Dziewictwo jako wartość

Dziewictwo Maryi, bezdyskusyjne według Kościoła katolickiego, podawane w wątpliwość np. w apokryfach, według których Maryja po Jezusie miała jeszcze kilkoro dzieci, jest wartością podkreślaną w licznych pieśniach religijnych i utworach literackich. Już najstarszy polski hymn narodowy – średniowieczna pieśń Bogurodzica – wymienia dziewictwo jako atrybut Maryi („Bogurodzica dziewica Bogiem sławiena Maryja”).
Naśladujące Maryję święte dziewice także cenią tę wartość. Żywoty świętych podkreślają np. postawę św. Kingi, żony Bolesława Wstydliwego, która mimo iż zawarła związek małżeński z władcą Polski, ubłagała go, by żyli jak brat i siostra, rezygnując z uciech małżeńskiego łoża. Skłonna do umartwień i ascezy królowa schyłek życia przeżyła jako zakonnica w klasztorze Klarysek w Starym Sączu.
Dziewicą orleańską nazywana jest w licznych utworach literackich i filmowych uznawana za świętą Joanna d’Arc. Dziewictwo jest elementem jej świętości, podobnie jak doznawanie objawień (słyszy głosy świętych) i pobożność.
Dziewictwo jest wartością także w średniowiecznej opowieści o miłości – dziejach Tristana i Izoldy. Jest nie do pomyślenia, by narzeczona króla Marka – Izolda poślubiła go, nie będąc dziewicą. Dlatego, by ratować cześć swojej pani, poświęca się oddana służebnica Brangien i zastępuje ją w sypialni... Czuje się bowiem winna z tego powodu, iż niewystarczająco pilnowała napoju przeznaczonego dla pani i jej przyszłego męża – wskutek nieuwagi służki napój ten Izolda wypiła z rycerzem Tristanem i odtąd zapałali ku sobie namiętną miłością, oddali się sobie zanim jeszcze Izolda została zaślubiona królowi Markowi.
Dziewictwo jest także wartością w Trylogii Henryka Sienkiewicza. Pan Nowowiejski– bohater Pana Wołodyjowskiego – nie może się pogodzić z pohańbieniem sprzedanej do niewoli swej siostry Ewki. Choć wie, że jego siostra żyje gdzieś (ktoś widział ją ciężarną w obozie wroga), traktuje ją jak umarłą, chce jedynie pomścić śmierć ojca i jej hańbę, nie myśląc o spotkaniu z Ewką; rzeczywiście ginie w walce. Z kolei Jan Skrzetuski, bohater Ogniem i mieczem, bardzo niepokoi się o losy swej ukochanej Heleny. Rozważa, czy żyje i czy nie została pohańbiona (tzn. czy pozostała dziewicą), kobiety pozbawionej dziewictwa pewnie nie godziłoby się szlachcicowi wziąć za żonę. Inna Sienkiewiczowska bohaterka – Oleńka z Potopu – woli rzucić się w ogień niż ulec księciu Bogusławowi. Ten z kolei, znając pobożność panny, próbuje początkowo zdobyć ją, planując sfingowany katolicki ślub, którego udzieliłby dawny ksiądz, od lat niepełniący kapłańskiej posługi... O tym, jak bardzo dbano o dobrą opinię panien, świadczy fakt, że Krzysia i Basia, bohaterki Pana Wołodyjowskiego, dorosłe już sieroty, mieszkają u stolnikowej Makowieckiej, bo nie wypada im mieszkać samym. Kawalerowi z kolei nie wypada pannie bezkarnie skraść całusa, o czym mowa w tej samej części Trylogii (pan Michał czuje się zobowiązany wyznać Krzysi miłość i właściwie oświadczyć się, by panna nie myślała o nim źle, skoro ją pocałował). Zresztą nie wypada nawet zostawiać panny z kawalerem sam na sam. Andrzej Kmicic przyłapany na pewnej konfidencji z Oleńką przez ciotkę Kulwiecównę peszy i dziewczynę, i jej starą opiekunkę. Kulwiecówna towarzyszy też Oleńce w gościnie u księcia Bogusława...
Także bohaterki ballady Adama Mickiewicza Świteź wolą zginąć niż oddać się w ręce wroga – wiedzą bowiem, że grozi im śmierć i pohańbienie. Surową rozmowę odbywa również Sędzia (bohater Pana Tadeusza) z tytułowym bohaterem Mickiewiczowskiego poematu, obawia się bowiem, czy młodzieniec nie zbałamucił panny i nie ucieka. Dziewictwo jest wartością jeszcze w XX wieku w rozpasanych Juryszkach z powieści Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz Boża podszewka. W rodzinie, w której ojciec notorycznie zdradza matkę, a synowie uwodzą służące, nie dopuszcza się myśli o tym, iż uznawana za świętą, pobożna,posyłana do szkół Anusia straciła przed śmiercią cnotę, zgwałcona w czasie I wojny światowej przez Kozaka. Mariannie, która zarzeka się, że słyszała takie wyznanie Anusi, rodzina zarzuca kłamstwo i znieważanie świętości. Nawet stary schłopiały szlachcic Mickiewicz, pojmujący służącą z Juryszek za żonę, nie jest zadowolony,iż nie jest ona dziewicą.