Postawy wobec aborcji

Rozdział IV. Postawy wobec aborcji.
4.1. Prawo do aborcji.
Problematyka dopuszczalności i wykonywania aborcji jest wysoce kontrowersyjna w oczach części społeczeństwa i jest przedmiotem różnych ocen moralnych.
W społeczności powiatu jaworznickiego obserwujemy obecnie wyraźny podział na dwie równoliczne grupy (po 44%) – akceptujących prawo kobiety do podejmowania decyzji o aborcji oraz deklarujących, że kobieta nie powinna mieć prawa do decydowania w tej sprawie. Jest to sytuacja nowa: dotychczas większość społeczeństwa zgadzała się z twierdzeniem, że kobieta – jeśli tak zdecyduje – powinna mieć prawo do aborcji w pierwszych tygodniach ciąży.
Mieszkańcy Jaworzna odpowiadali na takie samo pytanie jakie zadane były w ankiecie badającej postawy społeczne wobec aborcji . Wyniki zaprezentowane są poniższych wykresach.
Na pytanie: „Czy jest Pan/Pani za tym, aby państwo regulowało aborcję przepisami prawa?” 57% aniektowanych odpowiedziało – tak, natomiast 11% nie mało zdania na ten temat.
Wykres 1. Regulacja przepisami prawa przez państwo prawa do aborcji.

Źródło: opracowanie własne.

Prezentują odpowiedzi udzielone przez mieszkańców Jaworzna, możemy stwierdzić że postawy prezentowane przez ankietowanych są bardziej radykalne, bardziej przeciwne aborcji. Dosyć duży jest odsetek osób niezdecydowanych, większy zdecydowanych przeciwników także tych osób które raczej są przeciwne. Ogólnie daje się wyraźnie zauważyć sprzeciw przeciw aborcji i negatywne opinie na temat możliwości jej legalizacji.
Pytanie w ankiecie: „Czy kiedykolwiek miał/a Pan/Pani możliwość zapoznania się z treścią obowiązującej ustawy antyaborcyjnej w Polsce?” zostało przez ankietowanych w wielu przypadkach ostro skomentowane. Prawie 90% ankietowanych respondentów w ogóle nie wiedziała o istnieniu takiej ustawy. W tym alarmujące jest, że aż 50 kobiet nie zainteresowało się ustawodawstwem, które ich dotyczy. Tylko 7 osób wie o istnieniu takiej ustawy, w tym 5 kobiet, ale nigdy nie miały wglądu do niej.
Tabela 1. Ilość osób, które zapoznały się z obowiązującą ustawą antyaborcyjną.
Ustawa antyaborcyjna Kobiety Mężczyźni Ogółem
Znam 5 2 7
Nie znam ustawy 50 13 63
Źródło: opracowanie własne.
Poniższy wykres prezentuje wyniki, które zawarte zostały w tabeli 1.
Wykres 2. Porównanie ilościowe kobiet i mężczyzn, znających ustawę antyaborcyjną.

Źródło: opracowanie własne.

Obecnie obowiązująca ustawa antyaborcyjna (ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z 1993 roku) przewiduje możliwość usunięcia ciąży w trzech przypadkach: gdy zagraża ona zdrowiu lub życiu kobiety, gdy jest wynikiem przestępstwa (gwałtu lub kazirodztwa) i gdy badania wykazały ciężkie i nieodwracalne uszkodzenia płodu.
Obecnie najczęściej wyrażanym poglądem na temat ustawy antyaborcyjnej jest opinia, że powinna ona być zmieniona, ale z pewnymi wyjątkami (38%). Mniej osób (31%) jest zdania, że powinny być jasno określone ograniczenia zawarte w ustawie. Za brakiem ograniczeń opowiada się co czternasty ankietowany (24%).Zdecydowana mniejszość ankietowanych (7%) uważa więc, że ustawa antyaborcyjna powinna być zniesiona.

Wykres 3. Poglądy dotyczące ustawy antyaborcyjnej.

Źródło: opracowanie własne.
Na tym tle mieszkańcy okolic Jaworzna również nie różnią się w swoich opiniach, Przedstawia to rys. 7. Również tutaj zaznacza się wyraźna tendencja wskazującą na bardziej radykalne poglądy mieszkańców Jaworzna. Wyniki sondażu wskazują na powszechną akceptację obecnie obowiązujących przepisów dopuszczających aborcję w określonych sytuacjach – są też zapewne w jakimś stopniu ich odzwierciedleniem.

4.2. Dopuszczalność przerywania ciąży.

Jak wynika z odpowiedzi respondentów powiatu jaworznickiego nieakceptujących aborcji w żadnych okolicznościach częściej niż inni zaliczają się osoby starsze, zwłaszcza mające 50 lat i więcej (25% spośród nich), ankietowani z wykształceniem podstawowym (22%), emeryci (24%), przede wszystkim zaś osoby religijne, praktykujące kilka razy w tygodniu (29%).
O warunki prawnej dopuszczalności aborcji zapytałam dodatkowo wszystkich ankietowanych, niezależnie od tego, jak odpowiadali na ogólne pytanie o jej dopuszczalność. Chodziło mi o sprawdzenie, czy opinie wyrażane w odniesieniu do konkretnej sytuacji będą się pokrywać z deklaracjami ogólnymi. Opinie te bowiem nie zawsze były spójne, ponadto konkretne sytuacje często dookreślają treść ogólnych deklaracji.
Wykres 4. Wiek ankietowanych a dopuszczalność aborcji.

Źródło: opracowanie własne.

Prawie wszyscy badani, którzy uważają, że przerywanie ciąży powinno być dozwolone bez żadnych ograniczeń, uznają dopuszczalność aborcji, gdy zagrożone jest życie lub zdrowie matki albo ciąża jest wynikiem gwałtu czy kazirodztwa (99%). Nieco inaczej przedstawia się rozkład odpowiedzi na pytanie o dopuszczalność aborcji w przypadku, gdy wiadomo, że dziecko urodzi się upośledzone(96%).
Wykres 5. Warunki przetrwania ciąży.

Źródło: opracowanie własne.


Zdecydowana większość z nich akceptuje aborcję także wtedy, gdy kobieta jest w ciężkiej sytuacji materialnej (82%) bądź osobistej (81%) lub nie chce mieć dziecka (73%).
Jak widać, opowiedzenie się za dopuszczalnością aborcji bez żadnych prawnych ograniczeń niekoniecznie oznacza jej akceptację z jakichkolwiek przyczyn. Dodatkowo zapytałam ankietowanych czy w pierwszych tygodniach ciąży kobieta powinna mieć prawo do decydowania o tym, czy chce urodzić dziecko czy też nie. Ponad dwie piąte ankietowanych uważa, że kobieta powinna mieć takie prawo. Taką samą liczebnie grupę (44%) stanowią ci, którzy wyrażają przeciwny pogląd.
Uzyskane w sondażu wyniki pokazują , że wzrosły odsetki osób, które deklarują, że są za całkowitym zakazem przerywania ciąży lub za zakazem, ale z wyjątkami. Może to częściowo wynikać z momentu realizacji sondażu – nie wiadomo, czy mamy do czynienia z rzeczywistą zmianą opinii na ten temat czy też raczej z deklarowaniem poglądów uważanych za właściwe.
Wśród mieszkańców powiatu jaworznickiego w zasadzie odpowiedzio na zadane pytanie o dopuszczalność przerywania ciąży, jeśli zagrożone jest życie lub zdrowie matki, lub jeśli ciąża jest wynikiem gwałtu, kazirodztwa są jednakowe . Zdecydowana większość respondentów popierała i popiera legalność aborcji w takich sytuacjach.
Warto w tym miejscu przytoczyć dane ogólnopolskie mówiące, że przerywanie ciąży dopuszcza trzy czwarte Polaków (76%), ale tylko 7% nie obwarowuje tego żadnymi ograniczeniami, 31% opowiada się za dopuszczalnością ograniczoną, a 38% wprawdzie popiera zakaz, ale godzi się na pewne wyjątki. Przeciwnicy dopuszczalności aborcji bez żadnych wyjątków stanowią 18% ogółu badanych; stosunkowo niewiele osób (6%) nie ma wyrobionej opinii w tej sprawie. Zdecydowana większość ankietowanych akceptuje przerywanie ciąży, gdy zagrożone jest życie matki (86%) lub jej zdrowie (77%), a także, gdy ciąża jest wynikiem gwałtu, kazirodztwa (73%). Prawie dwie trzecie respondentów (62%) uważa też, że aborcja powinna być dopuszczalna, gdy wiadomo, że dziecko urodzi się upośledzone. Ponad jedna czwarta badanych (27%) jest zdania, że przerywanie ciąży powinno być legalne, gdy kobieta znajduje się w ciężkiej sytuacji materialnej, a jedna piąta (21%) – gdy jest w trudnej sytuacji osobistej. Najmniej osób (16%) dopuszcza legalność aborcji, gdy kobieta po prostu nie chce mieć dziecka. Z analizy danych wynika, że 12% ogółu badanych nie akceptuje dopuszczalności aborcji w żadnych okolicznościach – jest to mniej niż liczba opowiadających się za całkowitym zakazem aborcji w odpowiedzi na pytanie ogólne.
Dodatkowo zadane przeze mnie pytanie: „Czy kobieta powinna mieć prawo do aborcji w pierwszych tygodniach ciąży?: pokazuje, że w 53% powinno być to dozwolone z pewnymi ograniczeniami. 22% ankietowanych uważa, że prawo do aborcji w pierwszych tygodniach życia powinno być zakazane z pewnymi wyjątkami, a tylko 45 respondentów uważa, że powinno być całkowicie zakazane. Uzyskane wynki prezentuje tabela 2.
Tabela 2. Opinie na temat prawa kobiety do aborcji w pierwszych tygodniach ciąży.
Czy Pani/Pana zdaniem przerwanie ciąży powinno być:
Dozwolone bez żadnych ograniczeń Dozwolone z pewnymi ograniczeniami Zakazne z pewnymi wyjątkami Całkowicie zakazane Trudno powiedzieć
16% 53% 22% 4% 5%
Źródło: opracowanie własne.
Wśród osób, które uznają prawo kobiety do decydowania o przerwaniu ciąży w pierwszych jej tygodniach, większość jest za aborcją z pewnymi ograniczeniami albo zakazem, ale z pewnymi wyjątkami – co jest sprzeczne z deklarowanym poparciem dla prawa do decydowania.
„Pewne wyjątki” oznaczają bowiem stopień zaawansowania ciąży. Niewielki odsetek respondentów uważa nawet, że przerywanie ciąży powinno być całkowicie zakazane, mimo uznania prawa kobiet do decydowania w tej sprawie. Ten przykład pokazuje, jak sprzeczne mogą być czasem deklaracje ankietowanych – pozytywne skojarzenia, jakie budzi sformułowanie „prawo kobiety”, mogą skłaniać do wyrażenia aprobaty, a głoszony szeroko pogląd o konieczności zakazu w związku z ochroną życia ludzkiego – sprzyjać wyrażaniu takiej właśnie opinii, uważanej za właściwą. Opinie o prawnej dopuszczalności przerywania ciąży zależą przede wszystkim – podobnie jak w kwestii prawa kobiety do decydowania o aborcji – od religijności badanych i ich poglądów politycznych.
Na pytanie: „Jak ocenia Pani/Pan swoja wiarę?” 53% odpowiedziało, że są ludzmi wierzącymi i praktykującymi, 7% badanych jest głęboko wierzący. Wyniki te prezentuje poniższy wykres.
Wykres 6. Religijność wśród badanych mieszkańców powiatu jaworznickiego.

Źródło: opracowanie własne.
Ostatnie pytanie ankiety zadane respondentom „Czy spotkał(/a) się Pan/Pani ze zjawiskiem aborcji w swoim otoczeniu?” pokazuje, że 100% ankietowanych nigdy nie spotkało się z tym zjawiskiem.
Wydaje się, że część respondentów wykazuje podatność na panujący w danym momencie klimat opinii. Sprawa przerywania ciąży jest w dużym stopniu obciążona ideologicznie i niektórzy respondenci mogą niechętnie przyznawać się do poglądów niezgodnych z tymi, które dominują w dyskursie publicznym.