Umowa agencyjna

Umowa agencyjna należy do umów o wiadczenie usług a dokładniej do umów porednictwa. Dokładna definicja znajduje się w art. 7581 k.c. "Przez umowę agencyjn przyjmujcy zlecenie - agent zobowizuje się, w zakresie działalnoci swego przedsiębiorstwa, do stałego poredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dajcego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu."

Umowa agencyjna to:
1. umowa konsensualna - do jej skutecznoci wystarcza złożenie przez strony tylko tych samych owiadczeń woli co do jej istotnych składników.
2. umowa dwustronnie obowizujca, zawarta przeważnie w formie pisemnej.
3.umowa dwustronnie podmiotowo kwalifikowana - ograniczenia podmiotowe istniej w zakresie podejmowania się czynnoci agencyjnych, jak i do osób na rzecz których czynnoci maj być wiadczone.
Umowa agencyjna stwarza stosunek agencyjny między dajcym zlecenie a agentem, klient jest zwizany porednio- jest to strona stosunku zewnętrznego, osoba trzecia.
Podłożem stosunku agencyjnego jest chęć dokonania wymiany ekonomicznej między dwoma partnerami, przedmiotem wymiany może być rzecz, usługa, prawo.
Agent posiada status samodzielny, powinien być przedsiębiorc i osob kwalifikowan w zakresie podejmowanych czynnoci agencyjnych. Pełni rolę porednika, którego czynnoci polegaj na poszukiwaniu odpowiedniego kontrahenta dla dajcego zlecenie. Jeżeli jest zarazem pełnomocnikiem, to może zawierać umowę. Jest ona zawarta między "klientem" a "dajcym zlecenie".
Działalnoć agencyjna może przybrać postać spółki prawa cywilnego (art.860-875 k.c.). W tej sytuacji agentami s wspólnicy. W umowie agencyjnej mog występować łcznie albo osobno.
Elementy przedmiotowe umowy agencyjnej:
1.okrelony zakres
- porednictwa agenta- poredniczenie w zawieraniu umów na rzecz dajcego zlecenie; w umowie powinien być okrelony zakres działania agenta ze względu na rodzaj kontraktów w zawarciu których ma poredniczyć. Czynnoci faktyczne: wyszukiwanie osób z którymi ma zawrzeć umowę; ułatwianie spotkań w celu prowadzenia rokowań; przedstawienie spisu rzeczy wystawionych na sprzedaż; wskazanie wolnych adresów mieszkań
- przedstawicielstwa agenta- agent występuje w formie przedstawiciela (pełnomocnik) w/g przepisów o pełnomocnictwie. Często agent występuje w formie mieszanej: porednika i pełnomocnika.
2. stałoć stosunku zobowizaniowego
W umowie jest wskazany czas trwania stosunku prawnego. Do jego wyganięcia nie dochodzi z chwil spełnienia okrelonego w umowie wiadczenia, ale po upływie okrelonego przez strony czasu, lub gdy chodzi o umowę zawart na czas nie oznaczony, z nadejciem daty okrelonej w owiadczeniu o wypowiedzeniu umowy. Czas może zostać okrelony w sposób wyrażny lub dorozumiały. Dany stosunek prawny charakteryzuje się trwałoci i powtarzalnoci w podanym czasie. Wskazane jest zawieranie umowy na okres próbny, ułatwia to odstpienie od umowy w pewnym okresie.
3. odpłatnoć (art.7581, 761)
Za wykonan czynnoć agentowi należy się wynagrodzenie, jeżeli nie zostało ono okrelone w umowie, to dostaje prowizję której wysokoć zależy od iloci i wartoci kontraktów lub w wysokoci zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju albo uwzględniajc wszystkie okolicznoci bezporednio zwizane z wykonaniem czynnoci.
Wyróżniamy następujce rodzaje prowizji:
- stała: jednolita lub zróżnicowana
- ruchoma: progresywna i degresywna (znaczenie ma wartoć kontraktu, pozycja dajcego zlecenie, agenta na rynku), wyższa, niższa, umowna, dyskrecjonalna(liczy się uznanie dajcego zlecenie)
- dodatkowa: konsygnacyjna, techniczna, del crede(agent bierze na siebie dodatkow odpowiedzialnoć za wykonanie zobowizania przez klienta -art. 7617kc), inkasowa (z tytułu zawarcia umowy z klientem)
Agent może żdać prowizji za zawarcie umowy bezporednim lub częciowym jego udziałem; bez jego udziału, ale z osob należc do oznaczonej grupy klientów.
Prowizja należy mu się po rozwizaniu umowy, gdy propozycję zawarcia umowy otrzymano od klienta przed rozwizaniem lub gdy do umowy doszło w większej mierze dzięki agentowi.
Agent nie może żdać prowizji, gdy oczywiste jest, że umowa nie zostanie wykonana na skutek okolicznoci za które dajcy zlecenie nie ponosi odpowiedzialnoci. Jeżeli została już prowizja wypłacona to podlega ona zwrotowi.
Wynagrodzenie może być ryczałtowe (niemożnoć zmiany wysokoci w trakcie spełniania wiadczenia), stałe, dodatkowe, wypłacane w okrelonym terminie.
Agent może domagać się zwrotu wydatków zwizanych z wykonaniem zlecenia o tyle, o ile były uzasadnione.
Zawarcie umowy. Umowa jest nieważna, gdy jest sprzeczna z przepisami kodeksowymi bezwzględnie obowizujcymi. Nie ma obowizku zachowywania formy ogólnej, może być ustna, pisemna zwykła, inna szczególna. Jeżeli została zawarta na pimie to odstpienie od niej również powinno być na pimie. Umowa powinna okrelać rodzaj porednictwa agenta i formę wynagrodzenia.
Obowizki agenta:
1. wykonywanie czynnoci z należyt starannoci, dbałoci o interes dajcego zlecenie
2. w zasadzie powinien realizować obowizki osobicie, gdy jest następca, to on ponosi odpowiedzialnoć wobec agenta i dajcego zlecenie. Również agent odpowiada solidarnie z zastępc przed dajcym zlecenie
3. gdy agent ponosi winę (np. nieumylna), to dajcy zlecenie może uzyskać roszczenie odszkodowawcze, chyba że winę spowodowały zdarzenia losowe.
4. powinien obserwować rynek i jego chłonnoć, tendencje, starać się o nowych klientów, dobre kontakty z bieżcymi, sprawdzać wypłacalnoć i zdolnoć kredytow klientów
5. obowizek lojalnoci (art.760 k.c. - bezwzględnie obowizujcy)
6. obowizek uprzedzenia, że działa na rzecz innego zleceniodawcy
7. zachowania tajemnicy
8. przekazywania informacji i przestrzeganie wskazówek (art. 760kc), informowanie dajcego zlecenie o stanie prowadzonych spraw, wypłacalnoci klienta, preferencji klienteli, firm konkurencyjnych
9. ochrony praw dajcego zlecenie
10. odwiedzanie klientów, współdziałanie przy załatwieniu reklamacji, prowadzenie reklamy, udostępnianie ksig handlowych, zwrot dokumentacji, prowadzenie serwisu technicznego, udzielanie pomocy w razie sporów z klientami, szkolenie pracowników dajcego zlecenie, udzielanie pomocy w ciganiu zapłaty.
Skutki naruszenia obowizków.
Najpierw roszczenie o wykonanie w naturze, następnie naprawienie szkody zwizanej z niewykonaniem. Jeżeli szkoda jest o większym rozmiarze to może być podstaw do wypowiedzenia.
Obowizki dajcego zlecenie:
1. lojalnoci
2. uwzględnienia interesów agenta
3. przekazywanie dokumentów i udzielanie informacji potrzebnych do prowadzenia działalnoci
4. zawiadomienia o umowach z klientami (liczba, wartoć ich przedmiotu-7602)
5. dajcy zlecenie obowizany jest w rozsdnym czasie zawiadomić agenta o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonaniu umowy, przy której agent poredniczył lub zawarł w imieniu dajcego zlecenie.
Skutki naruszenia:
mimo, że nie dojdzie do zawarcia umowy przez złe działanie dajcego zlecenie to jest on zobligowany do wypłacenia prowizji, jeli agent wypowiedział umowę agencyjn to przysługuje mu roszczenie o wiadczenie wyrównawcze.
Ustanie stosunku agencyjnego następuje poprzez złożenie owiadczenia woli.
- na skutek zwykłego wypowiedzenia tzn. z zachowaniem stosownych terminów pomiędzy złożeniem owiadczenia woli a rozwizaniem umowy agencyjnej. Według ustawy miesic w pierwszym roku działalnoci, 2 miesice w drugim, 3 w trzecim i kolejnych na koniec miesica kalendarzowego. Wypowiedzenie nie wymaga wskazania przyczyny, może się odbyć przez pełnomocnika, jeżeli ma pełnomocnictwo szczególne.
- na skutek wypowiedzenia nadzwyczajnego. Rozwizanie następuje bezzwłocznie po podaniu ważnych powodów np. naruszenie obowizków, skargi klienta, naruszenie umowy.
Sposób wykonania wypowiedzenia jest dowolny.
Przyczyny wyganięci stosunku agencyjnego
- zgon agenta. Przy mierci dajcego zlecenie nie następuje wyganięcie, a jego kompetencje przejmuj spadkobiercy.
- upadłoć jednej ze stron - dajcego zlecenie. Agent zgłasza sw wierzytelnoć do masy upadłociowej z tytułu poniesionej straty na skutek wyganięcia umowy.
- agenta- dajcy zlecenie nie może żdać zaspokojenia swojej analogicznej wierzytelnoci.
wiadczenie wyrównawcze nie jest roszczeniem o zaopatrzenie, wynagrodzenie. Należy się ono niezależnie czy umowa była na czas oznaczony czy nie oznaczony.
Po rozwizaniu umowy agent może się o nie starać, gdy pozyskał nowych klientów, doprowadził do wzrostu obrotów, dajcy zlecenie czerpie w danym czasie znaczne korzyci. Nie może przekroczyć wysokoci wynagrodzenia za jeden rok, obliczonego na podstawie redniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pięciu lat. wiadczenie wyrównawcze nie przysługuje agentowi, gdy:
- dajcy zlecenie wypowiedział umowę na skutek okolicznoci za które odpowiada agent
- agent wypowiedział umowę, chyba że wypowiedzenie jest uzasadnione okolicznociami za które odpowiada dajcy zlecenie, albo jest usprawiedliwione wiekiem, ułomnoci, chorob agenta
- agent przeniósł swoje prawa i obowizki na inn osobę
Agent powinien powstrzymać się od działalnoci konkurencyjnej wobec dajcego zlecenie. Wynika to obowizku lojalnoci i starannoci. Nie ma znaczenia czy agent prowadzi działalnoć we własnym zakresie i na własny rachunek, czy na rzecz innych poredników. Zakaz działalnoci konkurencyjnej może być objęty umow agencyjn lub odrębn, ale do jej zawarcia dochodzi w czasie trwania stosunku agencyjnego. Ma ona charakter odpłatny. Ograniczenie działalnoci konkurencyjnej po zakończeniu lub po rozwizaniu umowy agencyjnej nie może przekraczać 2 lata. Ograniczenie działalnoci konkurencyjnej dotyczy ono grupy klientów, obszaru geograficznego objętego działalnoci agencyjn, rodzaju towaru i usług stanowicy przedmiot umowy agencyjnej. Dajcy zlecenie może do dnia rozwizania umowy odwołać ograniczenie działalnoci konkurencyjnej, ale dopiero po upływie 6 miesięcy jest zwolniony z wypłacenia odpowiedniej sumy. Jeżeli przed upływem tego terminu wyganie umowa agencyjna to dajcy zlecenie będzie zobowizany wypłacić agentowi sumę ustalon w umowie.

Bibliografia:
Tomasz Winiewski, Umowa agencyjna według kodeksu cywilnego
Akty prawne:
Kodeks cywilny art.758 - 764