Wyrazy pokrewne – zostały utworzone od wspólnego wyrazu podstawowego (mają wspólny rdzeń) bezpośrednio lub pośrednio, wszystkie te słowa są sobie bliskie znaczeniowo:
Rdzeń – to z kolei temat wyrazu, który jest najmniejszą, niepodzielną podstawą słowotwórczą, wchodzi w skład wszystkich wyrazów tworzących rodzinę: karzeł – karli rz : r e : ø ł : l
Rodzina wyrazów – to grupa wyrazów pokrewnych. Zwróć uwagę, że wszędzie pojawia się wspólny rdzeń: koń : konny ń : n kot : kociak t : ć smoła : smolny ł : l murarz : murarski rz : r kwiat : kwietny a : e lew : lwica e : ø (ø – oznaczenie braku głoski) noga : nożny g : ż ręka : rączka ę : ą k : cz pies : psi p’ : p e : ø lód : lodowy ó...
Mówiliśmy już o tworzeniu wyrazów i o tym, że można to zrobić na wiele sposobów. Trudno omówić tu wszystkie. Na szczególną uwagę zasługują jednak dwie kategorie wyrazów pochodnych, mianowicie: • zdrobnienia (deminiutywy) – służą do nazywania rzeczy małych, szczególnie bliskich i młodych, o których myślimy i mówimy w sposób tkliwy i czuły. Dzięki nim można też wyrazić ironię, kpinę czy negatywny stosunek: kot – kotek dziecko – dziecinka palec – paluszek słońce – słoneczko dom – domek...
bezokolicznik czynność wykonawca czynności przedmiot (lub inne) zjawisko miejsce mężczyzna kobieta czytać czytanie czytelnik czytelniczka czytanka czytelnictwo czytelnia leczyć leczenie lekarz lekarka lekarstwo (lek) lecznictwo lecznica drukować drukowanie drukarz --------------- drukarka (druk) drukarstwo drukarnia nauczyć nauczanie nauczyciel...
Omawiając zagadnienia związane ze słowotwórstwem, warto wspomnieć o jeszcze jednej możliwości sklasyfikowania wyrazów: • wyrazy podzielne słowotwórczo (czyli te pochodzące od innych wyrazów): dom- ek głoś- ny piek- arnik kot- ek lal- ka nos- ek • wyrazy niepodzielne słowotwórczo (czyli te niepochodzące od innych wyrazów): dom głos piec kot lala nos
Materiał opracowany przez eksperta