rzecz. ż, br. lm
fałszywa i zakłamana pobożność, nie opierająca się na przeżywaniu doświadczenia religijnego i znajomości duchowego aspektu religii, ale na zachowaniach „na pokaz”.
Podczas niedzielnego kazania ksiądz przekonywał wiernych, aby nie mylili dewocji (D. lp, ident. w C. i Ms. lp) z prawdziwą, głęboką wiarą i traktowali spełnianie praktyk religijnych jako niezbędny element wiary, nie zaś element demonstracji przekonań religijnych – jak to określił – „od święta”.
KOMENTARZ
Słynną postacią literacką, uosabiającą zachowanie dewocyjne, jest Tartuffe [wym.Tartuf] z komedii Moliera Świętoszek (zob. cytat).
Pochodzenie:
dewotka – kobieta uprawiająca dewocję (m dewot, rzadkie),
dewocyjny – właściwy dla dewocji, związany z dewocją.
Pierwotna postać
TARTUF
(dostrzegłszy Dorynę)
Zabierz mą włosienicę i mą dyscyplinę,
Wawrzyńcze. Módl się zawsze w tym szczęście jedyne.
Gdyby kto chciał mię widzieć, powiedz, że z jałmużną
i pociechą do więźniów poszedłem usłużną.
DORYNA
(na stronie)
Jaki fałsz i obłuda u tego *raroga!
TARTUF
Czego chcesz?
DORYNA
Chcę powiedzieć waćpanu...
(Tartuf wyjmuje z kieszeni chusteczkę)
TARTUF
Na Boga,weź panna tę chusteczkę, nim przemówisz do mnie.
DORYNA
Po co?
TARTUF
Zasłoń nią piersi, które tak nieskromnie
wystawiasz mi na widok; wiedz, że te przedmioty
wzbudzają grzeszne myśli, zgubne są dla cnoty.
(Molier, Świętoszek, akt III, scena 2, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński)
*raróg, ptak z rodziny sokołowatych; tu prawdopodobnie Doryna nawiązuje do charakterystycznej cechy ptaków drapieżnych, polegającej na uporczywym wypatrywaniu zdobyczy.
Obecna postać
Słowo dewocja ma również synonim (rzadziej używany) – bigoteria, można więc o dewotce powiedzieć – bigotka, a o dewocie – bigot.
