Metody badań geograficznych, system przyrodniczy ziemi, litosfera, dzieje geologiczne ziemi, klasyfikacja genetyczna skał

Geografia- nauka o powłoce ziemskiej i jej przestrzennym zróżnicowaniu pod względem przyrodniczym i społ-gosp oraz o związkach, jakie zachodzą między jej elementami, a także miedzy środowiskiem przyrodniczym, a działalnością człowieka.

Epigeosfera- powłoka krajobrazowa, która jest przedmiotem badań geograficznych ( 20-30 km nad pow. I 11 km w głąb)
Biogeografia- nauka geograficzna- zajmuje się przyrodą ożywioną
Geoformologia- zajmuje się kształtem pow. Ziemi (badanie litosfery)
Klimatologia- nauka o klimacie
Meteorologia- przewidywanie pogody
Hydrologia- nauka o wodzie

METODY BGADAŃ GEOGRAFICZNYCH

Metody zbierania inf. Geograficznych

I bezpośrednie
• Obserwacje przestrzeni geograficznej- systematyczna obserwacja zjawisk lub przedmiotów i ich opis (obserwacje meteorologiczne i hydrologiczne)
• Pomiary
• Monitoring (film, zdjęcie, szkic terenowy)
• Opis

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW)- aby przewidzieć pogodę trzeba określić jej stan obecny. W stacjach meteorologicznych znajdują się tzw. Ogródki meteorologiczne wyposażone w :
• Deszczomierz
• Klatka meteorologiczna- konstrukcja, w której znajdują się przyrządy do pomiaru temp. I i wilgotności powietrza.. Dzięki jej konstrukcji są one osłonięte od działania słońca czy wiatru i opadów co pozwala na jednakowe wyniki pomiarów. Wewnątrz klatki (znajdującej się 2 m. na pow. Ziemi) znajdują się termometry: zwykłe oraz tzw. Ekstremalne (rejestrujące temp. Najwyższą i najniższą od ostatniego pomiaru) oraz termohigrometr- czujnik temp. I wilgotności
• Wiatromierz (10 m. nad poziomem gruntu mierzy prędkość i kierunek wiatru)
• Poletko termometrów gruntowych- cześć ogródka bez jakiejkolwiek roślinności. Za pomocą termometru przygruntowego dokonuje się pomiaru na wysokości 5 cm. Nad poziomem gruntu oraz prowadzi się pomiar temp. Gruntu na głębokości 5, 10, 20, 50 i 100 cm
• Widzialnościomierz- czujnik tzw. Widzialności meteorologicznej
• Laserowy miernik wysokości podstawy chmur i widzialność pionową
• Heliograf- pomiar usłonecznienia
• Pyranometr- pomiar natężenia całkowitego promieniowania słonecznego
• Aktynometr- pomiar bezpośredniego promieniowania słońca
• Barometr lub barograf- pomiar ciśnienia atmosferycznego
Obserwacje na stacjach meteorologicznych prowadzone są co 3 godziny zaczynając od 0.00 wg. Czasu uniwersalnego. Inf. Przekazywane są do regionalnych i centralnych biur pogody, gdzie opracowywane są prognozy.

II pośrednie
• Metody kartograficzne- stosowanie map, planów i atlasów

Mapa- przedstawiony na płaszczyźnie obraz Ziemi lub jej fragmentu w określonym zmniejszeniu, z zachowaniem zasad odwzorowania, przy użyciu umownych znaków graficznych


1. Cechy mapy:
-wykonana na płaszczyźnie
-wymierność
-czytelność
-dokładna
-aktualna

2. Składniki mapy:
-treść mapy (obraz ziemi lub jej fragmentu
-legenda
-tytuł
-osnowa matematyczna
a)skala
b)siatka kartograficzna
c)liczby na mapie

3. Rodzaje map
a)
-ogólno geograficzne
-tematyczne
b)
-przeglądowe (duży obszar)
-topograficzne (mały obszar)


4.Sposoby geograficznej prezentacji skali mapy
- 1: 70 000 (skala liczbowa)
- 1 cm-7 km/ 1 cm- 70 000 cm (skala mianowana)
- |--|--|--> (podziałka- skala liniowa)
- 1 cm2- 1km2 (skala powierzchniowa)
- 1/700 000 (skala ułamkowa)

5.Siatka kartograficzna
a)azymutalna

b) stożkowa

c) walcowa

• Modele
• Obrazy realistyczne
• Źródła pisane
• Metody statystyczne
• Ankietowanie i wywiad
• Internet

Metody prezentacji informacji geograficznej

• Kropkowa- wielkość danego zjawiska prezentuje się na mapie za p0omocą kropek odpowiedniej wielkości (najczęściej stosowana do rozmieszczania ludności)
• Izolinii- polega na łączeniu linią pkt. O takiej samej wartości zjawiska. Stosuje się do prezentacji zjawisk klimatycznych, hydrologicznych i hipsometrii (wysokość nad poziomem morza)
• Kartogramu- polega na podzieleniu danego obszaru na pola podstawowe (np. województwa) i zamalowaniu każdego pola na odpowiedni kolor ze skali barwnej (odpowiadający wielkości danego zjawiska np. ludnościowe, gospodarcze)
• Kartodiagramu- polega na umieszczeniu wykresu odpowiadającego wielkości danego zjawiska (zbiry, uprawy, wydobycia surowców)
• Sygnaturowa- za pomocą symbolu (sygnatury) zaznaczamy zjawisko na mapie (np. turystyka)
• Zasięgów- plamy barwne lub granice liniowe występowania zjawisk

FUNKCJONOWANIE SYSTEMU PRZYRODNICZEGO ZIEMI

Geneza Układu Słonecznego

• Wszechświat ( powstał podczas Wielkiego Wybuchu ok. 10-20 mld lat temu) 
• Supergromady 
• Gromady galaktyk 
• Galaktyki- zespoły układów planetarnych i gwiazd (np. Droga Mleczna/galaktyka) 
• Układy planetarne- zestawy planet zależnych od gwiazdy, a także inne ciała niebieskie (np. Układ Słoneczny)

Budowa Układu Słonecznego

Gwiazda- ciało niebieskie, które świeci własnym światłem
Planety- ciała niebieskie, które odbijają światło gwiazd
Planetoida- ciało niebieskie podobne do planet jednak znacznie mniejsze
Księżyce (satelity)- c. n., które krążą wokół planet
Komety- c. n., zbudowane z gazu i lodu, składają się z głowy i ogona
Meteory- małe c. n., fragment obumarłej materii
Meteoryt- meteor, który uderzył lub spadł na jakąś planetę

Układ Słoneczny znajduje się w galaktyce- Drodze Mlecznej, powstał ok. 5 mln lat temu z obłoku pyłu i gazu. Składa się z:
• Słońce- mała gwiazda, kula gazowa zbud. Z wodoru i helu. W wyniku przemian termojądrowych wydzielane jest energia słoneczna w formie światła, ciepła i tzw. Wiatru słonecznego.
• 9 planet (wokół 7 krążą księżyce)
-Merkury, Wenus, Ziemia (1 księżyc) i Mars (2 księżyce) to planety wew. In. Ziemskie. Planety skalne, o warstwowej budowie wnętrza. Na pow. Znajduje się skorupa, pod nią płaszcz, a we wnętrzu żelazo-niklowe jądro. Małe, niewielka masa i objętość.
-Jowisz, Saturn, Uran i Neptun to planety jowiszowe. Planety gazowe lub płynne, zbud. Z wodoru, Helu, amoniaku i metanu. Mają wokół pierścienie lodowo-skalne
• Planetoidy
• Komety i materia międzyplanetarna

Ruch obiegowy Ziemi i jego następstwa

1. Oś ziemi- linia przebiegająca przez środek i bieguny Ziemi

1 obieg- 365 dni, co 4 lata 366 dni (rok przestępny)
Ziemia krąży wokół Słońca z prędkością V=30,3 km/s

Dzień wiosny i jesieni 21 III i 23 IX- słońce pada pod kątem 90 na równik (jest w zenicie)

Dni równocy 22 VI (dzień przesilenia letniego- najdłuższy dzień w roku, słońce pada pod kątem 90 na równik raka, na biegunie N jest dzień polarny, a na biegunie S noc polarna. Na półkuli N jest lato) i 22 XII (dzień przesilenia zimowego, najdłuższa noc w roku ok. 16h, słońce pada pod kątem 90 na zwrotnik koziorożca, na biegunie N jest noc polarna, na biegunie S jest dzień polarny. Na półkuli S jest lato)

2. Konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi
• Zmiana długości dnia i nocy
• Pory roku
• Występowanie nocy i dnia polarnych
• Strefy oświetlenia ziemi
• Strefy klimatyczne

*32,27 to zwrotniki raka i koziorożca



Ruch obrotowy Ziemi i jego następstwa

1.Ruch obrotowy (wirowy)- ruch, jaki wykonuje Ziemia, wokół własnej osi. Obraca się z zachodu na Wschód. Pełny obrót trwa 23 h 56 min. Wykonuje ruch lewoskrętny

2. Konsekwencje ruchu Obrotowego
• Następstwo dnia i nocy
• Spłaszczenie biegunowe
• Rachuba czasu (czas słoneczny 1 stopień/4 min, czas strefowy 15 stopni/1 h, czas urzędowy)

3. Siła Coriolisa- powoduje odchylenie ciał poruszających się na półkuli płn. W prawo od nadanego im kierunku, na półkuli płd zaś w lewo

POSZCZEGÓLNE ELEMENTY PRZYRODNICZEGO SYSTEMU ZIEMI (GEOSFERY ORAZ ICH SKŁADOWE) I ICH CECHY

Ziemia ma budowę sferyczną. Każdy El. Środowiska geograficznego tworzy odrębną powłokę (sferę). Sfery te wzajemnie się przenikają i wpływają na siebie. Są to:
• Litosfera- powłoka skalna
• Atmosfera- powietrzna
• Hydrosfera- wodna
• pedosfera- glebowa
• Biosfera- organizmów żywych

PRZESTZRENNE ZRÓŻNICOWANIE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ORAZ WZAJEMNE RELACJE MIĘDZY JEGO ELEMENTAMI

Środowisko naturalne (przyrodnicze) to trójwymiarowa powłoka kuli ziemskiej stanowiąca miejsce przenikania się litosfery, atmosfery, hydrosfery i biosfery..

Środowisko geograficzne to naturalne składniki przyrody, jak i te, które zostały przez człowieka wytworzone. Składa się ono z:
• Skały
• Rzeźba terenu
• Klimat
• Woda
• Gleby
• Szata roślinna
• świat zwierzęcy

LITOSFERA

6371 km.- długość od powierzchni do jądra ziemi

Ziemia zbudowana jest z trzech geosfer:
• Skorupy ziemskiej
• Płaszczu
• Jądra
Które oddzielone są od siebie powierzchniami nieciągłości i różnią się od siebie składem i cechami fizycznymi
Geosfery dzielą się na mniejsze jednostki:

1. Jądro wewnętrzne (5100 - 6378 km)
Zbudowane jest z żelaza z pewna domieszka niklu

2. Jądro zewnętrzne (2900 - 5100 km)
Składa się prawdopodobnie z niklu i żelaza.

3. Płaszcz dolny
Ni, Fe, Si, Mg,

4. Płaszcz górny
Sfera ta jest źródłem magmy bazaltowej.
Cr, O, Fe, Si, Mg

5. Skorupa ziemska 0 - (5-70) km
Cechy ciała sprężystego. Składa się z:
• Skorupy granitowej
• Skorupy kontynentalnej (miąższość 20-70 km, najwięcej pod górami), do grubości ok. 16 km występuje warstwa skał osadowych. Warstwa granitowa (skały plutoniczne i metamorficzne) jest na grubości 10-30 km. Warstwa bazaltowa na głębokościach 20-50 km. Si, Al
• Skorupy oceanicznej (miąższość 5-15 km), Si, Mg
• Skorupy bazaltowej


Właściwości fizyczne wnętrza ziemi;
• temp. Rośnie wraz z głębokością
• ciśnienie rośnie wraz z głębokością
• gęstość wrasta wraz z głębokością
• stan skupienia- jądro wew, ma postać półpłynną, a skorupa, płaszcz i jądro zew. Stan stały

Wewnętrzne czynniki rzeźbotwórcze

I Wulkanizm – ogół zjawisk geologicznych związanych z wydobywaniem się lawy oraz towarzyszących jej substancji na pow. Ziemi.

1.Platonizm- ogół zjawisk geologicznych związanych z tworzeniem się ognisk magmowych oraz wdzieraniem się magmy między inne skały, bez przedostawania się jej na powierzchnię Ziemi
2.W wyniku procesów plutonicznych powstają intruzje magmowe, czyli obszary wtargnięcia magmy między inne skały. Wyróżnia się ich 3 rodzaje:
• Batolity- intruzje o bardzo dużych rozmiarach
• Akolity- mają kształt soczewki lub bochenka chleba i znajdują się bliżej pow. Ziemi. Powodują wybrzuszanie się warstw skalnych leżących nad nimi. Często prowadzą do powstania wypukłej formy na pow. Ziemi
• Sill (żyła pokładowa)- intruzja magmowa powstała między dwiema równoległymi warstwami skał osadowych
3. Lawa- roztopiona masa skalna, wydostała na pow. Ziemi. Pozbawiona większości gazów magma (gorący, ciekły stop krzemianowy). Krzepnąc tworzy skały wulkaniczne. Lawy w zależności od zawartej w nich krzemionki (SiO2) dzieli się na:
• Kwaśne- lepkie, tworzące strome stożki wulkaniczne
• Obojętne- płynne i tworzące rozległe tarcze wulkaniczne
• Zasadowe - płynne i tworzące rozległe tarcze wulkaniczne
4. Produkty erupcji (materiał piroklastyczny):
• Bomby wulkaniczne
• Lapille
• Piasek
• Pyły wulkaniczne
5. Tufy- osadzające się piaski i pyły po scementowaniu spoiwem krzemionkowym lub ilastym, które mogą być podłożem bardzo żyznych gleb wulkanicznych.
6. Typy wulkanów (w zależności od rodzaju lawy, wyglądu stożka i char. Działalności):
• Hawajski
• Peleański
• Wezuwiański
• Czynne
• Drzemiące
• Wygasłe
• Kaldera
• Nek wulkaniczny
• dajka



II Teoria tektoniki płyt litosfery

III Ruchy górotwórcze (orogenezy) są wywoływane przez przesuwające się płyty litosfery. W tym przypadku ruchy litosfery prowadza do powstania gór fałdowych. Następuje to w cyklu orogenicznym (geosynklina, gromadzenie się osadów, ich fałdowanie i wypiętrzenie; towarzyszące procesy magmatyzmu i metamorfizmu.)
• Główne orogenezy w dziejach Ziemi to: prekambryjskie, kaledońskie, hercyńskie, alpejskie

IV Ruchy epejrogeniczne (lądotwórcze)- powolne, obniżające lub wynoszące ruchy skorupy. Nie towarzyszą im żadne deformacje lub fałdowania skał. Powolne obniżanie prowadzi do wpływania na te tereny morza.

V ruchy izostatyczne- pionowe ruchy skorupy ziemskiej. Mają na nie wpływ czynniki zewnętrzne takie jak zlodowacenie, przemieszczanie materiały skalnego.

VI trzęsienia Ziemi

Przyczyny
• Tektoniczne (zderzenia płyt tektonicznych)
• Wulkaniczne (silny wybuch wulkanu)
• Zapadowe ( przesunięcia mas skalnych)
• Tąpnięcia (działalność górnicza)

Hipocentrum- miejsce gdzie rozpoczyna się trzęsienie ziemi

Epicentrum- miejsce o najsilniejszych drganiach na pow.
Zewnętrzne czynniki rzeźbotwórcze

Zewnętrzne czynniki rzeźbotwórcze

I grawitacyjne ruchy masowe- przemieszczanie się zwietrzeliny i pow. Warstwy skał litych w dół w stoku pod wpływem siły ciężkości. W zależności od szybkości wyróżnia się:
• Spełzywanie
• Osuwanie
• Odpadanie
• Obrywanie

II Wpływ wiatru na litosferę

Deflacja- niszcząca działalność wiatru

korazja lub erozja eoliczna- niszczenie pow. Skał okruchami skalnymi (gł. Piaskiem), niesionymi przez wiatr. Powstają wówczas formy korozyjne takie jak:
• Wygłady wiatrowe- wygładzenie pow. Skalnej
• Graniaki- kamienie o oszlifowanej pow.
• Grzyby skalne- formy niszczone przy podstawie
• Nisze korozyjne- wyraźne zagłębienia u podstawy ścian skalnych
• Wydmy- piaszczyste wzniesienia o asymetrycznych stokach. Zależnie od kształtu wyróżnia się:
-barchan
-wydma wałowa podłużna
-wydma paraboliczna
-wydma wałowa poprzeczna
• Pokrywy lessowe

Erozja:
• Pustynie żwirowe
• Pustynie kamieniste
Akumulacja:
• Pustynie piaszczyste
• Plaże

Deflacja- wymieranie
Korazja- szlifowanie

III Procesy krasowe- powolne rozpuszczanie skał pod wpływem wody podziemnej i powierzchniowej

Skały podlegające procesom krasowym to sole, wapień, kreda, gips i dolomit.

Formy krasu zewnętrznego:
• Złobki krasowe
• Lejski krasowe
• Polja
• Migoty
• Jary krasowe

Formy krasu wewnętrznego
• Jaskinie
• Kominy i studnie jaskiniowe
• Syfony jaskiniowe

W jaskiniach w skutek wytrącania się, powstaje szata naciekowa:
• Stalaktyty
• Stalagmity
• Stalagnaty
• Draperie naciekowe
• Ponory
• Wywierzyska

Wyżyna Krakowsko- Częstochowska (kras powierzchniowy)

IV Działalność wód płynących

Fluwialna działalność- budująca i niszcząca działalność wód płynących. Dominuje w klimatach wilgotnych i okresowo wilgotnych

Podstawowymi formami terenu w rzeźbie fluwialnej są doliny rzeczne. Dolina składa się z 3 części:
• koryta- miejsca gdzie obecnie płynie woda
• dna- dolnej, płaskiej części doliny
• zbocza- pochyła część doliny

Erozja rzeczna- działalność niszcząca wód płynących. Jej intensywność zależy od ilości i wielkości materiału niesionego przez rzekę. Decyduje o tym szybkość oraz ilość płynącej wody. Erozja rzeczna dzieli się na wgłębną, wsteczną i boczną

Erozja wgłębna prowadzi do pogłębienia dna doliny wynikiem tego są doliny V- kształtne

Erozja wsteczna prowadzi do tworzenia się progów skalnych i wodospadów dzięki występowaniu odpornych skał.

Erozja boczna- występuje w środkowym biegu rzeki, na terenach o niewielkim spadku. Prowadzi do poszerzenia dna doliny i tworzenia doliny płaskodennej

Rodzaje ujść rzecznych:
• deltowe (Wisła, Nil, Amazonka)
• lejkowate (Odra, Roara)

V Działalność lodowców

Niszcząca (erozja):
• doliny u-kształtne
• jeziora morenowe (Dolina 5 Stawów)
• jeziora cyrkowe (Morskie Oko)

Budująca (akumulacja):
• morena czołowa
• moreny boczne
• głazy narzutowe

VI Działalność lądolodów

Niszcząca:
• jeziora rynnowe (długie, głębokie, mała pow.)
• jeziora morenowe (rozległa pow., płytkie np. Śniardwy, Mazury)
• jeziora wytopiskowe (małe, płytkie)

Budująca:
• moreny czołowe
• głazy narzutowe

Wody płynące z lodowca
Erozja:
• pradoliny
Akumulacja:
• EM- pagórek o kształcie koła
• OZ- pagórek o kształcie podłużnym
• SANDR- usypany stożek

VII Działanie fal morskich

Abrazja- niszczące działanie morza, któremu ulega wysoki brzeg morski

Klif (faleza)- ściana skalna utworzona przez oderwanie się brzegu

Platforma abrazyjna- płaska pow., słabo nachylona w kierunku morza powstała w wyniku ciągłego ruchu wody wraz z nagromadzonym materiałem skalnym

Platforma akumulacyjna- przedłużenie platformy abrazyjnej w stronę morza, powstała z osadzonego mat. Skalnego pochodzącego z niszczenia brzegu.

Typy wybrzeża:
• Wysokie: klif
• Górskie(zanurzone): fiordowe (zalane góry pochodzenia lodowcowego), kiosowe (zalane góry, o łagodnych kształtach), dalmatyńskie (pasma górskie są równoległe do linii brzegowej)
• Płaskie (wynurzone): wynurzone- plaża, mierzejowe, szkierowe (zalany teren polodowcowy, nizinny)

Ukształtowanie powierzchni Ziemi

Depresja- obszar na lądzie położony p.p.m.
Kryptodepresja- depresja wypełniona wodą do poziomu przewyższającego p. m.

Formy ukształtowania powierzchni ziemi i ich budowa geologiczna

Budowa geologiczna- rodzaje skał, ich wiek i rozmieszczenie przestrzenne w skorupie ziemskiej lub jej fragmencie

1. Niziny- obszary poniżej 300 m. n.p.m.
a) płaskie-równiny
b) faliste- o wysokościach względnych do 30 m
c) pagórkowate- o wysokościach względnych do 60 m
d) położone wzdłuż wybrzeży – nadmorskie, z podmorskim przedłużeniem- szelfem
e) w głębi kontynentów- kontynentalne

Najważniejsze niziny to Wschodnioeuropejska, Zachodniosyberyjska, Turańska, Chińska, Atlantycka, Amazonki

2. Wyżyny- powyżej 300 m n.p.m.
a) płyty- wyżyny zbudowane z poziomo ułożonych warstw skalnych
b) zręby- w obrębie wyżyn o budowie zrębowej wyniesione wzdłuż uskoków fragmenty skorupy ziemskiej
c) rowy tektoniczne- - w obrębie wyżyn o budowie zrębowej obniżone wzdłuż uskoków fragmenty skorupy ziemskiej
d) płaskowyża- wyżyny o zrównanych powierzchniach
e) skałki ostańcowi- pozostałości dawnej pow. Skalnej

Środkowosyberyjska, Irańska, Tybetańska, Mongolska, Abisyńska, Wschodnioafrykańska, Brazylijska

3. Góry- kulminacje lądów, bywają mniej lub bardziej rozczłonkowane i wyróżniają się krajobrazem od przyległych obszarów nizinnych aż do wyżynnych. Mogą to być pojedyncze góry i masywy górskie lub ciągi górskie- wały i łańcuchy górskie. Na podst. Wysokości bezwzględnej wyróżniamy:
a) góry niskie- do 500 m. n.p.m.
b) średnie- do 1500 m n.p.m.
c) wysokie- powyżej 1500 m n.p.m.

Alpy, Karpaty, Pireneje, Ural, Kaukaz, Himalaje, Atlas, Kordyliery, Andy
4. Formy ukształtowania dna oceanicznego
a) szelf- przybrzeżna część dna morskiego, łagodnie opadająca do głębokości ok. 200 m i kończąca się stromo nachylonym stokiem kontynentalnym, opadającym do głębokości ok. 3 tys m. Głębiej znajduje się strefa przejściowa- podnóże kontynentu, opadające ku dnom basenów oceanicznych.
b) grzbiety oceaniczne- system wyniesień dna oceanu
c) rowy oceaniczne- największe głębie oceanów i zagłębienia na pow. Ziemi. Występują wzdłuż archipelagów rzadziej u wybrzeży lądów. Głębokość powyżej 7 tys m p.p.m.
d) baseny oceaniczne- obszary dna morskiego o głębokości 5-7 tys m p.p.m.
DZIEJE GEOLOGICZNE ZIEMI
wiek bezwzględny- podawany w latach:
• Stosuje się pierwiastki promieniotwórcze (czas rozpadu ich jąder atomowych)
Wiek względny- wiek jednej warstwy skalnej względem drugiej
• Stratygraficzna
• Skamieniałości przewodnich
Era prekambryjska
• Ruchy górotwórcze
• Liczne erupcje wulkanów
• Kształtowanie się skorupy ziemskiej
Era paleozoiczna
• Ruch górotwórczy tzw. Kaledoński (G. Świętokrzyskie, Szkocji, Sudety, Skandynawskie)
• Transgresja morska (zalew morza)
• Ruch górotwórczy Hercyński
• Karbon- pokłady węgla kamiennego
Era Mezozoiczna
• Transgresja morska
• Ruch górotwórczy- Alpejski (Kordyliery, Andy, Alpy, Himalaje, Karpaty, Atlas, Ałtaj)
Era Kenozoiczna
• Epoka lodowcowa
• Współczesne procesy egzogeniczne
• Zakończenie Alpejskiego ruchu Górotwórczego
KLASYFIKACJA GENETYCZNA SKAŁ
Minerał- podstawowa jednostka skały. Pierwiastek lub związek chem.
Skała- zbiór minerałów jednorodnych lub różnorodnych
Skały:
• Magmowe (powstałe z magmy)
-plutoniczne (głębinowe Granit)
-wulkaniczne (wylewne Bazalt)
• Osadowe (osadzają się na pow. Ziemi)
-chemiczne wapień, sól, Gips
-okruchowe
a)luźne: piasek, żwir
b)zwięzłe piaskowiec, żwirowiec
• Metamorficzne (przemiana skał magmowych i osadowych)
-wapień  marmur
-granit  gnejs
• Organogeniczne (węgiel kamienny)