Ogień

słomiany ogień/zapał

upiec dwie pieczenie przy/na jednym ogniu

wyciągać kasztany z ognia czyimiś rękami

bać się czegoś/kogoś jak ognia

‘bardzo się czegoś bać, być przerażonym’; zwrot; Jak na razie nikt się nie poskarżył. Klatki boją się jak ognia. – „Angora”.

dolać/dolewać oliwy do ognia

‘podsycić, podsycać czyjś gniew, czyjeś oburzenie; jeszcze bardziej zaostrzyć jakąś sytuację, zwiększyć natężenie jakiegoś konfliktu’; zwrot; tłum. łac. sentencji oleum camino; Oliwy do ognia dolała prokurator Danuta Drösler (…).

krzyżowy ogień pytań

‘szereg pytań szybko następujących po sobie, zadawanych dla wydobycia od kogoś zeznań i dla ich kontroli przez porównywanie odpowiedzi’; wyr. rzecz., wojsk.; krzyżowy ogień – ostrzał celu prowadzony jednocześnie z różnych stron; Prokurator i obrona miałyby wówczas prawo stosować wobec świadka – oskarżonego metodę krzyżowego ognia pytań. – „Gazeta Prawna”.

(nie) igrać z ogniem

‘(nie) zachowywać się nierozważnie, ryzykownie, prowokująco w sytuacji mogącej grozić niebezpieczeństwem; (nie) narażać się’; zwrot.

ogień i woda

‘o ludziach, grupach ludzi krańcowo odmiennych pod jakimś względem’; wyr. rzecz.; Pogodzenie kapitalizmu PO i socjalizmu PiS może być próbą połączenia ognia i wody . – „Ozon”.

ogniem i mieczem

‘paląc i zabijając’; wyr. określ., liter. starożyt.; wyr. z „Dziejów Rzymu” Liwiusza, używane także przez innych pisarzy rzym.; w Polsce spopularyzowane przez H. Sienkiewicza jako tyt. powieści.

postawić/stawiać kogoś w ogniu pytań

‘zasypać kogoś pytaniami’; zwrot; (…) drugoroczni postawią mnie pod tablicą/w ogniu pytań (…).

unikać/bać się kogoś/czegoś jak ognia

‘bardzo się czegoś bać; unikać czegoś starannie, ze wszystkich sił’; zwrot; Będziesz dziś jak ognia unikał konfliktowych sytuacji.; Była obiektem żartów posłów innych partii. Unikała dziennikarzy jak ognia.

wpaść/wpadać jak po ogień

‘zjawić się, wbiec, wejść gdzieś na krótko, na chwilkę; przybywszy gdzieś, odejść szybko, śpiesząc się’; zwrot, obycz. Zwrot pochodzi z czasów, gdy zapałki nie były jeszcze w użyciu. Gdy zdarzyło się, że ogień w piecu wygasł, trzeba go było pożyczyć od sąsiada. Wysyłano po niego najczęściej dzieci, które wkładały otrzymane węgielki do garnuszka i czym prędzej niosły je do domu.