Gonartroza

Zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych, czyli gonartroza, wywodzą swoją nazwę od łacińskiej nazwy gonarthrosis.
Za gonartrozę należy uważać ból i dysfunkcję kolana, w którym radiologicznie potwierdzono proces zwyrodnieniowy. Za potwierdzenie uważa się co najmniej obecność osteofitów na krawędzi stawowej kości piszczelowej i/lub udowej.
Do rozpoznania konieczne jest wykluczenie innych przyczyn objawów klinicznych.
Zwyrodnienie stawu kolanowego występuje częściej u kobiet, zwłaszcza starszych i otyłych. Podstawą do rozpoznania choroby zwyrodnieniowej jest ból w stawie i jego okolicy nasilający się przy ruchach, przy wstawaniu, przy schodzeniu po schodach, w czasie noszenia ciężkich przedmiotów i ustępujący w spoczynku.

Rozpoznanie gonartrozy powinno być potwierdzone wynikiem badania radiologicznego. W różnicowaniu najbardziej pomocnymi, charakterystycznymi objawami są: bóle podczas ruchu (szczególnie bóle pierwszych ruchów) i trzeszczenie drobnoziarniste. Przy zajęciu powierzchni stawu rzepkowo-udowego silniejsze bóle pojawiają się podczas schodzenia.

Pierwotną przyczyną procesu zwyrodnieniowego stawu kolanowego mogą być urazy, zapalenia stawu, choroba odkładania pyrofosforanu wapnia, artropatia hydroksyapatytowa, uszkodzenie łękotki, chrzęstniako-kostniakowatość maziówkowa, kosmkowo-barwnikowe zapalenie błony maziowej, rozwarstwiająca martwica aseptyczna, dysostoza wielonasadowa śródchrzęstna i inne rzadsze.

Nie ma sposobu trwałego wyleczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego i kolanowego, ale odpowiednie leczenie zachowawcze może zmniejszyć ból, utrzymać lub nawet zwiększyć zakres ruchów w stawach i ograniczyć kalectwo.
Pierwszym ważnym krokiem jest dążenie do redukcji otyłości. Ważne miejsce zajmuje także kinezyterapia. W chorobie zwyrodnieniowej kolana chodzi głównie o wzmocnienie mięśnia czworogłowego uda.

U chorych ze zwyrodnieniem stawu kolanowego, gdy pojawiają się objawy zapalenia (ból, zaczerwienienie, nadmierne ucieplenie i obrzęk), jest uzasadnione stosowanie dostawowo preparatów sterydowych (Solu Medrol, Diprophos, Kenalog), czasem z wcześniejszym odciąganiem ze stawu zgromadzonego tam płynu.

Chorzy z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową, u których dolegliwości bólowe nie ustępują po lekach i którzy mają coraz większe trudności w wykonywaniu codziennych czynności, są kierowani przez lekarza pierwszego kontaktu do ortopedy w celu rozważenia wskazań i możliwości leczenia operacyjnego. Radykalną operacją z całkowitą wymianą stawu jest alloplastyka, czyli założenie endoprotezy (wewnętrznej protezy) stawu kolanowego czy biodrowego. U zdecydowanej większości chorych zabieg ten zapewnia znaczne zmniejszenie bólu i poprawę w poruszaniu się.
GONARTROZA ? gonarthrosis
Ta choroba dotyczy głównie kobiet z nadwagą, nieprawidłowościami budowy stawów kolanowych, którym czasami towarzyszy płaskostopie i koślawość palucha. Choroba zwykle rozpoczyna się między 40 a 60 rokiem życia. U mężczyzn gonartroza wiąże się z przebytym urazem w trakcie uprawiania sportu, bądź w wypadkach.
Mechanizm powstawania choroby może być dwojaki. Najczęściej zmiany rozpoczynają się od procesu zwyrodnieniowego na tylnej powierzchni rzepki, która podczas zginania kolana jest narażona na silny ucisk. Zmieniona chorobowo rzepka nie pasuje kształtem do łożyska, w którym się znajduje i porusza się w trakcie zginania stawu, co wywołuje ból odczuwany głównie przy wchodzeniu lub schodzeniu ze schodów, czy przy wstawaniu z krzesła. Mówimy tu o tzw. konflikcie rzepkowo - udowym.

Rzadziej obserwuje się tzw. konflikt udowo - piszczelowy, gdy pierwotną zmianą jest uszkodzenie łękotki poprzez nieprawidłowe i nierównomierne obciążenie powierzchni stawowych, czemu sprzyjają koślawości lub szpotawości. W tego typu uszkodzeniu dolegliwości bólowe pojawiają się podczas stania, chodzenia, obciążenia długotrwałym marszem. Bardzo często przy zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych oba opisane konflikty współistnieją. Gonartrozie często towarzyszy nie rozpoznane pęknięcie lub oderwanie łękotki stawu kolanowego lub uszkodzenie więzadeł krzyżowych, których rolą jest stabilizacja stawu kolanowego. Dodatkowe rozpoznania w oparciu o zdjęcie RTG.
Leczenie:
Leczenie polega na skutecznym odciążeniu chorego stawu - przede wszystkim zmniejszeniu masy ciała, używaniu laski lub kul. Cenna jest fizykoterapia - spośród licznych rodzajów zabiegów (poduszka elektryczna, lampa soluks, ultradźwięki i in.) dobiera się taki, który przynosi największą subiektywną poprawę.