Ochrona środowiska

Pewne zamierzenia na rzecz ochrony przyrody były podejmowane już od bardzo dawnych czasów. Działalność ochroniarska początkowo była podporządkowana celom religijnym i praktyczno-urzytkowym, dla celów religijnych chroniono pewne drzewa i głazy, które służyły za miejsce kultów religijnych i modłów kapłanów (np. w Polsce w czasach średniowiecza ludność składała ofiary św. dębom w ten sposób dzięki wierzeniom, zwyczajom i przesądom zachowały się wielkie głazy narzutowe, stare drzewa, piękne gaje, jaskinie, przepastne wąwozy, czy też uroczyska leśne. Z podobnych pobudek chroniono też niektóre zwierzęta uważane za święte (np. za czasów freonów w Egipcie nietykalny był skarabeusz, a w Indiach małpy, krowy, krokodyle). Natomiast do celów praktycznych i użytkowych w wiekach średnich władcy wydawali liczne zakazy mające na celu ochronę zwierzyny łownej (np. bobra), niektórych gatunków ryb. W Chinach już w 1122 r.p.n.e. istniały ustawy o ochronie lasu, które zabraniały samowolnego wyrębu lasu, odnawiania i polepszania stanu drzewostanów. W Europie podobne zarządzenia wydawano dopiero w XIV w.
Przez ochronę środowiska rozumie się zapobieganie zmianą w środowisku wpływającym ujemnie na warunki życia biologicznego i deformujący naturalne zależności przyrodnicze. Kształtowanie środowiska obejmuje kompleksowe oddziaływanie na środowiska, mające na celu wprowadzenie zmian, zmierzających do zapewnienia środowisku porządnych cech, uwzględniających naturalne warunki przyrodnicze oraz tworzących warunki życia biologicznego.

Sozologia ? (od słowa greckiego sozos ? ochraniać, ratować) to nauka zajmująca się ochroną środowiska. Jest nauką o przyczynach i doraźnych skutkach, a także dalszych następstwach przemian zachodzących zarówno w naturalnych jak i uprzednio już odkształconych układach przyrodniczych na mniejszych lub większych układach biosfery w wyniku działalności społecznej i gospodarczej człowieka oraz skutecznych sposobach zapobiegania jej ujemnym następstwom dla społeczeństw.
Sozootechnika ? to praktyczne przedłużenie i zastosowanie w praktyce wyników badań sozootechnicznych, pojęciem sozootechniki wielu naukowców kojarzy termin inżyniera środowiska. Rozwój tej nauki opiera się na założeniu, że obecne i przyszłe życie człowieka przebiega w sztucznym lub przekształconym środowisku przyrodniczym, w którym składniki przyrodnicze i techniczne muszą być zgrane i powiązane w jedną całość i winny stwarzać optymalne warunki dla życia społeczeństw.

Ochronę środowiska można zapewnić przez racjonalne wykorzystanie przyrody i jej zasobów i stosowanie środków zapobiegawczych obejmujących:
1. Wykorzystanie urządzeń chroniących środowisko (np. oczyszczalnie ścieków, wychwytywacze gazów i płynów przemysłowych).
2. Eliminowanie działalności czynników szkodliwych dla środowiska albo przeciwdziałanie takim czynnikom (np. stosowanie metody biologicznej ochrony roślin w celu ograniczenia stosowania środków chemicznych, wcześniejsze określenie optymalnych form wykorzystania rekreacyjnego jakiegoś terenu, wyeliminowanie z obszarów podlegających szczególnej ochronie turystyki motorowej).
3. Stosowanie technologii i rozwiązań technicznych nie tworzących zagrożenia lub uciążliwości dla środowiska, albo je ograniczające.
Duże zadania w zakresie działalności ochrony przyrody, stają przed organizacjami społecznymi np. LOP, PTTK, PZŁ, PZW, jak również służby społeczne np. Społeczni Strażnicy Ochrony Przyrody, Straż Leśna, Organa Parków Narodowych itp.
Wśród skarbów przyrody

W systemie ochrony przyrody rozróżniamy ochronę biocenotyczną i planistyczną.
Biocenotyczna ? polega na zachowaniu w Parkach Narodowych i Rezerwatach najcenniejszych składników fauny i flory oraz warunków geologicznych, hydrologicznych, klimatycznych oraz glebowych.
Planistyczna - (w Polsce powstała w latach 20) obejmuje następujące zagadnienia:
1. Ochronę złóż surowców mineralnych i paliw kopalnych,
2. Ochronę zasobów wodnych i jakości wód (jeziora, rzeki, bagna, torfowiska itp.),
3. Ochrona powietrzna,
4. Ochrona gleb przed degradacją,
5. Ochrona obiektów i obszarów o wartościach istotnych dla kształtowania korzystnych warunków środowiska
6. Ochronę krajobrazu (z uwzględnieniem wytworów ludzkiej pracy)

W Polsce ochroną prawną objęte są następujące obszary i obiekty:
1. Parki Narodowe
2. Rezerwat przyrody
3. Pomniki przyrody
4. Parki Krajobrazowe
5. Parki Wiejskie

Wykaz objętych ochroną zwierząt dziko żyjących na terenie naszego kraju:
1. Owady np.: czmiele, pszczoły,
2. Ryby np.: jesiotry, strzeble, kiełby,
3. Płazy np.: salamandra, kumak, traszki, ropucha,
4. Gady np.: żółw, jaszczurka, wąż eskulape, padalec, zaskroniec, żmija zygzakowata,
5. Ptaki np.: gołębie, żurawie, kuraki, mewy, nury, perkozy, blaszkodzioby, wiosłonóg, brodzące (bocian biały, bocian czarny, czapla purpurowa, czapla biała, czapla nadobna), drapieżniki dzienne (orzeł przedni, orliki, orzeł bielik, rybołów, sęp), sowy, kukułki, dzięcioły,
6. Ssaki np.: ryjówka, kret, jeż, nietoperz, niedźwiedź brunatny, norka, gronostaj, żbik, świstak, bobry, kozice, żubry.

Chronione rośliny
1. Drzewa, krzewy i krzewinki np.: cis pospolity, limba, kosodrzewina, sosna błotna, brzozy, malina, bluszcz pospolity, różanecznik, brzóz bagienny, modrzew,
2. Rośliny zielone np.: skrzyp, widłaki, goździk, zawilec, len, szarotka alpejska, przebiśniek,
3. Grzyby np.: smarc, podgrzybek, purchawka olbrzymia