Rozwiń cytat Czesława Miłosza: Pan Tadeusz jest poematem na wskroś metafizycznym, to znaczy jego przedmiotem jest rzadko dostrzegany w codziennie nas otaczającej rzeczywistości ład istnienia jako czystego BYTU

By móc trafnie rozwinąć powyższy cytat, należy zapoznać się z dwiema podstawowymi rzeczami, a mianowicie: kim jest Czesław Miłosz i jakim utworem jest Pan Tadeusz.
Zacznijmy może od Czesława Miłosza. Owy człowiek był polskim prawnikiem, dyplomatą, poetą, prozaikiem, eseistą, historykiem literatury oraz tłumaczem. Większość swojego życia spędził w Stanach Zjednoczonych i Paryżu, był emigrantem. W roku 1980 został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Mamy więc tutaj zetknięcie się z bardzo wybitną jednostką.
Pan Tadeusz to poemat napisany przez Adama Mickiewicza, uchodzący za polską epopeję narodową. Składa się z dwunastu ksiąg, pisanych trzynastozgłoskowcem. Autor opisał w tym utworze obraz „utraconej ojczyzny”, do której tęsknił przebywając na emigracji. Znajdujemy tutaj nawiązania do tradycji sarmackiej oraz do mentalności owej warstwy społecznej. Oprócz kilku ciekawych i wciągających wątków urzec nas mogą wyidealizowane opisy przyrody sielankowego świata przedstawionego.
Jak wiemy, Czesław Miłosz nie należy do grona „banalnych” poetów. Zwroty, których używał w swoich wypowiedziach niejednokrotnie były i są niezrozumiałe dla ludzi prostych, nie interesujących się literaturą.
Spróbujmy wyjaśnić co poeta miał na myśli mówiąc: „Pan Tadeusz jest poematem na wskroś metafizycznym..”. Na pierwszy rzut oka dosyć ciężko zorientować się o co chodzi. Po skorzystaniu ze słownika wychodzi nam bardzo zrozumiałe stwierdzenie: Pan Tadeusz jest poematem całkowicie abstrakcyjnym i nierealnym.
Kolejnym trudnym do zrozumienia sformułowaniem może być: „ład istnienia”.
Bo cóż to właściwie jest? Coś tam świta po głowie, ale jednak ciężko nam to powiązać z całością. Ład istnienia można interpretować jako jakiś porządek, dyscyplina, równowaga na świecie. Jako coś porządnego i doskonałego.
Pozostaje nam jeszcze pojęcie „czystego BYTU”. BYT to pojęcie związane z filozofią i metafizyką. Już od czasów najdawniejszych ludzie zmagali się z tym pojęciem. W znaczeniu szerokim jest to ogół wszystkiego, co w jakikolwiek sposób istnieje.
O Panu Tadeuszu z pewnością słyszał każdy Polak. Poddając się lekturze tego utworu można przenieść się do całkiem innego świata. Wszystko dzięki mistrzowskiemu opisowi zachodzących w nim zjawisk. Opis dwóch stawów, ogródka warzywnego, puszczy, zachodzącego słońca czy też opis nieba są tak idealne, że wydają się nieuchwytne w naszej szarej rzeczywistości. Mimo, że ich nie widzimy doskonale potrafimy sobie je wyobrazić. Teraz pytanie: skąd Mickiewicz brał natchnienie do pisania takich „cudów”?
Wiadomo, że staw czy sad nie są jakimiś przedmiotami rodem z kosmosu, w sposób oczywisty istnieją na tym świecie a więc posiadają swój byt. Każdy może się wybrać na spacer w takie miejsce. Pisarz opisał po prostu to co kiedyś widział . Będąc emigrantem łatwo przychodziło mu opisanie Polski- ojczyzny, za którą tęsknił. Wielu ludzi może czuć się rozczarowanymi, bo może nie widzą tego zachodzącego słońca „spuszczającego głowę”. Niestety wszystko za sprawa braku czasu. Dzisiejsza rzeczywistość jest okrutna, bo mimo iż nie żyjemy w czasach wojen czy zaborów to nie potrafimy tego docenić. Żyjemy w czasach ciągłej pogoni za pieniądzem. Stajemy się przez to obojętni na otaczający nas świat. Nie musimy emigrować ale co z tego skoro zachodzące słońce to tylko zachodzące słońce. A jednak, gdybyśmy znaleźli trochę czasu by móc je obserwować, to może zauważylibyśmy w nim tą magię, którą znalazł Mickiewicz, może docenilibyśmy to tak jak Miłosz..
Pan Tadeusz może i jest poematem metafizycznym, ponieważ jest tak urzekający i nierealny ale to nie znaczy, że jego temat w ogóle nie wiąże się z rzeczywistością. Ład, który tam istnieje jest zaczerpnięty z tego naszego ładu, codziennego, szarego. A ten „czysty BYT” to ten sam który znamy, to te same rośliny, zwierzęta , pola, lasy.
Wniosek nasuwa się prosty; otacza nas piękny i urzekający świat. Nie jest on wymyślony ale prawdziwy, brak nam tylko wrażliwości i czasu..
Chciejmy więc dostrzec ten „ład istnienia jako czysty BYT”.