Historia Wybranych Doktryn Politycznych (HWDP)

DOKTRYNY POLITYCZNE - KOLOS oprac. Miłosz Klemens

Św Augustyn:
- predyscynacja - każdy jest od razu skazany albo na potępienie albo na zba., ale wie o tym tylko kościół
- państwo ziemskie (czyściec) i boskie (niewidzialne i sprawiedliwe)
- władza od Boga - trza być posłusznym nawet gdy despotyczna (kara za grzechy), ale zgodna z prawem
- prawo: wieczne (wola boga), naturalne (boskie zas. moral.znane ludziom), stanow., przepisy niezgodne
- praca - obowiązek, rzetelnei i sumiennie
- niewolnictwo - niezgodne z prawem bożym i naturalnym. Wszyscy równi
- własność: święta, oparta na uczciwej pracy

Św Tomasz:
- człowiek - istota społeczna
- społeczeństwo - hierarchiczne (federałowie-kapłani, mieszczaństwo, chłopi). Dobre gdy sprawiedliwe
- władza: forma rządów - um. między rządzonymi i rządzącymi,sprawiedl.władca,obalić tak?zabić nie
- państwo: dbałość o obywateli, walka z herezją, zapewnienie pracy, państwo i kościół się uzupełniają
- prawo: wieczne (wola boga), naturalne (normy boskiego zaszczepione u ludzi), ludzkie (zmodyf. Do ludzkich potrzeb), objawione (pismo święte)
- własność: jeśli nie masz jak wspomóc biedaka możesz zabrać bogatemu

Marsyliusz z Padwy:
- państwo: rodzina => wspólnoty gminne => państwo, obrona pokoju, zasp. potrzeb społecznych
- władza: 1władca (wybrany), świecka nad kościelną, rządy oparte na umowie, legalne usuwanie władcy
- kościół: nauczanie ubóstwa, kapłani wybierani w wyborach, kościół podporządkowany państwu
- prawo: pozytywne nakaz woli uprawnionego prawodawcy, nie decyduje treść lecz jego cele

Machiavelli:
- może być tylko lepiej bo już jest dno
- najlepszy ustrój mieszany, ale lepsza republika niż monarchia
- narodowe wojsko
- książę: cel uświęca środki, silna ręka, charyzma i skuteczność, legislator
- rozdział religii od polityki

Bodin:
- najpierw powstały rodziny, potem sprawiedliwe państwo. Na czele władza
- koncepcja suwerena: suwerenność - niepodzielna i absolutna
- prawo - rozkaz suwerena, absolutny chyba że niezgodny z prawem bożym
- własność - nietykalna, niechętny podatkom
- poddani - wszyscy w państwie - bierny opór przeciw tyranowi, gdy uzurpator - czynny
- kler i papież pod władzą suwerena

Grocjusz:
- idea prawa naturalnego: p.n. - przypisane człowiekowi, nie może go zmienić nawet Bóg (umowy, karanie, ochrona); dla wszystkich, oddzielone od treści religijnych, źródłem badanie ludzkiej natury
- prawo pozytywne - dla burżuazji (tylko dla niej) ochrona a nie władza
- ustrój: nie ma idealnego, wybór należy do narodu
- lud może wystąpić przeciw złemu władcy

Hobbes:
- człowiek podłym egoistą - stąd konflikty, bo chce mieć więcej, walczy o przeżycie ale rozumny
- wojna wszystkich ze wszystkimi
- Lewiatan: umową ludzie łączą się tworząc państwo, gdy przegra wojnę lub słaby-won, rządzi kościołem
- państwo ?stróżem nocnym? ma tylko zapewnić bezpieczeństwo
- suweren: władza absolutna, nie podlega kontroli, zwierzchnik kościoła
- religia nie może być konkurencją dla władzy

Locke:
- stan natury: człowiek walczy o przeżycie i dąży do przyjemności; wolność, równość; o jego treści decyduje rozum, ale jest kruche - stąd powstaje rząd
- podstawowe prawa: ochrona zycia (w tym prawo do obrony), dążenie do władzy (pieniędzy, własności)
- umowa społeczna: II etapy, priorytet jednostki
- państwo: można zmienić rząd nie naruszając społeczeństwa i państwa, funkcje: tworzenie i egzekwowanie prawa, obrona obywateli
- władza: prawodawcza, wykonawcza, federacyjna

Russeau:
- stan natury: stan szczęścia utraconego przez dzikusów. Wojny tylko między społeczeństwami
- kataklizmy - spowodowały łączenie się ludzi
- rodzina => państwo => własność => egoizm, nierówność i podziały
- potepienie umowy społecznej za niewolenie ludzi, umowa społeczna to ideał a nie rzeczywistość
- suwerenność ludu: niezbywalna, niepodzielna
- ustawodawstwo - podstawowym uprawnieniem
- ekonomika: wyrównuje stan posiadania

Tocqueville:
- demokracja uber alles - wpływa też na idee i ludzkie odczucia, formalna równość wobec prawa
- religia spaja i stabilizuje państwo
- społeczeństwo demokratyczne: prowadzą do niego wolność i równość; cechą jego masowość
- równość zawsze ważniejsza bo jeśli jesteśmy równi to jesteśmy wolni

Kant
- przeciwstawienie się materializmowi
imperatywy:
- kategoryczny - postępuj według takiej maksymy, którą chcesz uznać za powszechne prawo
- praktyczny - postępuj tak, by człowieczeństwa używać jako celu, a nie środka do celu
- wolność: fizyczna i moralna
- prawo: źródło: dobra wola; prawo wewnętrzne (moralne) i zewnętrzne (stanowione)
- państwo: powstałe w wyniku umowy społecznej by uniknąć samowoli
- własność: ma charakter zewnętrzny
- oddzielenie moralności od prawa
- terror: NIE!!!
Idea postępu - ma odnieść dobre skutki

Hegel (państwo pruskie):
- idea poprzedza świat materialny
- powrót ducha przez historię
- wolność - nie ma jej jeśli sobie jej nie uświadomimy
- silny naród: gdy walczy o zniesienie rozłamu między nim a innymi
- wojna - rozwiązywanie konfliktów
- państwo - cel sam w sobie, służba mu to zaszczytny obowiązek
- społeczeństwo obywatelskie (istnieje między państwem a rodziną - jest formą pośrednią):
- najniższy poziom - rodzina i przyjaciele
- najwyższy poziom - państwo (ostateczny cel)
- władza: ustawodawcza, rządowa i królewska
- wojna ojcem wszechrzeczy (Heraklit)

Marks:
- materializm historyczny - tworzy go istota dziejów; jest on najcenniejszy w dziejach historii
- dzieje to pochód materii (a nie ducha jak u Hegla), a ekonomia polityczna jest bazą wszystkiego
- państwo - jest instrumentem panowania klasowego
- klasy - wg. stosunku do środków produkcji

Burke:
- szkoła historyczna - przeciwnik rewolucji bo ta zrywa z historią i niszczy tradycję (konserw. ewol.)
- system partyjny najlepszy

Constant:
- własność - podstawowe prawo człowieka, a państwo ma jej bronić
- wolność - wyzwolenie od przymusu i bezprawia
- wolność słowa i opinii
- wolność głosowania i kandydowania
- w. dostępu do zawodów i przywilejów
- odrzucił suwerenność ludu
6 władz:
- reprezentacyjna trwała
- reprezentacyjna opinii
- królewska
- wykonawcza
- sądowa
- manipulacyjna (organ samorządowy)
król panuje a nie rządzi (z łaski bożej, tron dziedziczny)

Nietzsche:
- życie to cel ludzkiej egzystencji
- mit nadczłowieka - przeciwstawia się on złu, najlepiej stworzyć świat z własnych wartości
- prawda: subiektywna i względna
- wolność: dla silnych
- nierówność - między ludźmi

Weber:
legitymacja władzy politycznej:
- l. tradycyjna (historyczna)
- l. charyzmatyczna
- l. na mocy legalności
cywilizacja zachodnia kształtuje inne, co może sprawić, że sama upadnie
kołem zamachowym jest kapitalizm w rozumieniu szerokim
demokracja => społ. Masowe => partie polityczne => charyzma i umiejętności
charyzma: autorytet, umiejętność manipulowania tłumem i przeciwstawiania się mu, indywidualność

Arendt:
- cywilizacja w szpitalu psychiatrycznym i trzeba znaleźć zdrowe wyjście - zrekonstruować w mądry sposób koncepcję Platona, przemyśleć wyciągnąć wnioski
- totalitaryzm to nie tyrania
- tyrania - jej źródłem: antysemityzm, imperializm, społeczne ruchy masowe
- rewolucja - na początku zmierza do ustanowienia wolności, ale potem zmienia się w potwora

de Maistre:
- państwo - ma źródło w woli boga (skrajny katolicyzm)
- absolutyzm - suwerenność monarchy odbiciem nieomylności papieża
- monarcha podporządkowany papieżowi
- wola boża powinna obowiązywać, a nie ludzkie prawo

Schmidt:
- polityką rządzi sprzeczność przyjaciel - wróg
- nawoływał do aresztowania Hitlera, choć w 1933 zapisał się do NSDAP (do 1936)
- po wojnie: nie można uprawiać polityki na ulicy (np. wiece), decydować ma elita, ma być demokracja z elitą na czele, ale tak by jej postępowanie rozumiał tłum

Berlin:
- człowiek jest twórcą historii ustroju oraz badaczem
- wolność negatywna i wolność pozytywna
- wolność negatywna od przymusu państwa to warunek by zaistniał jakiś sprawiedliwy ustrój
- paralelizm
- szacunek dla przeciwnika