chodzić na palcach
‘chodzić cicho, aby komuś nie przeszkadzać, zachowywać się dyskretnie’; zwrot wywodzący się z obserwacji ludzkich zachowań; (...) wielkie nic chodzące między nami na palcach (...) – J. Twardowski;
chodzić na rękach
‘dokonywać akrobatycznych wyczynów’; zwrot, zabawy; stajemy na głowach/chodzimy na rękach/kobieta ze złotym sercem/mężczyzna z oczami dziecka – T. Różewicz.
chodzić na rzęsach
zachowywać się żywiołowo, dziwacznie, nienormalnie, bawić się wesoło, z fantazją, z rozmachem; zachowywać się niecodziennie po wypiciu większej ilości alkoholu, upić się, być pijanym’; zwrot; J. Liberek.
chodzić w glorii i chwale
‘być sławnym, powszechnie podziwianym i szanowanym’; zwrot, relig.; Nawiązanie do hymnu anielskiego, który aniołowie śpiewali przy narodzeniu Jezusa. (Łk 2, 14: „Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania” .); Kiedy są sukcesy męża, to się chodzi w glorii i chwale. – TVN.
chodzić własnymi drogami
’być indywidualistą, nie postępować jak inni, kierować się własnymi zasadami’; zwrot, bibl. (Iz 53, 6: „Wszyscyśmy pobłądzili jak owce, każdy z nas się obrócił ku własnej drodze.”); J ulia Hartwig jest poetką nietypową, taką, która chodzi własnymi drogami. – S. Bąba; Wpada w szał, gdy któraś z jego kobiet idzie własną drogą (…).
chodzić z podniesioną głową
‘być pewnym siebie, zarozumiałym; nie wstydzić się niczego, nie mieć nic do ukrycia’; zwrot związany z ludzkimi zachowaniami; Jeśli zbuduje lewicową koalicję i uzyska 50-60 mandatów, będzie mógł chodzić z podniesioną głową.
chodzić za kimś jak cień
‘chodzić za kimś krok w krok, nie odstępować go, towarzyszyć mu wszędzie’; zwrot; Przez cały tydzień chodziłam za nim jak cień, żeby go bliżej poznać. – M. Twain.
chodzić/dreptać/łazić za kimś jak cielę za krową
chodzić/dreptać/łazić za kimś jak cielę za krową
‘chodzić za kimś, nie odstępując go na krok’; zwrot, przyr.; Już mi się to znudziło, ile można tak łazić jak cielę za krową. – Internet; (...) księżyc chodzący za nami jak cielę/ceremonialny lecz bez rękawiczek. – J. Twardowski.
chodzić/iść prostą drogą
‘żyć uczciwie, być otwartym, szczerym, prostolinijnym’; zwrot, bibl. (Prz 4, 26-27: „Uważaj, gdzie krok masz postawić, i wszystkie twe drogi niech będą pewne. Nie zbaczaj na lewo i prawo, odwróć swą nogę od złego.”);
chodzić/łazić/snuć się z kąta w kąt
‘nudzić się, nie mieć co robić; starać się rozładować zdenerwowanie; rozmyślać nad czymś’; zwrot; Zawodnicy nie wiedzą, co z sobą zrobić, chodzą z kąta w kąt.
Choinka
‘wyskoczyć z czymś nieoczekiwanym, niewłaściwym, niestosownym’; zwrot; Tłumaczę tedy dziewczęciu, które najwyraźniej urwało się z choinki, że jeśli da taki wywiad do druku – straci pracę (…). – W. Łysiak
Cholera
‘nie wiadomo o co chodzi’; fraza; Cholera wie, czego on chce . – TVN.
cholera wie
‘nie wiadomo o co chodzi’; fraza; Cholera wie, czego on chce . – TVN.
Cholewa
‘po wyglądzie można poznać czyjąś pozycję społeczną i sytuację materialną’; fraza; zwycz. Jak wyjaśnia Z. Gloger przysł. powstało w czasach, gdy panowie nosili cholewy wielkie i z kolorowej skóry, a ubodzy ludzie poprzestawali na czarnej skórze.
Cholewka
‘zalecać się, ubiegać się o względy kobiety’; zwrot., obycz. Młodzieniec, starając się o względy dziewczyny, smalił cholewki, tzn. czernił buty sadzą, co było oznaką elegancji;
Chorągiewka
‘o człowieku chwiejnym, często zmieniającym zdanie, łatwo ulegającym wpływom’; wyr. określ.; Tłum jest zawsze taki sam. Zawsze taki sam, znaczy zawsze niczym chorągiewka na wietrze. – W. Łysiak
Choroba
‘choroba symulowana, udawana, aby uniknąć odpowiedzialności za coś lub wyjść z twarzą z niewygodnej, trudnej sytuacji’; wyr.rzecz., public.; Okazało się, że już od poniedziałku nie pojawił się w ministerstwie, żartowano, że to choroba dyplomatyczna.
choroba dyplomatyczna
‘choroba symulowana, udawana, aby uniknąć odpowiedzialności za coś lub wyjść z twarzą z niewygodnej, trudnej sytuacji’; wyr.rzecz., public.; Okazało się, że już od poniedziałku nie pojawił się w ministerstwie, żartowano, że to choroba dyplomatyczna.
chować głowę w piasek
chować głowę w piasek
‘udawać, że problem nie istnieje, nie chcieć poznać prawdy’; zwrot; W tej sytuacji nie mogliśmy chować głowy w piasek, bo posądzono by nas o próbę tuszowania sprawy (…). – „Fakt”.
chować się po kątach
‘ukrywać się, nie chcieć się pokazywać z różnych powodów’ (wstydu, kompromitacji, skromności, lęku itp.); zwrot; Nie zdarza się od lat chyba pięciu, żeby w sytuacji, gdy policja dała ciała, chowała się gdzieś po kątach.
chować/schować/trzymać kogoś/coś pod kloszem
‘izolować, ukrywać, chronić przed wpływami otoczenia’; zwrot; Nie zgodzimy się schować pod kloszem w piwnicach IPN esbeckich teczek. – Radio Zet.
chować/wyrzucić/odłożyć coś do lamusa/odchodzi do lamusa
‘potraktować coś jako niepotrzebne, przestarzałe, nieprzydatne’; zwrot; lamus dawn. ‘spiżarnia, skład sprzętów gospodarskich, zbroi, dokumentów, skarbiec, przy dworach, domach wiejskich’; A wymówki w stylu „ja nic nie potrafię” czy „nie dam rady” – odłóżcie do lamusa. – „Newsweek”; Tradycyjne radary nazywane popularnie „suszarkami” odchodzą do lamusa. – „Ozon”.
Chód
‘kiwanie się z boku na bok przy chodzeniu’; wyr. rzecz., medyc. – chód na usztywnionych nogach, co związane jest ze zwyrodnieniem stawów; [Ewa] kolebała się zabawnie na swych krótkich niepewnych nóżkach i Anna pomyślała z rozbawieniem, że mała ma kaczy chód. – D. Terakowska.
Chór
‘wypowiadać grupą taką samą opinię na jakiś temat, w jakiejś sprawie’; zwrot, muz.; (…) angielskie media zgodnym chórem kłamały (…). – W. Łysiak
Chrapka
‘mieć na kogoś/coś ochotę, chcieć kogoś, coś zdobyć’; zwrot; Diabeł ma na pana chrapkę/Już pociąga za nogawkę. – J. Twardowski.
chronić czyjś tyłek
‘strzec, ochraniać, osłaniać kogoś, szczególnie czyjąś pozycję społeczną lub zawodową’; zwrot: (…) działacze UEFA i FIFA chronią czyjś tyłek (…).
Chrzest
‘pierwszy raz brać udział w jakiejś sytuacji, akcji, przede wszystkim w bitwie, walce’; zwrot, bibl. (Mt 3, 11: „On was chrzcić będzie Duchem Świętym i ogniem” );
Chrzestny
Chuchać
‘zabiegać, przesadnie troszczyć się, dbać o coś’; zwrot; Cały świat chucha i dmucha, żeby nowoczesna broń nie dostała się w ręce Iranu (…). – „Fakt”.
chuchać i dmuchać
chuchać i dmuchać
‘zabiegać, przesadnie troszczyć się, dbać o coś’; zwrot; Cały świat chucha i dmucha, żeby nowoczesna broń nie dostała się w ręce Iranu (…). – „Fakt”.
Chudy
chudy jak szczapa
chudy jak szczapa
‘bardzo chudy’; wyr. określ., szczapa ‘długi, odłupany kawał drewna’; Jęz.
chwiać się jak trzcina (na wietrze)
‘być niezdecydowanym, wahać się’; zwrot, bibl. (Łk 7, 24: „Cóżeście wyszli zobaczyć na pustyni? Trzcinę kołyszącą się na wietrze?”)
Chwila
‘koniec jakiegoś terminu’; określ. rzecz.; Ostatnie chwile Macieja Żurawskiego w Wiśle Kraków (tyt.)
chwycić/brać byka za rogi
‘natychmiast przystępować do działania, nie zastanawiać się, energicznie zabrać się do wykonania zadania’; zwrot przyjęty z tradycji walk hiszpańskich toreadorów; (…) postanowiła chwycić byka za rogi i zwróciła uwagę na attaché wojskowego (…). – „Gazeta Prawna”.
chwycić/złapać byka za rogi
Chwyt
sport. ‘w zapasach chwyt niezgodny z zasadami, regulaminem’; ‘w sporach, dyskusjach wykorzystywanie argumentów, metod niezgodnych z zasadami moralnymi’; wyr. rzecz.; Nie było chwytu poniżej pasa,którego by nie zastosowali. – „Ozon”.
chwyt poniżej pasa
sport. ‘w zapasach chwyt niezgodny z zasadami, regulaminem’; ‘w sporach, dyskusjach wykorzystywanie argumentów, metod niezgodnych z zasadami moralnymi’; wyr. rzecz.; Nie było chwytu poniżej pasa,którego by nie zastosowali. – „Ozon”.
chwyt poniżej pasa
chwytać/łapać/trzymać się za głowę
‘być czymś zaskoczonym, zdziwionym, zbulwersowanym’; zwrot nawiązujący do wykonywanego gestu; Jeszcze nikt nikogo nie złapał za rękę, ale wszyscy chwytają się za głowę. – „Polityka”.
Chybić
‘na los szczęścia, nie wybierając, bez zastanowienia, jak popadnie’; wyr. określ.; Spaliwszy mosty, próbowałem innym umożliwić powroty pierwszym, na chybił trafił, wybranym mostem. – S. Bąba.
chylić przed kimś czoła
‘okazywać szacunek, poważanie, uznanie’; zwrot, gesty; Chylę przed nim czoła, bo wiem, co znaczy hodowanie dzikich zwierząt. – „Wprost”.
ciało pedagogiczne
‘wszyscy nauczyciele, profesorowie szkoły, uczelni’; wyr. rzecz., szkol.; W pokoju nauczycielskim zebrało się całe ciało pedagogiczne, ponieważ należało, w związku z początkiem roku szkolnego, ustalić różne zadania i plan działań. – zasłyszane.
Ciarki
‘ktoś odczuwa w ciele mrowienie na skutek emocji, podniecenia, strachu’; zwrot, przyr.; ciarki znaczenie ‘dreszcze, mrowie’ wtórne, przenośne, pierwotnie ‘krzak i owoc tarniny; też ‘kolce, ciernie’. Może od wrażenia jakby kłucia cierniem; Za każdym razem, gdy zapowiadają deszcz, ciarki mi po plecach chodzą, bo wiem dobrze, co znów mnie czeka.