Od rysunków naskalnych do alfabetów.

W najdawniejszych czasach wiadomości przekazywane były drogą ustną. Najważniejszych uczono się na pamięć i w formie opowieści powierzano następnym pokoleniom. Około 20 tysięcy lat temu na ścianach pojawiły się pierwsze malowidła. Z czasem obrazy zaczęły służyć ludziom do przekazywania prostych informacji. Za pomocą rysunków trudno jednak było utrwalać duże liczby czy sporządzać precyzyjne umowy między kupcami. Minęło tysiące lat, zanim do wyrażania myśli ludzie posłużyli się specjalnym systemem znaków. Z zachowanych źródeł wynika, że pisma po raz pierwszy użyli Sumerowie na początku IV tysiąclecia p.n.e. Najpierw opracowano piktogramy, czyli znaki przypominające małe obrazki, które przedstawiały postacie lub przedmioty bądź ich wybrane części. Nie wszystko można było jednak narysować. Kłopot sprawiały czynności oraz różne pojęcia, np. przyjaźń, dobry czy też zło. Ludzie umówili się więc, że takie słowa będą wyrażane za pomocą określonych znaków. Pozostało tylko znalezienie odpowiedniego materiału, na którym można byłoby je utrwalić. Do tego celu Sumerowie wykorzystali tabliczki z gliny, które w Mezopotamii znajdowało się pod dostatkiem. Jednak na tak miękkim tworzywie trudno rysowało się skomplikowane kształty. Dlatego z czasem pisarze zaczęli posługiwać się ostro zakończonym trzcinowym rylcem i wyciskać w warstwie mokrej gliny coraz bardziej uproszczone znaki, składające się ze śladów w kształcie klina. Tak powstało pismo klinowe. Ten rodzaj znaków przejęły od Sumerów i udoskonalały ludy zamieszkujące Mezopotamię. Dzięki temu pismo klinowe było używane przez ponad 2 tysiące lat. Za jego pomocą zapisywano umowy między handlarzami, teksty religijne, zbiory praw, dziełka naukowe czy utwory literackie, a także liczby i działania matematyczne. W kraju faraonów pisarze nie korzystali z glinianych tabliczek. Pismo egipskie znacznie różniło się więc od klinowego, choć rozwijało się w podobnych okolicznościach. Egipcjanie opracowali kilka rodzajów pisma, którym posługiwali się w zależności od tego, czego dotyczył tekst i na jakim materiale został utrwalony. Za pomocą obrazków, zwanych hieroglifami, zapisywano zazwyczaj teksty o charakterze uroczystym. Rysunkami tymi pisarze i rzeźbiarze pokrywali kamienne ściany świątyń oraz piramid. Pismo hieroglificzne należało jednak do skomplikowanych, dlatego na co dzień Egipcjanie używali jego uproszczonej wersji, czyli pisma demotycznego. Początkowo było ono stosowane w dokumentach państwowych i umowach handlowych, z czasem zaczęto go również używać do zapisywania tekstów literackich, naukowych oraz religijnych. Materiałem, na którym najczęściej pisali Egipcjanie, był papirus. Wyrabiano go z trzciny rosnącej na mokradłach w delcie Nilu. Łodygi tej rośliny moczono w wodzie, a następnie rozbijano. W ten sposób uzyskiwano pojedyncze arkusze, które później łączone były w długie zwoje. Do pisania na papirusie używano pędzelka albo piórka trzcinowego. Nauka pisania w Egipcie czy Mezopotamii trwała wiele lat. Zapamiętanie setek skomplikowanych znaków i opanowanie umiejętności ich starannego zapisywania było bowiem bardzo trudne. Pisarzy, czyli osoby, które potrafiły pisać, darzono wielkim szacunkiem. Z ich usług korzystali władcy i wysocy urzędnicy. Tak było aż do czasu wynalezienia alfabetu, dzięki któremu nauka pisania okazała się być znacznie łatwiejsza. Pod koniec II tysiąclecia p.n.e. pierwszy alfabet stworzyli Fenicjanie - lud zamieszkujący wschodniej wybrzeże Morza Śródziemnego. Feniccy kupcy docierali ze swymi towarami we wszystkie rejony starożytnego świata. Do prowadzenia księgowości i korespondencji potrzebowali pisma, którego łatwo można było się nauczyć. Alfabet Fenicjan zawierał 22 znaki i każdemu z nich odpowiadał jeden dźwięk mowy ludzkiej.