Unia polsko- saska

Unia polsko- saska to jeden z wielu tematów, o których możnaby pisać w nieskończoność i snuć tyleż wniosków oraz opinii, ja jednak postaram się streścić krótko wydarzenia z lat 1697- 1763 nie pozostawiając ich bez niezbędnego komentarza.
Opisywana unia miała swój początek 18 września 1697 roku, kiedy to ówczesny król Saksonii, Fryderyk August I został na Wawelu ogłoszony królem Rzeczpospolitej, przyjmując przydomek Augusta II i stając się jednocześnie władcą dwóch państw. Stało się tak za sprawą dużego niezdecydowania w wyborze następcy Jana III Sobieskiego, które przejawiała polska magnateria. Wewnętrzne konflikty tylko podsycały nadzieje sąsiadujących z Polską mocarstw na przejęcie nad nią władzy i ostateczne jej osłabienie. Dzięki zwolennikom wśród magnaterii oraz poparciu Rosji, Austrii i Prus, zdecydowano się na unię Polski z Saksonią. Warunek, aby władca był katolikiem nie stanowił dla Augusta II problemu, aby móc starać się o tron Polski przeszedł na wyznanie rzymskokatolickie, zyskując sobie tym samym przychylność papieża. Wydawać by się mogło, że związek z bogatą i mądrze rządzoną Saksonią może przynieść naszej ojczyźnie same korzyści, jednak trudne XVIII-wieczne realia zweryfikowały tą wizję.
Rok 1699 przyniósł kolejne zmiany, zawarto wtedy mianowicie sojusz z Danią, Rosją i Brandenburgią przeciwko Szwecji. Zainicjowało to powstanie Ligi Północnej oraz uwydatniło chęć Augusta II do przejęcia władzy nad terytorium Bałtyku oraz stworzenia monarchii absolutystycznej w obu państwach, będących pod jego panowaniem. Miał on również w planach odzyskać Inflanty, gdyż było to warunkiem stawianym w Pacta Conventa. Otwarte przystąpienie władcy do wojny ze Szwecją, bez zgody Sejmu, spotkało się z ogromnym niezadowoleniem społecznym. Szczególnie burzliwie zareagowali Litwini, (którzy nie uznawali władzy Augusta) rozpoczynając wojnę domową w Rzeczpospolitej i pogarszając jej i tak trudną sytuację.
Wynikiem tego było zawiązanie w 1704 roku przez jego przeciwników konfederacji warszawskiej, która traktowała o detronizacji Augusta i koronowaniu stronnika Szwecji, wojewody poznańskiego, Stanisława Leszczyńskiego. Przyczyniła się do tego również okupacja Saksonii przez Szwedów. W 1705 roku w Warszawie podpisano traktat sojuszniczy, całkowicie podporządkowujący Rzeczpospolitą Karolowi XII, a także nakazujący Polakom zrzeczenia się pretensji do Inflant.
Jednak August II nie chciał tak łatwo zrezygnować z polskiej korony. W 1709 roku z pomocą Rosjan i polskiej szlachty, która zawiązała konfederację sandomierską wygrał bitwę pod Połtawą i ponownie zawitał do Warszawy. Miał chytry plan, w którym zamiast porozumienia ze szlachtą, przewidział przeprowadzenie zamachu stanu i ustanowienie w Polsce monarchii absolutnej. Snuł także projekty, dotyczące rozbiorów Rzeczpospolitej, jednak napotkał silny opór magnaterii oraz cara Rosji Piotra I, który był przeciwny umacnianiu się pozycji Wettinów w Europie. W 1713 r. August II wprowadził do Polski wojska saskie, aby ostatecznie rozprawić się z antykrólewską opozycją. Wzburzona szlachta zawiązała konfederację generalną w Tarnogrodzie. Król zwrócił się z prośbą o pomoc do Piotra I, którego wojska wkroczyły na Litwę, a poseł carski pod koniec 1716 r. podyktował warunki pokoju między królem i szlachtą. Zostały one przyjęte podczas sejmu, który przeszedł do historii pod nazwą niemego, gdyż z obawy przed jego zerwaniem nie pozwolono żadnemu z uczestniczących w nim powiedzieć ani słowa. Postanowienia sejmu oznaczały klęskę dotychczasowej polityki Augusta II, przekreślając tym samym nadzieje króla na przekształcenie personalnej unii saksońsko- polskiej w unię realną. Król Saksonii nie tylko nic nie zyskał, stracił również szansę na zdobycie Inflant, które przeszły w ręce Rosji. Szlachta cieszyła się również z powodu ukrócenia samowoli hetmanów, którzy wcześniej sami pobierali podatki, decydowali o liczebności wojska a także podejmowali próby prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej. Uchwalono stałe podatki na zawodową armię, a jej wielkość określono na 24 tys. żołnierzy. Lata pokoju, które nastały po zakończeniu konfederacji targowickiej, umożliwiły powolną odbudowę gospodarki. Król na wyludnione tereny sprowadzał osadników i rzemieślników. Dążąc do odbudowy rolnictwa, wydawał niewielkie grunty chłopom. Ożywił także stare traktaty handlowe i wprowadził komisje skarbową.
W 1724 roku dyplomacja francuska wysunęła kandydaturę Leszczyńskiego na tron polski. Rok później, w Wersalu, zadecydowano wydać córkę Leszczyńskiego za Ludwika XV. Była to próba związania Rzeczpospolitej z Francją, co nie spodobało się Rosji i Austrii. Państwa te nie chciały dopuścić do intronizacji Leszczyńskiego lub do przejęcia korony polskiej przez syna Augusta II Mocnego, więc w 1732 zawarły układ, który po dołączeniu Prus został nazwany „traktatem trzech czarnych orłów”.
Kiedy w 1733 roku umarł August II, królem został obrany Stanisław Leszczyński. W tej sytuacji Rosja i Austria zdecydowały się poprzeć kandydaturę syna Augusta Mocnego – Fryderyka Augusta II. Udzielając mu pomocy militarnej, doprowadziły do jego elekcji w październiku tego samego roku, a Leszczyński musiał opuścić Polskę. Gdy wieść o zbrojnym wystąpieniu Rosji i Austrii przeciwko Leszczyńskiemu dotarła do Francji, ta wypowiedziała im wojnę. Jednak prawdziwym celem rządu Ludwika XV była nie tyle obrona praw Leszczyńskiego, co chęć przejęcia terytoriów w Rzeszy Niemieckiej oraz Włoszech. Po uzyskaniu zgody Austrii na przyłączenie do Francji księstwa Lotaryngii Ludwik XV ustąpił w kwestii polskiej. Leszczyński zyskał dożywotni tytuł królewski w Lotaryngii i tam spędził resztę życia, przechodząc do historii, jako światły reformator, mecenas sztuki i nauki. Wojna o sukcesję osłabiła Polskę, która przestała odgrywać samodzielną role w polityce europejskiej, a jej losy zaczęły w dużej mierze zależeć od jej sąsiadów.
Rok po zakończonej w 1735r wojnie zwołano sejm pacyfikacyjny, który to po raz pierwszy w historii Polski dokonał wyboru króla wbrew sprzeciwowi większości szlachty, a został nim syn Augusta II, August III. Dla dynastii Wettinów oznaczało to odnowienie nadziei na realizację śmiałych planów o wprowadzeniu w Polsce monarchii absolutnej i przejęciu władzy w Niemczech i Włoszech.
W wyniku wojny siedmioletniej Fryderyk II włączył do Prus Śląsk. Od tej pory Polska stykała się z każdej strony z terytorium Prus. Aneksja Śląska uczyniła z Saksonii zaciętego wroga monarchii pruskiej. Utrudniło to ponadto wymianę handlową Saksonii z Polską. Zmiana panowania na Śląsku oznaczała również pogorszenie się międzynarodowej pozycji Polski, ułatwiając ingerencję Prus w jej sprawy wewnętrzne.
August III panował niezagrożony aż do śmierci w roku 1763, jednak ciężko nazwać te lata dobrymi dla Rzeczpospolitej. Mocarstwa decydujące o losach Europy Środkowej, głównie Rosja i Prusy, dążyły do utrzymania wewnętrznej i międzynarodowej słabości Polski. Fryderyk II przez całe swoje rządy nie zdecydował się też na jakikolwiek krok, który byłby sprzeczny z interesem Rosji. Wewnętrzny konflikt pomiędzy rodzinami magnackimi- Czartoryskich i Potockich był trudnym polem do wzrastania dla poglądów dążących do wspólnego uzdrowienia polskiego organizmu państwowego. Po incydencie sejmu pacyfikacyjnego, aż do śmierci Augusta II nie doszedł do skutku żaden sejm, co więcej, ofiarami konfliktu padły również trybunały i sejmiki. W tym również swój udział miały państwa związane traktatem trzech czarnych orłów, gdyż regularnie opłacały one urzędników skutecznie blokujących pracę w. w. organów.
U schyłku panowania Augusta III powstawały różne programy reform ustrojowych. Za najważniejszą z nich można uznać program Familii, którą reprezentował reformator szkolnictwa pijarskiego w Polsce, ksiądz Stanisław Konarski. W ogłoszonym w latach 1761- 1763 dziele „O skutecznym rad sposobie” przedstawił własną wizję naprawy Rzeczypospolitej, różniącą się w wielu punktach od programu Czartoryskich. Oba programy były jednak mocno republikańskie, ograniczały władze króla (pozbawiając go rozdawiennictwa urzędów), zapewniały suwerenność sejmu, który miał być zdolny do działania i stale gotowy do zwołania sesji nadzwyczajnej. Udało się wprowadzić porządek do sposobu sejmowania, a uchwalony regulamin zezwalał na stosowanie zasady głosowania większością nad sprawami skarbu. Na sejmikach deputackich i elekcyjnych w Koronie zostało zniesione liberum veto.
Okres panowania Sasów, Augusta II i Augusta III doprowadził do prawie całkowitego pogrążenia się Polski w anarchii. Podkopane zostały ekonomiczne podstawy państwa, wzrastała również aktywność sąsiednich mocarstw na teranie Rzeczpospolitej. Doszło nawet do tego, iż utrzymywali oni swoje wojska na terenie naszej Ojczyzny. Unia polsko-saska doprowadziła również do poważnego skłócenia szlachty. Śmiało można rzec, że władcy z dynastii Wettinów nie potrafili poradzić sobie z trudną i wymagającą mądrych rządów Polską, nie dbali o jej dobro i świadomie doprowadzili do jej wyniszczenia. Moim zdaniem lata 1697- 1763 to czas powolnego upadku państwa polskiego oraz wzrostu, i tak juz dużego, wpływu sąsiadów na losy Polski.