Struktury rynku

Rynek konkurencji doskonałej
- wielu kupujących,
- wielu sprzedających
- swoboda wejścia i wyjścia z rynku,
- doskonały dostęp do informacji dla wszystkich.
- identyczność produktów.

Rynek konkurencji monopolistycznej
- względnie duża ilość sprzedających,
- zróżnicowanie produktów( nie substytuty),
- konkurencja nie cenowa,
- warunki wejścia na rynek.

Monopol
- jeden sprzedający,
- brak bliskich substytutów,
- cenotwórstwo,
- zablokowane wejście.


Rodzaje monopoli

MONOPOL jest to porozumienie, związek lub zjednoczenie właścicieli kapitałów, skupiające w swym ręku produkcję, świadczenie usług lub zbyt znacznej części produktów i usługo jednej lub kilku gałęzi gospodarki, w celu ustalenia wysokości cen na towary i zapewnienie wysokich zysków monopolowych.

OLIGOPOL (”zmowa firm” w celu nie dopuszczenia na rynek nowych firm) oznacza sytuację, kiedy w danej gałęzi gospodarki działają więcej niż dwa monopole. Może ich być nawet kilkanaście.
Zazwyczaj przy oligopolu nie istnieje konkurencja w zakresie cen.
Monopole słabsze ustalają swe ceny zazwyczaj na tym samym poziomie co monopol silniejszy.


KARTEL ( forma organizacji oligopolu) to monopolistyczny związek zawierający porozumienie, co do warunków sprzedaży, terminów płatności, podziału rynków zbytu, ilości produkowanych towarów i cen na produkowane przez siebie towary.
Ilość towarów, które każdy z uczestników ma prawo produkować i sprzedawać określa się mianem tzw. kwoty produkcyjnej.


SYNDYKAT to zrzeszenie lub związek monopolistyczny, w którym powołuje się wspólne biuro sprzedaży, a niekiedy także i zakupu surowców.
Syndykaty tak jak kartele ustalają cenę monopolową na swoje towary.
Przedsiębiorstwa wchodzące w skład syndykatu mają wyraźnie ograniczoną samodzielność gospodarczą, gdyż tracą prawo sprzedaży artykułów, a często wyznaczone są również wysokości na zakup przez wspólne biuro surowców.

TRUST to monopol, w którym niknie ostatecznie tak ekonomiczna jak prawna samodzielność poszczególnych przedsiębiorstw.
Dotychczasowi ich właściciele stają się udziałowcami powstającego trustu, na którego czele stoi zarząd kierujący produkcja i zbytem, wyznaczający ceny, określający podział zysków.

KONCERN stanowi połączenie syndykatów i trustów bądź też jednych i drugich.
Jest to połączenie setek przedsiębiorstw różnych gałęzi przemysłu, organizacji handlowych, transportowych.
Koncern jak trust ma swój zarząd, w którego ręku skupione są wszystkie podstawowe decyzje.

KONGLOMERAT jako forma monopolu pojawił się po II wojnie światowej, szczególnie znany w Stanach Zjednoczonych.
Polega on na ogół na przyłączeniu do monopolu już istniejącego, przedsiębiorstw do tej pory nie zmonopolizowanych, a działających do tej pory w różnych gałęziach gospodarki.

KONSORCJUM to porozumienie poszczególnych samodzielnych firm monopolowych zawieranych na określony czas, mając na celu realizacje konkretnego zadania.

HOLDING to spółka spółek, podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną i pakiety kontrolne w licznych spółkach handlowych.
Trzymanie akcji innych przedsiębiorstw, zapewnia mu kontrolę nad nimi.

MONOPSON to jedyny nabywca, odpowiednik monopolu w dziedzinie zakupu.
Monopsonista może zatem wyznaczyć ceny dla siebie najkorzystniejsze.

MONOPOL NATURALNY występuje w dziedzinach, w których warunki produkcji nie pozwalają na poważne rozszerzenie ze względu na rzadkość jednego z czynników produkcji m.in. występuje wszędzie tam gdzie jeden z czynników produkcji jest niepomnażalny, a zapotrzebowanie na dany towar duże.

DUOPOL ma miejsce wtedy, jeżeli produkcja i zbyt danego towaru opatrzone zostały w pełni przez dwie firmy monopolistyczne. W takiej sytuacji znika z reguły całkowicie konkurencja za pomocą ceny.




Monopol to rynek na którym znajduje się tylko jeden, jedyny sprzedawca danego rodzaju towaru, czyli czysty monopol to gałąź, którą tworzy jedno przedsiębiorstwo wytwarzające jedyny produkt. Produkt ten nie wytwarza nawet zbliżonych substytutów.
Siła monopolowa to zdolność firmy do podnoszenia cen rynkowych poprzez zmniejszenie wielkości produkcji.
Firma dysponująca siła rynkową jest ceno dawcą i może kontrolować ceny, gdyż inne firmy nie są w stanie lub nie chcą z nią konkurować.

Bariery są zabezpieczeniem monopolisty przed konkurencja, są to:
1. Jedyny właściciel np. strategicznego zasobu.
2. Prawo wyłączności na sprzedaż danego produktu.
3. Opanowana produkcja na wielką skalę, która powoduje, ze inni nie umieszczą się na rynku.
4. Nadzwyczaj duże zasoby finansowe, potrzebne do uruchomienia produkcji.
5. Jedyny właściciel patentu.
6. Jedyny posiadający prawo do znaku firmowego.
7. Bariery stanowią istotną przeszkodę rozwoju potencjalnej konkurencji, bowiem należałoby ponieść olbrzymie koszty by te bariery zniwelować.

Opanowanie rynku przez monopol nie znaczy, że firmy podejmują nieustannie próby łamania barier.

Istnieje rynek konkurencji monopolistycznej.
Jest to taki rynek na którym działalność prowadzi względnie duża liczba firm oferujących podobne, ale nie identyczne produkty.


Cechy rynku konkurencji monopolistycznej to:
1. Względnie duża liczba sprzedających,
2. Zróżnicowanie produktów,
3. Konkurencja nie cenowa(głownie jakości),
4. Warunki wejścia na rynek (bariera finansowa).

Rola czasu na rynku konkurencji monopolistycznej.

Pojawienia się na rynku nowych firm, tworzy konkurencję, która objawia się wyborem przez konsumenta innego niż dotąd kupowanego towaru.
W okresie krótkim, każda firma maksymalizuje zyski, ale napotyka na zmniejszenie się popytu. Szczególnie dotyczy to firm „zasiedziałych”
W okresie długim nastąpi zrównanie ceny produktu z przeciętnymi kosztami całkowitymi.


Konkurencją doskonałą określamy funkcjonowanie rynku doskonale konkurencyjnego, na którym podstawowe siły rynkowe są sobie równe i mogą działać w pełni efektywnie.

Cechy konkurencji doskonałe:
1. Wielu kupujacych, każdy jest cenobiorcą, czyli ma minimalny wpływ na cenę,
2. Wielu sprzedajacych, niezależnych od siebie, każdy z nich dysponuje niewielką siła rynkową i ma mały wpływ na cenę swego produktu> Również jest cenobiorcą,
3. Identyczność produktu,
4. Swoboda wchodzenia i wychodzenia zrynku
5. Doskonała informacja.

W warunkach konkurencji doskonałej cena nie zmienia się wraz z wielkościa sprzedaży indywidualn4ej firmy.
Cena na rynku konkurencji doskonałej zmienia się pod wpływem zmiany wielkości oferty gałęzi, czyli grupy firm produkujących ten sam produkt.
Wszystkie firmy dostarczające na rynek dany produkt są w stanie zmienić cenę .


Nie zależnie od struktury rynku , firmy dążą do maksymalizacji zysku i wybierają taką wielkość produkcji przy której koszty końcowe, równają się przychodom końcowym,.

Na skrajnych pozycjach przeciwstawnych są konkurencja doskonała i monopol, przestrzeń miedzy nimi wypełniają rynki niedoskonale konkurencyjne.
Na rynku konkurencji doskonałej każda firma jest cenobiorcą i przy cenie żądanej przez rynek, maksymalizuje swoje zyski.
Jeżeli jednak na rynku pojawia się wielki kapitał ( w jednym ręku) i wykupuje wszystkie firmy, wtedy rynek przemienia się w monopol w którym funkcjonuje tyle zakładów ile było przedsiębiorstw na rynku.