Komitologia w teorii i praktyce

1. Pojęcie komitologii.

Procedura komitetowa lub też komitologia (w tłumaczeniu polskim spotyka się również wyraz "komitetologia") oznacza proces przyjmowania przez Komisję Europejską aktów wykonawczych do aktów prawnych przyjętych uprzednio przez Radę. Kompetencje wykonawcze są przekazywane Komisji przez Radę w akcie prawnym, którego dotyczą . Podczas wykonywania tych kompetencji, Komisja jest wspierana przez komitety składające się z ekspertów państw członkowskich, na których czele stoi przedstawiciel Komisji (stąd nazwa "komitologia").
Zadania wykonywania prawa wspólnotowego traktaty powierzają państwom członkowskim oraz instytucjom Unii Europejskiej. Komisja realizując funkcje wykonawcze i zarządzające podejmuje liczne uchwały, zarówno własne jak i uchwały zgodne z art. 249 TWE. Jako instytucja zarządzająca ? wykonawcza KE wydaje rocznie około 6000 ? 7000 różnych instrumentów prawnych, w tym rozporządzenia wykonawcze. Istotne ograniczenie dla autonomii KE przy wydawaniu aktów wykonawczych stanowi procedura komitetowa (komitologia)? przyjęta przez Radę Unii, która nakłada na KE obowiązek współpracy z różnego rodzajami komitetami, w skład których wchodzą przedstawiciele rządowi, z którymi musi się ona konsultować przed podjęciem decyzji. Zakres sprawowania przez KE funkcji wykonawczo ? zarządzającej;
- zarządzanie budżetem UE,
- zarządzanie Funduszami Strukturalnymi,
- zatwierdzanie środków ochronnych (klauzule ochronne i derogacyjne).

Procedura ta została przyjęta przez Radę Unii w lipcu 1987 roku i zmodyfikowana w czerwcu 1999 roku jako tzw. Comitology Decision. Dzieli ona procedury wykonawcze na trzy grupy, w zależności od rodzaju i kompetencji komitetów.

Współdziałanie KE ze specjalnymi komitetami złożonymi z przedstawicieli administracji narodowych znane jest pod nazwą komitologia (comitology). Współpraca ta odbywa się w zakresie wydawania przepisów wykonawczych do uchwalonych aktów prawnych. Kompetencje wykonawcze KE ogranicza na wniosek RUE konieczność konsultacji z jednym z trzech rodzajów komitetów (począwszy od 1987 r.):

? komitet doradczy (advisory committee) - wydaje opinię w sprawie projektu decyzji przedłożonego przez Komisję, jeżeli zachodzi taka potrzeba, to przeprowadzając głosowanie. Komisja informuje komitet, w jaki sposób jego opinia została wzięta pod uwagę. Opinia tego komitetu nie jest więc wiążąca dla Komisji, powinna ona jedynie w miarę możliwości uwzględnić jego stanowisko. Ta procedura jest stosowana głównie dla aktów prawnych dotyczących rynku wewnętrznego (procedura I).
? komitet administracyjny lub też zarządzający (management committee) - w przypadku jego negatywnej opinii (przyjmowanej kwalifikowaną większością głosów) Rada może, również na zasadzie większości kwalifikowanej, zmienić decyzję Komisji (procedura II).
? komitet regulacyjny (regulatory committee) - Komisja jest uprawniona tylko wówczas do uchwalenia danego przepisu wykonawczego, jeżeli został on zaaprobowany przez komitet kwalifikowaną większością głosów. W przeciwnym wypadku sprawa trafia do Rady, która w okresie nie przekraczającym trzech miesięcy uchwala kwalifikowaną większością głosów dany przepis. Jeżeli do tego nie dojdzie sprawa wraca na forum Komisji (procedura III).
Procedura druga i trzecia może występować w dwóch wariantach (a i b). Wybór właściwej procedury i komitetu należy do Rady, przy uwzględnieniu zalecenia Rady Europejskiej, aby w sprawach dotyczących rynku wewnętrznego dać pierwszeństwo komitetowi doradczemu. Artykuł 3 Decyzji z 1987 r. dotyczy sytuacji, kiedy Rada przekazuje na Komisję uprawnienia w zakresie wprowadzania środków ochronnych (safeguard measures). W takim przypadku państwa członkowskie mają prawo zakwestionowania decyzji Komisji na forum Rady, która może ją uchylić, działając na zasadzie większości kwalifikowanej .
Obecnie istnieje ok. 300 komitetów. Konsultowanie z określonym ich typem zależy od poruszanych problemów, np. kwestie polityki rolnej analizowane są przez komitety zarządzające.
Do najważniejszych uprawnień KE należy prawo zgłaszania projektów aktów prawnych (prawo inicjatywy). Posiada monopol inicjowania polityki

W praktyce działania Unii Europejskiej pojęcie komitologii odnosi się do specjalnych komitetów i stosowanych przez nie procedur tworzących razem infrastrukturę wspomagającą Komisję Europejską wtedy, gdy Rada przekazała jej ograniczoną kompetencję do wydawania aktów prawnych o charakterze wykonawczym lub konsultacyjnym. Instytucjami uczestniczącymi w procesie przyjmowania aktów prawa wtórnego Wspólnoty Europejskiej są zawsze Rada oraz Parlament Europejski, działające w ramach tzw. wspólnotowej metody podejmowania decyzji. Jedną z podstawowych cech definiujących tę metodę jest fakt, że wymienione instytucje mogą podejmować działania legislacyjne jedynie z inicjatywy Komisji Europejskiej ? wtedy, gdy złoży ona odpowiedni wniosek prawotwórczy . Niedawne orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości z lipca 2004 r. wskazało, że przynajmniej w odniesieniu do tzw. procedury unikania nadmiernych deficytów (PND), a więc takiej, gdzie inicjatywę jej wszczęcia ma Komisja, Rada nie może zmodyfikować zalecenia Komisji, lecz musi czekać na jej nowy w tym zakresie akt .
Oprócz inicjatywy prawodawczej Komisja ma uprawnienia do samodzielnego wydawania wiążących aktów prawnych, które mają charakter wykonawczy w stosunku do przepisów prawa pierwotnego albo wtórnego, delegujących do niej odpowiednie kompetencje prawotwórcze. Akty Komisji uchwalane na podstawie takich delegacji przybierają postać rozporządzeń, dyrektyw oraz decyzji, a niekiedy również aktów niewiążących w rozumieniu art. 249 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE). Nie oznacza to, że nie mają one zdolności wywoływania skutków prawnych. Kompetencja do wydania aktów delegowanych udzielona Komisji powinna być wyraźna i musi być zawarta w jakimś akcie prawa wtórnego, wydanego przez Radę. Delegacja taka musi określać zasadnicze granice kompetencji prawotwórczych przekazanych Komisji. Może także wyznaczać konkretne wymagania proceduralne, które muszą być stosowane przy uchwalaniu aktów na podstawie udzielonego tak upoważnienia. Rada, udzielając kompetencji, działa zgodnie z tzw. doktryną Meroni, która głosi, że nie może ona delegować więcej uprawnień niż sama ma na podstawie acquis dotyczących danej kwestii .
Przy kontroli prawidłowości zakresu delegacji należy jednak brać pod uwagę także cel, a nawet umiejscowienie przepisów dających Radzie prawo do udzielania uprawnień prawotwórczych Komisji .
Wprowadzenie procedury współdecydowania było bezpośrednią przyczyną uzgodnienia 20 grudnia 1994 roku porozumienia dotyczącego komitologii między trzema instytucjami Unii: Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją (tzw. modus vivendi) . Zgodnie z tym porozumieniem Parlament powinien być w pełni informowany o wszelkich krokach podejmowanych przy zastosowaniu procedury komitetowej w przypadku, gdy podstawowy akt prawny, na którym się one opierają, został uchwalony zgodnie z procedurą współdecydowania (a więc przy znacznym udziale Parlamentu). Obecnie często podkreśla się konieczność wypracowania całościowego rozwiązania problemu komitologii; nie powinny natomiast istnieć odrębne postanowienia dla aktów prawnych przyjętych przy zastosowaniu procedury współdecydowania. Rozwiązanie przejściowe, wprowadzone przez modus vivendi powinno zostać zastąpione najszybciej, jak to możliwe .
Stanowisko Parlamentu Europejskiego w sprawie modus vivendi zostało wyrażone w dokumencie roboczym Komisji ds. Instytucjonalnych z 12 września 1996 roku. Autorzy dokumentu Bourlanges i Biagio De Giovanni wyrazili przekonanie, że modus vivendi powinno zostać zastąpione przez całkowicie nowy system. Rozwiązanie takie, zdaniem autorów, byłoby najkorzystniejsze ponieważ obecne porozumienie:
- nie gwarantuje całkowicie równoprawnego traktowania Parlamentowi i Radzie,
- zostało zaprojektowane jako rozwiązanie przejściowe,
- nie było skrupulatnie przestrzegane, głównie ze względu na fakt, że procedury konieczne dla sprawnego funkcjonowania skomplikowanego systemu nie zawsze były stosowane (zwłaszcza przez Komisję).
Zdaniem autorów raportu, przed wprowadzeniem radykalnej reformy obowiązującego systemu, możliwe są mniejsze zmiany, takie jak: zmniejszenie liczby komitetów doradczych funkcjonujących na mocy Decyzji z 1987 r., większa przejrzystość, przekazywanie wszystkich aktów wykonawczych do Parlamentu.
Z kwestią komitologii wiąże się problem hierarchii wspólnotowych aktów prawnych, który również był przedmiotem obrad Grupy Refleksyjnej . W trakcie prac Grupy okazało się, że wśród państw członkowskich zarysowały się dwa stanowiska:
- Część państw postulowała wprowadzenie rozróżnienia wśród aktów prawnych na:
? akty konstytucyjne, które byłyby przyjmowane jednomyślnie przez Radę i podlegały ratyfikacji przez parlamenty narodowe,
? ustawy - przyjmowane na wniosek Komisji przy zastosowaniu procedury współdecydowania przez Radę i Parlament Europejski
? akty o charakterze implementacyjnym - przyjmowane przez Komisję lub państwa członkowskie, przy czym działalność Komisji w tym względzie podlegałaby kontroli ze strony Rady i Parlamentu.
Zdaniem zwolenników tej opcji, wprowadzenie takiej hierarchii wśród wspólnotowych aktów prawnych sprawiłoby, że zastosowanie zasady subsydiarności stałoby się prostsze i bardziej przejrzyste oraz pozwoliłoby na bardziej czytelny podział kompetencji pomiędzy instytucjami.
? Niektóre państwa były przeciwne wprowadzeniu powyższej klasyfikacji, twierdząc, że u jej źródeł leży zasada trójpodziału władz w państwie i w konsekwencji doprowadziłaby ona do przekształcenia Rady w drugą izbę Parlamentu, a Komisji - w europejską władzę wykonawczą. Tymczasem dla organizacji o szczególnym charakterze, jaką jest Unia Europejska właściwy jest istniejący podział aktów prawnych na rozporządzenia, dyrektywy, decyzje i zalecenia. W ramach tego systemu możliwe byłoby jaśniejsze określenie funkcji poszczególnych instytucji, przy zachowaniu istniejącej równowagi pomiędzy nimi. Państwa, opowiadające się za takim podejściem, postulowały zamiast wprowadzania hierarchii aktów prawnych, podniesienie jakości stanowionego prawa oraz szersze stosowanie dyrektyw.

Stosunek do wprowadzenia hierarchii wspólnotowych aktów prawnych determinował jednocześnie podejście poszczególnych państw do zagadnienia procedury komitetowej. W raporcie końcowym z prac Grupy Refleksyjnej wyszczególniono trzy stanowiska, jakie zarysowały się w toku jej prac:
- Państwa opowiadające się za wprowadzeniem hierarchii wspólnotowych aktów prawnych postulowały przyznanie Komisji pełni uprawnień implementacyjnych, których wykonywanie podlegałoby kontroli ze strony Rady i Parlamentu .
- Część państw sprzeciwiała się przyznaniu uprawnień wykonawczych Komisji, twierdząc, że naruszyłoby to istniejącą równowagę pomiędzy instytucjami. Państwa te deklarowały jedynie chęć rozważenia uproszczonych procedur, które jednak nie prowadziłyby do ograniczenia uprawnień Rady w zakresie implementacji aktów prawnych.
- Propozycja kompromisowa przewidywała wprowadzenie jednolitej procedury zgodnie z którą decyzje dotyczące aktów wykonawczych należałyby do Komisji, przy założeniu konsultacji z ekspertami narodowymi i kontroli ze strony Rady i Parlamentu. Obydwie te instytucje miałyby prawo unieważnienia postanowień Komisji i mogłyby zażądać zastosowania normalnej procedury legislacyjnej. Jeden z członków Grupy Refleksyjnej domagał się, aby do odrzucenia aktów wykonawczych przyjętych przez Komisję wystarczył sprzeciw mniejszości państw w Radzie.

Niezależnie od powyższego podziału, zdecydowana większość państw opowiedziała się za uproszczeniem istniejącej procedury komitetowej, która jest bardzo skomplikowana i nie może być utrzymana w obecnym kształcie ze względu na perspektywę rozszerzenia. W raporcie końcowym Grupy Refleksyjnej podkreślono, że zmiana omówionej wyżej Decyzji Rady z 1987 r. dotyczącej komitologii nie wymaga rewizji traktatów i w związku z tym można jej dokonać poza ramami Konferencji Międzyrządowej. Jeden z członków Grupy Refleksyjnej zasugerował opracowanie zestawu wewnętrznych reguł proceduralnych, które odnosiłyby się do wszystkich rodzajów komitetów występujących w procedurze komitetowej.

Do najistotniejszych komitetów działających w ramach struktur Unii Europejskiej należą: Komitet Ekonomiczno- Społeczny oraz Komitet Regionów.

KOMITET EKONOMICZNO- SPOŁECZNY
Powstał na mocy Traktatu o Wspólnotach europejskich. W jego skład wchodzi 222 członków z 15 państw Unii Europejskiej. Reprezentuje interesy ekonomiczne i społeczne członków Unii. Poprzednikiem obecnego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego był w EWWiS(Europejska Wspólnota Węgla i Stali) Komitet konsultacyjny. Po fuzji instytucji trzech Wspólnot Europejskich utworzono właśnie Komitet Ekonomiczno-Społeczny jako wspólny. W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele przedsiębiorców, producentów, kupców, rzemieślników i wolnych zawodów. W Komitecie działa 6 sekcji do spraw:
- Unii Gospodarczej i Walutowej oraz spójności społecznej;
- Rynku wewnętrznego, produkcji i konsumpcji;
- Transportu, energii, infrastruktury i społeczeństwa informatycznego;
- Zatrudnienia, spraw społecznych i obywatelstwa;
- Rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i środowiska naturalnego;
- stosunków zewnętrznych.
Sekcje organizują tzw. Grupy studyjne ds. przygotowania opinii.
Komitet wydaje trzy rodzaje opinii:
Zewnętrzne na prośbę Komisji Europejskiej, Rady Unii Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego
Z własnej inicjatywy
Badawcze, wydawane tylko w przypadku, gdy Komisja lub Parlament poproszą o rozważenie sprawy i sugestie specjalistyczne, mogące prowadzić do opracowania propozycji ustawodawczej.
Miejsca dla poszczególnych państw podzielone są w Komitecie w sposób następujący: Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy mają po 24 miejsca, Hiszpania 21, Dania, Finlandia i Irlandia- po 9, Luksemburg 6. Mandat członkostwa trwa 4 lata i może być odnowiony. Komitet jest forum konsultacyjnym Wspólnot dla Rady oraz Komisji, które korzystają z jego opinii..
Kandydatów do Komitetu zgłaszają rządy krajów członkowskich Unii. Następnie opinię o nich wydaje Komisja, po czym kandydatury zatwierdza Rada.
Doradcy przebywają w Brukseli cztery lata - tyle trwa kadencja Komitetu. Mogą jednak być wybrani po raz drugi.
Komitet jest integralną częścią procesu decyzyjnego UE: wprowadzono obowiązek konsultowania się z nim przed podjęciem decyzji dotyczących polityki gospodarczej i społecznej. Może on również wydawać opinie z własnej inicjatywy w innych sprawach, które uznaje za ważne.
Komitet przedstawia swoją opinię Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu albo na ich wniosek, albo z własnej inicjatywy; zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania się w kształtowanie polityki UE; wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nienależących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze. Opinie Komitetu nie są jednak wiążące i mają charakter techniczny

KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI
Jego zadaniem jest przygotowywanie obrad Rady Unii Europejskiej. Został ustanowiony na podstawie traktatu rzymskiego. Przedstawiciele są starszymi rangą ambasadorami państw członkowskich Unii Europejskiej akredytowanymi w Brukseli. Spotykają się co najmniej raz w tygodniu. W ramach Komitetu działa 200 grup roboczych.
Komitet odpowiada za przygotowanie spotkań Rady i odgrywa rolę głównego forum negocjacji w unijnym procesie ustawodawczym. Ambasadorzy i ich zastępcy zasiadają koło ministrów w czasie spotkań Rady i pod względem wpływu na kwestie europejskie ustępują jedynie szefom rządów i ministrom spraw zagranicznych. Komitet zajmuje się systematycznie tymi sporami, które czekają na ministerialną decyzje. Jeżeli starzy przedstawiciele, na podstawie wskazówek otrzymanych od swoich rządów, są jednomyślni w danej kwestii, jest ona zwykle umieszczana w/ na porządku obrad rady jako jej punkt najważniejszy, tzw. Punkt A. Najczęściej jednak okazuje się, że przedstawiciele mają odmienne zdania. Wtedy przedkładane propozycje są odsyłane do grup eksperckich niższego szczebla, aby tam zostały szczegółowo przedyskutowane. W większości przypadków, kiedy nie więcej niż jeden lub dwa rządy nie zgadzają się z pozostałymi, dana propozycja jest przekazywana Radzie Ministrów w oczekiwaniu, że to ona podejmie decyzję.
Państwo Liczba ludności (w tys.)* Udział w liczbie ludności Rada Unii Europejskiej Parlament Europejski
UE 15 UE 27 Stan obecny UE 27 Stan obecny UE 27
Liczba głosów Udział w liczbie głosów ogółem Liczba głosów Udział w liczbie głosów ogółem Liczba mandatów Udział w liczbie mandatów ogółem Liczba mandatów Udział w liczbie mandatów ogółem
Niemcy 82 038 21,86% 17,05% 10 11,49% 29 8,41% 99 15,81% 99 13,52%
Wielka Brytania 59 247 15,79% 12,31% 10 11,49% 29 8,41% 87 13,90% 72 9,84%
Francja 58 966 15,71% 12,25% 10 11,49% 29 8,41% 87 13,90% 72 9,84%
Włochy 57 612 15,35% 11,97% 10 11,49% 29 8,41% 87 13,90% 72 9,84%
Hiszpania 39 394 10,50% 8,19% 8 9,20% 27 7,83% 64 10,22% 50 6,83%
Polska 38 667 - 8,04% - - 27 7,83% - - 50 6,83%
Rumunia 22 489 - 4,67% - - 14 4,06% - - 33 4,51%
Holandia 15 760 4,20% 3,28% 5 5,75% 13 3,77% 31 4,95% 25 3,42%
Grecja 10 533 2,81% 2,19% 5 5,75% 12 3,48% 25 3,99% 22 3,01%
Czechy 10 290 - 2,14% - - 12 3,48% - - 20 2,73%
Belgia 10 213 2,72% 2,12% 5 5,75% 12 3,48% 25 3,99% 22 3,01%
Węgry 10 092 - 2,10% - - 12 3,48% - - 20 2,73%
Portugalia 9 980 2,66% 2,07% 5 5,75% 12 3,48% 25 3,99% 22 3,01%
Szwecja 8 854 2,36% 1,84% 4 4,60% 10 2,90% 22 3,51% 18 2,46%
Bułgaria 8 230 - 1,71% - - 10 2,90% - - 17 2,32%
Austria 8 082 2,15% 1,68% 4 4,60% 10 2,90% 21 3,35% 17 2,32%
Słowacja 5 393 - 1,12% - - 7 2,03% - - 13 1,78%
Dania 5 313 1,42% 1,10% 3 3,45% 7 2,03% 16 2,56% 13 1,78%
Finlandia 5 160 1,37% 1,07% 3 3,45% 7 2,03% 16 2,56% 13 1,78%
Irlandia 3 744 1,00% 0,78% 3 3,45% 7 2,03% 15 2,40% 12 1,64%
Litwa 3 701 - 0,77% - - 7 2,03% - - 12 1,64%
Łotwa 2 439 - 0,51% - - 4 1,16% - - 8 1,09%
Słowenia 1 978 - 0,41% - - 4 1,16% - - 7 0,96%
Estonia 1 446 - 0,30% - - 4 1,16% - - 6 0,82%
Cypr 752 - 0,16% - - 4 1,16% - - 6 0,82%
Luksemburg 429 0,11% 0,09% 2 2,30% 4 1,16% 6 0,96% 6 0,82%
Malta 379 - 0,08% - - 3 0,87% - - 5 0,68%
Ogółem UE 15 375 325 100,00% 78,00% 87 100,00% 237 68,70% 626 100,00% 535 73,09%
Ogółem UE 27 481 181 - 100,00% - - 345 100,00% - - 732 100,00%
Tabela 1. Źródło- www.opoka.org.pl

KOMITET REGIONÓW UNII EUROPEJSKIEJ
Instytucja Unii Europejskiej utworzona w 1994 r. W jej skład wchodzi 222 reprezentantów regionów państw członkowskich Unii, złożonej z 15 państw, z których każdy ma swojego zastępcę. Liczba reprezentantów danego kraju zależy od jego wielkości: Francja, RFN, Wielka Brytania oraz Włochy mają po 24 przedstawicieli; Hiszpania 21; Austria, Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia i Szwecja po 12; Dania, Finlandia i Irlandia po 9, a Luksemburg- 6. Po rozszerzeniu Unii, zgodnie z ustaleniami traktatu nicejskiego, nowi członkowie wprowadzą do Komitetu swoich przedstawicieli w liczbie następującej: Polska 21,Czechy i Węgry po 12, Litwa i Słowacja po 9, Estonia, Łotwa, Słowenia po 7, Cypr- 6 i Malta- 5.
Reprezentanci to najczęściej szefowie regionów, burmistrzowie dużych miast oraz przewodniczący samorządów lokalnych. Członkowie Komitetu powoływani są co 4 lata przez radę Unii Europejskiej. Wybierają spośród siebie przewodniczącego, pierwszego wiceprzewodniczącego i członków prezydium( po jednym z każdego państwa należącego do Unii) na dwa lata. Za sprawy administracyjne odpowiada sekretarz generalny. Prace komitetu odbywają się w ośmiu stałych komisjach. Zadaniem Komitetu jest umożliwienie reprezentantom społeczności regionalnych i lokalnych uczestnictwa w tworzeniu Unii Europejskiej. Traktat z Maastricht określa konieczność konsultowania się z Komitetem w sprawach sieci transeuropejskiej, zdrowia publicznego, edukacji młodzieży, kultury. Komitet może z własnej inicjatywy opiniować działania w zakresie rolnictwa i ochrony środowiska dotyczące bezpośrednio regionów. Poza sesjami plenarnymi członkowie Komitetu pracują w komisjach tematycznych. Ich zadaniem jest przygotowywanie opinii, które będą poddane głosowaniu na sesjach. Istnieje sześć takich komisji: Komisja ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER), Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS), Komisja ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE), Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC), Komisja ds. Konstytucyjnych i Zarządzania w Europie (CONST), Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).

Z 21 przedstawicieli Polski w Komitecie Regionów: dziesięć miejsc przypada dla przedstawicieli polskich regionów i jedenaście miejsc przyznano korporacjom samorządowym, np. przedstawicielom powiatów i miast.

Członkowie Komitetu są wybierani spośród polityków z okręgów miejskich lub regionów i reprezentują całą gamę działań podejmowanych przez władze lokalne lub regionalne w Unii Europejskiej. Członkami mogą zostać prezydenci regionów, regionalni parlamentarzyści, radni miejscy, burmistrzowie dużych miast itp.
Pomimo, iż są oni wyznaczani przez rządy państw UE, są oni całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Rada Unii Europejskiej powołuje ich na cztery lata z możliwością ponownego mianowania. Na mocy Traktatu Nicejskiego, muszą oni także posiadać mandat od reprezentowanych przez siebie władz lub być przed nimi politycznie odpowiedzialnymi.
Komitet Regionów wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego na dwuletnią kadencję.
Rolą Komitetu Regionów jest przedstawianie stanowisk władz lokalnych i regionalnych wobec legislacji UE. Komitet wykonuje to zadanie, wydając opinie na temat propozycji Komisji.

Komisja i Rada są zobowiązane do konsultowania się z Komitetem Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych, ale mogą również porozumiewać się z Komitetem, gdy uznają to za stosowne. Ze swojej strony, Komitet może wyrażać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie i Parlamentowi.
Każdego roku Komitet Regionów odbywa pięć sesji plenarnych, podczas których określa swoją ogólną politykę i wydaje opinie.
Pomimo, że instytucja ta ma ograniczony wpływ na procesy decyzyjne, daje możliwość udziału regionów w postanowieniach dotyczących szeroko pojętej integracji europejskiej, a także wspiera stosowanie zasady subsydiarności.