Polski dom jako: azyl, świątynia, ruina; w literaturze od najdawniejszych czasów - konspekt

"Dom nad porami roku dom
zwierząt i jabłek
kwadrat pustej przestrzeni
pod nieobecna gwiazda
dom był luneta dzieciństwa
dom był skóra wzruszenia
policzkiem siostry gałęzia drzewa."
Zbigniew Herbert

I Wstęp:
Zyjemy w latach XXI wieku, olbrzymich przemian w kazdej dziedzinie zycia, oraz ciagłego niepokoju w pogoni za czymś nowym. Sa to lata kiedy szereg dotychczasowych wartości traci swój istotny sens. podobnym przemianą ulegaja też gusta literackie. Jednak w literaturze odmienne wartości i motywy, które bedąc ciagle aktualne maja wartosc ponadczasowa. Tymi motywami sa najczesciej dom i rodzina. Pojecia te mozna by zdefiniowac najprosciej w ten sposób; ze domto miejsce do którego najczesciej wracamy, które kochamy, natomiast rodzina to najbliźsi, ci co zyja i co odeszli. W domu najczesciej zaznajemy opieki, życzliwosci i miłosci. W nim czujemy sie dobrze i bezpiecznie.

W przytoczonym wierszu Zbigniewa Herberta pokazane jest piekno rodzinnego domu w którym wszystko powoduje wzruszenie. Dom ten kojarzy sie z dziećmi, jabłkami; jest bezpieczny i plynie w nim radość.

Motyw domu pojawia sie od najdawniejszych czasów w literaturze polskiej.

II Rozwinięcie:
1. Azyl; jest to schronienie, miejsce bezpiecznego pobytu, w którym czujemy sie dobrze i bezpiecznie. Jest ciepły, harmonijny, kraina szczescia.

A) "Na dom w Czarnolesie" - Jan Kochanowski
- Fraszka ta przedstawia dom rodzinny , odziedziczony po przodkach, w których nie ma "marmurów" ani "złotych ścian". Ale mozna w nim zyc dostatnio i spokojnie w gronie rodzinnym, zachowujac czyste sumienie i zyczliwosc sasiadów. Dom ten wypełnia wewnętrzna energia; gdyż jego mieszkańcy pragną cichego i spokojnego zycia, otoczonego szacunkiem ludzi.

B) "Żywot człowieka poczciwego" - Mikołaj Rej
- Przedstawiony został dom ziemianina, który zyje zgodnie z rytmem natury, gospodaruje madrze z przyjemnoscia pracuje w ogrodzie i sadzie, bo wie że w zime będzie mógł spokojnie korzystać z tych dobrodziejstw natury ktore zgromadził latem i jesienia. Jest to dom zgodny, harmonijny, to centrum jego swiata w którym ważna role odgrywa takze natura jak mitologiczna arkadia.

C) "Pan Tadeusz" - Adam Mickiewicz
- Dom zyczliwy wszystkim, goscinny, nadajacy zyciu sens, daje gwarancje przynaleznosci i bezpieczenstwa. Gospodarz bardzo dba o to, aby w jego domu były zachowane tradycje i panował porzadek, harmonia, życzliwość, wyznaje bowiem zasade: "tym ładem(...) domy i narody słyna, z jego upadkiem domy i narody giną".
Rodzina to chodz nie zawsze była pełna, promieniowała na okolice i dawała przykład wielkiego patriotyzmu.

D) WNIOSKI:
- Dom polski jako azyl przedstawiony jest w jeden sposób który powtarza sie w roznych lektórach jak i wierszach. Jest to zawsze dom ktory zyje w zgodzie z rodzina jak i z rytmem natury. Daje poczucie bezpieczenstwa i stabilności, nie razi przepychem, panuje zgoda, harmonia. Dom ten przedstawiony jest jako wizerunek arkadii.

2. Ruina; jest to stan upadku, czegos zmarnowanego; miejsce konfliktów wymagajacy czesto dramatycznych wyborów.

A) "Moralność pani Dulskiej"
- W przedstawionym utworze idzie odszukac zakłamanie domu rodzinnego; zauwazamy obłude, która dotyczy zarowno sfery moralnej jak i obyczajowej jak i skompstwo. Jest to przedstawienie dramatu rodziny, gdzie co innego sie głosi a co innego sie robi.

B) "Ferdydurka" - Witold Gombrowicz
- W nowoczesnym domu mozna zauwazyc fałsz, obłude. Bunt przeciwko rodzinie i spoleczenstwu, ktore usilowalo narzucic swoje poglady i konwenanse. Rodzina przestaje byc ostoja, źrodłem wartosci, brak jest w tym domu autorytetu rodziców.

C) "Inny świat" - Gustaw Herling Grudziński
- Utwór ten przedstawia "karykature" domu; gdyż dom został nazwany miejscem spotkan wiezniow z rodzicami. Jest to dom pelen bolu, cierpienia, meki, zaniedbania. To dramat ludzi żyjących w tamtym czasie gdzie dokucza im brak bliskich i swobodnego poruszania sie.

D) WNIOSKI:
- Dom rodzinny jako ruina nie dostarccza nam żadnych wartości. Podsumowujac nalezy stwierdzic, ze w omawianych utworach dom rodzinny nie jest ostoja dostarczajaca wartosci, uczaca dobrych obyczajów. Jest to dom pełen obłudy i zakłamania, którego ludzie albo dbaja wylacznie o dobra materialne i panicznie boja sie skandalu, albo sa zbyt nowoczesni i liberalni, co nie wpływa dobrze na wychowanie młodych ludzi.

3. Świątynia; jest to miejsce modłów w których przejawia sie wiara, nadzieja , optymizm.

A) "Ocalony" - Tadeusz Różewicz
- Historia udowodniła tu, ze człowiek bez domu zyc nie moze. Tworzy go od nowa, od chwili gdy został zniszczony, bo człowiekowi potrzebna jest wiara, optymizm i nadzieja. Musi wierzyc ze natepny dzien bedzie lepszy od poprzedniego. Dom ten w szczególności przejawia wiara.

B) "Pan Tadeusz" - Adam Mickiewicz
- Równiez w Panu Tadeuszu mozna odnalesc watki modlitwy; prosbe o pomoc Panny Swietej z Czestochowy i z Ostrej Bramy o pomoc dotarcia do domu " Tymczasem przenoś moja dusze utęskniona do tych pagórków lwśnych do tych łącz zielonych szeroko nad błękitnym Niemniem rozciągnionych".

C) WNIOSKI:
- Dom polski jako światynia umacnia nas w wierze. Prosi o pomoc swietych , aby pomogli im dotrzec do domu lub odbudowac dom rodzinny do którego tesknia i chca powruci.

III PODSUMOWANIE:
- Motyw domu rodzinnego jad widac odnajdujemy w roznych utworac literackich. Moze własnie dlatego ze rodzina stanowiła i stanowi podstawowa komorke, na ktorej opiera sie cale spoleczenstwo.