Traugutt Romuald

Pochodził z niezamożnej rodzinie szlacheckiej.W 1845 wstąpił do armii rosyjskiej, walczył m.in. na Węgrzech w 1849 i w wojnie krymskiej 1853–56.W latach 1859–62 był wykładowcą w Wojskowym Instytucie Galwaniczno-Technicznym w Petersburgu. W 1862 zakończył służbę w stopniu podpułkownika. W kwietniu 1863 przyłączył się do powstania styczniowego, dowodził oddziałem na Polesiu. Mimo sukcesów (bitwa pod Horkami), jego oddział został rozbity pod Kołodnem. W sierpniu awansowany do stopnia generała i wysłany z misją dyplomatyczną do Paryża. W październiku powołany na stanowisko dyktatora powstania. Chociaż związany wcześniej z obozem „białych”, realizował program „czerwonych”. Dążył do pełnej realizacji dekretów uwłaszczeniowych z 1863, planował szerszy udział chłopów i mieszczan w powstaniu. Scentralizował administrację podziemnego państwa, zreorganizował oddziały powstańcze na wzór wojskowy. Wobec obojętności państw zachodnich szukał pomocy wśród rewolucjonistów europejskich, m.in. u G. Garibaldiego <Garibaldi Giuseppe>. Aresztowany w 1864, skazany na śmierć. Wyrok wykonano na stokach warszawskiej Cytadeli.

Sprawa nasza, jako obrona pogwałconych praw i sprawiedliwości,znajdzie sympatię i poparcie u wszystkich ludów.
Romuald Traugutt