1. Nie ma wątków pobocznych. 2. Zredukowana ilość bohaterów. 3. Zwięzłość, brak opisów przyrody oraz charakterystyki. 4. Mocno zarysowany punkt kulminacyjny, stanowiący zarazem moment przełomowy w życiu bohatera. 5. Wyraźne zakończenie...
Dramat - jeden z trzech głównych rodzajów literackich. Strukturę dramatu, charakteryzuje centralne znaczenie akcji. Tekst dramatu, zorientowany przede wszystkim na osiągnięcie maksymalnej wyrazistości scenicznej, skoordynowany jest z możliwościami...
Pozytywizm to domena prozy. To proza była najważniejsza i miała najwybitniejsze osiągnięcia. Poezja zeszła na drugi plan. Powieść Powieść - ogólne cechy: utwór pisany prozą, dużych rozmiarów, o swobodnej kompozycji, często wielowątkowej,...
Psalm to liryczna pieśń modlitewna podobna do hymnu i ody. Psalmy wykonywane są przy akompaniamencie instrumentów strunowych. W Starym Testamencie psalm wyraża oddanie czci Bogu, odbiorcy próśb, dawcy prawa i mądrości. Psalmy były pisane w...
Cechy stylu biblijnego - paralelizm składniowy, - patos - wzniosłość wypowiedzi, - obecność zdań oceniających, - inicjacja zdań od spójników, - przejrzysta konstrukcja fabuły, - rezygnacja ze szczegółowych detali dotyczących opisów na...
Ballada jest gatunkiem wywodzącym się z literatury ludowej. Swoją treść w dużej mierze czerpie z podań, opowieści, wierzeń ludu. Ballada zawsze zawiera dramatyczną fabułę, opowiada o wydarzeniach tajemniczych, niezwykłych i o fantastycznych...
Wyznaczniki dramatu szekspirowskiego 1. Załamanie zasady decorum - wprowadzenie śmiesznych, rubasznych scen. 2. Załamanie zasady mimesis na rzecz kreacji poprzez tworzenie fantastycznych rzeczywistości oraz dbałość o język wypowiedzi. 3....
Cechy tragedii antycznej Cechy dramatu szekspirowskiego Przekłady z „Makbeta” Zasada trzech jedności -czasu -miejsca -akcji Zerwanie z zasadą trzech jedności,akcja toczy się w ciągu jednego roku,jedność akcji nie...
tragedia- pieśń kozła (tłum. tragos- kozioł, ode- pieśń) - charakter podniosły, dytyramb- szczególnie uroczysta, podniosła pieśń, wątki fabularna zaczęły wzbogacać ich treść dopiero w późniejszym okresie, deus ex machina- bóg z maszyny...
- Łączy epikę i lirykę - synkretyzm, czyli wzajemne przenikanie się w utworze różnych tendencji rodzajowych i gatunkowych (ballada, pieśń, powieść, partie liryczne i opisowe, dialog) - fabuła nasycona dramatyzmem - fragmentaryczność...
Epos to główny gatunek epiki do czasu powstania powieści. Jest to rozbudowany utwór wierszowany, który ukazuje dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W przypadku "Iliady" tłem jest...
Tragizm i tragedia, wyjaśnij pojęcia, podaj przykłady Tragedia - gatunek dramatu wywodzący się ze starożytności, przedstawia konflikt jednostki wybitnej, dążącej do wzniosłego celu z przeważającymi przeciwnościami, które prowadzą do katastrofy....
1. Brak akcji w tradycyjnym pojęciu 2. Luźna budowa dramatu złożonego z odrębnych scen, połączonych tylko wspólną ideą. 3. Połączenie dramatu z liryką i epiką (liryczno - epicki charakter ma Wstęp, epicki charakter mają opowiadania Kaprala...
Geneza Psalmy powstawały na przestrzeni kilku wieków, tj. prawdopodobnie między XI a III w. p.n.e. Łączy się je przede wszystkim z osobą izraelskiego króla Dawida o wybitnym talencie muzycznym (żyjącego między 1040 p.n.e a 970 p.n.e). Był on...
W roku 1822 Mickiewicz opublikował swój pierwszy tom ballad i romansów, a data ta jest również uważana jako przełom romantyczny w Polsce. Zawierały one znacznie odmienną wizję literatury od dotąd panującej - klasycznej. Szukała ona bowiem źródeł...
Zasada trzech jedności - czasu – wydarzenia rozgrywają się w ciągu jednej doby - miejsca – akcja toczy się w Tebach - akcji – jeden wątek: spór Antygony i Kreona wraz z konsekwencjami tego sporu Budowa utworu i rozwój wydarzeń Utwór...
Definicja mitu, podział i rodzaje mitów. I) Definicja mitu Mity przekazywane były z pokolenia na pokolenie od czasów najdawniejszych. Są to opowieści dotyczące powstania świata, zjawisk przyrodniczych, bogów i legendarnych bohaterów. Mity...
W okresie oświecenia rozwija się publicystyka. Powstają pierwsze czasopisma: "Monitor" (1765r.), "Zabawy przyjemne i pożyteczne", "Gazeta Narodowa i Obca". Na łamach "Monitora" redagował m.in. I. Krasicki. W...
Geneza utworu Dukaj, pisząc opowiadanie Katedra , które zostało opublikowane w 2000 r., w zbiorze W kraju niewiernych , nawiązywał do twórczości katalońskiego architekta, Antoniego Gaudiego, który w 1883 r. podjął się budowy Świątyni Pokutnej...
Synkretyzm w literaturze romantycznej jest często spotykanym zjawiskiem; polega on na łączeniu w utworze cech różnych rodzajów bądź (lub również) gatunków literackich, co umożliwia autorowi stworzenie dzieła charakterystycznego dla niego nie tylko...
Epos – obydwa wielkie dzieła Homera – Iliada i Odyseja to eposy. Epos (greckie słowo epos oznacza tyle, co opowieść) to najwcześniejszy gatunek literacki, który wykształcił się w antycznej Grecji. Stanowi on tym samym zaczątek literatury w...
Epos to główny gatunek epicki ukształtowany w starożytności. Jego twórcą jest Homer. Epos to rozbudowany utwór wierszowany przedstawiający dzieje bohaterów mitologicznych lub historycznych na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu. Cechy...
1. Inwersja czasowa. 2. Fragmentaryczność fabuły i wynikające stąd niedomówienia. 3. Tajemniczość przenikająca utwór. 4. Obecność epizodów nie związanych z fabułą utworu. 5. Połączenie epiki z liryką, a także obecność pierwiastków...
KLASYCYZM - odwołania do antyku (Arystoteles, Horacy) - racjonalizm; rozum - natura podporządkowana rozumowi - dystans - obiektywizm - zwięzłość, precyzja - eliminacja indywidualizmu - mit przodków poczciwych, „złotego wieku” - harmonia,...
Gatunek pierwotnie związany z muzyką, śpiewem, o charakterze synkretycznym, łączący elementy liryczne (subiektywność narracji) z epickimi (fabuła) i dramatycznymi (elementy dialogowe). Tematem utworów tego gatunku są wydarzenia niezwykłe związane...
Geneza utworu Pieśń nad Pieśniami , jak wskazuje tytuł, to pieśń najwybitniejsza, najdoskonalsza, górująca ponad wszystkimi innymi. Ma więc ona także szczególne miejsce w Starym Testamencie i w całym Piśmie Świętym . Nie istnieją żadne...
Kompozycja - Szekspir nie przestrzega zasady 3 jedności: a) miejsca - wydarzenia dzieją się w różnych miejscach (Szkocja, Anglia) b) czasu - czas w dramacie nie jest dokładnie określony, ale trwa kilka lat c) akcji - dramat jest...
W romantyzmie europejskim (zwłaszcza niemieckim) niejako programowym gatunkiem jest powieść. Jest to wszakże powieść o charakterze metafizyczno--cudownym, powieść inicjacyjna. Z kolei w romantyzmie francuskim, jak już wspomniano, karierę robi...
Geneza utworu Opowiadanie Górą „Edeki ” należy do tomu Prawo prerii , zbioru czterdziestu sześciu miniatur, opowiadań Marka Nowakowskiego, które po raz pierwszy wydane zostały w 1999 r. Jest to poniekąd data symboliczna. To dziesięć lat po...
Nowela – gatunek o rodowodzie antycznym. Najstarszym ze znanych zbiorów nowelistyki greckiej były Opowieści mileckie Arystydesa z Miletu, tworzącego na przełomie II i I w. p.n.e. Nowela to krótki prozatorski utwór, pozbawiony komentarzy i...
Geneza utworu Utwór Miejsce (wraz z 14 innymi opowiadaniami) należy do zbioru Opowieści galicyjskie . Teksty Stasiuka były początkowo publikowane w „Tygodniku Powszechnym”. W 1995 r. autor wydał tom z tekstami prozatorskimi, w których ukazał...
Typ liryki Wiersz Jarosława Marka Rymkiewicza jest przykładem liryki bezpośredniej, choć widać to dopiero od siódmego dystychu, kiedy pojawiają się zaimki: „mnie”, „nasze”. Podmiot liryczny i jego kreacja Podmiotem lirycznym jest poeta...
Geneza utworu i znaczenie tytułu Profesor Andrews w Warszawie to jedenaste opowiadanie Olgi Tokarczuk pochodzące z tomu Gra na wielu bębenkach . Tom został wydany po raz pierwszy w 2001 r. i zdobył nominację do Nagrody Nike i nagrodę...
Powieść – jak podaje Słownik terminów literackich , powieść jest podstawowym gatunkiem narracyjnym prozy nowożytnej, mający swoje korzenie w literaturze dawniejszej (starogrecki romans, relacja z podróży, opowieści potoczne). Podstawowym...
1. Bohater tragiczny - konflikt tragiczny – sytuacja, w której dochodzi do zderzenia się dwóch równorzędnych, wysokich wartości (np. moralnych) w wyniku czego porażkę ponosi osoba szlachetna, nienagannie moralna. Działania podejmowane przez...
Epopeja - obszerny - epicki - utwór wierszowany - przedstawiający wybitnych bohaterów - na tle ważnych, przełomowych dla danej społeczności wydarzeń historycznych Cechy gatunkowe epopei Charakterystyczna kompozycja: - jest to...
Geneza utworu Urodzony w 1935 r. Marek Nowakowski to pisarz, który początkowo znany był z wielu opowiadań kierowanych do zwykłych ludzi. Ich bohaterami byli najczęściej ludzie z tak zwanego marginesu społecznego. Do takich utworów zaliczyć...
Tragedia antyczna- gatunek dramatyczny powstały w starożytnej Grecji, obejmuje utwory, których ośrodkiem i motorem akcji jest nieprzezwyciężony konflikt między dążeniami wybitnej jednostki a siłami wyższymi, czyli tragizm. Bohaterowie tragedii są...
Geneza utworu Akcja powieści Droga donikąd rozgrywa się w podwileńskiej wsi, a także w samym Wilnie (choć nazwa ta nie pojawia się na kartach utworu). Józef Mackiewicz przeprowadził się z rodziną (ojcem – Antonim i matką – Marią z...
Pan Tadeusz jest epopeją . Gatunek ten wywodzi się ze starożytności. Epos homerycki charakteryzował się dużymi rozmiarami, wielowątkowością, był napisany wierszem, prezentował losy wybitnej jednostki na tle ważnych, przełomowych dziejów....
Typ liryki Czechowicz w utworze Przedświt połączył dwa rodzaje liryki – pośrednią fabularną oraz zwrotu do adresata. W wierszu występuje opis jeźdźców na koniach i przyrody, który posiada symboliczne znaczenie związane z historią Polski....
Arystoteles wyodrębnia dwie kategorie istnienia utworu poetyckiego. Są nimi jakość i ilość. Spośród nich najważniejsza jest jakość. Składniki ilościowe, czyli kompozycyjne stanowią o formie tragedii, jej strukturze. Tragedię tworzą partie...
- Dzieło rozpoczyna się inwokazją ( rozbudowana apostrofa= zwrot bezpośredni), - Epos podzielony jest na pieśni, - Wersyfikacja : epos- utwor pisany hektorytmem, czyli rytm wiersza wyznaczony jest przez 6 stóp - zestrojów akcentowych, -...
GŁÓWNE CECHY EPOSU HOMERYCKIEGO NA PRZYKŁADZIE „ILIADY”. 1. Utwór bardzo obszerny, ale precyzyjnie skomponowany, obejmujący niewielki okres czasu Duża objętość Zwarta treść Akcja Iliady trwa 40 dni z ostatniego roku (nie kończy się z...
W Biblii spotykamy niemal wszystkie gatunki literackie, znane z literatury pozabiblijnej: PRZYPOWIEŚĆ Utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na nie same, lecz jako przykłady uniwersalnych...
Twórcą tragedii antycznej jest Tespis,żył w VI w.p.n.e. Najwybitniejsze tragedie pisarze tworzyli jednak w V w.p.n.e. Byli to:Sofokles,Ajschylos i Eurypides. Cechy tragedii antycznej to: *istotą każdej tragedii antycznej jest konflikt...
Tren jako gatunek Wg. Słownika Terminów Literackich S. Jaworskiego – Utwór poetycki o tonie elegijnym i żałobnym charakterze, poświęcony wspomnieniu osoby zmarłej, rozpamiętywaniu jej zalet i uczynków. Gatunek ten powstał już w antyku,...
Księga Hioba nie jest tekstem jednorodnym, dlatego nie można tu mówić o jednym rodzaju literackim, a tym bardziej gatunku. Utwór ten rozpoczyna i kończy część prozatorska (rozdziały 1-2 i 42, 7-17), środkowe fragmenty zaś mają charakter...
Heksametr (z gr.heks"sześć") to w starożytnej poezji greckiej wiersz składający się z sześciu stóp, czyli najmniejszych, powtarzających się regularnie cząstek wersu. Ośrodkiem stopy była długa samogłoska. W grece (a także w łacinie)...
Zbrodnia i kara była w swojej formie nowatorska w stosunku do dotychczasowej twórczości powieściopisarskiej w Europie. Mimo że ogólnie określa się ją często jako powieść psychologiczną , tak naprawdę jest w znacznym stopniu synkretyczna ....