Kampania wrześniowa

Kampania wrześniowa czyli walki obronne wojsk polskich toczone od 1 września do 5 października 1939 przeciwko wojskom niemieckim i od 17 września przeciwko wojskom ZSRR. Kampania wrześniowa rozpoczęła II wojnę światową w latach 1939-1945. W roku 1933, mało znany dotychczas i uznawany za niegroźnego polityka, Adolf Hitler doszedł do władzy zostając wybranym w wyborach powszechnych Kanclerzem Rzeszy. W 1934 roku, tuż po śmierci prezydenta Hindenburga, stanął na czele państwa mianując siebie wodzem Rzeszy .

'Jeden naród, jedno państwo i jeden wódz' stało się hasłem partii hitlerowskiej w cieniu, której rozpoczęto kształtować, przy pomocy wyjątkowo skutecznej propagandy, świadomość społeczeństwa niemieckiego. Szeroka przebudowa organizacji paramilitarnych, rozwój tajnej policji, inwigilacja życia społecznego, propagowanie idei 'komunistycznego i żydowskiego zagrożenia' oraz gwałtowny rozwój armii cechował pierwszy okres rządów Hitlera. Ograniczenia traktatu wersalskiego pozwalały Niemcom na utrzymywanie armii o 100 000 stanie osobowym. Hitler, jawnie łamiąc postanowienia, ogłosił przymusową mobilizację i rozbudował armię do 600000 tys. żołnierzy. Reakcja zachodu, której obawiał się Hitler, stała się znamienna dla nadchodzących czasów i jedynie rozzuchwaliła wodza III Rzeszy. Alianci ograniczyli się do nieśmiałego protestu. Widząc bezczynność Aliantów Hitler podjął decyzję o zajęciu, w 1936 roku, zdemilitaryzowanej strefy Nadrenii. Było to pierwsze bardzo poważne ostrzeżenie o rzeczywistych zamiarach niemieckiej polityki. Siły niemieckie były zbyt słabe aby móc skutecznie przeciwstawić się ewentualnej reakcji alianckiej, jednakże ta ponownie ograniczyła się jedynie do protestu, który został całkowicie zignorowany. Tymczasem w Hiszpanii, w roku 1936, wybucha wojna domowa a na pomoc faszystowskiemu rządowi generała Franco Włochy i następnie Niemcy wysyłają pomoc w sprzęcie oraz w ludziach. Pomoc powyższa nie miała na celu wyłącznie przynieść korzyści polityczne, ale głównie militarne. Hiszpania stała się 'poligonem doświadczalnym' dla nowo utworzonych sił powietrznych III Rzeszy, które 'ćwiczyły' w warunkach bojowych i rozwijały taktyki wojenne, wykorzystane z wielkim powodzeniem w okresach późniejszych. Dążenia Hitlera do zjednoczenia Niemców dały początek aneksji Austrii w roku 1938, dzięki zamordowaniu jednego z Kanclerzy Austrii i doprowadzeniu do wybrania nowego Kanclerza, sprzyjającego niemieckiej polityce, w celu 'zapewnienia spokoju i porządku w Austrii' armia niemiecka wkracza do kraju i tym samym przyłącza 'niemiecką Austrię' do III Rzeszy. Wkrótce po aneksji Austrii Hitler wystąpił z nowymi roszczeniami terytorialnymi żądając przyłączenia do Niemiec Czeskich Sudetów 'celem obrony mniejszości niemieckiej przed prześladowaniami'. Ustępliwość Aliantów została przypieczętowana konferencją w Monachium, gdzie podpisano pakt pozwalający na przyłączenie Sudetów do Niemiec 1 października 1938 roku. Zalegalizowany rozbiór został wkrótce poszerzony o zajęcie całych Czech i Moraw przez Niemcy, ponownie przy biernym stanowisku Anglii i Francji. Tym samym sytuacja geopolityczna Polski stała się krytyczna. Zawarte sojusze z Anglią i Francją były kruche i nierealne do zrealizowania przy postawie bierności i nieangażowania się za wszelką cenę sojuszników. Dnia 23 sierpnia 1939 roku, dochodzi do podpisania sławetnego paktu niemiecko-radzieckiego o nieagresji z tajnym protokołem 'normującym' podział Polski. Droga ku wojnie została otwarta.

Zawarty pakt ze Związkiem Radzieckim dawał Hitlerowi pewność, że podpisane sojusze przez Polskę z Francją i Anglią nie zostaną przez Aliantów dotrzymane. W związku z powyższym rozpoczęto planowanie wprowadzenia w życie planu Fall Wiess i tu zaczyna się kampania wrześniowa .Mobilizacja 98 dywizji tj. 1 850 000 żołnierzy, 7 000 dział, 2 085 samolotów oraz 2 800 czołgów i pojazdów opancerzonych pozwoliła na rozmieszczenie wojska w czterech rejonach wypadowych. Najazd na Polskę miał się dokonać poprzez uderzenie ze Śląska, Pomorza, Prus Wschodnich i Słowacji a powodzenie w wojnie miała zapewnić najnowsza taktyka wojny błyskawicznej opracowanej przez teoretyka walki pancernej generała Heinza Guderiana. O pewności Hitlera i o braku jakichkolwiek działań ze strony Aliantów może świadczyć ilość wojska pozostawionego do strzeżenia zachodnich rubieży III Rzeszy. Na zachodniej granicy Niemiec pozostawiono zaledwie 30 najsłabiej wyposażonych dywizji. Aby usprawiedliwić przed opinią światową agresję, Hitler zażądał od rządu polskiego powrotu do Rzeszy Wolnego Miasta Gdańsk i pozwolenia na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej łączącej Niemcy z Prusami Wschodnimi , gdy spotkał się z odmową 28 kwietnia 1939 roku oficjalnie zerwał polsko-niemiecki pakt o nieagresji. Wielka Brytania, z premierem Neville Chamberlainem na czele, zobowiązała się w sposób wyjątkowo ogólnikowy, do przyjścia z pomocą Polsce w razie niemieckiej agresji, bez skonkretyzowania na czym ta pomoc ma polegać. Francja natomiast, po rozpoczęciu wojny, w ciągu 14 dni zobowiązała się do rozpoczęcia głównej ofensywy na froncie zachodnim - w poczuciu bezpieczeństwa, przy tak 'doborowym towarzystwie', rząd polski do ostatniej chwili zwlekał z decyzją powołania pod broń rezerwistów i nowych roczników poborowych. Dopiero w końcu sierpnia, po letnich manewrach wojskowych, zdecydowano się na ogłoszenie powszechnej mobilizacji ale wykonanie jej odwleczono wobec nacisków Aliantów, którzy obawiali się 'rozdrażnienia' Hitlera . Hitler na przygotowanie się do wojny z Polską posiadał kilka miesięcy, Polska, 'dzięki' Anglii i Francji, miała do dyspozycji niepełną dobę a i tak pozostała osamotniona w walce z najeźdźcą pomimo sojuszów, głębokiej 'przyjaźni' i zapewnień alianckich. Pierwsze strzały w II Wojnie Światowej padły w dniu 1 września 1939 roku o godzinie 4.40, gdy pancernik Szlezwik-Holstein otworzył ogień ze swoich baterii na koszary kompani wartowniczej na przyczółku Westerplatte. Niemcy byli przekonani, iż huraganowemu ogniu nie oprze się słabo broniona placówka i wnet po zakończeniu przygotowania artyleryjskiego rzucili do walki oddziały piechoty, które zostały zatrzymane na pierwszej linii obrony i zmuszone do wycofania się. Dowódca placówki major Henryk Sucharski miał w swoich rozkazach za zadanie zatrzymać atak nieprzyjaciela i utrzymywać opór aż do momentu nadejścia posiłków. Miało wystarczyć 12 godzin, które zmieniły się na dni heroicznej walki. Ponawiane ataki niemieckie były przeplatane ostrzałem artyleryjskim i bombardowaniem lotnictwa, jednakże pomimo rosnących strat po stronie polskiej, braku środków medycznych każde z kolejnych podejść było odrzucane przez obrońców. Garstka obrońców, zaledwie 182 ludzi, skutecznie wiązała duże niemieckie zgrupowanie i 7 września 1939 roku w wyniku zniszczeń spowodowanych przez ciężkie moździerze oraz lotnictwo niemieckie kompania wartownicza poddała Westerplatte, które przez okupanta zostało okrzyknięte 'małym Verdun'. W związku z bezpośrednim zagrożeniem stolicy, gdy 7 września 1939 r. 4 Dywizja Pancerna zbliżyła się do jej przedmieść, marszałek Rydz-Śmigły podjął decyzję o opuszczeniu Warszawy i przeniesieniu rządu wraz z naczelnym dowództwem na obszar 'przyczółku rumuńskiego'. W tej sytuacji Armia 'Poznań' rozpoczęła znad Bzury gwałtowny atak na 8 Armię generała Blaskowitza rozpoczynając największą bitwę kampanii wrześniowej 1939 roku. Celem gwałtownego polskiego ataku było powstrzymanie niemieckiego natarcia oraz umożliwienie pozostałym armiom przejście na linię obrony na Wiśle. Atak 10 dywizji piechoty wraz z dwiema brygadami ułanów stanowił dla Niemców całkowite zaskoczenie zmuszając ich do odwrotu. Zaciętość ataku spowodowała wielkie straty w siłach niemieckich, których liczebność wynosiła 19 dywizji. Istniała realna szansa na całkowite rozgromienie armii niemieckich gdyby nadeszła obiecana przez aliantów pomoc, jednakże heroizm walczących Polaków pozwolił tylko na dłuższe powstrzymywanie przeważających sił niemieckich w ich Blitzkriegu. Natarcia trwały do momentu zupełnego wyczerpania atakujących i ich ostatecznego okrążenia. Pozostałe przy życiu niedobitki Armii 'Poznań' i 'Pomorze' przebiły się przez Puszczę Kampinoską na pomoc walczącej Warszawie. 17 września 1939 roku Armia radziecka wypełniając postanowienia 'tajnego protokołu' z dnia 23 sierpnia wkroczyła na terytorium II Rzeczypospolitej pod pretekstem obrony rdzennej, rosyjskiej ludności cywilnej. Żołnierze polscy otrzymali rozkaz zabraniający angażowania się w walki z Armią Czerwoną stąd też opór jaki napotkali 'wyzwoliciele' był niewielki. Do rozbioru Polski Rosjanie rzucili armię półtora miliona żołnierzy wspieranych przez 1 800 samolotów, 9 140 dział oraz 6 191 czołgów. Do radzieckiej niewoli trafiło 15 000 polskich oficerów, których w przeważającej części wymordowano w obozach jenieckich. NKWD dokonywało masowych aresztowań ludności cywilnej skazując w trybie doraźnym na zesłanie w głębokie rejony Związku Radzieckiego, z którego ponad 700 000 ludzi nigdy nie powróciło. Wypełnienie postanowień 'protokołu' stało się nożem w plecy walczącej Polski przyspieszając w zdecydowany sposób jej klęskę. W ciągu siedmiu dni od momentu wybuchu II Wojny Światowej niemieckie jednostki pancerne zbliżyły się do przedmieść Warszawy ale ich atak w dniu 8 września został skutecznie odparty. Do złamania obrony stolicy skierowano gros dywizji mechanizowanych a Luftwaffe oraz artyleria prowadziła ustawiczne bombardowania miasta. 15 września 3 Armia niemiecka wznowiła atak na Pragę zdobywając szereg ważnych punktów oporu. Warszawa była otoczona przez 13 niemieckich dywizji a idące na odsiecz walczącej stolicy oddziały były nieliczne i srogo przemęczone ustawiczną walką. Warszawa broniła się bohatersko jednakże całkowita dominacja Niemców w powietrzu, ciągły ostrzał artyleryjski, nękające szturmy grenadierów, brak zaopatrzenia w środki medyczne, żywnościowe i amunicję, brak perspektywy dalszej skutecznej obrony spowodowało, iż dowódca Armii 'Warszawa', generał Rómmel zdecydował się poddać miasto. Dnia 27 września 1939 roku Warszawa - pod naporem bezwzględnego najeźdźcy, stając przed faktem braku pomocy ze strony 'sojuszników', przeniesienia się rządu polskiego z naczelnym dowództwem na obszar przyczółku rumuńskiego i zajęcia wschodnich rubieży kraju przez Armię Czerwoną - skapitulowała. Armie polskie od początku wojny broniły swojego kraju z determinacją i bohaterstwem odpierając ataki zdecydowanie silniejszego wroga. Marynarka niemiecka panowała na Bałtyku, lotnictwo niemieckie dominując w powietrzu grasowało bez większych przeszkód siejąc zamęt i zniszczenie, najnowocześniejsze czołgi niemieckie wbijały się klinem w umocnienia a mimo to, kosztem wysokich strat, przez pierwsze dni wojny Polskie Wojsko powstrzymywało marsz agresora. Zbyt rozciągnięte linie obronne, zamęt spowodowany falą uciekinierów przyczyniły się do tego, iż Niemcy zaczęli coraz szybciej zdobywać przewagę. Odcięte na początku kampanii od reszty kraju jednostki Obrony Wybrzeża były jednymi z ostatnich, które zaprzestały walki a pod koniec września walczyły już tylko pojedyncze grupy wojsk i tak: oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza pod dowództwem generała Orlik-Rckemana próbowały przebić się z radzieckiego okrążenia aby móc przyłączyć się do ostatniego walczącego ugrupowania generała Kleeberga, jednakże radziecki atak zmusił Polaków do złożenia broni, a ugrupowanie generała Kleeberga walczyło nadal składając broń, w obliczu nieuchronnej zagłady dopiero w dniu 6 października 1939 roku. Kapitulacja generała Kleeberga w dniu 6 października 1939 roku stała się symboliczną datą zakończenia bohaterskiej kampanii wrześniowej, jednakże dla Polski walka się nie zakończyła. Żołnierze, przedostawali się do Francji, gdzie formowano Armię Polską, w kraju powstało podziemie czynnie walczące z okupantem, do 29 kwietnia 1940 roku 'major na białym koniu' - major Henryk Dobrzański 'HUBAL' - prowadził pierwszą w tej wojnie partyzantkę w lasach kielecczyzny a jego śmierć stała się początkiem pełnego determinacji oporu całej ludności Polski. Straty polskie wyniosły ok. 70 tys. poległych, 130 tys. rannych i zaginionych i 620 tys. wziętych do niewoli (w tym 242 tys. do niewoli radzieckiej). Na Węgry przedostało się 40 tys. żołnierzy, do Rumunii 30 tys. żołnierzy, do krajów nadbałtyckich (Litwa i Łotwa) 15 tys. żołnierzy. Straty niemieckie, wg oficjalnych źródeł, wyniosły ok. 45 tys. zabitych, rannych i zaginionych (inne źródła podają liczby nawet trzykrotnie większe). Niemcy ponieśli duże straty w sprzęcie pancernym i lotnictwie sięgające 1/3 samolotów i czołgów. Straty Armii Czerwonej - 10 tys. zabitych, rannych . Kampania wrześniowa wpłynęła na późniejsze losy nie tylko państwa polskiego, lecz i całej Europy. Wydarzenia, które toczyły się w pierwszej połowie XX wieku bezpowrotnie zmieniły ludzkość, doprowadziły do powstania nowych rodzajów broni, obozów koncentracyjnych. Jeszcze przez długi czas Europa będzie goiła rany po II wojnie światowej.