła w Polsce. Wieża (78 metrów) jest wspaniałym punktem widokowym, sam natomiast kościół kryje liczne skarby kultury, obrazy, ołtarze i rzeźby. Obok świątyni znajduje się kaplica Królewska z 1677 roku, zbudowana jako katolicka w protestanckim Gdańsku z polecenia króla Jana III Sobieskiego.
Przez Zieloną Bramę wchodzimy na Długie Pobrzeże prowadzące wzdłuż Motławy. Cumują tu statki żeglugi przybrzeżnej, którymi możemy udać się na wycieczkę po porcie i na Westerplatte. Tu też zachował się zabytkowy żuraw gdański. W nim i w pobliskich, położonych po drugiej stronie Motławy, spichlerzach znajduje się kolekcja Centralnego Muzeum Morskiego.
Warto teraz pobłądzić uliczkami Starego Miasta; zwiedzić gotycki kościół świętej Katarzyn (słynne kuranty grane przez kilkadziesiąt dzwonków) i kościół świętej Brygidy, ściśle związany z powstaniem i trwaniem w konspiracji ruchu „Solidarność”.
Najciekawsza trasa wycieczkowa prowadzi do pięknie położonej u stóp zalesionych wzgórz Oliwy. Perłą tutejszego kościoła Cystersów, obecnie bazyliki, otoczonego parkiem, są organy z 1763-1791 roku dzieło gdańszczanina Delitza. Warto także posłuchać koncertu granego na tych słynnych organach. Można tu też zwiedzić pałac Opatów i Muzeum Diecezjalne.

1. Encyklopedia Multimedialna PWN 2000
2. Encyklopedia Multimedialna „Perełki Europy Środkowej”
3. Atlas Miast Polski
4. Internet
5. Wielka Encyklopedia Polonica