Scenariusz zajęć: co to znaczy być agresywnym

1. Faza planowania
a) Prowadzący: Patrycja Ponikowska
b) Temat: Co to znaczy być agresywnym?
c) Miejsce zajęć: aula
d) Czas zajęć: 90 minut

e) Cele zajęć:
- zapoznanie z podstawowymi pojęciami dotyczącymi tematu zajęć ( pojęcia uczuć, czyli emocji złości (wściekłości) i zachowaniami nazywanymi agresją – gdy ktoś atakuje kogoś fizycznie lub słowami),
- zainteresowanie uczniów treścią i formą programu zajęć,
- uwrażliwienie uczniów na wyrządzanie krzywdy innym, kształtowanie emocji,
- kształtowanie aktywności twórczej i kreatywności,
- wdrażanie do współpracy w ramach grup poprzez udział własny oraz obserwację pracy innych,
- po miniwykładach uczniowie powinni oddzielać przeżycia (emocje) od działań (zachowań),
- różnicowanie przez uczniów destrukcyjności ekspresji złości w zachowaniach (które są a które nie są destrukcyjne dla innych),

f) Metody:
- burza mózgów,
- praca w grupach,
- objaśnienia (miniwykłady)
- pogadanka,
- ćwiczenia, zadania (wypełnianie arkuszy)

g) Formy:
- warsztat dla wszystkich uczniów klas jednego poziomu ( klasy VI )
- praca grupowa, zespoły klasowe.

h) Środki:
- tablica z dużymi arkuszami papieru, flamastry, żółte karteczki samoprzylepne.

i) Bibliografia:
Agresja i przemoc w szkolnych działaniach profilaktycznych. Poradnik metodyczny dla nauczycieli, Warszawa ,MENiS, 2004.
Berek I.A.(red.) : Wychowanie w szkole –poradnik wychowawczy, Wrocław 1999.
Danilewska J.:Agresja wśród dzieci – szkoła porozumiewania, Warszawa, WSiP, 2002.Solińska L.:Emocje, przyjaciel czy wróg? ,Warszawa, IPZ, 2002.
Grzesiak E.,Janicka-Szyszko R.,Steblecka M.: Komunikacja w szkole.Scenariusze godzin wychowawczych, Gdańsk, GWP,2005.
Herbert M.: Rozwój społecznyucznia.Poznanie potrzeb i problemów dzieci w okresie dorastania, Gdańsk, GWP, 2004.
Kelner M.H.: Pod kontrolą.Program uczenia nastolatków metod radzenia sobie ze złością, Kraków , Firma Szkoleniowo- Konsultingowa Jakub Kołodziejczyk, 2004.
Mellibruda J.: Ja, ty , my. Psychologiczne możliwości ulepszania kontaktów międzyludzkich, Warszawa , IPZ, 2003.
Morawska E.,Morawski Morawski.: Trening zastępowania agresji w szkołach i placówkach oświaty, Warszawa, Instytut Amity, 2004.
Retter H.:Komunikacja codzienna w pedagogice, Gdańsk, GWP, 2004.
Rosenberg M.B.:Porozumienie bez przemocy.O języku serca, Warszawa, Jacek Santorski&CO, 2003.
Rylce H.: Wychowanie przeciw przemocy, aktywna edukacja, Warszawa, Fundacja Bene Vobis, 1998.
Stein A.: Kiedy dzieci są agresywne.Podręcznik dla rodziców i wychowawców. Kielce, Jedność 2003.
Szamańska J.: Programy profilaktyczne. Podstawy profilaktycznej psychoprofilaktyki, Warszawa, CMPPP, 2002.
Lobocki M..: ABC wychowania, Warszawa 1992.
Socha – Kołodziej K., Metodyka pracy opiekuńczo-wychowawczej, Łódz 1995.

2. Faza realizacji

Ogniwa zajęć czas Tok zajęć

uwagi
Część tematyczna Część organizacyjna Czynności wychowawcze Czynności uczniów
5 min. Powitanie grupy, przedstawienie się oraz zapoznanie z uczestnikami zajęć. Wyjaśnienie tematyki zajęć. Wspólne ustalenie reguł obowiązujących podczas zajęć. Polecenie podziału uczestników na dwie grupy zadaniowe. Przywitanie się z prowadzącym. Zajęcie miejsc, pomoc w przygotowaniu sali. Wytypowanie przewodniczącego przewodniczącego każdej grupy.

10 min. Prowadzący zaczyna zajęcia od wprowadzenia tematu np: Dziś zajmiemy się uczuciami zwanymi też emocjami. Między innymi bardzo trudnym uczuciem, które przeżywają wszyscy bez wyjątku i zachowaniami, które z niego płyną a mogą szkodzić innym. Czy domyślacie się o jakie uczucie chodzi?... Tak, będziemy dziś mówić o uczuciu, czyli emocji złości (wściekłości) i zachowaniach nazywanych agresją – gdy ktoś kogoś atakuje fizycznie lub słowami.
Uczniowie uczestniczą wsłuchując się we wprowadzenie wychowawcy w tematykę zajęć .
10 min. Uczucia – burza mózgów
Wychowawca zadaje pytania:
Jakie znacie uczucia ,emocje?
Co to jest agresja, złość?
Co to jest atak fizyczny, atak słowny? Jak ludzie mogą się czuć? Co czują ludzie w rozmaitych sytuacjach? (prowadzący zapisuje nazwy emocji na arkuszu papieru) Grupa uczestników pracuje wspólnie. Wychowankowie uczestniczą odpowiadając przez podniesienie ręki.
15 min. Opracowanie wyników burzy mózgów. Wychowawca dzieli uczestników na dwie grupy zadaniowe, rozdaje markery. Obie grupy otrzymują pytanie zamieszczone przez wychowawcę na arkuszu papieru.Pierwsza: Jakie uczucia z wymienionych są przyjemne,miłe/lubimy je czuć, przeżywać? Druga: Jakie uczucia są nieprzyjemne, nie miłe do zniesienia/nie lubimy ich czuć, przeżywać? Wychowankowie pracują w grupach. Każda z grup zastanawia się nad swoim pytaniem, wypisują odpowiedzi od myślników na arkuszach papieru. Przedstawiciele wieszają arkusze z odpowiedziami na tablicy. Każdy z przewodniczący odczytuje na głos odpowiedzi grupy. Wychowawca przez 15 minut powinien czuwać nad przebiegiem pracy w grupach, nadzorować i przerwać w odpowiednim momencie.
10-15 min. Druga część zajęć obejmuje zogniskowanie na złości np.: Teraz zajmiemy się złością i emocjami pokrewnymi. Prowadzący bierze w ramki nazwy uczuć ze spektrum złości: irytacja, złość, nienawiść, wściekłość, gniew, burzenie, a następnie podkreśla uczucia pokrewne złości :zawiść zazdrość, poczucie urazy.Miniwykład na temat spektrum złościnp: złość jest emocją ale może ona przybierać też bardziej złożone formy.Przyjrzyjmy się temu (prowadzący zapisuje na tablicy punkty)
EMOCJE ZŁOŚCI: szybkie,dość krótkotrwałe uczucia o różnym nasileniu (od najsłabszego do bardzo silnego:irytacja-złość-wściekłość), NASTROJE ZWIĄZANE ZE ZŁOŚCIĄ:rozlane w czasie uczucia o różnym nasileniu(rozdrażnienie, poirytowanie, rozeźlenie), POSTWY ZWIĄZANE ZE ZŁOŚCIA: uczucia połączone z wartościowaniem, oceną zjawisk, ustosunkowaniem do innych ludzi i gotowością do określonego ich traktowania(nienawiść, wrogość, oburzenie). Wychowankowie wsłuchują się w treść miniwykładu i przyglądają sposobowi podsumowania treści przez prowadzącego.
15 min. Wychowawca krótko omawia przyczyny złości. Burza nalepek. Prowadzący rozdaje uczniom żółte karteczki do wpisywania haseł, które potem zostaną przylepione do tablicy i odczytane: Polecenie: zapisz na kartce co Cię złości?. Prowadzący podsumowuje odpowiedzi mówiąć np.: Zwróćcie uwagę,żę to co wywołuje naszą złość to sytuację zablokowania naszych celó, potrzeb i dążeń, zachowania innych, które odbieramy jako prowokację, ambicję i rywalizację, konflikty (według tego, co uzyska się w danej grupie z którą przeprowadza się zajęcia). Wychowankowie odpowiadają na pytania wypełniając karteczki, później przyklejają je na tablicy. Wychowawca obserwuje uczniów, którzy wypełniają karteczki.
15 min. Wychowawca rozdaje arkusze papieru dla każdej z dwóch grup z innym pytaniem.Pierwsza: Po czym poznać ,że ktoś jest zły?Co wtedy mówi, co się z nim dzieje, z tonem jego głosu i ruchami ciała,co robi? Druga: Jak u Ciebie przejawia się złość?Po czym mogą poznać to inni? Wychowankowie przygotowują pisemne odpowiedzi na pytania .Odczytują. Wychowawca nadzoruje prace uczniów uczniów grupach.Przerywa w odpowiednim momencie.
10 min. Miniwykład na temat zróżnicowania złości (emocji) i agresji (zachowania)mówimy np: Mówimy o emocjach,że są pozytywne i negatywne ale to nie znaczy,że emocje są dobre albo złe.Dobre albo złe mogą być jedynie zachowania.Możemy to ocenią po ich skutkach,które mogą być pozytywne dla innych i dla Ciebie,lub destrukcyjne dla innych i dla Ciebie.Zachowania mające na celu zaszkodzenie innym,skrzywdzenie ich,ubliżenie im lub ich upokorzenie nazywamy agresją. Za agresją staje uczucie złości, ale ktoś kto jest zezłoszczonyi potrafi zapanować nad tym uczuciem nie musi być agresywny. Uczniowie wsłuchują się we wyglaszana treść.
15 min. Prowadzący tworzy na tablicy tabele którą wspólnie z wychowankami wypełnia.
Mówi np.: Na koniec zajmiemy się przejawami agresji.Niech każdy z Was się zastanowi jakie zachowania, działania innych sprawiają mu ból, krzywdzą go, obrażają, urażają, sprawiają przykrość.A teraz zbierzemy je i zapiszemy na tablicy. Prowadzący porządkuje efekty zebrane w burzy mózgów, kategoryzując je na: agresję werbalną (słowną) i agresję fizyczną. Z ust wychowanków padają odpowiedzi.
Na zakończenie podsumowanie. Pytanie: Czego dowiedzieliście się o złości i agresji? W czym Ci to pomoże w Twoim zyciu? Wychowankowie odpowiadają.

Załączniki:
1. Arkusze papieru z przygotowanymi pytaniami dla obu grup.