Najważniejsze polecenia linux'a

ls
Polecenie ls służy do wyświetlania zawartości katalogu.
Można również wyświetlić wszystkie pliki w jednej linii, rozdzielone przecinkiem: ls -m
Jeżeli chcemy wyświetlić wszystkie pliki i katalogi musimy użyć opcji –aF: ls -aF
Możemy użyć opcji -l , która powoduje wyświetlanie szczegółowych informacji na temat plików: ls -l
Informacje dotyczące plików pogrupowane są w kilku kolumnach. Pierwsza kolumna określa prawa dostępu do plików. Następna zawiera ilość dowiązań do danego pliku. Trzecia kolumna zawiera nazwę właściciela pliku, następna nazwę grupy, do której przynależy plik. W następnych znajduje się rozmiar czas utworzenia lub zmiany. W ostatniej znajduje się nazwa pliku. Polecenie ls można również zastosować do przejrzenia katalogu innego niż bieżący. Jeżeli chcemy zobaczyć wszystkie pliki w katalogu /bin, należy wtedy napisać: ls /bin
Jeśli chcemy wyświetlić jedynie pliki tekstowe w aktualnym katalogu, należy użyć polecenia: ls *.txt

rm
Polecenie rm służy do kasowania plików.
Jeżeli chcemy skacować jeden lub więcej plików można napisać: rm plik lub rm plik1 plik2 plik3 = rm plik*
Jeśli chcemy się zabezpieczyć przed przypadkowym skasowaniem pliku możemy użyć opcji kasowania interaktywnego -i . W takim przypadku, przed skasowaniem pliku, będziemy pytani o potwierdzenie. Kiedy jednocześnie użyjemy opcji -f i opcji kasowania rekursywnego -r , można kasować katalogi wraz ze wszystkimi plikami znajdującymi się wewnątrz: rm -fr katalog

mkdir
Polecenie mkdir pozwala na utworzenie jednego lub więcej katalogów.
Jeżeli chcemy utworzyć jeden katalog napiszemy: mkdir katalog
Jeśli chcemy stworzyć kilka katalogów można napisać: mkdir katalog1 katalog2 katalog3

rmdir
Polecenie do usuwania katalogów.
W tym celu wystarczy napisać: rmdir katalog Jednakże należy pamiętać, że katalog musi być pusty.

mv
pozwala na zmianę nazwy plików i katalogów oraz ich przemieszczanie w systemie plikowym.
Jeżeli chcemy zmienić nazwę pliku napiszemy: mv plik1 plik2
Polecenie mv posiada opcję -b , która zabezpiecza nas przed przypadkowym skasowaniem pliku na skutek zmiany nazwy innego pliku na już istniejącą oraz powoduje automatyczne zarchiwizowanie nadpisanego pliku. Można również włączyć tryb interaktywny dodając opcję -i .

cp
pozwala na kopiowanie plików i katalogów
Jeśli chcemy skopiować plik napiszemy: cp plik1 plik2
Zostanie utworzony plik o nazwie plik2, ale w odróżnieniu od polecenia mv, oryginalny plik pozostaje na swoim miejscu. W przypadku stosowania cp należy również być ostrożnym, ponieważ można skopiować jeden plik na miejsce innego, zmieniając w efekcie jego zawartość. Aby uniknąć tego problemu (chyba że naprawdę chcemy zmienić zawartość pliku docelowego), można użyć opcji -b lub -i , które działają tak, jak w przypadku polecenia mv. Polecenie cp może być także wykorzystywane przy kopiowaniu wielu plików. Na przykład: cp katalog1/* katalog2
Polecenie to przekopiuje wszystkie pliki z katalogu pierwszego do drugiego. Podobnie jak w przypadku polecenia rm można również używać opcji -r , to jest kopiowania rekursywnego. W tym przypadku można skopiować całą strukturę jednego katalogu do innego. Jeśli chcemy skopiować całą strukturę katalogów musimy użyć opcji -p znanej z polecenia mkdir. Na przykład: cp -p katalog2/katalog1/plik katalog3
W tym przypadku skopiowany został nie tylko plik, ale cała struktura podkatalogów.

ln
na tworzenie powiązań dowolnego rodzaju
Jeśli chcemy utworzyć odnośnik stały można napisać: ln plik1 plik2
Jak sprawdzimy zawartość tych plików zauważymy, że plik2 ma dokładnie taką samą zawartość jak plik1 . Jeśli skasujemy plik1, plik2 będzie nadal dostępny. Jeśli w pierwszym pliku wprowadzimy jakieś zmiany, na przykład dodamy nowy tekst, to pojawią się one również w drugim i odwrotnie.Można również stworzyć dowiązanie symboliczne, na przykład: ln -s plik1 plik2
Dowiązania symboliczne różnią się tym od stałych że zawierają jedynie ścieżkę dostępu do innego pliku. W przypadku skasowania wskazanego pliku odnośnik nam się do niczego nie przyda. Dowiązania symboliczne można, na przykład używać w odniesieniu do katalogów: ln -s /usr/local/games gry
Teraz zamiast wpisywać długą ścieżkę możemy po prostu napisać: cd gry

chmod
Polecenie chmod służy do zmiany parametrów pliku. Jeżeli chcemy zabrać wszystkie prawa tzn: r - czytania w - modyfikacji x - wykonywania właścicielowi, grupie oraz użytkownikom napiszemy: chmod ugo -rwx plik lub: chmod a -rwx plik
Natomiast : chmod a +rwx plik Wszyscy maja prawo do czytania, zapisywania i uruchamiania pliku. Innym sposobem ustawiana praw dostępu do plików to operowanie za pomocą liczb ósemkowych. Za pomocą cyfr od 0-7 ustawimy odpowiednia prawa na przykład: chmod 777 plik

cat
Polecenie cat jest używane między innymi do wyświetlania jednego lub więcej plików. Możemy go również stosować do przesyłania zawartości jednego pliku do innego. Jeżeli chcemy przejrzeć zawartość krótkiego pliku, napiszemy: cat plik.txt
Polecenie cat pozwala również na numerowanie linii, przez dodanie opcji -n: cat -n plik.txt
Możemy także przejrzeć kilka plików naraz: cat -n plik1.txt plik2.txt lub: cat -n plik.*
W celu złączenia kilku plików w jeden należy się posłużyć operatorem skierowania >> . Jeżeli chcemy połączyć plik1.txt i plik2.txt w trzeci plik o nazwie plik3.txt napiszemy: cat plik1.txt plik2.txt >> plik3.txt

find
Polecenie find służy do wyszukiwania plików. Jeżeli chcemy znaleźć program spell w katalogu /usr/bin wystarczy napisać: find /usr/bin -name spell -print
Można również użyć go do znalezienia plików poprzez datę, jak również wprowadzić przedział dat. Jeżeli chcemy znaleźć wszystkie programy w katalogu /usr/bin , które nie były wykorzystane przez ostatnie 100 dni można użyć polecenia: find /usr/bin -type f -atime +100 -print
Aby znaleźć pliki, które zostały utowżone lub zmodyfikowane w ciągu ostatniego dnia można napisać: find /usr/bin -type f -mtime -1 -print
Polecenie find akceptuje również nazwy plików w formie maski: find /home/mdunajko -name *.c -print

whereis
Polecenie whereis pozwala na szybkie wyszukiwanie plików, i pokazuje gdzie znajduje się program binarny oraz jego dokumentacja. Jeżeli chcemy znaleźć program find to napiszemy: whereis find
Powinno nam się pokazac find:
/usr/bin/find /usr/ man/man1/find.1, oznacza to, że program find znajduje się w katalogu /usr/bin a jego dokumentacja w katalogu /usr/man/man1. Można wyszukać tylko sam program, bez dokumentacji, wydając polecenie z opcja -b. Problem może wystąpić wtedy, gdy poszukiwany program znajduje się w innym katalogu, niż te, które przeszukiwane są przez whereis. Są one trwale zapisane wewnątrz programu.

less
Polecenie less służy do tego samego co more lecz jest bardziej rozbudowane. Jeżeli chcemy przejrzeć jakiś plik napiszemy: less plik
Do przeglądania plików skompresowanych można użyć polecenia zless .


su
Za pomocą polecenia su możemy szybko zmienić login na przykład:
su agnieszka
Jeśli jesteśmy jako root nie musimy podawać hasła.


shutdown
Polecenie shutdown służy zamknięcia lub zresetowania systemu, aby zamknąć system napiszemy: shutdown -h now
Jeżeli chcemy zresetować zamiast opcji -h użyjemy opcji -r, polecenie z opcja -r podobnie działa jak polecenie reboot. Można tez system zamknąć po określonym czasie np: shutdown 4
W tym przypadku system się zamknie po 4 minutach.
tree
Polecenie tree pozwala na wyświetlenie wykresu pokazującego strukturę plików i katalogów na dysku. Polecenie to posiada wiele przydatnych opcji. Można używać masek plików. Pozwala także na stosowanie koloru. Zawiera opcję -x podobną do opcji -xdev polecenia find, dzięki czemu możemy wyświetlić całe drzewo katalogów pojedynczej partycji. Polecenie tree jest bardzo proste w użyciu, jeżeli chcemy przyjrzeć się zawartości katalogu /usr napiszemy:
tree /usr
Można użyć opcji -d , która powoduje, że zostaną wyświetlone tylko katalogi bez uwzględnienia plików.

touch
Polecenie touch służy do tworzenia plików. Jeżeli chcemy utworzyć plik napiszemy: touch plik
Można również zmieniać datę modyfikacji pliku, a także ustawić go na dowolnie wybraną datę. Na przykład: touch -t 11221000 plik
Czas modyfikacji pliku został ustawiony na godzinę 10:00, 22 listopada 2003 roku.
mesg
Polecenie mesg służy do ustawienia czy maja do ciebie docierać komunikaty np. z programu wall. mesg y - możesz otrzymywać wiadomości, mesg n - nie możesz otrzymywać wiadomości.

locate
Polecenie locate służy do bardzo szybkiego wyszukiwania plików, nie szuka ich w katalogach lecz wykorzystuje specjalną bazę danych nazw plików oraz ich lokalizacji. Aby polecenie działało prawidłowo musimy najpierw stworzyć taką bazę dany. Do tego celu posłużymy się programem updatedb, który uruchamiamy jako root. Pewną wadą takiej bazy jest to, że nie odzwierciedla ona natychmiast zmian w systemie plikowymi staje się nieaktualna, kiedy dodamy lub skasujemy pliki. Polecenie locate jest łatwe do użycia. Jeżeli chcemy znaleźć wszystkie pliki w formacie PostScript w naszym komputerze, wystarczy napisać: locate *.ps
more
Polecenie more służy do przeglądania długich plików. Jeżeli chcemy przejrzeć jakiś plik napiszemy: more plik


pwd
Polecenie pwd wyświetla na konsoli bieżący katalog. Na przykład kiedy wykonamy polecenie cd /usr/bin i użyjemy polecenia pwd to zobaczymy na ekranie /usr/bin

Pozostałe polecenia
cfdisk
Partycjonowanie
mkfs
Tworzenie systemu plików
defrag
Defragmentator
fsck
Testowanie systemu plików
fdformat
Niskopoziomowyformat dyskietki


mount
Montowanie systemu plików
umount
Odmontowanie systemu plików
chown
Zmiana właściciela pliku
df
Wolne miejsce na dysku


bash
Interpreter poleceń
date
Zmiana daty
dpkg
Zarządzanie pakietami w systemie Debian
rpm
Zarządzanie pakietami w systemie Red Hat


logout
Wylogowanie
insmod
Instalowanie modułu jądra
rmmod
Usuwanie modułu
lsmod
Listowanie aktywnych modułów


depmod
Obsługuje zależności modułów
modinfo
Informacje o modułach
modprobe
Instalowanie modułu z potrzebnymi opcjami imodułami
swapon/swapoff
Sterowanie partycjami wymiany


useradd
Dodawanie użytkowników
groupadd
Dodawanie grup
userdel
Usuwanie użytkowników
groupdel
Usuwanie grup


usermod
Modyfikowanie danych użytkowników
groupmod
Modyfikowanie danych grup
passwd
Zmiana hasła
ifconfig
Konfigurowanie połączenia sieciowego


ifup
Uruchamianie interfejsu sieciowego
ifdown
Zatrzymywanie interfejsu sieciowego
netstat
Statystyki połączenia
ipchains
Przekazywanie pakietów / firewall


route
Kontrola trasowania
top
Listuje procesy o największym obciążeniu procesora i wyświetla ich statystyki w czasie rzeczywistym. Pozwala na monitorowanie określonych procesów.
ps
Listuje aktywne procesy


fg
Ustawienie procesu na front
bg
Przeniesienie procesu w tło
pidof
Wyświetlenie numeru wybranego procesu
jobs
Listuje aktywne programy


kill
Wysyła sygnał do procesu
man
Manual systemowy
info
Podręcznik GNU
apropos
Szukanie polecenia o określonym zastosowaniu