Kara śmierci za i przeciw

Kara śmierci, znana też często jako kara główna albo ostateczna, to kara wymierzana sprawcy przestępstwa polegająca na pozbawieniu go życia. Karę tą stosuje się w przypadku popełnienia przez sprawcę czynu karalnego ciężkich zbrodni, takich jak np. zabójstwo, czy zdrada państwa. Kara śmierci była lub też jest nadal zapisana i w prawach państwowych i w prawach religijnych różnych wyznań.
Na przestrzeni dziejów mieliśmy zawsze do czynienia z wymierzaniem kary śmierci wobec przestępców. Różny był tylko sposób wykonania, ale zawsze dokonywali tego inni ludzie. Weźmy choćby opisy z Biblii, w której kara ta polegała np. na ukamienowaniu żywcem. A jak umarł Jezus? Wiemy dzięki Nowemu Testamentowi, że na krzyżu. We Francji, choćby podczas rewolucji, broniącej przecież praw stanów niższych, obcinano głowy na gilotynie, a gdzie indziej odrąbywano je po prostu siekierą. Joanna d' Arc spłonęła na stosie. Czasami egzekucje, szczególnie w czasach średniowiecza, były wykonywane publicznie, kiedy indziej w odosobnionym miejscu. W USA wieszano na szubienicy uciekinierów z pól bawełny i nie rzadko wymierzano na nich samosąd. Widać więc, że w dziejach ludzkości, różne były narzędzia i powody, dla których karano śmiercią, ale sama kara istniała.
Wiek XX to ten moment, w którym dopiero zaczęto ją znosić. Pierwsze systematyczne prawa, jak np. prawo Drakona karę śmierci przewidywało za większość nawet drobnych przestępstw czy wykroczeń, później zachodziły zmiany. Karą tą wraz z postępem cywilizacji karano coraz rzadziej i za coraz to poważniejsze przestępstwa.
Największą kampanię przeciwko stosowaniu kary śmierci rozpoczęła w 1977r. Amnesty International. Jednakże i już wcześniej, pochylano się nad tym zagadnieniem, np. w 1966 r. powstał Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, w którym zawarto prawo każdej istoty ludzkiej do „ przyrodzonego prawa do życia”. Pakt ten większość swoich postanowień poświęcał unormowaniu problematyki kary śmierci. Pakt Obywatelski przede wszystkim formułował zakaz pozbawienia życia w sposób arbitralny, a dopuszczalna według tego dokumentu mogła pozostać tylko kara śmierci prawem uregulowana i wykonana zgodnie z nim. Pakt formułował przede wszystkim zasady dopuszczalności orzeczenia i wykonania kary śmierci. Zgodnie z nim można było orzec i wykonać karę główną tylko za popełnienie najpoważniejszych przestępstw, przede wszystkim morderstw masowych, albo popełnionych ze szczególnym okrucieństwem. W dokumencie tym zawarto także ograniczenia w stosowaniu kary ostatecznej- nie dopuszczał on orzekania i wykonania jej, wobec sprawcy, który w chwili popełniania czynu nie ukończył 18 r. ż., a wykonania wobec: kobiety ciężarnej, matki opiekującej się małym dzieckiem, osób obłąkanych. Pakt Obywatelski sformułował także pozostałe prawa osób skazanych na karę śmierci.
Europejska Konwencja Praw Człowieka dopuszczała wykonanie sądowego wyroku śmierci, jeżeli ustawa przewidywała taką karę. VI protokół dodatkowy do Konwencji, z 1983r., znosił już karę śmierci, a wyjątkowo dopuszczał utrzymanie jej przez państwa, jako karę za czyny popełnione w czasie wojny lub bezpośredniego zagrożenia wojną. Z mocy XIII protokołu fakultatywnego do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka powstał zakaz stosowania kary śmierci we wszelkich okolicznościach, ale większość państw, będących stronami Konwencji jeszcze do chwili obecnej tego dokumentu nie podpisała, więc ich nie wiąże.
Jakie zatem argumenty przemawiają za lub przeciw karze śmierci, że i społeczność międzynarodowa i poszczególne narody tak bardzo pochylają się nad tym zagadnieniem?
Argumenty przeciw
1. Jako pierwszy argument przeciwko ja proponuję twierdzenie, że i życie mordercy ma jakąś wartość. Jest on choćby z punktu widzenia biologii takim samym człowiekiem jak każdy z nas, nawet jak… jego ofiara. Nie można bez wątpliwości powiedzieć, że każdy kto został albo zostanie skazany na śmierć to już nieodwracalnie jednostka całkowicie bezwartościowa dla życia społecznego. Przecież, może on w procesie resocjalizacji radykalnie zmienić swoją postawę wobec życia innych, a przez to posłużyć za przykład.
2. Jest ona nieodwracalna - w przypadku możliwej pomyłki sądowej i niesłusznego skazania, jak można by naprawić krzywdę skazanemu?
3. Badania naukowe, jak choćby zaktualizowane w 2001r., badania ONZ wykazują, że kara śmierci tak naprawdę nie odstrasza potencjalnych przestępców. Statystyki kryminologiczne dowodzą, że ludzie dopuszczający się czynów zagrożonych karą śmierci, często o niej w ogóle nie myślą, z góry zakładają bowiem, że kary uda się im uniknąć. Potwierdza się tu teza, że nieuchronność kary jest tak naprawdę ważniejsza od samej jej wysokości.
4. Funkcjonowanie kary śmierci zmusza kata, sędziego i prokuratora do wzięcia na swoje sumienie odpowiedzialności za śmierć ludzką, choć wykonywaną z mocy prawa.
5. Karę winno się przeżyć, aby móc mówić o karze-czasem śmierć wprost pomaga sprawcy uwolnić się od męki przeżywania wspomnień własnego czynu.
6. Kara śmierci jest postrzegana współcześnie jako niehumanitarna i nieetyczna.
7. Przekreśla możliwość resocjalizacji sprawcy w przyszłości.
8. Kara ta niczego tak naprawdę nie rozwiązuje- pozbawienie życia sprawcy nie zmniejszy szkód powstałych w chwili popełniania przestępstwa.
9. Nie trzeba współcześnie człowieka zabijać, aby go odizolować od społeczeństwa, w tym celu wystarczy dożywotnie pozbawienie wolności bez możliwości skrócenia takiej kary.
10. Skazany na dożywocie pracujący obowiązkowo, dla dobra społeczeństwa, przyniesie temu społeczeństwu pewne korzyści.
11. Karę śmierci często wykorzystywano dotąd wobec przeciwników politycznych, np. w dobie stalinizmu, czy hitleryzmu.
12. Także przestępcy posiadają swoją godność, także oni pozostają ludźmi mimo swoich nieludzkich czynów.
13. Wola większości w demokracji nie może decydować o takiej kwestii jak pozbawianie życia.
14. Kara śmierci może stać się narzędziem popełniania morderstwa, np. poprzez świadome wprowadzanie sądu w błąd, a nawet przez niesprawiedliwe działanie sądu.
15. Jeżeli ktoś popełnia morderstwo z przekonania, myśl o ewentualnej karze śmierci nie jest w stanie go powstrzymać, czy odstraszyć.
16. Współczesne prawo międzynarodowe za wartość nadrzędną traktuje życie, je też powinno chronić każde ludzkie prawo, a system prawa dopuszczający karę ostateczną świadczy o hipokryzji swoich twórców i zwolenników.
17. Odbieranie życia potępiają ważne dokumenty międzynarodowe.
18. Kwestie przywracania lub odchodzenia od stosowania kary śmierci to popularny i często wykorzystywany przez polityków temat zastępczy, albo wprost moneta pozwalająca na poprawę poparcia własnej kandydatury podczas kampanii wyborczych.
Argumenty za
1. Odstrasza potencjalnych sprawców najcięższych przestępstw.
2. Skutecznie przerywa dalszą „karierę” przestępczą.
3. Jej wykonanie jest tańsze dla społeczeństwa niż utrzymywanie przestępców.
4. Nie pozwala na szantaż, gdyby o sprawcę , upomniała się przestępcza brać przy
okazji porwania albo ataku terrorystycznego.
5. Nie pozwala na ucieczkę przestępcy albo zwolnienie przez nowy reżim państwowy.
6. Jest dopuszczalna zgodnie z zapisami Biblii, Katechizmu Kościoła Katolickiego i Koran.
7. W odczuciu wielu ludzi to sprawiedliwa forma odpłaty za pozbawienie życia.
8. Kara ta powoduje równoprawność i mordercy i jego ofiary.
9. Nieetyczne i niesprawiedliwe jest partycypowanie społeczeństwa, a zwłaszcza rodziny ofiary, w utrzymaniu mordercy.
10. Obecne metody pozbawiania życia ograniczają cierpienie do minimum, są zatem humanitarne.
11. Tzw. „bezwzględne dożywocie”, proponowane jako kara alternatywna, stwarza sytuację, w której skazany staje się tak naprawdę już „nietykalny”, bo za kolejne popełnione przez niego ciężkie przestępstwa, nie można orzec innej kary jak już obowiązująca go.
12. Karę śmierci w środowiskach wojskowych orzekano od zawsze, jeżeli żołnierz dopuścił się dezercji, zdrady, czy szpiegostwa, a są one szczególnie odpowiedzialne za bezpieczeństwo państwa.
13. Z racji tego, że człowiek potrafi przyzwyczaić się do wszystkiego, kara dożywocia, po paru latach jest odczuwana jako mniej dolegliwa.
14. Kto godzi się na istnienie armii, której żołnierze zabijać będą na wojnie żołnierzy wrogiej armii, ten musi zaakceptować karę śmierci wydaną przez sąd za zabójstwo, po sprawiedliwym wyroku. Żołnierze przecież wykonują tak naprawdę natychmiastową karę śmierci i to bez sądu za atak na swoje państwo.
15. Większość obywateli czuje się bezpieczniej w państwie, w którym prawo przewiduje karę śmierci za ciężkie przestępstwa.
16. Pomyłki sądowe nie argumentują rezygnacji z kary śmierci, wskazują tylko na potrzeby udoskonalania procedur sądowych.
17. W prawie powinna istnieć kara ostateczna, jako kara maksymalna, bo konieczne jest by istniała zawsze jakaś większa kara, którą by można było ukarać przestępcę.
Z każdym z zacytowanych wyżej argumentów można by polemizować, można też poprzeć jedną tylko ich grupę, ale problem stosowania lub odejścia od kary śmierci w dzisiejszym świecie wracał, wraca i będzie wracał jeszcze nie raz.

Bibliografia:
1. B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, M. Lubiszewski, R. Mizerski, Prawa człowieka i ich ochrona. Podręcznik dla studentów prawa i administracji, Toruń 2005
2. www.umkc.pl/topics29/kara-smierci-vt489.htm
3. www.czytelnia.chrzescijanin.pl/artykuly/t/kara_smierci.htm
4. www.karasmierci.info.pl/art.html
5. http://pl.wikipedia.org/wiki/Kara_śmierc
6. www.datapolis.com/grzes/ks.htm
7. www.karasmierci.info.pl/kss.html
8. www.cafebabel.com/pol/article/19893/kara-mierci-za-i-przeciw.html
9. www.sciaga.pl/tekst/21274-22-kara_smierci_przeciw_zabijaniu
10. www.racjonalista.pl/kk.php/s,4746
11. www.kosciol.pl/article.php/20041110013730953
12. www.tygodnik.com.pl/numer/2733/smigielski.html