Gustaw Herling - Grudziński.

Gustaw Herling-Grudziński urodził się w 1919 roku w Kielcach. W prasie międzywojennej zadebiutował jako krytyk literacki. W czasie wojny został aresztowany i osadzony w łagrze na dalekiej północy. Rosję udało mu się opuścić z armią gen. Andersa. Walczył pod Monte Casino. Był współzałożycielem i współredaktorem wydawanej w Rzymie kultury. Laureat licznych nagród: "Kultury" (1958), Jurzykowskiego (1964), Kościelskich (1966), "Wiadomości" (1981), włoskiej nagrody Premio Viareggio, międzynarodowej "Prix Gutenberg" i francuskiego Pen-Clubu. Grudziński jest jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy, którzy opisują w swoich dziełach opór stawiany przez człowieka przeciwko różnorodnym postaciom nicości. Wśród jego dzieł odnaleźć można krytykę literacką, prozę, esej, a także oryginalne formy mieszane. Książki krytyczne są wyrazem zainteresowań literaturą rosyjską, klasyką europejską, malarstwem. Pisane z ogromnym znawstwem szkice o sztuce świadczą, że dla Herlinga kultura to przejaw metafizycznej niepewności człowieka, a także najszerszy z symbolicznych języków służących dociekaniu sensu. Pisarz w Herlingu narodził się pod wpływem doświadczeń łagrowych. Swój pobyt w owym łagrze autor opisał w książce Inny świat (1951), która była jedną z pierwszych na świecie traktujących o tej tematyce. W książce autor sporządza dokumentarnie wiarygodny opis łagrowych warunków życia, a zarazem tworzy opowieść o istocie totalitaryzmu, o granicach człowieczeństwa, o nieskończonych dnach upadku, lecz także o ludzkiej sile pokonywania godnością każdego losu. Herling przedstawił realia obozu w Jercewie w taki sposób, że wzruszą one nawet mało wrażliwego człowieka. Oto niektóre z "tortur" jakie stosowano w łagrze - selekcja i niszczenie słabszych (klasyfikacja ludzi wg. kotłów), - "wyższość" więźniów przestępczych nad politycznymi, - śmierć - wciąż obecna i stanowiąca cały proces: od chorób, głodu, męki psychicznej - samobójstwo staje się aktem wolności i stanowienia o sobie, - śmierć nie czyni wrażenia na tych, którzy zostają, - katorżnicza praca, - wzajemna nieufność i powszechne donosicielstwo, - "sponiewieranie" ciała ludzkiego: odmrożenia, wypadanie zębów i włosów, kurza ślepota, - absolutna zmiana znaczeń wartości takich jak miłość, wolność, miłość fizyczna, macierzyństwo. W swoich opowiadaniach bohaterowie Herlinga tropią "indywidualne przeznaczenie", wyznaczające człowiekowi jego prywatną ścieżkę godzenia się ze śmiercią. O literackiej specyfice tych utworów - które można nazwać metafizycznymi opowieściami kryminalnymi - decyduje odnawiana przez Herlinga forma XIX-wiecznej opowieści, nawiązująca do Poe'ego, Melville'a i Jamesa.
Podobnie "oryginalny tradycjonalizm" odnajdziemy w Dziennikach pisanych nocą - dziele zaczętym w 1971 i kontynuowanym do dziś, zawierającym klasyczne zapisy dziennikowe obok esejów poświęconych sztuce, komentarzy politycznych i utworów fikcyjnych.

Cytaty z niektórych utworów Herlinga :
Uważam kroniki za świetną szkołę pisarską, uczą, (jeśli są prawdziwe) szacunku dla przewagi nagiej relacji nad pokusami opisu.Gustaw Herling-Grudziński, Dziennik pisany nocą
Myśli zdają się mieć swe źródła w czymś konkretnym, a jednak wymykają się językowi i nie ukazują się nigdy w pełnym świetle; przeciekają przez palce, które nie są w stanie uchwycić ich i przytrzymać. Jak gdyby powstały w tych rejonach - sąsiadujących może z majaczeniami sennymi, gdzie wszystko jest skądś znane, lecz skazane na byt nieokreślony, wywołują uczucie ustawicznego i daremnego zbliżania się do rzeczy nieosiągalnej - do samego rdzenia świadomości.
Herling-Grudziński, Pieta dell`Isola


Do najważniejszych dzieł autora możemy zaliczyć :
Inny Świat, Paryż: Instytut Literacki, 1951.
Żywi i umarli, Lublin: Fis, 1991.
Wieża i inne opowiadania, Poznań: W drodze, 1988.
Opowiadania zebrane, Poznań: W drodze, 1990.
Godzina cieni, Kraków: Znak, 1991.
Sześć medalionów i srebrna szkatułka, Warszawa: Czytelnik, 1994.
Dziennik pisany nocą 1973-79, Warszawa: Czytelnik, 1995.
Portret wenecki, Lublin: Wyd. UMCS, 1995.
Błogosławiona święta, Wyd. UMCS, 1996.
Dziennik pisany nocą 1980-83, Warszawa: Czytelnik, 1996.
Dziennik pisany nocą 1984-88, Warszawa: Czytelnik, 1996.
Dziennik pisany nocą 1989-92, Warszawa: Czytelnik, 1997.
Don Ildebrando, Warszawa: Presspublica, 1997.
Gorący oddech pustyni, Warszawa: Czytelnik, 1997.
Rozmowy w Dragonei, Warszawa: Szpak, 1997.
Dziennik pisany nocą 1993-96, Warszawa: Czytelnik, 1998.