Taniec obecny był już w mitologii. Opiekę nad sztuką tańca, który stał się ważną umiejętnością mitologicznych nimf i boginek, sprawowała grecka muza Terpsychora. Taniec obrzędowy stanowił też nieodłączny element starożytnych bachanalii. W Biblii taniec został przedstawiony jako sztuka grzeszna, stał się narzędziem zemsty Salome na proroku Janie Chrzcicielu. W sztuce i literaturze średniowiecza oraz baroku bardzo popularny był motyw tańca śmierci, który symbolizował marność, kruchość i przemijanie ludzkiego życia. Taniec ten podkreślał także równość wszystkich stanów w obliczu śmierci. W tekstach literackich kolejnych epok motyw tańca pojawia się często. Zawsze jest niezwykle efektowny, nierzadko ma znaczenie symboliczne. Może być symbolem erotycznego związku i wzajemnej fascynacji bohaterów symbolem odchodzącego świata, znakiem sprawy narodowej. Może posłużyć do oceny społeczeństwa bądź opisu przyrody.
Taniec narodowy, symbol ojczyzny, tradycji
Romantyzm
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz
W ostatniej księdze Pana Tadeusza mieszkańcy i goście Soplicowa tańczą poloneza, którego prowadzi Podkomorzy, ostatni na Litwie strażnik starych, szlacheckich obyczajów. Polonez tańczony w promieniach zachodzącego słońca staje się symbolem odchodzącej w przeszłość tradycji szlacheckiej i chwały narodowej:
I szły pary po parach hucznie i wesoło,
Rozkręcało, znowu skręcało się koło,
Jak wąż olbrzymi, w tysiąc łamiący się zwojów;
Mieni się cętkowana, różna barwa strojów
Damskich, pańskich, żołnierskich, jak łuska błyszcząca,
Wyzłocona promieńmi zachodniego słońca.
Taniec erotyczny
Młoda Polska
Jan Kasprowicz, Salome
W hymnie Kasprowicza biblijna Salome, postać niezwykle popularna w sztuce modernizmu, tańczy nad misą z krwawą głową proroka Jana Chciciela, który odrzucił jej miłość. Taniec emanuje buntem i erotyzmem, a jednocześnie dziką rozpaczą. To bunt przeciw Bogu, dla którego Jan odtrącił Salome.
Dwudziestolecie międzywojenne
Maria Pawlikowska - Jasnorzewska, Dancing
Tomik liryków Dancing jest wyrazem erotycznych pragnień poetki, jej tęsknoty za partnerem. Taniec staje się pretekstem do erotycznych gestów, czułych objęć, w nim partnerka wyraża swą kobiecość i tęsknotę. Partner w końcu staje się partnerem w miłości. Taniec pozwala wyrazić fascynację ciałem, czułość, a przede wszystkim namiętność. Brak partnera do tańca, przeniesiony w sferę erotyczną, jest dramatem każdej kobiety i powodem lęku podmiotu lirycznego- kobiety obawiającej się samotności, starości i utraty kochanka.
Stefan Żeromski, Przedwiośnie
Taniec Laury i Cezarego staje się odbiciem ich wzajemnej erotycznej fascynacji. Symbolizuje miłosne zbliżenie. Jest także wyrazem zachwytu nad ciałem partnerki.
Taniec - symbol oceny społeczeństwa
Twórcy nierzadko posługują się symbolem tańca, aby wyrazić swoją opinię o narodzie, ydać sąd nad społeczeństwem.
Młoda Polska
Stanisław Wyspiański, Wesele
Scena chocholego tańca z Wesela jest symbolem marazmu, zniewolenia i niemocy narodu polskiego, niezdolnego do walki o niepodległość. Weselnicy- panowie i chłopi, poruszają somnambulicznym tańcu w rytm muzyki odgrywanej przez Chochoła:
Ja muzykę zacznę sam,
Tęgo gram, tęgo gram:
Będą tańczyć cały rok.
Dwudziestolecie międzywojenne
Julian Tuwim, Bal w operze
Orgiastyczny taniec elit rządzących symbolizuje w poemacie upadek społeczeństwa, które zatraciło wszelkie wartości. Przed operą roi się od tajniaków, szpiclów, prostytutek, a w operze w dzikim tańcu bawią się elity.
Literatura współczesna
Sławomir Mrożek, Tango
W finałowej scenie dramatu Edek i wujek Eugeniusz tańczą tango La Cumparsita. To taniec na grobie wartości. Jest symbolem zwycięstwa totalitarnej władzy, zwycięstwa tępej, prymitywnej siły nad intelektem.
Taniec - impresja
Młoda Polska
Kazimierz Przerwa- Tetmajer, Melodia mgieł nocnych
Poeta kreśli impresjonistyczny obraz tańca mgieł nocnych, ulotny i migotliwy. Wiersz ten to pasmo luźnych skojarzeń, wdzięczny ruch tanecznych mgieł, to światłocienie, barwy i kształty.
Taniec obrzędowy
Motyw tańca ludowego, obrzędowego występuje często w utworach o tematyce wiejskiej dla podkreślenia kolorystyki folklorystycznej i obyczajowej.
Renesans
Jan Kochanowski, Pieśń Świętojańska o Sobótce
W pieśni poeta opisuje taniec obrzędowy związany ze świętem sobótki, czyli nocą Świętego Jana. Zalety tańca wychwala Panna II w pieśni na powitanie nadchodzącego lata.
Młoda Polska
Władysław Reymont, Chłopi
Taniec jest w powieści ważnym elementem życia chłopskiej gromady. Tańcami uświetnione zostało wesele Macieja Boryny i Jagny. Tańczono: oberki, krakowiaki, mazurki i tradycyjny taniec państwa młodych.
Taniec śmierci (dansce macabre)
Średniowiecze
Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią
W utworze wykorzystano niezwykle popularny w średniowieczu motyw tańca śmierci. Upersonifikowana śmierć wciąga w taneczny korowód ludzi różnych stanów. Symbolizuje to jej bezwzględność i podkreśla fakt, że wszyscy są wobec niej równi- bez względu na pozycję społeczną, status majątkowy, wiek.
Młoda Polska
Jan Kasprowicz, Dies irae
W hymnie Kasprowicz nawiązuje do średniowiecznego motywu danse macabre, ukazując taneczny korowód postaci i wszechwładną śmierć tańczącą na grobie ludzkości.