Recykling

Recykling – to pojęcie, które weszło już do grupy pojęć obiegowych. Termin „recykling” oznacza zawrócenie zużytych elementów lub odpadów do procesów, w których mogą być ponownie wykorzystane.
Samo pojęcie dotyczy raczej samej idei, realizowanej w formie programu gospodarczego wykorzystania materiałów i surowców, które można odzyskać z odpadów produkcyjnych, komunalnych i innych. Istota procesu recyklingu odpadów sprowadza się do wyodrębnienia różnych zakresów recyklingu np.:
1. recykling surowcowy,
2. recykling materiałowy,
3. recykling chemiczny,
4. recykling energetyczny,
O danej formie recyklingu decyduje rodzaj produktu końcowego tego procesu.
Wobec faktu istnienia wielu dobrych, sprawdzonych i ekologicznie bezpiecznych technologii przetwarzania odpadów w ramach różnych form ich recyklingu, proste spalanie odpadów wydaje się być rozwiązaniem nienajlepszym.
Pułapki recyklingu. Recykling ma swoje ograniczenia i uwarunkowania, które najłatwiej jest wykazać na przykładzie recyklingu tworzyw sztucznych. W Polsce wytwarzanych jest ok. 12 mln ton odpadów komunalnych rocznie, z czego 10 % stanowią odpadowe tworzywa sztuczne. Odpadowe tworzywa sztuczne to głównie opakowania przestrzenne, które przy ciężarze jednostkowym 100 kg/m3 i ciężarze całkowitym 1,2 mln ton odpadów zajmują objętość 12 mln m3. Nieprzetworzone opakowania tworzywowe zajmują objętość 12.000 pociągów towarowych rocznie. Odpady tworzywowe rozdrobnione zajmują natomiast objętość 1.200 pociągów towarowych rocznie czyli około 100 pociągów towarowych miesięcznie. W Polsce brak jest obecnie takiego potencjału organizacyjnego i technicznego, który mógłby podołać zadaniu pełnego recyklingu odpadowych tworzyw sztucznych. Brak również koncepcji celowego i trafnego zagospodarowania tworzywowych surowców wtórnych, tym bardziej, że nie jest przygotowana lista wyrobów, które mogłyby być wytworzone z surowców wtórnych, ani nie jest także zbadana chłonność rynku na te wyroby. Stosowanie recyklingu na poziomie ułamka procent, tak jak się to dzieje obecnie, nie ma, poza znaczeniem edukacyjnym, dużego znaczenia gospodarczego ani ekologicznego.
Według naszych szacunków, w Polsce odzyskuje się rocznie ca. 18 tys. ton złomu aluminiowego pochodzącego ze zużytych puszek napojowych. Przyjmując, że na rynek polski trafia w ciągu roku 3,5 mld sztuk puszek (56,5 tys. ton aluminium), ich odzysk wynosi ponad 30%. W państwach UE, stosujących powszechnie segregację odpadów, odzysk szacowany jest na poziomie 70 - 80 %.
Odzyskiwanie stopów aluminium jest skomplikowanym procesem wymagającym właściwego zorganizowania zbiórki złomu w punktach skupu, zakładach produkcji pierwotnej i wtórnej, zakładach przetwórczych i wśród konsumentów.

Jak już wspomniano, prowadzenie recyklingu jest związane z ponoszeniem kosztów, bowiem nie każdy odpad, nawet wysegregowany z odpadów komunalnych zmieszanych lub selektywnie zebrany, jest surowcem wtórnym. Np. odpadowe opakowania szklane nie są jeszcze surowcem wtórnym, nawet jeśli są już wysegregowane. Aby nabrały one cech surowca wtórnego należy jeszcze:
odpadowe opakowania ze szkła białego oddzielić od opakowań wykonanych ze szkła kolorowego,
z odpadowych opakowań szklanych wytworzyć stłuczkę szklaną,
umyć stłuczkę szklaną,
wysuszyć stłuczkę szklaną
oczyścić powstające odcieki lub zapłacić za ich oczyszczenie
stłuczkę szklaną załadować, przetransportować i zmagazynować.
Jak widać do uzdatniania odpadów należy właściwie powoływać odrębne przedsiębiorstwa.
Brak takich jednostek, wielość i różnorodność czynności, które należy wykonać przy uzdatnianiu odpadów oraz wysoki poziom kosztów ich uzdatniania, hamuje stosowanie recyklingu odpadów na skalę przemysłową.



W ostatnim dwudziestoleciu wzrósł znacznie udział sektora opakowań w zużyciu aluminium. W USA zużywa się na opakowania około 30 % produkowanego aluminium, w krajach europejskich zaś i Japonii około 10 %. W USA aluminiowe puszki napojowe prawie całkowicie wyparły z rynku stosowane dotychczas puszki z blach ocynowanych.
W USA zużycie aluminium dla celów opakowaniowych w przeliczeniu na statystycznego mieszkańca kształtowało się w 1995 roku na poziomie 9 kg i było trzykrotnie wyższe niż w Europie Zachodniej. Tempo wzrostu zużycia aluminium w tym sektorze jest jednak wyższe w Europie Zachodniej niż w USA. Wynosiło ono odpowiednio 4,3 % rocznie w Europie Zachodniej i 3 % w USA.
Najbardziej rozpowszechnionym i interesującym organizacyjnie oraz technologicznie jest recykling puszek napojowych. Nie jest przesadą stwierdzenie, że recykling aluminium odegrał wielką rolę w rozszerzaniu rynku puszek aluminiowych i ich ekspansji na rynek wcześniej zdominowany przez materiały konkurencyjne. Podstawą recyklingu puszek jest wysoka wartość użytkowa złomu aluminiowego i łatwość jego przetwarzania na nowe puszki. Większość złomu puszek jest spożytkowana przez producentów blachy i taśmy w celu ponownej produkcji puszek. Użyteczność składników puszek w produkcji stopów czyni złom z puszek wyjątkowo przydatnym w zamkniętych pętlach recyklingu i decyduje zarówno o wysokiej wartości tego złomu, jak i o jego udziale w produkcji nowej blachy na puszki.
Znaczne ilości zużytych puszek zwracane są pierwotnym producentom lub powtórnie przetapiane przez producentów wtórnych z użyciem odpowiednich pieców do odlewania stopów. Jednakże większość (około 80 %) zużytych puszek trafia wprost do produkcji pierwotnej, wobec czego recykling puszek jest doskonałym przykładem zamkniętego obiegu produkcji.

Szacuje się, że puszka aluminiowa po napojach może powrócić do ponownego przetopu już po 15 dniach, aluminium w samochodzie pozostaje uwięzione ponad 10 lat, zaś w konstrukcjach metalowych ponad 75 lat.

W USA w roku 1997, tylko z przerobu puszek po napojach, odzyskano 600.000 ton aluminium, co dało oszczędności energii elektrycznej w stosunku do aluminium hutniczego (pierwotnego) około 9 milionów kWh.

W Europie Zachodniej w 1995 roku ponownemu przetwórstwu - a więc recyklingowi - poddano 35 % całkowitej ilości puszek. W następnym roku wzrost w porównaniu do roku poprzedniego wyniósł aż 17 %. W ten sposób odzyskano w ciągu roku 83.000 ton aluminium, które w większości wykorzystano do ponownej produkcji nowych puszek oraz różnych innych wyrobów.
Plastik
Plastikowa butelka z PET stała się najbardziej kłopotliwym śmieciem XX wieku, i to nie tylko w Polsce. Japończycy i Francuzi opróżniają rocznie po 4 mld takich opakowań. Do końca 2003 roku światowa konsumpcja butelek PET osiągnie ponad 50 mld sztuk!
W Polsce - dotychczasowe zainteresowanie plastikową butelką z PET kończy się po opróżnieniu jej zawartości, potem trafia na wysypisko. W skali roku - objętościowo są to dwa Pałace Kultury i Nauki

„Na wysypisko trafia jednak ponad 98% śmieci.
W aktualnej sytuacji, wobec znikomego udziału masy odpadów selektywnie zbieranych, proces recyklingu bazuje obecnie na segregacji zmieszanych odpadów komunalnych. Segregacja odpadów odbywa się w kompostowniach, w których wydziela się gospodarczo użyteczne grupy odpadów przy okazji kompostowania frakcji biologicznej odpadów i w segregatorniach, w których kompostuje się frakcję biologiczną odpadów komunalnych przy okazji wydzielania z nich grup odpadów gospodarczo użytecznych.
Oba rozwiązania są przestarzałe i złe, wymagają bowiem budowy dwóch niezwykle kosztownych obiektów: odpowiednio zabezpieczonego wysypiska odpadów komunalnych z systemem monitoringu i kompostowni lub segregatorni. Dlatego też wydaje się, że obok postulatu „zanieczyszczający płaci” powinien funkcjonować i być wdrażany postulat „zanieczyszczający sprząta”. Wszak wszyscy wytwarzamy odpady. Wszyscy zatem powinniśmy mieć obowiązek odpady te sprzątać. Obowiązek ten w tym ujęciu wynika z prawa naturalnego, powinien też być przedmiotem prawa stanowionego. Obowiązek sprzątania swoich odpadów powinien w jednakowym stopniu dotyczyć i zwykłego obywatela i firm – producentów potencjalnych odpadów.

Jak unieszkodliwić odpady azbestowe?

Sposób pakowania wyrobów i odpadowych materiałów zawierających azbest uzależniony jest od ich rodzaju i postaci fizycznej oraz spełniać musi podstawowy warunek, jakim jest eliminacja możliwości emisji włókien azbestowych do powietrza. Odpady zawierające azbest powinny być utrzymywane w czasie pakowania w stanie wilgotnym i umieszczane wyłącznie w opakowaniach przeznaczonych do ostatecznego składowania. Opakowania powinny być szczelnie zamykane bezpośrednio po ich napełnieniu i po każdorazowym ich dopełnieniu poprzez zgrzewanie lub zalepianie taśmą samoprzylepną o wytrzymałości uniemożliwiającej ich przypadkowe otwarcie.
Odpady powstałe z wyrobów o gęstości objętościowej powyżej 1000 kg/m3 ("twardych"), a więc płyty i części płyt azbestowo-cementowych oraz rury azbestowo-cementowe lub ich części powinny być szczelnie pakowane w folię polietylenową o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm. Odpady z wyrobów o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000kg/m3 oraz pył azbestowy (np. z urządzeń odpylających) powinny być umieszczane w workach z folii polietylenowej, które następnie należy umieścić w opakowaniu zbiorczym z folii lub tkaniny z tworzyw sztucznych. Odpady te mogą być również zestalane cementem w miejscu powstawania (wytwarzanie elementów betonowych). Utwardzone bloczki betonowe z odpadami należy szczelnie opakować w folię polietylenową.
Odpady w postaci zanieczyszczonych azbestem materiałów o ostrych krawędziach (części metalowe, fragmenty konstrukcji) należy pakować w pudła (np. tekturowe), a następnie umieścić w workach z folii polietylenowej lub owinąć folią.
Podsumowanie:
Recykling należy rozwijać w różnych jego formach. Musi to być jednak recykling uzasadniony techniczno-technologicznie i opłacalny ekonomicznie.