1. ‘kawałek materiału, zwłaszcza płótna’; 2. ‘płaski kawałek, cienka warstwa czegoś’; stpol. (od XIV w.) też w znaczeniach specjalnych, np.: 3. ‘procent od pożyczonej sumy’, 4. ‘czynsz, renta płacona od roli, zagrody’ oraz 5. ‘spłata części spadkowej’.
Pochodzenie:
Od XV w.; ogsłow. (por. czes. plát ‘płyta, płat, połeć’, ros. przestarzałe plat ‘chusta’) < psłow. *platъ ‘kawał tkaniny, płótna’ związanego z psłow. *poltьno ‘tkanina lniana, płótno’ utworzonym od pie. *pol-to- (poświadczonego przez stind. pata ‘materiał, tkanina; płachta obrus’), dla którego podstawą jest pie. pierwiastek *pel(ә)- ‘okrywać, osłaniać; skóra, błona; okrycie, chusta’.
Źródło
Płaty cienkiego sukna służyły ogólnie u dawnych Słowian za monetę, tak że od nich (zdaniem prof. A. Brücknera) poszedł czasownik płacić. Gockie plats (płat) również ze słowiańskiego wzięte. Na wyspie Ruji jeszcze w XII w. „cokolwiek na targu kupić zechcesz, płatkiem lnianym zapłacisz”; toż wiemy o Czechach w X w. Śleszkowski za Zygmunta III pisze w tłómaczeniu polskiem Pedemontana: „Płatki barwiczkowe, których niewiasty używają ku rumienieniu lica”. W nowszych czasach chomąta krakowskie ozdabiane bywały „płatami” wełnianymi w trzech kolorach: białym, czerwonym i czarnym.
Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900-1903
poleca
100%
7 głosów
płacić
1. ‘dawać komuś pieniądze za coś’; 2. stpol. też ‘mieć pewną wartość, kosztować’; od XIV w.; ogsłow. (np. czes. platit ‘płacić, wynagradzać pieniędzmi’) < psłow. *platiti ‘dawać zapłatę za coś’ < ‘dawać kawałki płótna’(które były wcześniej środkiem płatniczym)
poleca
b/d
płatać
1. ‘ciąć na płaty, na kawałki, rozrąbywać wzdłuż’; 2. ‘zadawać cios nożem, szablą, mieczem’; 3. ‘robić coś komuś, kto się tego nie spodziewa, wyrządzać, wyprawiać, wyczyniać’ (por. wyrażenie płatać figle); od XVI w.; ogsłow. < psłow. *platati ‘rozcinać na kawałki, płaty’ – czasownik odrzeczownikowy od psłow. *platъ ‘kawał tkaniny, płótna’