Wielkie odkrycia geograficzne

PRZYCZYNY:
- zainteresowanie handlem ze Wschodem – z Chinami i Indiami,
- ciekawość innych cywilizacji wynikająca z intelektualnej rewolucji renesansu,
- postęp w technice nawigacyjnej (nowoczesny ster, busola magnetyczna, mapy, większe statki – karawele) umożliwiający dalekie podróże,
- chęć sprowadzania kruszców (przede wszystkim złota) oraz przypraw,
- zapał religijny zachęcający do nawracania niechrześcijan,
- chęć poznania świata,
- przeludnienie skłaniające do poszukiwań nowych obszarów do osadnictwa,
- pogoń za zyskiem (np. łupy dla rycerstwa),
- ambicje poszczególnych państw i ich mieszkańców oraz współzawodnictwo panujących w odkrywaniu nowych lądów,
- rozwój kartografii (udoskonalenie map);

WYPRAWY:
WYPRAWY PORTUGALSKIE:
- Henryk Żeglarz – Azory, Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Zielonego Przylądka, przekroczył równik w 1471r.,
- Bartłomiej Diaz – 1488r.- Przylądek Busz (Przylądek Dobrej Nadziei),
- Vasco da Gamma – droga do Indii wzdłuż wybrzeży Afryki (1497-1498),

WYPRAWY HISZPAŃSKIE:
- Krzysztof Kolumb – odkrycie Ameryki (12.10.1942r), Hispaniola (Haiti), Kuba i inne (1492); Małe Antyle, Wybrzeża Ameryki Środkowej i Południowej (1493-1503);
- Amerigo Vespucci – zorientował się, że Ameryka to nowy kontynent (od jego imienia nazwa);
- Ferdynand Magellan – (1519-1522) opłynięcie Ziemi (Cieśnina Magellana, Ocean Spokojny, Filipiny, Borneo) – zginął w 1521r. Na Filipinach; wyprawę dokończył Sebastian del Cano;
- Francis Drake (Anglik) – opłynięcie Ameryki Południowej i (świata);

CYWILIZACJE AMERYKI ŚRODKOWEJ I POŁUDNIOWEJ:
MAJOWIE:
V w.n.e. – początki cywilizacji na terenach Ameryki Środkowej (płw. Jukatan) ze stolicą w miejscowości Majapan; Gospodarka:
- wypaleniskowa (żarowa),
- uprawiano: bób, pszenicę,
- rzemiosło; sztuka; piramidy;
- religia oparta na kultach boga słońca; obrzędy – ofiary z ludzi;
- władza totalitarna, absolutna, dziedziczna;
- głównym doradcą władcy – arcykapłan;
- nie znali koła ani łuku;
- kalendarz (365 dni podzielonych na 18 miesięcy);
- rozwinięta astronomia;
- znali czas (rozumieli to pojęcie); system dziesiątkowy;
- zdawali sobie sprawę z układu cyfr;

AZTEKOWIE:
XIII w. n.e – początki cywilizacji na terenach dzisiejszego Meksyku ze stolicą w Tenochtitlan;
- rozwinięta gospodarka;
- uprawiano: pomidory, bawełnę, kakao;
- pieniądze: ziarna kakao lub złotego piasku;
- narzędzia bardziej rozwinięte niż u Majów;
- budownictwo: świątynie;
- władcę wybierano spośród jednostek administracyjnych;
- krwawe rytuały, kult słońca: 1489- zabito 250 tys. osób jako ofiary rytualne, np. obdzieranie ze skóry, wyrywanie bijących serc;
- przejęli kalendarz Majów;

INKOWIE:
XV w. Początki cywilizacji na terenach Peru;
- kult słońca i księżyca;
- wysoko rozwinięta gospodarka,
- Machu Picchu,
- rzemiosło (ozdoby ze złota);
- państwo totalitarne, władza absolutna;
- interesy jednostki podporządkowane interesom państwa;
- mieszkańcy nie mogli podróżować po innych częściach kraju;
- poczta kurierska (16 tys. km dróg)
-pismo węzełkowe;
- rozwinięta chirurgia i ziołolecznictwo, hipnoza;
1519r. – Hiszpanie – Cortez znieszczenie cywilizacji Azteków;
XVI w – zniszczenie Inków – Izarro;

SKUTKI ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH:
- poszerzenie wiedzy o świecie;
- zasadnicza zmiana obrazu świata w świadomości ludzkiej (przyroda, geografia, kultura, religia);
- rozwój umiejętności i techniki żeglarskiej; astronomii i kartografii;
- napływ kruszców szlachetnych (złoto i srebro);
- napływ produktów kolonialnych (korzenie, owoce południowe, jedwab, herbata, kawa, kakao, tytoń, trzcina cukrowa, kukurydza, ziemniaki, pomidory, bawełna, kauczuk naturalny; zwierzęta: indyki, niektóre ryby);
- rozszerzenie rynków zbytu na towary europejskie;
- produkcja cukru z trzciny cukrowej i szybkie upowszechnienie jego spożycia w Europie;
- nowe szlaki handlowe na świecie;
- zapoczątkowanie ekspansji Europy na inne kontynenty;
- napływ czarnych niewolników i handel niewolnikami;
- „rewolucja cen” (gwałtowne podrożenie wszystkich towarów) i przyspieszona akumulacja kapitału handlowego;
- potwierdzenie kulistości ziemi;
- rywalizacja o kolonie: 1494r.- traktat w Tordesillas między Hiszpanią i Portugalią; 1529r. – traktat w Saragossie – potwierdzenie ustaleń traktatu w Tordeillas;
- zniszczenie wielkich cywilizacji Majów, Azteków, Inków;