Pedagogika freineta

Celestyn Freinet ( 1896 – 1966 )
pedagog francuski, twórca "francuskiej szkoły nowoczesnej"
Twierdził on, że "Szkoła nie jest przystankiem, jest drogą, która otwiera się na coraz to nowe horyzonty do zdobycia".
Nawoływał: "Dopuśćmy dziecko do głosu".

„Pozwólcie dziecku doświadczać po omacku wydłużać swe korzenie, drążyć, dowiadywać się, porównywać, szukać w książkach i materiałach źródłowych, zanurzać swą ciekawość w kapryśnych głębinach wiedzy. Pozwólcie mu wyruszyć w podróże odkryć – czasem trudne, ale pozwalające znaleźć taki program, jaki będzie dla niego pewny”.
C.Freinet

Freinet wyodrębnił trzy naturalne fazy rozwoju psychicznego, które trzeba uwzględniać nie tylko w pracy z każdą jednostką, ale i wówczas, gdy konstruuje się system oświatowo-wychowawczy:
• I faza – szukanie po omacku – obejmuje głównie okres od narodzin dziecka do
początków wczesnej edukacji szkolnej.
W jego interpretacji jest to uniwersalny mechanizm procesu uczenia się,
przyswajania wiedzy, dochodzenia do prawdy, który stanowi naturalną
podstawę tworzenia trwałych nastawień i zachowań jednostki. W rozumieniu C.
Freineta szukanie po omacku jest czymś więcej aniżeli działaniem opartym na
metodzie prób i błędów.
• II faza – tzw. urządzanie się w otaczającym świecie – dziecko,
mając już pewien zasób doświadczeń, zaczyna po swojemu porządkować teren
swojego życia i działania.
• III faza – gdy dominuje zabawa – praca, a potem praca – zabawa, jest okresem
dojrzewania jednostki do podstawowych zadań życiowych i społecznych.


• Celestyn Freinet zrezygnował z tradycyjnych metod nauczania,
• Homo creator - człowiek twórca - to potencjalnie każde dziecko, bo możliwości twórcze tkwią w każdym z nich,
• Odrzuca on ocenę, konwencję podręcznika,
• Uwzględnia indywidualne tempo pracy,
• Freinet szczególną uwagę zwracał na rozwój samorządności, czyli pracę w małych grupach. Jej formą jest tzw. spółdzielnia szkolna,
• Dzieci organizują wszystkie dziedziny i rodzaje działalności w szkole. Pracują nie w klasach, lecz w pracowniach wyposażonych w materiały i pomoce kształcące, odpowiednio poklasyfikowane i dostępne w każdej chwili,
• Obok sali wspólnej, w jego skład wchodzi szereg pracowni specjalistycznych, gdzie dzieci wykonują prace z zakresu uprawy roli, hodowli zwierząt, stolarstwa, budownictwa, tkactwa, drukarstwa, mechaniki, gospodarstwa domowego, przeprowadzają eksperymenty i realizują różnego rodzaju prace twórcze. Obok tego wiele możliwości realizowania działań praktycznych stwarza sad i ogród warzywny.
• Uczniowie sami określają zadania do wykonania na cały tydzień, wyznaczają osoby odpowiedzialne, dokumentują pracę,

• Na koniec tygodnia następuje samoocena i ocena pracy. Ma ona charakter graficzny. Zamiast ocen dzieci uzyskują sprawności i dyplomy. Taki sposób oceniania wysiłków dzieci sprawia, że znika niezdrowa rywalizacja, a każde dziecko może zdobyć sprawność intelektualną lub manualną zgodnie ze swoim wyborem.


• Inna jest rola nauczyciela w klasie. Musi on przezwyciężyć w sobie postawę dogmatyczną, autorytarną, narzucającą, aby wejść między uczniów, by razem z nimi pracować i szukać rozwiązań,
• Wychowawca ma inspirować, regulować i pomagać,
• Nauczyciel występuje w roli arbitra, przekształca się w przyjaciela, partnera i pomocnika w odkrywaniu i kreowaniu indywidualności każdego z uczniów,
• Praca nauczyciela prowadzącego techniki Freineta jest trudna, ale warta wysiłku i może przynieść w rezultacie realizację najważniejszego zadania wychowawczego, jakim jest współudział nauczyciela w rozwoju osobowości dziecka.

Stanowi ona punkt wyjścia nauczania różnych przedmiotów szkolnych. Akt twórczy ma charakter indywidualny, ale omawiany jest w grupie. Swobodna ekspresja pozwala nauczycielowi lepiej poznać ucznia, zrozumieć go i pomóc mu, gdy zachodzi taka potrzeba. Dzięki swobodnej ekspresji przestaje istnieć rozdźwięk między tym, co dziecko chce wyrazić, a co wyraża pod presją, że "tak trzeba, tak wypada".

Stosowane są zwłaszcza w środowisku społeczno - przyrodniczym. Jest to droga do samodzielnego zgłębiania matematyki, przyrody, historii czy geografii. Ma ono charakter wielokrotnych prób uwieńczonych sukcesem. Pozostawiają one w świadomości dziecka doznane wrażenia zmysłowe i drogę posługiwania się nimi w sposób celowy i zamierzony. Jest to wychodzenie poza dostarczane informacje, działanie niekonwencjonalne i niestandardowe.

Swobodny tekst jest to wolna od jakiegokolwiek narzucania tematu czy formy, pisemna wypowiedź dziecka. Jest swobodna i umotywowana, stanowi punkt wyjścia i ośrodek pracy szkolnej. Najkorzystniejsza sytuacja do jego napisania wystąpi wówczas, gdy:
a) dziecko samo zapragnie wyrazić piórem czy rysunkiem to, co czuje, to co je interesuje,
b) odczuje potrzebę wypowiedzenia, aby porozumieć się z innymi dziećmi, podzielić się z bliskimi swoimi pragnieniami i radościami,
c) zdecyduje się zakomunikować dorosłym swoje wątpliwości, przedstawić im swoje prawa i dążenia.
Nie może być on tylko dodatkiem do pracy szkolnej, ale jej punktem wyjścia i jej ośrodkiem. Chodzi tutaj, aby zajęcia swobodnego tekstu nie ograniczały się do napisania, przeczytania i opracowania swobodnych tekstów, ale aby zainteresowania dzieci wyrażone w ekspresji werbalnej czy plastycznej nadal kontynuować w organizowanych zajęciach - różnorodne ćwiczenia językowe, ćwiczenia w wyrazistym czytaniu, materiał do opracowania scenariusza inscenizacja, źródło ekspresji plastycznej, muzycznej, inspiracja do poszukiwania, odkrywania informacji z różnych dziedzin wiedzy.

Uczniowie korespondują z rówieśnikami z innej szkoły. Obejmuje ona głównie LISTY. Dzieci poznają zasady kompozycyjne pisania listów, używania wielkiej litery w zwrotach grzecznościowych. Oprócz tego dzieci mogą wysyłać rysunki, gazetki szkolne i klasowe oraz ciekawe teksty własne, krzyżówki, rebusy, zagadki.

Są to kartoniki z zadaniami dla uczniów i kartoniki z prawidłowymi odpowiedziami. Zadania mogą dotyczyć wiadomości gramatycznych lub tematyki lekcji. Każdy uczeń pracuje samodzielnie, bierze jedno zadanie i wykonuje je w specjalnym zeszycie. Po wykonaniu zadania uczeń odnosi zadanie i bierze kartonik z prawidłową odpowiedzią. Uczeń sam sprawdza poprawność wykonania, poprawia błędy. Jest to nauka samokontroli. Nauczyciel nie ocenia i nie kontroluje uczniów. Fiszki można wielokrotnie wykorzystywać, wzbogacać, zmieniać przykłady.

Oparta jest na swobodnych tekstach dzieci. Treść swobodnych tekstów jest uwarunkowana przeżyciami dziecka związanymi z jego życiem w środowisku i ma charakter społeczny. Swobodny tekst jest szczególną forma ekspresji słownej. Może spełnić we współczesnym świecie ważne zadania, takie jak: rozwijać poczucie odpowiedzialności za własne wypowiedzi i wyzwolić inwencję twórczą.
Zabawa w "wierszowanie" jest lubianą przez uczniów formą pracy. Twórczość poetycka jest pewną odmianą metody swobodnych tekstów. Podstawą dla tej działalności jest prawdziwa poezja. Jej znajomość powoduje, że dziecko nie uświadamiając sobie tego zaczyna posługiwać się metaforą czy porównaniem, szuka słów, które lepiej odzwierciedlają stan własnych uczyć czy emocji.
Praca redakcyjna pozwalała dzieciom rozwijać zainteresowania, wzbogacać słownictwo, doskonalić różne formy wypowiedzi, rozbudzać wyobraźnię. Dzieci stają się bardziej odpowiedzialne za to, co robią.

• przekonanie Freineta o możliwości zbudowania skutecznej pedagogiki na podstawie doświadczenia
• ciągle z powodzeniem wykorzystywane techniki
• świadomość otwartości tej koncepcji (otwartość na rozwijający się podmiot, cywilizację)
• konkretność, oparcie na doświadczeniu, praktyce

• przesadna wiarę w możliwości dziecka
• nadmierna koncentracja na płynnych jeszcze zainteresowaniach dzieci
• zbytnie zaufanie do spontaniczności i autonomii dziecka

Myśli Celestyna Freineta, które mogą być dla nas drogowskazem:

• "Zaufajcie dzieciom, bo one są twórcami przyszłości"
• "Nie można wychowywać bez okazywania szacunku"
• "Przywróćmy prawo pierwszeństwa takim wartościom, jak:
odczuwanie, przeżywanie, tworzenie, rozumienie, uspołecznienie, miłość i życie"
• "Wolnego i myślącego człowieka można wychować ucząc go egzekwowania praw własnych i poszanowania dla prawa innych ludzi"
• "Nauczyciele, rodzice, dzieci są nićmi jednego kłębka, które powinny łączyć się w harmonijnym splocie"


Ćwiczenie jakie proponujemy to:
- podzielić osoby obecne na zajęciach na 4 grupy
- przedstawiciele grup losują 10 wyrazów
- następnie grupy piszą krótki tekst, który zawiera podane wyrazy
- przedstawiciel grupy prezentuje napisany tekst
- wspólnie wybieramy najlepszy
- wszyscy, którzy brali udział w ćwiczeniu dostają cukierki