Dokłada analiza utworu - „Granica” Zofii Nałkowskiej.

Powieść psychologiczna
- jest to utwór przedstawiający życie wewnętrzne bohaterów
- koncentruje uwagę odbiorcy na ich przeżyciach, wyobrażeniach oraz procesie odczuwania. - - Osobowość bohaterów rozpatruje z różnych stron, obserwując ich zachowanie w powiązaniu z sytuacją społeczną i obyczajową.

Autorka poprzez swoistą kompozycję wymusiła na czytelniku, aby skoncentrował się na analizie przeżyć wewnętrznych bohaterów oraz przyczynach ich moralnej i życiowej klęski, nie zaś poznawaniu ich losów. Stosując inwersję czasową, sprawiła, że czytelnik już na samym początku utworu dowiaduje się o późniejszych losach bohaterów:
„Krótka i piękna kariera Zenona Ziembiewicza, zakończona tak groteskowo i tragicznie”.
- ograniczyła rolę dialogów na rzecz narracji i jego wewnętrznych monologów.

Kompozycja- nowatorstwo
1. Inwersja czasowa- ujawnienie zakończenia.
2. Sprowokowanie czytelnika do zadania sobie innych pytań niż w powieści tradycyjnej, (co będzie dalej?) Czytający znając zakończenie zadaje sobie pytanie, „dlaczego tak się stało?”
3. Nałkowska nie pokazuje, kto jest dobry, a kto zły. Czytelnik ma sam analizować psychikę bohaterów.
4. Ukazanie różności opinii i punktów widzenia tych samych wydarzeń i problemów przez różnych ludzi.
5. Każdy czytelnik sam może szukać odpowiedzi na zadane przez autorkę pytania i skomentować twierdzenia dotyczące natury człowieka. „Jest się takim jak myślą ludzie, nie takim jak myślimy my.”
6. Nałkowska zestawia różne sądy by zestawiając je osiągnąć obiektywny obraz całości.
7. Akcja jest fragmentaryczna- dopasowana do charakterystyki bohatera, Nałkowska pokazuje akcję by poszerzyć nam wiedzę o bohaterach.
8. Osią kompozycyjną jest kariera Zenona Ziembiewicza- wątek główny, który uzupełniają watki poboczne.
9. Autorka przenosi obserwację wydarzeń na analizę dotyczącą egzystencji człowieka.

Sposób kreowania bohaterów.
1. Zenon jest osobą, która zmienia się pod wpływem sławy.
2. Sam rozważa, zastanawia się nad każdą sytuacją, myśli, pyta sam siebie. Potrafi wytłumaczyć swoje błędy, których jest świadomy.
3. Narrator wygłasza opinie, maksymy,
4. Poprzez różne rozmowy główny bohater jest opisywany z różnych stron widzenia, opisują go także sytuacje, w których się znajduje.
5. Tłumaczy się sam sobie, odnajduje przyczyny swoich niepowodzeń.
6. Charakterystyka bohatera jest wielowątkowa, przedstawia bohatera, jawi się w ocenie jako postać niejednoznaczna, jest wiele opinii na jego temat.

Czas.
Czas jest w zasadzie realny, ale podlega manipulowaniu w powieści i w filmie- retrospekcja.

Zenon Ziembiewicz, syn Waleriana, uczy się w gimnazjum w pobliskim mieście i kocha się miłością chłopięcą, idealną, ale bez wzajemności, w Elżbiecie Bieckiej, koleżance z klasy. Zenon wyjeżdża na studia do Paryża, tam przyjaźni się z Karolem Wąbrowskim, synem pani Cecyli Kolichowskiej z pierwszego małżeństwa i sympatyzuje z chorą na gruźlicę, Adelą, która go kocha. Na rok przed ukończeniem studiów, podczas wakacji w Boleborzy, Zenon zapoznaje się i nawiązuje romans z 19-letnią Justyną. Justyna zostaje jego kochanką.
Justyna- córka kucharki Ziembiewiczów, Bogutowej.
Walerian- zubożały szlachcic, rządca majątku hrabiów Tczewskich w Boleborzy,
Elżbieta Biecka- wychowuje ją ciotka Cecylia Kolichowska. Ojciec Elżbiety nie żyje, a matka Romana z Giezłowskich Biecka, obecnie żona ministra pani Niewieska, podróżuje po Europie. Elżbieta lekceważy Zenona, gdyż podkochuje się w rotmistrzu Awaczewiczu, który niestety jest żonaty i ma dwójkę dzieci
Cecylia Kolichowska-, z domu Biecka, właścicielka kamienicy przy ul. Staszica, wdowa po dwóch mężach.
Awaczewicz- krewny panny Julii Wagner (nauczycielki Elżbiety).

GRANICA MORALNA
Została przekroczona wielokrotnie:
Walerian Ziembiewicza- (zdradzał notorycznie żonę)
Zenon- nie zerwał związku z Justyną mimo narzeczeństwa a później i małżeństwa z Elżbietą. Skutki nieodpowiedzialności Zenona ponosi Elżbieta, Justyna i on sam. Krzywdzi obie kobiety, nie traktował poważnie praktycznie żadnego uczucia. Oszukiwał Elżbietę i nie był szczery wobec Justyny.
Awaczewicz- krewny panny Julii Wagner (nauczycielki Elżbiety). Choć posiada żonę i dwoje dzieci, romansuje z Julią, usiłuje też uwieść Elżbietę.

GRANICA ODPORNOŚCI PSYCHICZNEJ
\"Musi coś przecież istnieć, jakaś granica, za którą nie wolno przejść, za którą przestaje się być sobą\".
Po przekroczeniu granicy odporności psychicznej człowiek przestaje być sobą, postępuje wbrew swym przekonaniom i - w ostateczności - załamuje się psychicznie.
Justyna nie może znieść wyrzutów sumienia spowodowanych usunięciem ciąży. Popada w obłęd i mści się na Zenonie.
Zenon- decydując się na karierę, wyrzekał się powoli swoich przekonań. Nie wytrzymał obciążenia psychicznego i popełnił samobójstwo.

GRANICA FILOZOFICZNA:
\"Jakimi ludźmi jesteśmy naprawdę? Czy takimi, jakimi nas widzą inni, czy też takimi, za jakich sami się uważamy?”.
Granica między sadem jednostki a sądem społeczności, nie wiadomo, która ocena jest dobra ocena samego siebie- ocena wewnętrzna czy ocena obiektywna- społeczności, pisarka pyta gdzie powinna się znajdować taka granica, by człowiek mógł być prawidłowo oceniony. Podkreśla także, że jako ludzie często popełniamy błędy oceniając.

GRANICA SPOŁECZNA:
Świat jest skonstruowany na zasadzie podziałów klasowych. Poszczególne warstwy społeczne dzieli wszystko: sytuacja materialna, pozycja towarzyska, konwencje obyczajowe, prawa życiowe, postawy światopoglądowe, etyczne, uczuciowe. Rzeczywistość społeczna jest tu źródłem nieustających krzywd moralnych.

Ziemiaństwo (Ziembiewicza, wieś Boleboża)
* zubożałe, rodzice Ziembiewicza reprezentują tę warstwę ze wszystkimi jej wadami
* powierzchowność wykształcenia przy jednoczesnym dużym mniemaniu o sobie
* podtrzymywali znaczenie klasy do której należą ludzie puści, jałowi, niewykształceni, hołdujący przeszłości, i tradycjom szlacheckim, które mogą potwierdzić ich przynależność do prymitywnej już szlachty
* nie umieją się dostosować do obecnych warunków (dlatego zubożeli)
* nie potrafią gospodarować, zarządzanie majątkiem jest bezwładne
* trwają we własnym świecie nie zauważając co się wokół nich dzieje
* nie mają zbyt dużego wpływu politycznego

Bogacze (państwo Tczewscy)
* dzięki swojemu majątkowi mogą bardziej manipulować losami państwa, wpływać na sytuację polityczną kraju- podporządkowują sobie dziennik „NIWĘ”, Czechlińskiego i Ziembiewicza, wykorzystując ich do swoich celów.
* jako system są groźni, jako ludzie są śmieszni, groteskowi, błazeńscy.
* wpływowi, przyjmowali zawsze Znakomitych ludzi
* poważni i godni
* sfera ludzi mających możliwości finansowe
* chcąc zrobić karierę trzeba było im podlegać
*dyktują prawa społeczne, polityczne i gospodarcze

Mieszczaństwo (Cecylia, Kolichowska, cukiernik Marian Chązowicz, Elżbieta i Zenon Ziembiewiczowie, Toruciński właściciel sklepy Galanteryjnego, lokatorzy kamienicy pani Kolichowskiej-urzędnicy zajmujący mieszkania od frontu, ładne).
* stwarzanie pozorów zamożności- salon Cecylii Kolichowskiej umeblowany tandetnie i bez gustu, prostacko, na pokaz,
* brak świadomości tego, co piękne- pokoje zatłoczone brzydkimi meblami.
* kołtuneria, dulszczyzna
* odnoszą się do ludzi z niższych klas z pogardą
* brak wpływów i perspektyw
* brak prywatności
* użalanie się nad sobą i nie robienie niczego, aby zmienić swoją sytuację
* „Dla pani Cecylii starość była rzeczą najdziwniejszą, jaka może się przydarzyć”- po dwóch nieudanych małżeństwach nie może pogodzić się ze starością, traktuje ją jak chorobę.

bogaci inteligenci - Zenon Ziembiewicz

biedota, proletariat - Joasia Gołąbska (robotnicy- Franek Borbocki, służba, chłopi folwarczni, mieszkańcy suteryny kamienicy pani Kolichowskiej)
* życie w skrajnej nędzy- w suterenach nie było higieny, panował głód i nędza
* godzą się na takie warunki bo na inne ich nie stać
* brak im podstawowych środków do życia
* nie mają żadnych praw, nie mogą się o nie nawet dopominać
* nie posiadają opieki lekarskiej
* W tym środowisku nie tylko starzy ludzie umierali zbyt wcześnie, umierały też dzieci. Mówią o tym fragmenty z życia rodziny Gołąbskich, śmierć małej ociemniałej z niedożywienia i piwnicznych ciemności Jadwisi, w kilka miesięcy potem śmierć umierającej na gruźlicę Joasi Gołąbskiej.
* poniżani, szykanowani, wykorzystywani
* gwałtownie domagają się o prawa -robotnicy
* coraz bardziej świadomi swoich praw -robotnicy
* prowadzą manifestacje, strajki -robotnicy
* żądają lepszych warunków życia –robotnicy Franek Borbocki, aresztowany za działalność „wywrotową”.

Zenon Ziembiewicz
* Przedstawiony został jako człowiek, którego psychika ewoluowała pod wpływem otoczenia. Zmiany te sprawiły, że Ziembiewicz coraz bardziej oddalał się od swojego założenia życiowego:
„Zenon pragnął rzeczy bardzo prostej: żyć uczciwie. Jego program był naprawdę minimalny”
* Zenon już jako uczeń kształtuje swą świadomość i opinię na temat własnego domu. Pogardza schematem życia, jaki wytworzył się w Boleborzy. Ojciec zaspokaja swój wybujały erotyzm z wiejskimi dziewczynami, po czym spowiada się z tych zdrad żonie i uzyskuje przebaczenie. Ona toleruje zdrady męża, a nawet im sprzyja, mówiąc o zaletach kochanek. Uważa to za umiejętność postępowania z mężem. Walerian Ziembiewicz zrzuca odpowiedzialność za prowadzenie gospodarstwa i rachunków na barki żony. Sam spędza czas na polowaniu i besztaniu chłopów, którzy - jego zdaniem - wyłącznie kradną i unikają pracy. Zenon cierpi z powodu takiego obrazu domu rodzinnego. Wstydzi się tego i nienawidzi myśli, że jest synem tych ludzi, a szczególnie tego, że zawdzięcza swoje istnienie pogardzanemu erotyzmowi ojca. ,,Na jego [ojca] twarzy, jak na szpitalnej karcie choroby, stały wypisane jego dzieje. Odczytywanie ich było dla Zenona upokorzeniem nie dającym się w żaden sposób oszukać ani ugłaskać. Tkwiła w tym wstydliwa myśl, że to jest jego ,,rodzic“, że mu zawdzięcza istnienie. Myśl groteskowa, że jego życie, jedyne i nieodwracalne, ma swoje źródło w erotyzmie tego człowieka. (...) Rzeczą bolesną było wiedzieć, że ten człowiek jest ojcem i że wszystko, co jest z niego, trzeba w sobie za wszelką cenę wytępić.“ Tymczasem w swoim dojrzałym życiu realizuje dokładnie ten sam schemat. Zdradza Elżbietę z Justyną, po czym opowiada jej o wszystkim, żądając przebaczenia i oczekuje pomocy w rozwiązaniu tej sprawy. Oczekuje od Elżbiety tej samej tolerancji i zgody na swoje grzechy, której nie rozumiał i nienawidził u swej matki.,,Zenon staje się wciąż bardziej podobny do ojca. Polował teraz często, nie-raz dwa razy w tygodniu, nie bronił się także przed piciem. Jego życie obrosło w cały ceremoniał męskich obrzędów. “
* Zenon z czasem przeciwstawił się swojemu programowi, zaczął powielać schematy. Upodobnił się do swojego ojca, którym gardził. Przykładem tego była znajomość z Elżbietą Biecką zakończona małżeństwem. Nie przeszkodził temu wcześniejszy romans z Justyną Bogutówną, nieślubną córką kucharki z Boleborzy.
* Czuł się kimś wyjątkowym, swoje działania usprawiedliwiał wyższymi celami, nie mógł zobaczyć swego wizerunku z perspektywy własnych uczynków. Na każde odstępstwo od założonego programu znajdował jakieś wytłumaczenie:
„Obliczał to sobie na parę miesięcy – czas potrzebny, by strącony z pensji redaktorskiej, dług paryski, zaciągnięty u Czechlińskiego, całkowicie spłacić, urządzić jakieś małe mieszkanie, wziąć do siebie Elżbietę, żyć jak człowiek. Wszystko tymczasem odbywało się na wierzchu i niejako w cudzysłowiu.”
* Zenon nie potrafi zmierzyć się z przeciwnościami losu. Wydaje się być osobą, która już dawno stwierdziła, że Bóg już i tak wszystko zaplanował i nie da się tego w żaden sposób zmienić. Po raz pierwszy cechy te ujawniają się w trakcie jego studiów w Paryżu, gdzie poznaje Adelę. Niestety, dziewczyna jest nieuleczalnie chora i pozostało jej już niewiele życia. Zenon nie okłamuje jej - mówi, że jej nie kocha i po prostu wyjeżdża z kraju. Jego rola w tym związku polegała tylko na tym, iż zezwalał na to, by Adela darzyła go uczuciem. Wyjazd tymczasem był zwykłą ucieczką przed cierpieniem, trudnościami losu, kompromisem wobec sytuacji, w jakiej się znalazł.
* Zenon, chcąc zdobyć pieniądze na dokończenie studiów, (gdyż rodzice nie mogą go dłużej finansować i matka radzi mu udać się do Czechlińskiego), wyjeżdża do pobliskiego miasteczka. Tam podejmuje współpracę z bezpartyjnym pismem regionalnym \"Niwa\", prowadzonym przez Czechlińskiego.
* Pracując w redakcji „Niwy”, pisał nie to, co chciał, lecz to, co mu kazano.
Robiąc karierę rezygnuje stopniowo z tej niezależności i uczciwości. Podporządkowuje się swym przełożonym, których poglądami kiedyś gardził. Przyjmuje od nich kolejne stanowiska, a pełniąc je realizuje życzenia Czechlińskiego i jego przyjaciół. Odstępuje od swych radykalnych przekonań, uważa teraz, że nie należy zajmować się faktami zwykłych, codziennych niesprawiedliwości, niedoli i krzywd, bo i tak nie można im zaradzić. Wreszcie zgadza się na rozpędzenie manifestacji robotników. Z czasem stwierdza: \"Jest się takim, jakim jest miejsce, w którym się jest\".
* Odnawia znajomość z Elżbietą, która zastępuje ciotkę w prowadzeniu spraw kamienicy. Oboje postanawiają się pobrać, a Zenon opowiada Eli o Justynie, mówiąc, że jest to już sprawa zakończona.
* Zenon wraca po ukończeniu w Paryżu studiów, spotyka załamaną po śmierci matki Justynę i zaprasza ją do hotelu, ich romans odnawia się.
* Zenon zostaje redaktorem naczelnym \"Niwy\".
* Spotyka się z Justyną i z Elżbietą, Justyna zachodzi w ciążę, Elżbieta wspaniałomyślnie wyjeżdża do Warszawy.
* Zenon dyplomatycznie zmusza Justynę do aborcji, jedzie do Warszawy, odnajduje Elżbietę, pobierają się i wyjeżdżają w podróż do Francji.
* Po ich powrocie Elżbieta załatwia Justynie pracę w sklepie tekstylnym u pana Torucińskiego.
* Justyna coraz częściej wspomina nienarodzone dziecko, porzuca pracę.
* Zenon zostaje prezydentem miasta, Elżbieta rodzi mu syna Waleriana.
* Justyna znów prosi Zenona o załatwienie pracy, dzięki protekcji Elżbiety znajduje ją w cukierni Chązowicza, lecz szybko ją porzuca.
* Ogólnokrajowy kryzys społeczny dosięga i miasto, huta Hettnera bankrutuje i zostaje zamknięta, są manifestacje i aresztowania wśród robotników. Pewnego razu w stronę manifestantów padają strzały, kilku jest rannych. Po mieście rozchodzi się pogłoska, że to Zenon wydał rozkaz użycia broni, że jest on współodpowiedzialny za tę tragiczną decyzję, choć przyjechał do miasta po jej zapadnięciu.
* Justyna podejmuje nieudaną próbę samobójstwa.
* Po niedługim czasie mści się na Zenonie za swe nienarodzone dziecko. Wtargnąwszy do jego gabinetu w urzędzie miasta, zalewa mu twarz żrącym płynem i oślepia go. Wieść rozchodzi się po mieście.
* W kilka dni później, po powrocie ze szpitala do domu, Zenon popełnia samobójstwo, strzelając sobie w usta z rewolweru.
* Mały Walerian zostaje oddany pod opiekę babci Ziembiewiczowej, która przenosi się do dawnego mieszkania pani Kolichowskiej, a Elżbieta wyjeżdża za granicę. \"Krótka i piękna kariera Zenona Ziembiewicza\" kończy się \"tak groteskowo i tragicznie\".
* Przekroczył bardzo wiele granic: moralnych, społecznych. Uświadomiła to Ziembiewiczowi jego żona:
„- Zenonie, Zenonie... Ty tego nie widzisz, ty zapomniałeś. Ale wszystko to, czego nie chciałeś, jest teraz po tej samej stronie, co ty.”
* Z czasem Zenon osiągnął swoje cele, stał się cenionym prezydentem, który starał się coś zmienić,,od początku Zenon wykazywał na swym stanowisku dużą inicjatywę, miasto zmieniało swój wygląd z dnia na dzień? (...) Pisma pełne były o tym czasie szczegółów z podjętej przez Ziembiewicza działalności i pochwał nowego zarządu miasta.” Jednak nie trwało to dość długo. ,,,nastrój się zmienił. (...) Sprawa z byłym dzierżawcą (...) Przybrała zły obrót i groziła miastu znacznym obciążeniem przez sumę przyznanego powodowi odszkodowania. A jeszcze (...) Przerwano roboty przy budowie domów robotniczych, gdyż fundusze (...) zostały cofnięte, w związku z ogólną polityką oszczędnościową rządu. (...) Zawiedzeni robotnicy, utraciwszy niespodzianie pracę, domagali się niewypłaconych pieniędzy.“ W mieście wybuchły rozruchy. Padły ofiary, aresztowano mnóstwo osób. Autorytet prezydenta miasta upadł. Chodziły pogłoski, że,,rozkaz użycia broni wydany został za sprawą Ziembiewicza. (...) Naprawdę jednak sprawa zdecydowała się już przedtem, była gotowa, zanim przyjechał.“ W tej sytuacji Zenon po raz kolejny okazał się podobnym do ojca. Zamiast działać, dowieść prawdy, pozostaje bierny, oczekując przy tym aprobaty a ponadto wybaczenia.
* Jego życie wydaje się być jedną wielką klęską, nie spełniło się żadne z jego marzeń. Życie osobiste nie układało mu się najlepiej - skrzywdził swoją żonę Elżbietę, Justynę, a wcześniej Adelę; starał się być przeciwieństwem swojego ojca a w rzeczywistości stał się jego lustrzanym odbiciem; kariera zawodowa również okazała się katastrofą - zginęli niewinni ludzie. Z czasem poddał się i twierdził, że: \"Jest się takim, jak myślą ludzie”.
* Zenon Ziembiewicz wybrał najprostsze z możliwych rozwiązań - popełnił samobójstwo. Uciekł przed odpowiedzialnością i cierpieniem. Najpierw jednak zrozumiał chyba, że człowiek ma ograniczone możliwości poznania świata, często, bowiem rzeczywistość przekracza ludzkie możliwości rozumienia i pokonywania życiowych trudności.

Elżbieta
* Autorka opisała rozterkę, gniew i zazdrość Elżbiety, której trudno było pogodzić się z zaistniałą sytuacją.
* Elżbieta była gotowa wyjść za Zenona, lecz gdy dowiedziała się o jego romansie i ciąży Justyny, wyjechała do Warszawy. Uważała, że Bogutówna ma większe prawo do Ziembiewicza. Jednakże po zmianie zdania i wyjściu za Zenona tolerowała dwuznaczną sytuację, w której się znalazła i pomagała w sposób pośredni kochance męża.
* Pozorna dobroć i uczynność Elżbiety w wyszukiwaniu Justynie coraz to nowych miejsc pracy była próbą uciszenia własnego sumienia i przykładem solidarności z mężem
* Z czasem jednak ogarnęły ją wątpliwości, czy dobrze zrobiła godząc się na taki związek. Zostały one pogłębione w chwili, kiedy mąż obarczył ją na równi ze sobą winą za chorobę psychiczną Justyny
„przecież myśmy się niczego nie wyrzekali, myśmy wszystko zachowali. Ale to na jej zniszczeniu wyrosło to, co jest między nami.”

Justyna
* prosta i naiwna dziewczyna ze wsi, która została uwiedziona przez Zenona.
* Kochając go była gotowa poświęcić mu wszystko „Dla ciebie Zenon ja poszłabym nie wiem, na jakie męki, nic mi nie strach, o nic nie dbam”.
* To, co dla Zenona było wstydliwym epizodem z przeszłości, z którą nie potrafił zerwać, dla Justyny było sensem życia, zwłaszcza po śmierci matki – jedynej istoty, przez którą byłą naprawdę kochana.
* Z miłości do Zenona, żeby nie stać na drodze jego szczęściu, pozwoliła zabić własne dziecko, którego gorąco pragnęła. Doprowadziło to do głębokiej depresji i nieodwracalnych zmian w psychice tej prostej dziewczyny.
* rozpacz i wyrzuty sumienia po stracie dziecka oraz zawiedziona miłość doprowadziły Justynę do obłędu, a w finale do nieudanej próby samobójstwa i zamachu na życie swego ukochanego.
ROZMOWA Z ZENONEM O UTRACIE DZIECKA:
- „Zrobiłaś wtedy, co sama chciałaś. Samaś tak zdecydowała, nie namawiał cię nikt. Przecież mogłaś mieć dziecko i wiedziałaś, że też byłbym cię bez pomocy nie zostawił.

- Jak to: wiedziałam? Tego już nie mów. A te pieniądze, coś mi dał wtedy?(...)

- Dlaczego tak mówisz? Przecież liczyłem się z tym, że chcesz dziecka. Ciągle ci powtarzałem...(...)

- No, właśnie wiedziałeś, że go chciałam, żeby żyło, żeby, aby żyło.(...)

- Aleś mi dał pieniądze na to, żeby się popsuć.

- A co miałem robić, Justyno? Miałem ci nie dać? Co byś wtedy powiedziała, jakbym ci nie dał?(...)

- Naturalnie, żeś mógł nie dać. Toby ono teraz żyło. Sameś wiedział przecie, że już był nie czas.(...)”

Z rozmowy wynika, iż Ziembiewicz doskonale zdawał sobie sprawę, na co te pieniądze zostaną przeznaczone.

T: Rozważania o naturze ludzkiej, czyli krótka kariera Zenona Ziembiewicza.

Nałkowska od dawna interesowała się analizą psychologiczną człowieka, jego instynktów i popędów. W „Granicy” rozważa nad tym, jacy naprawdę jesteśmy? Czy tacy, jakimi postrzegają nas inni czy tez tacy, jakimi postrzegamy sami siebie? Zastanawia się, który sąd jest najbardziej obiektywny i prawdziwy i czy da się jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie?
Na te pytania nie otrzymujemy niestety dokładnej odpowiedzi. Nałkowska zauważa, że wielką rolę odgrywa na nas miejsce, w którym żyjemy. Autorka nie staje po niczyjej stronie, żadnej postaci nie obarcza winą czy tez wielką sympatią. Daje czytelnikowi prawo sądzenia postaci i analizowania ich zachowań, co sprawia, ze bohaterzy nie są jednoznaczni.
Główny bohater Zenon Ziembiewicz budzi wiele kontrowersji. Jego życie jest próbą odnalezienia sensu i właściwej drogi życia. Z jednej strony darzy wielką miłością swoją matkę, jest skory do kompromisów, chce poprawić swoje życie, pragnie uwolnić się od poglądów, które propaguje jego ojciec, dąży do tego by zmieniać kraj, poprawiać życie robotników, z drugiej zaś powiela schematy ojca, kochając jedną kobietę i posiadając kochankę z niższej klasy społecznej, strzelając do robotników podczas ich walki o lepszy byt i popełniając samobójstwo, czyli ucieczkę przed problemami, którym niegdyś próbował stawić czoła. Intencje Zenona są bardzo szlachetne, jednak gubią go przeciwności losu, którym nie umie stawić czoła.
Moim zdaniem Zenon nie jest tak bardzo zły, za jakiego uważa go większa grupa ludzi. On się starał. Po raz pierwszy, gdy był w Paryżu i poznał śmiertelnie chorą Adelę, był wobec niej szczery. Od początku wyznał, że jej nie kocha, a potem wyjechał z kraju. W tym związku nie popełnił żadnego zła, nie okłamywał, Adeli, nie był jej nic winien, wyjazd jego można traktować jako ucieczkę od problemów i cierpienia, choć dał Adeli to, czego ona najbardziej potrzebowała, pozwolił jej się kochać i darzyć uczuciem, więc może dał jej, choć trochę szczęścia?
Najprawdopodobniej zmiana w poglądach Zenona i stawanie się takim jak ojciec nie było do końca jego wyborem. Jako młody chłopak wychował się w domu, gdzie posiadanie kochanki nie było niczym złym- matka jego tolerowała wybryki ojca z pannami z niższych sfer. Można uważać, więc, że jako młody człowiek chciał zmienić swoje życie, co było pewnym buntem, który po napotkaniu tak wielkich przeciwności losu dla, własnej wygody ucichł, uznając postępowanie, na którym się wychował. Chce, by podobnie jak matka przebaczyła ojcu, Elżbieta przebaczyła jemu. Pragnie oczyścić swoje sumienie, informując Elżbietę o romansie z Justyną- nie chce okłamywać ukochanej osoby. Gdy okazuje się, że Justyna spodziewa się dziecka, Zenon daje jej pieniądze i możliwość zadecydowania w sprawie przerwania ciąży. Jednak pieniądze nie odseparowują od niego Justynki, staje się ona jeszcze bardziej mu bliska. Po przerwaniu ciąży Zenon nie zostawia jej, próbuje jej pomóc - stara się załatwić pracę a tym samym załagodzić całą sprawę, by nie odbiła się na jego karierze. Wszystkie te czyny mogą być pokorą za swój czyn, oraz obawą szantażu ze strony dziewczyny.
Zbiegi okoliczności i powielanie schematów towarzyszyło jego życiu. Gdy został redaktorem „Niwy”, chciał pisać niezależnie, miał pewne plany, choć w rzeczywistości był marionetką kierowaną przez innych- sam zaczął powielać, to, czemu był przeciwny. Pozwalał na drukowanie wiadomości, z którymi się nie zgadzał, tłumacząc, ze to tylko na krótki okres czasu, a to zmieni. Prezydentem miasta stał się także dzięki uległości. Będąc na tym stanowisku miał pewne plany: chciał ulepszyć kraj i los robotników, co jednak na dłuższą metę mu nie wyszło, gdyż nie podjął żadnej samodzielnej decyzji, tutaj także manipulowali nim inni. Założone przez niego warsztaty zaczęły podupadać, a ludzie wychodzili na ulicę manifestując. Podczas rozruchów padły strzały, aresztowano mnóstwo osób, a autorytet prezydenta upadł. Krążyły pogłoski, że rozkaz użycia ognia był wydany przez, Ziembiewicza, choć było inaczej. Tu znowu Zenon okazał się być podobny do ojca, zamiast działać i bronić prawdy, nie robił nic oprócz oczekiwania aprobaty, wyjaśnień oraz wybaczenia.
Życie Zenona nie było udane, uległość i brak zaangażowania zgubiły go. Skrzywdził wiele osób, tym swoją żonę Elżbietę, kochankę Justynę oraz siebie samego. Starał się być przeciwieństwem swego ojca, a stał się taki jak on, również jego kariera zawodowa zakończyła się fiaskiem. Niegdyś uważał, że Bóg zaplanował sobie wszystko i nie da się tego w żaden sposób zmienić, jednak w finale tłumaczy się samemu sobie ze swoich błędów i uświadamia przyczynę swojej klęski. Można powiedzieć, że się poddaje- popełnia samobójstwo-, choć zrozumiał, że człowiek ma ograniczone możliwości i często rzeczywistość przekracza jego najśmielsze oczekiwania. Dlaczego jednak nie bronił swoich idei skoro pojął, że „istnieje jakaś granica, za którą nie wolno przejść, za którą przestaje się być sobą”?; Widocznie uznał, że pewnych rzeczy nie da się naprawić, nie widział już przed sobą świetlanej przyszłości tylko pustkę….
Postać Zenona Ziembiewicza nie może być oceniona jednoznacznie, gdyż brak jest
w powieści wyraźnych kryteriów wartościowania człowieka i jego czynów. Ludzie różnie interpretują czyny danej osoby, uzależniając ocenę od osobistych doświadczeń i wyobrażeń o świecie. Dopiero suma tych ocen daje pełen obraz rzeczywistości, obraz człowieka takim, jakim on jest naprawdę.

KONSPEKT Do powyższych wywodów:

• Nałkowska w „Granicy” rozważa nad tym, jacy naprawdę jesteśmy? Czy tacy, jakimi postrzegają nas inni czy tez tacy, jakimi postrzegamy sami siebie? Zastanawia się, który sąd jest najbardziej obiektywny i prawdziwy i czy da się jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie?

• Na te pytania nie otrzymujemy niestety dokładnej odpowiedzi. Nałkowska zauważa, że wielką rolę odgrywa na nas miejsce, w którym żyjemy. Daje czytelnikowi prawo sądzenia postaci i analizowania zachowań, co sprawia, ze bohaterzy nie są jednoznaczni.

• Zenon Ziembiewicz budzi wiele kontrowersji. Jego życie jest próbą odnalezienia sensu i właściwej drogi życia. Z jednej strony
1. Darzy wielką miłością swoją matkę,
2. Jest skory do kompromisów,
3. Chce poprawić swoje życie,
4. Pragnie uwolnić się od poglądów, które propaguje jego ojciec,
5. Dąży do tego by zmieniać kraj, poprawiać życie robotników,
Z drugiej zaś
1. Powiela schematy ojca, kochając jedną kobietę i posiadając kochankę z niższej klasy społecznej,
2. Strzelając do robotników podczas ich walki o lepszy byt
3. Popełniając samobójstwo, czyli ucieczkę przed problemami, którym niegdyś próbował stawić czoła.

• Intencje Zenona są szlachetne, gubią go przeciwności losu, którym nie umie stawić czoła.

• Zenon nie jest tak bardzo zły, za jakiego uważa go większa grupa ludzi. On się starał.
- Po raz pierwszy, gdy był w Paryżu i poznał śmiertelnie chorą Adelę, był wobec niej szczery. Od początku wyznał, że jej nie kocha, a potem wyjechał z kraju. W tym związku nie popełnił żadnego zła, nie okłamywał, Adeli, nie był jej nic winien, wyjazd jego można traktować jako ucieczkę od problemów i cierpienia, choć dał Adeli to, czego ona najbardziej potrzebowała, pozwolił jej się kochać i darzyć uczuciem, więc może dał jej, choć trochę szczęścia?

• Najprawdopodobniej zmiana w poglądach Zenona i stawanie się takim jak ojciec nie było do końca jego wyborem.
- Jako młody chłopak wychował się w domu, gdzie posiadanie kochanki nie było niczym złym- matka jego tolerowała wybryki ojca z pannami z niższych sfer. Można uważać, więc, że jako młody człowiek chciał zmienić swoje życie, co było pewnym buntem, który po napotkaniu tak wielkich przeciwności losu dla, własnej wygody ucichł, uznając postępowanie, na którym się wychował.
1. Chce, by podobnie jak matka przebaczyła ojcu, Elżbieta przebaczyła jemu. Pragnie oczyścić swoje sumienie, informując Elżbietę o romansie z Justyną- nie chce okłamywać ukochanej osoby.
2. Gdy okazuje się, że Justyna spodziewa się dziecka, Zenon daje jej pieniądze i możliwość zadecydowania w sprawie przerwania ciąży. Jednak pieniądze nie odseparowują od niego Justynki, staje się ona jeszcze bardziej mu bliska.
3. Po przerwaniu ciąży Zenon nie zostawia jej, próbuje jej pomóc - stara się załatwić pracę a tym samym załagodzić całą sprawę, by nie odbiła się na jego karierze.
Wszystkie te czyny mogą być pokorą za swój czyn, oraz obawą szantażu ze strony dziewczyny.

• Zbiegi okoliczności i powielanie schematów towarzyszyło jego życiu.
-, Gdy został redaktorem „Niwy”, chciał pisać niezależnie, miał pewne plany, choć w rzeczywistości był marionetką kierowaną przez innych- sam zaczął powielać, to, czemu był przeciwny. Pozwalał na drukowanie wiadomości, z którymi się nie zgadzał, tłumacząc, ze to tylko na krótki okres czasu, a to zmieni.
- Prezydentem miasta stał się także dzięki uległości. Będąc na tym stanowisku miał pewne plany: chciał ulepszyć kraj i los robotników, co jednak na dłuższą metę mu nie wyszło, gdyż nie podjął żadnej samodzielnej decyzji, tutaj także manipulowali nim inni. Założone przez niego warsztaty zaczęły podupadać, a ludzie wychodzili na ulicę manifestując.
- Podczas rozruchów padły strzały, aresztowano mnóstwo osób, a autorytet prezydenta upadł. Krążyły pogłoski, że rozkaz użycia ognia był wydany przez, Ziembiewicza, choć było inaczej. Tu znowu Zenon okazał się być podobny do ojca, zamiast działać i bronić prawdy, nie robił nic oprócz oczekiwania aprobaty, wyjaśnień oraz wybaczenia.

• Życie Zenona nie było udane, uległość i brak zaangażowania zgubiły go.
- Skrzywdził wiele osób, tym swoją żonę Elżbietę, kochankę Justynę oraz siebie samego.
- Starał się być przeciwieństwem swego ojca, a stał się taki jak on,
- kariera zawodowa zakończyła się fiaskiem.

• Niegdyś uważał, że Bóg zaplanował sobie wszystko i nie da się tego w żaden sposób zmienić, jednak w finale tłumaczy się samemu sobie ze swoich błędów i uświadamia przyczynę swojej klęski.

• Można powiedzieć, że się poddaje- popełnia samobójstwo-, choć zrozumiał, że człowiek ma ograniczone możliwości i często rzeczywistość przekracza jego najśmielsze oczekiwania.
-, Dlaczego jednak nie bronił swoich idei skoro pojął, że „istnieje jakaś granica, za którą nie wolno przejść, za którą przestaje się być sobą”?; Widocznie uznał, że pewnych rzeczy nie da się naprawić, nie widział już przed sobą świetlanej przyszłości tylko pustkę….

Postać Zenona Ziembiewicza nie może być oceniona jednoznacznie, gdyż brak jest w powieści kryteriów wartościowania człowieka i jego czynów. Ludzie różnie interpretują czyny danej osoby, uzależniając ocenę od osobistych doświadczeń i wyobrażeń o świecie. Dopiero suma tych ocen daje pełen obraz rzeczywistości, obraz człowieka takim, jakim on jest naprawdę.