Słownik Frazeologiczny

Janusowy

Jarzmo

Jaskinia

jaskinia zbójców

‘siedlisko grzechu, zła’; wyr. rzecz., bibl. (Jr 7, 11: „Może jaskinią zbójców stał się w waszych oczach ten dom, nad którym wzywano mojego imienia.”); Patrzę z przerażeniem na to straszne miejsce, przecież to prawdziwa jaskinia zbójców.

Jaskółka

Jaw

Jawa

jechać na tym samym wózku

‘być w podobnej jak ktoś inny sytuacji, dzielić z kimś taki sam los’; zwrot; Od dawna jedziemy na tym samym wózku. – Internet.

Jeden

jedna jaskółka nie czyni wiosny

‘jedna rzecz nie decyduje o zmianie sytuacji’; fraza, przysł. użyte w wypowiedzeniu; liter. – Ezop, „Bajki” oraz Arystoteles, „Etyka nikomachejska”; łac. una hirundo non facit ver; Nowi posłowie ostro zabrali się już do tworzenia nowej ustawy w tej sprawie, ale jedna jaskółka nie czyni wiosny. – „Dziennik Bałtycki’.

jedna jaskółka nie czyni wiosny

Jednostka

jednym tchem

‘szybko, bez przerw, od razu’; wyr. określ.; Dziecko wypiło mleko jednym tchem. – TVP 3; Trzepoce zdanie jednym tchem jąkane/do ostatniego tchu – S. Barańczak.

jeszcze się taki nie narodził, co by każdemu/wszystkim dogodził

‘nikt nie jest w stanie zaspokoić różnych, nie raz sprzecznych, oczekiwań, żądań ludzi’; przysł.; Inżynier dwoi się i troi, ale jeszcze się taki nie narodził, co by wszystkim dogodził. – S. Bąba.

Jeść

jeść aż się uszy trzęsą

‘jeść żarłocznie, łapczywie, z apetytem’; zwrot; Jadł, aż mu się uszy trzęsły. – „Victor J”.

jeść jak ptaszek

‘jeść bardzo mało’; zwrot.

jeść komuś z ręki

jeść komuś z ręki

‘podporządkować się komuś, być pokornym, potulnym wobec kogoś, kto ma nad nami jakąś przewagę’; zwrot.

jeść sobie z dzióbków

‘pasować do siebie idealnie, zgadać się z sobą’; zwrot; przyr.; Ich miłość rozkwitała coraz bardziej, patrzyli na siebie w nieustannym zachwycie, jedli sobie z dzióbków. – Internet.

jeść/pracować/robić coś za dwóch

‘bardzo dużo, w dużych ilościach’; zwrot; Jestem wściekły, bo pracowaliśmy za dwóch, utyraliśmy się strasznie, a pieniędzy dostaliśmy niewiele. – Internet.

jeździć jak pirat

‘jeździć szybko i niebezpiecznie’; zwrot; Jak pirat jeździł też minister rolnictwa Jaroslav Palas. – „Wprost”.

jeździć na kimś jak na łysej kobyle

jeździć na kimś jak na łysej kobyle

‘odnosić się do kogoś lekceważąco; wykorzystywać kogoś’; zwrot; na łysej , czyli na starej, bezwartościowej; W USA rzeczywiście można jeździć na prezydencie jak na łysej kobyle czy burej suce (…). – W. Łysiak.

Języczek

języczek u wagi

języczek u wagi

‘argument, głos decydujący w jakiejś sprawie’; wyr. rzecz., techn.; Był w tej sprawie, można powiedzieć, języczkiem u wagi. – TVP 1.

Język

Językowy

Jota

jota w jotę

‘dokładnie tak samo, identycznie’; wyr. określ., bibl. (por. ani na jotę ); Nietrudno mi będzie udowodnić, że ta praca jest jota w jotę taka, jak robota pani koleżanki . – zasłyszane.

Judasz

judaszowe srebrniki

‘zapłata otrzymana za zdradę, haniebnie zarobione pieniądze za sprzeniewierzenie się czemuś’; wyr. rzecz., bibl. (30 srebrników, które obiecano Judaszowi za zdradę Jezusa – Mt 26, 14-15: „Wtedy jeden z Dwunastu, imieniem Judasz Iskariota, udał się do arcykapłanów i rzekł: „Co chcecie mi dać, a ja wam Go wydam?” A oni wyznaczyli mu trzydzieści srebrników.”).

Judaszowe srebrniki

Judaszowy