Oparzenia termiczne i chemiczne

Oparzenie termiczne- to uszkodzenie ciała- zmiany powłok skórnych lub tkanek wewnętrznych, których przyczyną jest działanie wysokiej temperatury. Źródłem oparzenia termicznego są najczęściej: gorące ciecze, para, bezpośredni kontakt z rozgrzanym przedmiotem- żelazko, grzejnik, grzałka, lub rzadziej bezpośredni kontakt z płomieniem. Oparzenia mogą być również spowodowane działaniem promieniowania, w tym także słonecznego.


Głębokość oparzenia - wyrażana w stopniach ocena stopnia uszkodzenia tkanek spowodowanych oparzeniem. Stwierdzenie głębokości oparzenia bezpośrednio po urazie może być trudne - niekiedy pełna ocena głębokości oparzenia jest możliwa dopiero po 4-5 dniach

Wyróżnia się I, II , III stopień głębokości oparzenia. Czasem w obrębie oparzeń III stopnia wyróżnia się IV stopień obejmujący najgłębsze oparzenia.
Oparzenie I stopnia - Obejmuje tylko naskórek, objawami są zaczerwienienie skóry i ból, objawy ustępują po kilku dniach bez pozostawienia blizn.

Oparzenie II stopnia- Uszkodzeniu ulega wierzchnia warstwa skóry i ścianki naczyć krwionośnych. Wydzielający się płyn tkankowy tworzy pęcherze pod naskórkiem. Skóra jest czerwona i wrażliwa na dotyk. Poszkodowany odczuwa dotkliwy, piekący ból. Oparzenie sięga głębokich warstw, jednak włosy i gruczoły łojowe nie są naruszone

Oparzenie III stopnia- Skóra blednie, a cebulki włosów są widoczne w postaci czerwonych punkcików. Rany takie nazywane są ranami „płaczącymi”, ponieważ podsiąkają płynem z osocza krwi. Często takie oparzenia powoduje również uszkodzenie mięśni znajdujących się pod skórą. Obumarłe tkani są częściowo śnieżnobiałe, bywają też czasem brunatno czerwone. Ponieważ są zniszczone zakończenia nerwowe, w polu oparzenia III stopnia często nie ma reakcji bólowej. Poszkodowany jednak cierpi Poszkodowany jednak cierpi.

Oparzenia IV stopnia- Cechuje martwica wszystkich warstw skóry i tkanek położonych głębiej. Najczęściej jest to zwęglenie fragmentu ciała.

Ocena powierzchni oparzeń
Reguła dziewiątek Wallace'a
Reguła ta służy do orientacyjnego określenia poparzonej powierzchni ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to 18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18% powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%.
Reguła dłoni
Reguła ta służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych. Wg niej powierzchnia dłoni osoby oparzonej odpowiada 1% łącznej powierzchni jej ciała.
Reguła piątek
Reguła ta ma zastosowanie do oceny rozległości oparzeń u niemowląt. Wg niej powierzchnia głowy, przodu i tyłu tułowia stanowi po 20% powierzchni ciała. Na każdą kończynę przypada 10% ogólnej powierzchni.
Metody tabelaryczno-diagramowe
Do oceny służą gotowe tabele i diagramy zawierające informacje o dokładnej powierzchni różnych części ciała u osób w poszczególnych grupach wiekowych (czasem także dodatkowe dane korygujące zależne np. od budowy ciała pacjenta). Rozwiązania te pozwalają na dokładną ocenę powierzchni oparzenia i są stosowane przede wszystkim w ośrodkach leczenia oparzeń.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach termicznych
• jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce,
• w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie,
• w trakcie schładzaniausunąć pierścionki, kolczyki, itp.,
• po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonic opatrunkiem jałowym, schładzającym,
• w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada spocona skóra,szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe - należy chorego ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi,
• wezwać pogotowie jeśli jest to konieczne


Odmrożenie – uszkodzenie skóry, powstające w wyniku działania na nią niskiej temperatury. Ciężkość i rozległość uszkodzenia skóry zależą od temperatury otoczenia oraz czasu, w jakim skóra była poddana działaniu niskiej temperatury. Wiatr i duża wilgotność powietrza nasilają skutki działania mrozu. Zmiany w naczyniach krwionośnych, spowodowane spożyciem dużej ilości alkoholu, powodują u poszkodowanych ciężkie odmrożenia, często przyczyniając się do nadmiernego wychłodzenia ciała i – w wyniku tego – śmierci. Miejsca szczególnie narażone na odmrożenie to: nos, uszy, policzki oraz palce rąk i stóp.

Odmrożenie I stopnia- początkowo pojawia się szczypiący ból (szybko mija), skóra staje się blada i zdrętwiała; po ogrzaniu skóra ulega zaczerwienieniu; powraca ból i pojawia się obrzęk; po pewnym czasie ślady ustępują bez śladu

Odmrożenie II stopnia- występuje dodatkowo silny obrzęk i ból odmrożonych powierzchni; skóra przyjmuje zabarwienie sinoczerwone; tworzą się pęcherze

Odmrożenie III stopnia- skóra zmienia zabarwienie na sinawopurpurową i jest ostro ograniczona od części nieodmrożonej; na odmrożonej powierzchni tkani ulegają obumarciu (nawet całe kończyny) poszkodowany nie odczuwa bólu

Odmrożenie IV stopnia- następuje całkowicie zamarznięcie tkanek.

PIERWSZA POMOC
Ofiarę odmrożeń należy jak najszybciej przenieść w ciepłe miejsce i zdjąć z niego uciskające odmrożone miejsca ubrania. Odmrożeń nie można niczym nacierać. Poszkodowanemu należy podać do picia cieple płyny (nie alkohol!). Na silne odmrożenia należy założyć jałowy opatrunek. Odmrożone części ciała można moczyć w chłodnej wodzie i bardzo powoli zwiększać jej temperaturę aż do temperatury pokojowej. Konieczne jest badanie lekarskie.
Oparzenia chemiczne- Przyczyną oparzeń mogą być kwasy i ługi. Środki parząco- żrące niszczą skórę i błony śluzowe oraz leżące pod nimi głębsze tkanki. Przy zażyciu doustnym może dołączyć się jeszcze zatrucie. Przy oparzeniach kwasami tworzą się na skórze i szczególnie wyraźnie na błonach śluzowych mocno przylegające strupy o charakterystycznej barwie (kwas solny - białe, kwas azotowy - żółte, kwas siarkowy - czarne). Oparzenia ługami powodują powstawanie szklistego obrzmienia. Wszystkie oparzenia chemiczne są bardzo bolesne. Uszkodzenie skóry stanowi prócz tego zagrożenie zakażenia rany.

Pierwsza pomoc
oddzielić poszkodowanego od substancji żrącej (zdjąć przesiąkniętą nią odzież, o ile nie jest przyklejona do skóry),
pamiętajmy o swoim bezpieczeństwie,
nie zobojętniać substancji powodującej oparzenie,
jak najszybciej zmyć szkodliwą substancję dużą ilością chłodnej wody (z wyjątkiem oparzeń wapnem niegaszonym, gdzie najpierw mechanicznie usuwamy wapno, a następnie spłukujemy pod mocnym strumieniem wody) tak aby spływała po ciele jak najkrótszą drogą.
na oparzone miejsce nałożyć jałowy opatrunek osłaniający,
wezwać pomoc lekarską i pozostać z poszkodowanym, zapewniając mu wsparcie psychiczne i komfort termiczny.
zabezpieczyć opakowanie i resztki substancji żrącej (jeżeli jest to możliwe).
Pierwsza pomoc w oparzeniach chemicznych oka:
Polega na obfitym przemywaniu go letnią wodą. Należy zachować kierunek przemywania od nosa do ucha. Powieki w czasie przemywania pozostają rozwarte a poszkodowany powinien poruszac gałkami ocznymi. Zdrowe oko w czasie przemywania musi być szczelnie zakryte. Jeśli nastąpiło zaprószenie oka wapnem niegaszonym to najpierw usuwa się suchymi gazikami kruchy wapna. Dopiero potem spłukuje się wodą przez 20- 30 minut. Po wypłukaniu należy założyć opatrunek z niepylącego materiału i przewieźć poszkodowanego do szpitala


Oparzenia przełyku – ubytki błony śluzowej przełyku powstałe w wyniku celowego bądź przypadkowego spożycia substancji żrących

Pierwsza pomoc
Chory po spożyciu substancji żrącej zawsze wymaga hospitalizacji na oddziale obserwacyjnym, ostrych zatruć lub w ciężkich przypadkach na oddziale intensywnej terapii. Należy podać do wypicia płyny obojętne (woda, mleko) w celu rozcieńczenia substancji żrącej. Nie można neutralizować substancji żrących środkami roztworami o wyraźnie różniącym się pH gdyż zachodząca reakcja będzie miała silnie egzotermiczny charakter i będzie powodować dalsze uszkodzenia tkanek. Nie można także prowokować wymiotów, ani wykonywać płukania żołądka - możliwe wtórne uszkodzenie ściany przełyku! Bardzo ważne jest zabezpieczenie resztek trucizny i przekazanie ich personelowi medycznemu.