1. Zaimek pytajny i względny ‘jak wiele’; 2. stpol. też ‘ze względu na to, że, z powodu, jako że’.
Pochodzenie:
Od XV w.; pochodzi od psłow. *je-lĕ ‘jak wiele’ – złożone z zaimka względnego *jь, *ja, *je (patrz IŻ) + partykuła *lĕ (patrz ALE).
Pierwotna postać
W XV-XVI w. formy jile, jele; w stpol. jele-kole, jele-kolwiek ‘ilekolwiek’ i do-jela‘dokąd, dopóki’ (XV w.); w stpol. (XIV w.) również formy jeliko ‘ile’, później jelko, jilko ‘ts.’; w stpol. występowały sformułowania: ile... ile... / jele... jele... ‘czyto... czy to..., bądź to... bądź też...’.
poleca
b/d
ilekolwiek
zaimek liczebny nieokreślony; w XVI w. oba człony wyrazu występowały jeszcze oddzielnie, np. ile ich kolwiek uźrzało mnie (M. Rej); wcześniej (XV w.) w postaciach ilekole, jelekole, jelekolwiek, jelkokoli
poleca
b/d
ilekroć
od XV w. obok częstego w stpol. ilkokroć
poleca
13%
8 głosów
iloczyn
matematyczny ‘wynik mnożenia’; od XIX w.; utworzony wg słowa iloraz od dawnego wyrażenia ile czyni
poleca
b/d
iloraz
matematyczny ‘wynik dzielenia’; od XIX w.; utworzony od wyrażenia ile razy (mieści się dana liczba w innej)
poleca
b/d
ilość
1. ‘liczba’; 2. ‘kwota’; od XVIII w. (sporadycznie już w XVI w.); sztuczny termin utworzony z ile za łac. quantitas; w XVI-XVIII w tym znaczeniu częściej używany był ilkość (< ilko); w potocznej mowie inteligencji słowo upowszechniło się w XIX w.; dziś jest nadużywane w znaczeniu ‘liczba’ (poprawnie ilość wody, mleka, piasku – dla rzeczowników niepoliczalnych; ale liczba uczniów, książek, jabłek – dla policzalnych).
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta
Spis treści
- Ile