Miasta partnerskie Lublina

Uniwersytet Marii Curie ? Skłodowskiej w Lublinie
Wydział Politologii

Paweł Piotr Błasiak

Miasta partnerskie Lublina

Praca magisterska napisana
w Zakładzie Stosunków Międzynarodowych
pod kierunkiem
prof. dr hab. Marka Pietrasia

Lublin 2002
SPIS TREŚCI
WSTĘP 4
ROZDZIAŁ I 7
ZJAWISKO PARTNERSTWA MIAST 7
1. Partnerstwo miast jako rodzaj stosunków międzynarodowych 7
2. Partnerstwo miast jako działania polityczne 9
3. Partnerstwo miast jako forma życia samorządowego 12
4. Partnerstwo miast. Aspekt prawny 14
5. Przesłanki, obszary i środki realizacji partnerstwa miast 17
ROZDZIAŁ II 24
HISTORYCZNE TRADYCJE PARTNERSTWA MIAST 24
1.Wprowadzenie 24
2. Starożytna Grecja 25
3. Średniowiecze 26
4. Europa Nowożytna 28
5. Europa współczesna 30
6. Podsumowanie 32
ROZDZIAŁ III 34
MIASTA PARTNERSKIE W EUROPIE ZACHODNIEJ 34
ROZDZIAŁ IV 57
MIASTA PARTNERSKIE W EUROPIE
ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ 57
ROZDZIAŁ V 77
MIASTA PARTNERSKIE POZAEUROPEJSKIE 77
ZAKOŃCZENIE 86
BIBLIOGRAFIA 88

WSTĘP
Związki partnerskie Lublina to zjawisko stosunkowo nowe w życiu społecznym miasta. Jest to bardzo nowoczesna i ciekawa forma współpracy pomiędzy władzami miast, mieszkańcami i innymi podmiotami życia społecznego. Partnerstwa miast przyczyniają się do wymiany myśli, postępu cywilizacyjnego, wymiany ludzi, kontaktów między nimi. Przyczyniają się do szerzenia idei pokoju, współpracy między narodami, współpracy i przyjacielskich kontaktów między społecznościami miast i mieszkańcami z różnych części kontynentu i świata. W skali lokalnej, w skali Lublina partnerstwa mogą i niewątpliwie przynoszą korzyści mieszkańcom Lublina i samemu miastu.
Lublin obecnie bierze udział w siedemnastu partnerstwach.
Niniejsza praca jest próbą opisu zjawiska miast partnerskich Lublina w możliwie szerokim teoretycznym ujęciu i szczegółowej merytorycznej analizie.
Pierwszy rozdział jest próbą zdefiniowania i charakterystyki zjawiska partnerstwa miast na podstawie następujących metod teoretycznych: Po pierwsze, wyodrębnia zjawiska partnerstwa miast z szerokiego zagadnienia, jakim są stosunki międzynarodowe. Po drugie, charakterystyki partnerstwa miast jako samodzielnego zjawiska politycznego rozumianego jako rodzaj działań politycznych o charakterze lokalnym. Po trzecie, partnerstwo miast jest przedstawione jako forma działań samorządowych, których geneza opiera się na idei społeczeństwa obywatelskiego. Pod kątem tych trzech ujęć skonstruowana została definicja partnerstwa miast.
W dalszej części rozdziału pierwszego zamieszczony został aspekt prawny interesującego nas zjawiska zarówno pod kątem prawa międzynarodowego, jak i krajowego. Ponadto na zakończenie niniejszego rozdziału podjęta została próba przedstawienia bogactwa i różnorodności przesłanek, obszarów zainteresowania partnerstwa i środków jego realizacji na podstawie analizy zawartości dokumentów partnerskich Lublina.
Drugi rozdział pracy jest historycznym ujęciem zjawiska miast partnerskich w Europie oraz krótkim przedstawieniem współczesnego partnerstwa miast w Europie, w celu zobrazowania genezy partnerstwa miast jako nie nowego, choć obecnie nowoczesnego zjawiska, z sięgnięciem również do genezy historycznych powiązań miasta Lublina.
Dalsze rozdziały pracy są prezentacją poszczególnych miast partnerskich Lublina, prezentacją ich wartości historycznych, kulturowych, gospodarczych, naukowych i społecznych. Przedstawieniem procesu dochodzenia do partnerstwa oraz analizą zawartości dokumentów partnerskich, z uwzględnieniem przesłanek dla zawarcia partnerstwa, obszarów partnerstwa i środków jego realizacji. Przedstawienie procesu dochodzenia do partnerstwa oraz analiza dokumentów dotyczących partnerstwa jest przeprowadzona na podstawie dokumentacji dostępnej w Urzędzie Miejskim w Lublinie, tj. historii kontaktów, porozumień, umów, listów intencyjnych i innych dokumentów, oraz w miarę możliwości, w celu wzbogacenia opisu, zawarte są również informacje o miastach partnerskich dostępne w prasie. Dla ułatwienia i pewnej przejrzystości miasta zostały uszeregowane za pomocą klucza geograficznego. Niestety stan literatury dostępnej na interesujący nas w tej pracy temat jest niewielki. Wydana jest publikacja pani Anny Brzozowskiej ?Związki bliźniacze, współpraca międzynarodowa społeczności lokalnych?. Jeśli chodzi zaś o pozycje dotyczące miast partnerskich Lublina sensu stricto, jest dostępny jedynie folder wydany z okazji 680-lecia miasta pod tytułem: ?Miasta partnerskie Lublina?, zawiera on informacje dotyczące walorów poszczególnych miast, które zostały wykorzystane w tej pracy. Jest bardzo dużo natomiast materiałów faktograficznych, dokumentów urzędowych, informacji prasowych w prasie lokalnej i witryn internetowych. Na podstawie właśnie takich materiałów źródłowych oparta jest duża część niniejszej pracy.
Jeśli zaś chodzi o metody badawcze użyte w niniejszej pracy wymienić należy: metodę teoretyczną tj. eksperyment myślowy (rozdział pierwszy), analizę i syntezę (rozdział pierwszy), metodę empiryczną tj. opis (rozdział drugi) oraz metodę analizy zawartości dokumentów (rozdział trzeci, czwarty i piąty). Niestety znaczne trudności dotyczą nierównomierności ilości materiałów dotyczących poszczególnych miast. I tak, jeśli chodzi o materiały dotyczące partnerstw z miastami, z którymi kontakty partnerskie są utrzymywane od dłuższego czasu, jest ich dużo i są dostępne, zaś odnośnie miast, z którymi Lublin zawarł partnerstwa niedawno, ilość dostępnych dokumentów i informacji jest znikoma. W związku z tym informacje na temat takich miast ograniczone są jedynie do analizy dokumentów partnerskich.
ROZDZIAŁ I
ZJAWISKO PARTNERSTWA MIAST
1. Partnerstwo miast jako rodzaj stosunków międzynarodowych
Partnerstwo miast we współczesnych stosunkach międzynarodowych, a zwłaszcza w nauce polskiej to stosunkowo nowe zjawisko. Pierwsze związki partnerskie Lublina pojawiły się pod koniec lat osiemdziesiątych i na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. Zawierane były z inicjatywy miast zachodniej Europy, w związku z aktywną polityką ? activity twinning? prowadzoną w tamtym czasie w Europie.1 Zachodnie społeczeństwa wnosiły w ten sposób swój wkład w przełamywanie dawnych podziałów w Europie oraz przyczyniały się do integrowania kontynentu europejskiego w wymiarze polityki lokalnej miast. Władze miasta Lublina zaadoptowały ideę partnerstwa miast na grunt rodzimy i w połowie lat 90 ? tych rozpoczęły samodzielne prowadzenie aktywnej polityki partnerstwa głównie z miastami Europy środkowo- wschodniej. Druga połowa lat 90 ? tych i początkowe lata XXI w to kontynuowanie aktywnej i dojrzalszej polityki partnerstwa, w sensie geograficznym to m. innymi otwieranie się na współpracę z miastami Stanów Zjednoczonych i Kanady. Poszukiwanie partnerów w Azji. Pogłębianie współpracy z miastami, z którymi związki partnerskie już istnieją.
W celu lepszego poznania i zrozumienia czym w istocie swojej jest partnerstwo miast należy wyodrębnić to zjawisko z szerszego zagadnienia jakim są stosunki międzynarodowe. Jak pisze badacz tego tematu, prof. H. Malendowski: ?Stosunki międzynarodowe to wieloaspektowy i wieloskładnikowy układ stosunków między ludźmi (,,,) obejmujący stosunki nie tylko między narodami, lecz również między innymi uczestnikami, zarówno tymi, którzy są podmiotami prawa międzynarodowego, jak i innymi, którzy tej podmiotowości nie mają. Stosunki międzynarodowe przez wiele stuleci utożsamiane były ze stosunkami między państwami. Ich geneza sięga przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, kiedy powstały państwa narodowe. (...) Współcześnie grupa uczestników jest liczniejsza niż grupa podmiotów prawa międzynarodowego. Jest to uwarunkowane charakterem stosunków międzynarodowych, zasięgiem wydarzeń oraz różnorodnością sił kreujących te stosunki. W kręgu uczestników stosunków międzynarodowych poza państwami i organizacjami międzynarodowymi znajdują się ruchy polityczne o charakterze międzynarodowym, korporacje wielonarodowe, kościół i ruchy religijne, zawodowe organizacje międzynarodowe, narody, grupy ludzi, niekiedy jednostki fizyczne. (...) Stosunki międzynarodowe wykraczają daleko poza zakres oficjalnych stosunków politycznych między państwami, oraz innymi uczestnikami i obejmują także kontakty gospodarcze, finansowe, kulturalne, naukowe itd.?2 Partnerstwo miast na podstawie powyższej definicji można, więc bez obaw zaliczyć do obszarów stosunków międzynarodowych, chociaż autor nie wymienia dosłownie samorządu lokalnego jako uczestnika stosunków międzynarodowych. Jednak inne elementy cytowanej definicji pozwalają na takie umiejscowienie interesującego nas zjawiska. Z kolei prof. Z. J. Pietraś pisze: ?Stosunki międzynarodowe to całokształt faktycznych stosunków między ich uczestnikami?3, związki partnerskie można, na podstawie tej definicji określić jako element szerszej struktury stosunków międzynarodowych tj. części z całokształtu tych stosunków, np. związek partnerski pomiędzy Lublinem a miastem Lancaster w Wielkiej Brytanii można opisać jako element struktury, jaką są stosunki pomiędzy Wielką Brytanią a Polską, itd.
Inny badacz H. Przybylski piszę: ?Stosunki międzynarodowe wykazują ogromne zróżnicowanie, bogactwo form, rodzajów, dlatego poszukiwania klasyfikacyjne mają istotne znaczenie, ale są bardzo trudne?.4 W przypadku związków partnerskich trudność taka nie zachodzi, gdyż niejako z istoty swojej partnerstwo miast jest wyodrębnionym zjawiskiem, aczkolwiek jest przejawem właśnie zróżnicowania i bogactwa form stosunków międzynarodowych. W końcu na podstawie cytowanej już wcześniej definicji prof. Z. J. Pietrasia: ?Stosunki międzynarodowe to całokształt faktycznych stosunków między ich uczestnikami?5, związki partnerskie można również śmiało wyodrębnić z całokształtu stosunków międzynarodowych jako rodzaj, klasa lub grupa tych stosunków.
Co więcej partnerstwo miast można zaliczyć do procesów transnarodowych6, gdyż w zasadzie odbywają się one z pominięciem państwa.
Podsumowując, zjawisko miast partnerskich Lublina jest to niewątpliwie rodzaj stosunków międzynarodowych.

2. Partnerstwo miast jako działania polityczne
Partnerstwo miast jest specyficzną formą działań politycznych, w skali lokalnej. Według ujęcia autorów M. Chmaja i prof. M. Żmigrodzkiego: ?Działania polityczne to podejmowanie i realizacja decyzji politycznych przez zorganizowane podmioty, wynikiem, czego jest powstawanie określonych faktów politycznych i kształtowanie się określonych procesów politycznych?.7 Definicja niniejsza może być przydatna do opisu zjawiska, jakim jest partnerstwo miast, z zaznaczeniem jednak, że przymiotnik ?polityczne? jest użyty tu w ujęciu postbehawioralnym, czyli rozumieniu polityki jako: ?Swoistej służby społecznej dążącej do zmniejszania, czy też usuwania ograniczeń w zaspokajaniu ludzkich potrzeb (...) jako sztuka rozwiązywania problemów społecznych wynikających z deficytu dóbr?8. Dobrami w tym przypadku są: wzajemne kontakty, wspólnota, dobrobyt, pokój.
Dla lepszego teoretycznego opisu zjawiska partnerstwa miast można użyć w tym miejscu klasyfikację tychże działań politycznych wyżej wymienionych autorów9. I tak:
Po pierwsze; partnerstwo miast ze względu na stopień złożoności jest rodzajem działań złożonych, gdyż są to działania: wieloskładnikowe, wieloetapowe i wielopodmiotowe.
Po drugie; ze względu na rodzaj podmiotów podejmujących działanie, partnerstwo miast jest rodzajem działań podmiotów wchodzących w skład systemu politycznego (zarządy miast) polegających na realizacji współuczestnictwa we władzy w różnych sferach życia społecznego (bez względu na charakter tego współuczestnictwa).
Po trzecie; ze względu na liczbę podmiotów uczestniczących
w działaniu oraz współzależności między nimi partnerstwo miast jest rodzajem działań grupowych, gdyż podmiotami są grupy społeczne,
a więc całości o trwałej organizacji i zorganizowane dla osiągnięcia odpowiedniego celu i sformalizowanej strukturze społecznej (takie jak: zarządy miast, przedsiębiorstwa, fundacje, szkoły wyższe uczelnie, itp.).
Po czwarte; ze względu na stopień instytucjonalizacji związki partnerskie są działaniami częściowo zorganizowanymi, gdyż wprawdzie istnieje centrum dyspozycyjne, zarząd miasta, w przypadku Lublina jest to Wydział do spraw kontaktów zagranicznych, lecz nie może ono całkowicie kontrolować sytuacji, gdyż niejako z natury swojej partnerstwo opiera się na działaniu spontanicznym, tylko w swoich ramach ograniczone jest przez umowy partnerskie i pracę urzędu.
Po piąte; ze względu na zakres swobody podmiotu wykonującego działanie, partnerstwo miast jest rodzajem działań nie suwerennych, gdyż ograniczenia wynikają z ustaw i umów.
Po szóste; ze względu na stopień przymusowości partnerstwo miast jest rodzajem działań dobrowolnych, których wykonanie nie jest ani narzucane, ani zakazane. Realizacja partnerstwa opiera się na wolnej woli uczestników (podmiotów partnerstwa), co więcej często jest spontaniczna.
Po siódme; ze względu na skutek działania partnerstwo miast jest to rodzaj działań, dwu lub wielostronnych, gdyż uczestnikami bywają podmioty, które realizują partnerstwo w sensie praktycznym.
Po ósme; partnerstwo miast ze względu na stopień jawności są działaniami prowadzonymi jawnie i otwarcie, pod kontrolą opinii społecznej.
Po dziewiąte; ze względu na zbieżności lub rozbieżności pomiędzy zamierzonymi rezultatami i rezultatami rzeczywistymi partnerstwo miast trudno jest jednoznacznie określić, gdyż jest ciągłym procesem, w związku, z czym faktyczna zbieżność pomiędzy celami deklarowanymi w umowach a praktycznymi rezultatami jest mało widoczna z krótkiej perspektywy czasu. Można raczej mówić o pewnych etapach lub wydarzeniach (wspólne przedsięwzięcia, imprezy itd.) w ramach partnerstwa miast, i w tym ujęciu oceniać zbieżność pomiędzy deklaracjami a celem rzeczywistym. Najbardziej ogólnymi celami zawiązywania partnerstwa miast jest przyczynianie się do rozwoju społeczeństw wolnych, otwartych, do budowania pokoju, wzajemnych relacji, wymiany, do budowania relacji między społecznościami obywatelskimi. Można, więc postawić tezę: Partnerstwo miast jest specyficzną formą działań politycznych, o charakterze międzynarodowym.
3. Partnerstwo miast jako forma życia samorządowego
Partnerstwo miast jest również formą życia samorządowego. Pojawienie się partnerstwa miast w Polsce i w Lublinie w końcu lat 80-tych ubiegłego wieku jest związane z przemianami, jakie zaszły w kraju po 1989r. Jak pisze jeden z badaczy samorządu terytorialnego w Polsce,
K. Pająk: ?Przyjęcie w Polsce (...) nowych rozwiązań społeczno-ustrojowych, uwzględniając doświadczenia zachodu i dorobek polskiej nauki, stworzyło zupełnie nową sytuację społeczno-gospodarczą. W miejsce centralistycznego systemu nakazowo-rozdzielczego wprowadzono gospodarkę rynkową, tak, że dotychczasowe odgórne sterowanie tzw. terenowe organy administracji państwowej musiały ustąpić miejsca autentycznym strukturom samorządu terytorialnego. Uchwalona 08.03.1990r. Ustawa o samorządzie terytorialnym powoduje, że pojawia się w rzeczywistości polskiej (...) autentyczny gospodarz terenu?.10
Przemiany, o których pisze autor, pojawienie się w Polsce samorządu terytorialnego oraz społeczeństwa obywatelskiego, zaowocowało również pojawieniem się partnerstwa miast, gdyż partnerstwo miast w bardzo istotny sposób wmontowane jest w funkcje samorządu terytorialnego i społeczeństwa obywatelskiego, wyrasta na tym gruncie.
Rozważania na ten temat należy rozpocząć jednak od zdefiniowania samorządu terytorialnego, próby uchwycenia jego istoty, próby uchwycenia relacji między samorządem a społeczeństwem obywatelskim, wskazanie na relacje państwa do samorządu, umiejscowienie partnerstwa miast w tych relacjach, oraz określenie relacji państwa do interesującego nas zjawiska, jakim jest partnerstwo miast.
Jak pisze S. Niewiadomski: ?Samorząd terytorialny to wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa, powołany do samodzielnego wykonywania administracji państwowej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych nań zadań.?11 O istocie samorządu przesądza następujący element: ?Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkała na określonym obszarze, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy?12, jakim w interesującym nas zagadnieniu jest miasto. Należy zauważyć, że tam, gdzie funkcjonuje samorząd tworzy się społeczeństwo obywatelskie, czyli jak definiuje je jeden z badaczy tego tematu : ? Społeczeństwo, w którym różne formy dobrowolnych, spontanicznych organizacji, związków, stowarzyszeń i instytucji samorządowych są podstawą samodzielnego, wolnego od ingerencji państwa, a zatem związanego z nim przymusu i przemocy uzgadniania współzależnych celów i interesów obywateli oraz uzgadniania działań służących samodzielnemu zaspakajaniu (...) zespołowych potrzeb.??13 Według innej definicji: ?Społeczeństwo obywatelskie odnosi się do szerokiego spectrum relacji społecznych, takich jak: niezależne stowarzyszenia, dobrowolne organizację, ruchy społeczne, które nie są bezpośrednio kontrolowane przez państwo?.14
Samorząd jest jak to zostało już powiedziane jednym z elementów (podmiotów) społeczeństwa obywatelskiego, obok innych podmiotów życia samorządowego, które odgrywają istotną rolę w partnerstwie miast.
Następnie zasadne wydają się tutaj uwagi dotyczące stosunku państwa do samorządu.
Po pierwsze: jak wynika z konstytucji RP ?Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie?15. Jednakże ?Nadzór nad samorządem terytorialnym organów władzy jest w zasadzie ograniczony tylko do przestrzegania prawa i zasad konstytucyjnych, kontrola może być sprawowana z punktu widzenia gospodarności i rzetelności?16. Oznacza to, że ?Zadania samorządu terytorialnego nie mogą zostać przejęte przez organy władzy?17 oraz, że ?Społeczeństwo obywatelskie nie może istnieć bez struktur władzy, które go wspierają?18
Należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt zagadnienia. Samorząd jest umiejscowiony w strukturze władzy, inspiracją dla zawierania konkretnych związków partnerskich pochodzi często właśnie od struktur rządowych.
Podsumowując, można, więc rozszerzyć wcześniej postawioną definicję, i przyjąć, że partnerstwo miast jest rodzajem działań politycznych o charakterze międzynarodowym, realizowanych w skali lokalnej, opartych na istocie społeczeństwa obywatelskiego, organizowanych przez samorząd miejski.
4. Partnerstwo miast. Aspekt prawny
Od strony prawnej zjawisko partnerstwa miast regulują przepisy prawne, które określają kompetencje gminy lub powiatu odnośnie przystępowania do związków oraz zakładania związków partnerskich, i tak, są to:
Po pierwsze; dokumenty prawa międzynarodowego, który należy wymienić, istotne dla związków partnerskich:
? Europejska karta samorządu terytorialnego, którą Polska ratyfikowała 26.04.1993 r.19, dokument, ?który nie narusza specyfiki ustrojowej poszczególnych państw, lecz gwarantuje im uniwersalne podstawy demokracji lokalnych?20
Umowy międzynarodowe Polski, na które w swojej treści powołują się niektóre z umów partnerskich. I tak. Umowa
o współpracy między miastem Lublinem a miastem Łuckiem, oraz Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Lublinem, a miastem Mnster, powołują się na dokumenty prawa międzynarodowego.
W przypadku Ukrainy jest to:
? Umowa pomiędzy rządem Rzeczpospolitej Polskiej a rządem Ukrainy o współpracy regionalnej z dnia 24.05.1993 r.21
W przypadku Niemiec są to:
? Traktat między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z dn. 17.06.1991 r.22
? Porozumienie między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec o współpracy regionalnej i przygranicznej z dnia 07.04.1994 r.23
? Umowa między rządem RP a rządem Republiki Federalnej Niemiec o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska z dnia 07.04.1994 r.24

Po drugie; w prawie krajowym ustawa zasadnicza, która w artykułach 163-172 reguluje podstawowe prawa, zadania i obowiązki oraz tryb powoływania i funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce, oraz zawarte również w Konstytucji przepisy dotyczące przystępowania samorządu terytorialnego do związków międzynarodowych. Artykuł 172 w punkcie 2 przyznaje gminom: ?Prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, oraz [prawo] współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.25

Po trzecie; są to bardziej szczegółowe przepisy prawa krajowego takie jak: Ustawa z dn. 08.03.1990 r.26 O samorządzie terytorialnym,
w której w sprawie interesującego nas zagadnienia czytamy: ?Do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku.?27 Oraz Ustawa z dn. 15.09.2000r.28 O zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych. Ustawa określa ramy niniejszych związków, gdyż ?Jednostki samorządu terytorialnego muszą działać zgodnie z polskim prawem, polityką zagraniczną państwa i jego międzynarodowymi zobowiązaniami. Miasto przystępujące do zrzeszenia nie może przeznaczyć na jego rzecz, lub rzecz którejkolwiek ze stron, członków partnerstwa, wykonywania zadań publicznych, nieruchomości, praw majątkowych na dobrach niematerialnych, przysługujących tej jednostce. Przystąpienie do zrzeszenia następuje w formie uchwały Rady Miejskiej i wchodzi w życie po uzyskaniu zgody Ministra Spraw Zagranicznych. Decyzja ministra następuje na drodze decyzji administracyjnej, za pośrednictwem wojewody. Po wcześniejszym jego zaopiniowaniu. Władze miasta są zobowiązane przedłożyć informacje o przystąpieniu do zrzeszenia Wojewodzie, Ministrowi Spraw Zagranicznych, Ministrowi Administracji Publicznej oraz ministrowi właściwemu do spraw rozwoju regionalnego. Informacje o zrzeszeniu, przystąpieniu do zrzeszenia, współtworzeniu i wystąpieniu są corocznie ogłaszane w dzienniku urzędowym RP ?Monitor Polski?.29
Po czwarte; są to inne ustawy, o których można wspomnieć w tym miejscu, gdyż w pośredni sposób dotyczą interesującego nas zagadnienia:
? Ustawa z 10.12.1993r. o finansowaniu gmin.30
? Ustawa z 10.06.1994r. o zamówieniach publicznych.31
? Ustawa z 07.07.1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym.32
? Ustawa z 24.07.1998r. o wprowadzeniu zasadniczego, trójstronnego podziału terytorialnego państwa.33
Po piąte; są to lokalne akty prawne regulujące zasady partnerstwa. W przypadku miasta Lublina są to następujące akty prawne: umowy partnerskie, akty partnerstwa, porozumienia partnerskie, deklaracje współpracy, układy partnerskie, listy intencyjne, oświadczenia. Dokumenty te są sporządzane przez władze reprezentujące miasto w oficjalnych kontaktach międzynarodowych. Moc wiążącą uzyskują na podstawie uchwał rady miejskiej i są publikowane w ?Monitorze Lubelskim?.

5. Przesłanki, obszary i środki realizacji partnerstwa miast
Istnieje bardzo wiele przesłanek, które strony podają w dokumentach dla nawiązywania związków partnerskich. Te, które w dokumentach partnerskich Lublina strony podają najczęściej to:
( Wola budowania pokoju w Europie (Nancy, Delmenhorst, Nykobing, Lancaster).
? Wola przyczyniania się do integracji europejskiej (Delmenhorst, Tilburg).
? Wola budowania relacji opartych na wolności, otwartości, demokracji, przyjaźni między narodami, poszanowania wartości ogólnoludzkich (Nancy, Mnster, Delmenhorst, Rishion Le Zion, Nykobing, Viseu, Alcala de Henares).
? Wola lepszego poznania się społeczeństw obu miast, budowania przyjaźni pomiędzy mieszkańcami ( Nancy, Nykobing, Lancaster, Łuck, Pernik, Rishion Le Zion, Erie, Windsor).
? Wspólna tradycja, historyczne związki lub wspólne cechy
(Nancy, Mnster, Lancaster, Rishion Le Zion, Ługańsk, Viseu, Alcala de Henares).
? Odwołanie się do relacji dobrosąsiedzkich (Delmenhorst, Mnster).
? Wspieranie procesów, które przyczynią się do rozwoju społeczno-ekonomicznego, (Lancaster, Tilburg, Ługańsk, Erie, Windsor).
? Już istniejące relacje pomiędzy miastami i chęć ich kontynuowania ( Nykobing, Łuck, Windsor).
? Chęć lepszego poznania kultur (Lancaster).
? Chęć współpracy w różnych dziedzinach ( Alcala de Henares, Debreczyn, Windsor).
? Chęć nawiązywania dobrych stosunków ( Starobielsk, Pernik, Ługańsk).
? Poczucie odpowiedzialności za przyszłe pokolenia (Mnster, Rishion Le Zion).
? Chęć przeciwdziałania odradzaniu się uprzedzeń ( Mnster, Rishion Le Zion, Tilburg).
? Dążenie do globalizacji gospodarki światowej (Erie).
? Dążenie do poprawy jakości życia ludzi (Erie).
? Istniejący potencjał obydwu miast (Windsor).
? Świadomość współtworzenia rzeczywistości (Debreczyn, Starobielsk, Pernik).
Od strony praktycznej partnerstwo miast zajmuje się wieloma obszarami życia społecznego; z założenia jest ustanowione dla ?spontanicznej działalności społeczności lokalnych?34. Na podstawie analizy dokumentów partnerskich Lublina można wskazać trzydzieści obszarów współpracy partnerskiej, są to:
? Zarządzanie miastem.
? Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.
? Infrastruktura, transport.
? Ochrona zabytków.
? Szkolenia, staże dla specjalistów i przedsiębiorców.
? Szkolnictwo wyższe.
? Gospodarka i przemysł.
? Kultura.
? Sport.
? Ochrona środowiska.
? Wymiana młodzieży.
? Imprezy, wystawy, targi, aukcje.
? Oświata, wychowanie antydyskryminacyjne.
? Religia.
? Ochrona zdrowia.
? Integracja europejska
? Turystyka.
? Walka z przestępczością.
? Mass-media.
? Wymiana informacji prawnej.
? Pomoc i załatwianie spraw bieżących.
? Pomoc w przypadku nieprzewidzianych sytuacji.
? Rolnictwo.
? Podatki.
? Recycling.
? Geografia.
? Geologia.
? Komputery.
? Ludzie.
? Język.

Następnie można wskazać środki zapisane w umowach partnerskich Lublina służące praktycznemu realizowaniu partnerskiej współpracy. Jest ich bardzo dużo, najczęściej pojawiające się to:
? Wymiana i współpraca władz miejskich (Nancy, Mnster, Delmenhorst, Lancaster, Visau, Debreczyn, Pernik, Rishion Le Zion, Tilburg, Ługańsk, Łuck).
? Wymiana grup roboczych (Nancy, Viseu, Alcala de Henares, Debreczyn, Pernik, Rishion Le Zion, Tilburg, Ługańsk, Łuck).
? Szkolenia i staże (Tilburg, Viseu, Alcala de Henares, Debreczyn, Łuck, Pernik).
? Współpraca szkół wyższych (Mnster, Viseu, Ługańsk, Tilburg, Łuck, Erie, Windsor).
? Współpraca naukowa ( Ługańsk, Łuck, Windsor).
? Wymiana młodzieży ( Mnster, Tilburg, Lancaster, Viseu, Alcala de Henares, Łuck, Pernik, Windsor).
? Organizowanie wspólnego wypoczynku dzieci (Poniewież, Łuck, Rishion Le Zion).
? Wymiana zespołów artystycznych ( Mnster, Delmenhorst, Debreczyn, Poniewież, Pernik, Rishion Le Zion, Erie).
? Wymiana grup sportowych ( Mnster, Delmenhorst, Lancaster, Alcala de Henares, Debreczyn, Poniewież, Łuck, Rishion Le Zion).
? Organizowanie wspólnych imprez i przedsięwzięć (Delmenhorst, Debreczyn, Pernik).
? Organizowanie wspólnych wystaw ( Mnster, Łuck, Rishion Le Zion).
? Organizowanie targów (Mnster, Łuck, Rishion Le Zion).
? Wymiana wystaw artystycznych (Delmenhorst, Łuck).
? Wymiana doświadczeń pomiędzy instytucjami socjalnymi i charytatywnymi (Delmenhorst, Pernik, Windsor).
? Pomoc w nawiązywaniu współpracy gospodarczej (Nykobing, Alcala de Henares, Łuck, Pernik, Windsor).
? Izby handlowe ( Tilburg, Łuck).
? Współpraca szkół (Mnster, Delmenhorst, Ługańsk, Łuck, Starobielsk, Erie, Windsor).
? Współpraca pomiędzy organizacjami zajmującymi się ochroną środowiska (Tilburg, Starobielsk, Łuck, Ługańsk, Erie).
? Współpraca mass-mediów (Mnster, Tilburg).
? Wymiana mieszkańców obydwu miast (Nykbing, Erie).
? Wymiana wiedzy zawodowej i technicznej (Lancaster, Tilburg).
? Wymiana w zakresie służby zdrowia ( Erie).
? Wymiana informacji prawnej i ekonomicznej (Pernik).
? Szeroka i jawna wymiana informacji ( Debreczyn, Pernik).
Powyższe przykłady obrazują, że partnerstwo miast jest zjawiskiem obszernym i dotyczącym wielu kwestii z życia społecznego miasta. Miasta nawiązują współpracę na różnych płaszczyznach, używają bardzo wielu środków do realizowania tej współpracy. Świadczy to o różnorodności form życia społecznego, oraz dziedzin, w jakim się ono przejawia, a zwłaszcza o bogactwie dziedzin, w których partnerstwo miast może być realizowane.
Rola, jaką związki partnerskie odgrywają i mogą odegrać w życiu społecznym miasta i dla jego rozwoju, jest nie do przecenienia, bowiem związki partnerskie zbliżają ludzi z różnych krajów, dostarczają sposobności do poznania swoich sąsiadów oraz innych mieszkańców Europy i świata. Dają możliwość wymiany myśli, doświadczeń, wiedzy, dóbr; stwarzają możliwości współpracy. Przyczyniają się do zwiększania autonomii lokalnej.
Można tutaj przytoczyć stwierdzenie jednego z badaczy samorządu terytorialnego, że ?samorządy terytorialne w państwie o dużych tradycjach demokratycznych są instytucją o ustabilizowanej pozycji; mają szeroki zakres uprawnień własnych i mają duży wpływ na rozstrzyganie problemów lokalnych? (...). Powiedzieć też należy, że ?Samorządy w kulturze wielu narodów ukształtowały trwałą pozycję.. Wokół nich wytworzyła się swoista świadomość i kultura polityczna społeczeństw lokalnych.?35 Na takiej właśnie podstawie realizowane i tworzone jest partnerstwo miast, oraz specyficzna kultura związana z partnerstwem.
Na zakończenie niniejszego rozdziału można ponownie rozszerzyć definicję interesującego nas zjawiska:
Partnerstwo miast jest specyficzną formą działań politycznych
o charakterze międzynarodowym, realizowanych w skali lokalnej, opartą na istocie społeczeństwa obywatelskiego, a więc bogactwie form, uczestników i spontaniczności, organizowane jest przez samorząd lokalny, w celu, jakim w szerokim znaczeniu jest rozwój miasta, wzajemna wymiana doświadczeń, myśli, mieszkańców itp., mająca przynosić korzyść podmiotom biorącym udział w partnerstwie, oparta na równoprawnych relacjach, w sensie prawnym opierająca się na umowie partnerskiej.
ROZDZIAŁ II
HISTORYCZNE TRADYCJE PARTNERSTWA MIAST
1. Wprowadzenie
Okazuje się, że związki miast jako zjawisko polityczne w Europie i na świecie nie są niczym nowym. Od chwili powstania pierwszych skupisk miejskich w Europie pojawiały się również związki między nimi, służyło to i nadal służy osiąganiu wzajemnych korzyści, jakie płyną z zawierania związków partnerskich. Korzyści są różnorakie gospodarcze, obronne, służące wymianie myśli, służące pokojowi, przyczyniające się do wymiany idei i rozprzestrzeniania się postępu cywilizacyjnego. Zawieranie związków partnerskich wynika z naturalnej potrzeby człowieka, gdyż: ?Potrzebą człowieka jest dążenie do życia wśród innych ludzi, w większej grupie występują możliwości zaspokajania bardziej złożonych potrzeb wykraczających poza takie, które człowiek jest w stanie sam sobie zapewnić?.36
W zależności od epoki historycznej związkom partnerskim miast przyświecały jednak różne cele. Podstawą dzisiejszych związków partnerskich, (których oficjalna angielska nazwa brzmi ?Activity Twininig?37) jest ?spontaniczna aktywność społeczności lokalnych?38. Jej motto brzmi ?Nie ma żadnego przymusu, lecz jeśli mamy wspólne cele zamiast osobno realizujmy je wspólnie.?39 Jako podstawę dla partnerstwa miast Lublina można przyjąć: Rodzinne doświadczenia wywodzące się z okresu II-giej Rzeczpospolitej, potrzebę promocji miasta, dostosowanie się do standardów europejskich i procesy globalizacyjne, gdyż współcześnie związki partnerskie można zaliczyć wg określenia autorów E. Haliżaka i R. Kuźniara do ?Niekonwencjonalnych sposobów regulacji stosunków międzynarodowych [są one] (...) związane z ogólnymi tendencjami życia międzynarodowego, zwłaszcza procesami internacjonalizacji, globalizacji rozszerzania się stosunków międzynarodowych?.40
Prześledzenie genezy związków partnerskich należy rozpocząć jednak od Starożytnej Grecji.
2. Starożytna Grecja
?Od samego początku formowania się greckich miast-polis
tj. w okresie mykeńskim ( XIV-XIII w p.n.e.) powstawały związki między nimi, w celu zabezpieczania się przed wrogą ludnością z zewnątrz.?41 Najsilniejszą tego typu organizacją był Związek Peloponeski utworzony przez Spartę z sąsiednimi miastami, który miał charakter czysto militarny. Istniał w IV w.p.n.e. i funkcjonował jako luźno powiązany związek równych uczestników.42 Inny, również o charakterze militarnym był Związek Arkadyjski powstały w 370 r.p.n.e. Był utworzony przeciwko dominacji Sparty43, z założenia i sposobu funkcjonowania podobny do poprzedniego.
Około 478 r.p.n.e. Został zawarty Związek Morski, zwany też Delijskim (nazwa pochodzi od miasta jego powstania-wyspy Delos). Celem związku była obrona przed Persami, oraz wyzwalanie Greków spod ich panowania. Miasta związkowe zobowiązane były płacić daninę lub dostarczać okręty. Zasadą związku była wolność i autonomia miast uczestników. W wyniku wojen i faktycznej dominacji Aten związek upadł.44
W 378 r.p.n.e. Ateńczycy przywołali ideę związków powołując do życia tzw. Związek Morski Drugi. Oparty on był jednak na odmiennych zasadach. Ateny miały być jednym z równych uczestników związku, a nie polis dominującym. Związek posiadał organ przedstawicielski tj. radę związkową rezydującą w Atenach oraz wspólną kasę45. W 337 r.p.n.e. Został zawiązany Związek Koryncki, który skupiał Wszystkie większe miasta greckie oprócz Sparty. Jednakże niezależność uczestniczących w nim państw była pozorna.46
Przykłady związków miast w starożytnej Grecji świadczą, że idea zawierania ?porozumień między miastami jest tak dawna jak cywilizacja w Europie. Związki tworzono a ich wewnętrzna struktura i zasady organizacji były różnorodne i ewoluowały, poprzez zasady demokratyczne, do dominacji silniejszego miasta. Od celów pokojowych tj. obronnych po cele wyraźnie militarne tj. zaborcze.
Należy jednak zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt tego zagadnienia, mianowicie u podłoża tych związków leżała wspólna kultura, religia i język. Spójnikiem były wspólne obyczaje (m.in. igrzyska sportowe), które łączyły mieszkańców starożytnych miast, dawały okazje do kontaktów i odwiedzin.47
3. Średniowiecze
W Średniowieczu zjawisko to przybrało inny charakter. Zawieranie związków pomiędzy miastami przybrało wyraźnie na sile, było to związane z rozprzestrzenianiem się cywilizacji w Europie, rozwojem handlu, rozwojem miast oraz rozwojem możliwości komunikowania się pomiędzy mieszkańcami różnych części kontynentu.
Przykładem jest Hanza, która przez ponad 500 lat funkcjonowała jako związek wolnych i dobrowolnie zrzeszonych miast. W najświetniejszym okresie swojego istnienia skupiała 200 miast.
Zanim jednak powstała Hanza, związki miast tworzyły miasta portowe a podstawą do ich zakładania było kupiectwo. Istniały: Związek miast niderlandzkich, Związek Londyński, (który skupiał 15 miast) były to luźne, pozbawione struktury i wewnętrznej organizacji zrzeszenia, których sprzężeniem były wspólne interesy handlowe, oraz obrona przed zewnętrznym zagrożeniem, jakim często byli piraci. Powstawały na podbudowie wcześniej zawieranych związków kupieckich.48 O intensyfikacji zjawiska można mówić w Niemczech od początku XIII w. Związane jest to z rozwojem cywilizacyjnym Niemiec, powstawaniem i rozwojem miast zakładanych na nowych prawach, ekspansywnym charakterem kultury niemieckiej i rozwojem handlu.
Pierwsze dobrowolne niemieckie związki miast to wymieniając tylko niektóre Liga Saksońska założona w 1246 r.49 W skład, której wchodziły młode miasta niemieckie m.in. Mnster. Związek Reński powstały w 1254 r.50 Związek Miast Wendyjskich powstały w 1280 r.51
W XIV w istniała również na terenie Europy grupa miast pruskich, były to miasta objęte patronatem zakonu krzyżackiego. Lecz geneza tego związku była odmienna, nie opierał się on na dobrowolnym zrzeszeniu uczestników, lecz był związany z ekspansyjną polityką kolonizacyjną prowadzoną przez Krzyżaków. Podobny charakter miał Inflancki Związek Miast.52
Największym, najbardziej zorganizowanym i istniejącym najdłużej związkiem miast w średniowieczu była wspomniana już Hanza. Była to organizacja o charakterze typowo pokojowym. W istocie swojej działająca dla rozwoju gospodarczego, ochrony interesów uczestników związku. Hanza stanowiła monopol handlowy w basenie morza bałtyckiego, przynależność do Hanzy była dobrowolna, aczkolwiek miasto mogło zostać z niej wykluczone (takie przypadki zdarzały się). Uczestnictwo w Hanzie gwarantowało przywileje dla obywateli miasta hanzatyckiego na terytorium innego miasta należącego do Hanzy. Do związku miasto mogło zostać przyjęte na własną prośbę, za zgodą pozostałych jej uczestników. Miasta miały równe prawa. Organem, na którym podejmowano decyzje ważne dla związku były zjazdy ogólne, oraz zjazdy regionalne. Hanza nie miała urzędników, ani struktury. Miastem przewodzącym, wybranym dobrowolnie była Lubeka. Do Hanzy należały miasta z odległych części kontynentu europejskiego, między innymi Londyn, Hamburg, Nowogród, Kraków, Gdańsk. W szczytowym okresie działalności skupiała 200 miast.
Hanza była organizacją pokojową i otwartą, skupiała miasta pomimo dzielących je różnic narodowych, religijnych, politycznych, czy dotyczących takich różnic jak: poziom zamożności, liczebności mieszkańców, czy wielkości miasta. Pomimo tego w tak długim czasie przyczyniała się do wzrostu bezpieczeństwa, wymiany i kontaktów handlowych, ogólnego postępu prawa i cywilizacji w dużej części Europy; Hanza przetrwała do połowy XVII w.53
4. Europa Nowożytna
W następnych wiekach historii Europy, w wyniku tworzenia się państw nowożytnych opartych na nowych zasadach, tj. centralizmie władzy, wzroście znaczenia administracji państwowej, unifikacji terytorialnej oraz rywalizacji państw na arenie międzynarodowej, nie było miejsca na zawieranie związków partnerskich miast. Zjawisku temu, przynajmniej nie ówcześnie nie sprzyjały zmiany, jakie zaszły w Europie w XVIII i XIX w. tj. tworzenie się ustrojów parlamentarnych. Nadal jedynym monopolistą na arenie międzynarodowej było państwo.
Dopiero na początku XX w. w wyniku umacniania się w Europie idei pacyfistycznej, krystalizowania się idei paneuropejskiej oraz pojawienia się nowego zjawiska w życiu społecznym tj. wzroście świadomości obywatelskiej Europejczyków, zaistniał ponownie grunt dla zawierania związków miast.
W 1913r. w Genewie został założony Międzynarodowy Związek Miast.54 Była to organizacja mająca na celu ułatwianie kontaktów, współpracę pomiędzy miastami oraz ułatwiająca wymianę informacji między nimi. Organizacja działała krótko gdyż wybuch pierwszej wojny światowej uniemożliwił kontynuowanie tej współpracy.55
Po zakończeniu pierwszej wojny światowej, w okresie międzywojennym inicjatywa została wskrzeszona i odbyło się pięć kolejnych kongresów tej organizacji. Na trzecim z nich, który miał miejsce w Paryżu w 1925 r. brała udział delegacja Lublina.56
Międzynarodowy Związek Miast miał na celu, poprzez wymianę informacji, doświadczeń, współpracę władz miejskich przyczyniać się do rozwiązywania problemów istotnych dla życia i rozwoju miast uczestników związku.57
W 1927r. do Międzynarodowego Związku Miast należało
27 miast i gmin. W 1930r. już tylko 24 miasta i gminy.58
Na wzór Międzynarodowego Związku Miast funkcjonował utworzony w 1932r. Związek Miast Słowiańskich.59 Jak nazwa wskazuje była to organizacja zrzeszająca miasta Europy środkowowschodniej. Organem były zjazdy, które jak zakładano miały się odbywać, co dwa, trzy lata w stolicach państw słowiańskich (Budapeszcie, Pradze, Warszawie, Sofii, Bukareszcie), jednak sytuacja międzynarodowa tamtego okresu nie sprzyjała rozwojowi tej inicjatywy. Na marginesie można zaznaczyć, że Międzynarodowy Związek Miast posiadał również swoje ?odpowiedniki? narodowe w państwach europejskich. W Polsce działał i działa nadal (reaktywowany w 1990r.) Związek Miast Polskich,60 była to w owym czasie organizacja z jednej strony lobbingowa, wywierająca nacisk na rząd, z drugiej strony w ramach tej organizacji przebiegała współpraca pomiędzy miastami, mająca na celu rozwiązywanie kwestii istotnych dla miast. W dwudziestoleciu międzywojennym podbudową ideologiczną dla zakładania związków partnerskich były wspomniane już idee pacyfistyczne i paneuropejskie. W bardziej pragmatycznym sensie istniała chęć kontynuowania powstałej po pierwszej wojnie współpracy alianckiej (chodzi tu zwłaszcza o sojusz angielsko ? francuski), w celu odbudowania kontynentu Europejskiego ze zniszczeń powstałych w wyniku wojny.61
5. Europa współczesna
Po zakończeniu drugiej wojny światowej, w wyniku zmian, jakie zaszły w świecie. W partnerstwie miast pojawiła się całkiem nowa jakość. Jak pisze badacz związków partnerskich A. Brzozowska: ?Pod koniec lat 40- tych mieszkańcy dwóch do tej pory zwaśnionych miast: francuskiego Montbellard i niemieckiego Ludwinsburga zawiązali pierwszy po wojnie związek bliźniaczy.?62 Była to spontaniczna inicjatywa mieszkańców tych dwóch miast, i od tego momentu możemy mówić o rozwoju interesujących nas w tej pracy, współczesnych związkach partnerskich.
Lata 50- te XX w. przyniosły eksplozję partnerskich wspólnot. W 1951r.pięćdziesięciu burmistrzów Europejskich miast założyło Radę Gmin Europy, która następnie została przemianowana na Radę Gmin i Regionów Europy. Zawiązując niniejszą inicjatywę byli oni świadomi, że Europa nie będzie w stanie pokonać swoich trudności, nie jednocząc swoich sił poprzez wynalezienie nowych form współpracy na poziomie lokalnym. Opierając się na idei Europy obywateli, powstała idea partnerstwa miast63 Według słów Johna Bodetha, jednego z ojców założycieli Rady Gmin Europy: ?Partnerstwo jest spotkaniem pomiędzy dwoma gminami w celu wspólnego działania w obrębie perspektywy wspólnej Europy, konfrontując wspólny problem i rozwijając więzi pomiędzy uczestnikami partnerstwa.?64 W tym czasie podstawowym motywem przyświecającym zawieraniu związków partnerskich była idea pokoju, porozumienia oraz tworzenia wspólnoty w Europie.
W innym miejscu A. Brzozowska pisze: ?Społeczeństwa zachodnie zdały sobie sprawę, że aby zapobiec kolejnej wojnie potrzeba jest wzajemna współpraca wszystkich państw oparta na przyjaźni zwykłych mieszkańców.?65
Przełomem dla stosunków partnerskich miast był podpisany w 1963r. niemiecko ? francuski układ o przyjaźni. W wyniku tego porozumienia następne dziesięciolecie zaowocowało zawarciem setek umów o partnerstwie.66
W latach 80- tych Parlament europejski powołał fundusz Komisji Europejskiej ds. promocji i opieki nad związkami bliźniaczymi.67
Pod koniec lat 80- tych idea partnerstwa miast przekroczyła granicę Unii Europejskiej i dotarła m.in. do Lublina (Związek partnerski Lublin ? Nancy został zawarty w 1989r.).
W końcowych latach XX w. istniało w Europie ponad 10 000 związków miast i gmin.68 Wiele miast europejskich posiadało partnerstwa z kilkunastoma partnerami.
Organizacją, która aktualnie w skali Europy zajmuje się związkami bliźniaczymi jest wspomniana już Rada Gmin i Regionów Europy (angielski skrót to CEMR). Obecnie skupia ponad 10 000 lokalnych i regionalnych władz w Europie. Federyzując poprzez 40 narodowych powiązań w 29 krajach na obszarze Europy.69 Celem CEMR jest:
o Zabezpieczać i wzmacniać autonomię lokalnych władz.
o Pomagać w działaniu lokalnych i regionalnych władz, zabezpieczać ich wolność i przyczyniać się do ich prosperowania.
o Rozwijać ducha europejskiego wśród władz lokalnych i regionalnych w celu promowania federacji władz europejskich w oparciu o autonomię tych społeczeństw.
o Starać się o udział lokalnych i regionalnych władz w europejskich i międzynarodowych organizacjach.
o Pomagać osiągnąć porozumienie i organizować współpracę pomiędzy istniejącymi europejskimi instytucjami i stowarzyszeniami reprezentującymi lokalne i regionalne władze.
Działalność CEMR jest oparta na zapisach wspomnianej już Karty Europejskiej, która stała się jej konwentem na temat lokalnej autonomii. Opiera się na zasadzie pomocniczości jako podstawowej regule konstrukcji Europy.70
6. Podsumowanie
Uzasadnienia dla zawierania związków partnerskich miast na przestrzeni dziejów Europy były dosyć różnorodne, aczkolwiek idea ta towarzyszyła Europie od zarania jej cywilizacji. W starożytnej Grecji związki miast powstawały w obrębie własnej kultury, a podstawą do ich zakładania były przede wszystkim względy militarne. W Średniowieczu zjawisko zakładania związków miast przybrało imponujące rozmiary w postaci Hanzy, która w najlepszym okresie swojego istnienia zrzeszała około 200 miast.
Hanzie przyświecały przede wszystkim cele ekonomiczne, jednak istnienie jej przyczyniało się do rozprzestrzeniania się postępu cywilizacyjnego w Europie, oraz pokojowych kontaktów między Europejczykami.
W XX w. po kilku wiekach zapomnienia idea związków miast powróciła do Europy, nadal służy pokojowi i współpracy, nadal ma pomagać w odnajdywaniu wspólnych korzeni mieszkańcom różnych narodów Europy, nadal ma przyczyniać się do pokojowych kontaktów między ludźmi w przeróżnych obszarach życia społecznego. Obecnie po doświadczeniu Europy dwiema bratobójczymi wojnami, po doświadczeniu Europy sztucznymi podziałami, totalitaryzmami, ruch partnerstwa jest mocno utwierdzony na idei wspólnej, wolnej Europy obywateli.
Związki partnerskie Lublina opierają się właśnie na tej idei, pomimo że geneza związków Lublina jest krótsza, to właśnie poprzez zawieranie partnerstw z miastami Zachodniej Europy, Lublin niejako włącza się w tę ideę, tj. w budowanie partnerskich relacji między miastami, między władzami lokalnymi i między mieszkańcami, budowanie relacji opartych na wolności, poszanowaniu wspólnych korzeni Europejczyków, umacnianie autonomii władz lokalnych, eksponowanie swojej lokalnej tożsamości kulturowej.
Miasta partnerskie Lublina mocno akcentują właśnie tę przesłankę. Odnaleźć ten akcent można zwłaszcza w dokumentach partnerskich z miastami Europy Zachodniej (chodzi tu o miasta Unii Europejskiej) w tych dokumentach jest wyraźnie mowa o ?chęci budowania nowej Europy?, ?przyczynie się do integracji europejskiej?, ?budowanie relacji opartych na przyjaźni i pokoju?, itp.
ROZDZIAŁ III
MIASTA PARTNERSKIE W EUROPIE ZACHODNIEJ
Lublin współuczestniczy w ośmiu partnerstwach z miastami Zachodniej Europy. Wszystkie z tych miast należą do Unii Europejskiej. Są to: dwa miasta niemieckie (Mnster i Delmenhorst), jedno miasto francuskie (Nancy), miasto holenderskie (Tilburg), duński (Nykbing-Falster), angielski (Lancaster), portugalskie (Viseu) i hiszpański (Alcala De Henares).
Partnerstwa z wymienionymi miastami przybierają różnorodnie formy. Organizowane są imprezy kulturalne, Odbywają się wizyty kurtuazyjne i robocze prowadzona jest współpraca szkół wyższych, wymiana młodzieży, współpracy gospodarcza, współpraca instytucji i firm, itp.
Poniżej przedstawiony zostanie przegląd miast, ich krótka charakterystyka, analiza merytorycznej zawartości dokumentów partnerskich, zaznaczony proces dochodzenia do partnerstwa oraz w miarę możliwości atmosfera i cechy szczególnie interesujące w przypadku poszczególnych miast partnerskich Lublina.

NANCY

NANCY leży w północno-wschodniej Francji. Miasto jest historyczną stolicą Lotaryngii. Powstało na skrzyżowaniu ważnych traktów europejskich. Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z IX w. W wieku XI w Nancy został zbudowany potężny zamek, siedziba książąt. W latach 1735-1766 miasto było siedzibą zdetronizowanego króla Stanisława Leszczyńskiego. W roku 1766 zostało ostatecznie wcielone do państwa francuskiego. Intensywny rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XIX w. Obecnie jest ośrodkiem administracyjnym departamentu Meurthe- de- Moselle.
Kształt architektoniczny miasto zawdzięcza m.in. Stanisławowi Leszczyńskiemu. W centrum znajduje się plac, perła XVIII-wiecznej architektury nazywany imieniem polskiego króla. Miejsce to łączy ze sobą XI-wieczne Stare Miasto i Nowe Miasto, pochodzące z XVI w. Znajduje się tutaj wiele pięknych kościołów: Franciszkanów (z XV w.), St. Sebastian (wzniesiony w XVIII w.) Oraz Notre Dame de Bon Secours (z XVIII w.) z grobowcem króla Stanisława Leszczyńskiego i królowej Katarzyny Opalińskiej.
Współczesne Nancy liczy 300 000 mieszkańców. Istnieje tutaj rozwinięty przemysł metalowy, maszynowy, elektrotechniczny, obuwniczy, włókienniczy, odzieżowy i drzewny. Dzisiaj w Nancy są dwa uniwersytety (jeden został założony w 1572r.) oraz pięć wyższych szkół, przy których skupiona jest kadra naukowa.71
Nancy to pierwsze miasto, z którym Lublin zawarł porozumienie partnerskie. Z inicjatywą współpracy wystąpiła strona francuska w roku 1985 poprzez stację Naukową PAN oraz ambasadę PRL w Paryżu72.
W dniach 03-07. 09. 1987 r. w Lublinie gościła delegacja Nancy, podczas której podpisano dokument: ?Deklaracja Współpracy między Miastem Lublinem w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z Miastem Nancy w Republice Francuskiej?.73
Strony jako przesłanki74, które skłoniły je do nawiązania partnerstwa, wymieniają w dokumencie:
? Wielowiekową tradycję więzi pomiędzy obydwoma narodami.
? Wolę bliższego poznania się społeczeństw obu miast.
? Chęć przyczynienia się do umacniania pokoju w Europie.
? Chęć przyczynianie się do przyjaznego współdziałania między narodami i państwami.
Obszary75 (wskazane w umowie), na jakich partnerstwo ma być realizowane to:
? Usługi komunalne.
? Stosunki kulturalne.
? Urbanistyka, architektura, planowanie przestrzenne.
? Współpracy między organizacjami społecznymi.
Zaś środki76 praktyczne za pomocą, jakich partnerstwo ma być realizowane to, jak podaje dokument:
? Wymiana i współpraca miejskich delegacji oficjalnych i grup roboczych.
? Wymiana specjalistów, myśli i rozwiązań planistycznych.
? Wymiana doświadczeń i umiejętności w dziedzinie usług komunalnych.
Związek partnerski Lublin - Nancy jest związkiem pionierskim na polu relacji partnerskich Lublina. Zawiązana z inicjatywy francuskiej
w roku 1987 współpraca, przekształcona w późniejszym czasie w partnerstwo świadczy o chęci przełamywania w ówczesnych czasach podziałów w Europie. W momencie zawierania nie była jeszcze owocem współpracy społeczności dwóch wolnych miast nie wyrosło na tym gruncie. Z perspektywy czasu może być postrzegana jednak jako zwiastun zmian, które zaszły w późniejszych latach w Europie.
Współpraca miast to jak do tej pory: starze i szkolenia urzędników i pracowników socjalnych współpraca policji i straży miejskiej, wspólne wydarzenia kulturalne.77

MNSTER

Mnster jest stolicą północnej Nadrenii ? Westfalii. Historia miasta sięga roku 800, kiedy założono tutaj pierwszy chrześcijański zakon. W 1170r. Mnster otrzymał prawa miejskie i w krótkim czasie stał się wpływowym ośrodkiem religijno ? administracyjnym. W 1648r. podpisano tu, po trwających 5 lat pertraktacjach pokój westfalski, który zakończył wojnę trzydziestoletnią i przyniósł zmiany terytorialne w Europie. Od początku swojego istnienia postrzegane było jako centralne miasto Nadrenii - Westfalii, a od 1816r. stał się jej stolicą. Obecnie jest jednym z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych miast niemieckich. Na powierzchni ok. 30 000 ha zamieszkuje 280 000 mieszkańców.
Mnster jest regionalnym ośrodkiem administracyjnym, handlowym i naukowym. Znajduje się tutaj trzeci pod względem wielkości uniwersytet w Niemczech. Uniwersytecki charakter miasta odzwierciedla również istnienie dużej liczby organizacji i stowarzyszeń naukowych. Miasto jest otoczone ponad stu doskonale zachowanymi zamkami na wodzie.78
Partnerskie stosunki z Lublinem regulują aż cztery akty prawne.
Pierwszy dokument: ?Porozumienie o partnerskiej współpracy pomiędzy miastem Lublinem a miastem Mnster? podpisali prezydent Lublina ? Leszek Bobrzyk i nadburmistrz miasta Mnster Jorg Twenhoven dnia 28.02.1991r. Dokument jest utworzony jako akt otwierający drogę dla współpracy miast. ? Wszystko zależy od inicjatywy ludzi, a ta nie powinna obecnie napotykać na żadne przeszkody, minęły czasy dawnych glejtów.? Słowa te wypowiedziane przez reprezentanta strony niemieckiej świadczą o atmosferze na jakiej partnerstwo Lublina z Mnster ma być z założenia realizowane, ma się opierać raczej na spontaniczności we wzajemnych kontaktach niż na ujętej w sztywne ramy współpracy instytucji.
Umowa w swojej treści odwołuje się do ?ducha umów? zawartych pomiędzy rządami obu krajów. Chodzi tu zwłaszcza o ?Umowę o dobrym sąsiedztwie między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec.?79 Czytamy w niej m.in.: ?Umawiające się strony będą kształtować swoje stosunki w duchu dobrego sąsiedztwa i przyjaźni dążąc do ścisłej, pokojowej i partnerskiej współpracy we wszystkich dziedzinach. (...) Umawiające się strony dążą do stworzenia Europy, w której przestrzegane są prawa człowieka i podstawowe wolności. (...) Potwierdzają prawa wszystkich narodów do swobodnego stanowienia o swym losie bez zewnętrznej ingerencji oraz do kształtowania swego rozwoju politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego według własnych życzeń. (...) Stawiają w centrum swojej polityki człowieka, z jego godnością i prawami oraz troską o przetrwanie ludzkości i zachowanie środowiska naturalnego.??80 Na podstawie dalszej części dokumentu możemy wymienić przesłanki dla zawarcia partnerstwa miast strony wskazują w dokumencie: ?Nadzieję na wolną i demokratycznej Europę?81. ?Chcemy, aby trudna historia obu naszych narodów została przezwyciężona przez partnerstwo miast?.82
Obszary83, na jakich relacje partnerskie mają być realizowane to:
? Samorząd miejski.
? Ochrona środowiska.
? Ochrona zdrowia.
? Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.
? Ochrona zabytków.

W dalszej części dokumentu strony przewidziały następujące środki84 dla realizacji partnerstwa:
? Środki masowego przekazu.
? Wymiana w zakresie szkół, wyższych uczelni, młodzieży i sportu.

30.11.1991r. w Mnster został podpisany kolejny dokument: ?Akt Partnerstwa?.85 W treści merytorycznej jest on identyczny z wcześniej zawartym porozumieniem.
Kolejne, trzecie porozumienie to układ trylateralny Oba miasta włączają we wzajemne relacje trzeciego partnera ? izraelskie miasto Rishion Le Zion (miasto było już partnerem miasta Mnster). Po przystąpieniu trzeciego miasta partnerstwo nabrało szerszego wymiaru.
W nowym potrójnym porozumieniu strony mocno akcentują wspólną przeszłość, historyczne związki oraz pamięć tragicznych wydarzeń, które połączyły trzy narody. Przesłanki, które strony wymieniają w dokumencie i które skłoniły do zawarcia partnerstwa mają wyraźnie charakter, pokojowotwórczy, porozumienie zawarte jest w duchu poszanowania praw człowieka. Strony wymieniają następujące przesłanki:86
? Wola budowania przyjacielskich, opartych na poszanowaniu prawdy i wartości ogólnoludzkich, stosunków między mieszkańcami miast.
? Chęć budowania i umacniania przyjaźni.
? Przeciwdziałanie odradzaniu się antysemityzmu, antygermanizmu i antypolonizmu, i jakiejkolwiek formy uprzedzeń do innych narodów.
Środki87, jakie strony przewidziały do realizowania partnerskiej współpracy to:
? Wymiana grup dziecięcych i młodzieżowych.
? Współpraca szkół.
? Organizowanie wspólnych wystaw.
? Wymiana zespołów artystycznych i sportowych.
? Wymiana doświadczeń w zakresie działania samorządu terytorialnego.
? Wymiana handlowa, organizacja wystaw i targów.

Kolejnym czwartym dokumentem zawartym przez miasta jest wspólne oświadczenie władz miast podpisane dnia 20.09.1996r. w Lublinie, w którym strony w piątą rocznicę zawarcia porozumienia ustosunkowują się do pięciu lat współpracy. ?To, co się w tym czasie wydarzyło, powstanie serdecznych i przynoszących wzajemne korzyści więzi między mieszkańcami naszych miast oraz między instytucjami i firmami, a także realizacja wielu wspólnych przedsięwzięć, sprawia nam ogromną satysfakcję?.88 W innym fragmencie czytamy: ?Chcemy, żeby nasze partnerskie stosunki nadal się rozwijały, chcemy wzajemnej współpracy na wszystkich możliwych polach, chcemy jeszcze więcej wspólnie zrealizowanych pomysłów, wymienionych doświadczeń i nawiązania przyjaźni?89
Partnerstwo obydwu miast zawarte w duchu pokoju i wzajemnego poszanowania praw opiera się przede wszystkim na kulturze, nauce
i wymianie młodzieży.

DELMENHORST

Delmenhorst to miasto położone w okręgu Weser ? Ems w Dolnej Saksonii, 15 km od Bremy, między rzekami Wezerą i Ems. Historia miasta zaczyna się w roku 1247. Prawa miejskie Delmenhorst otrzymał
w roku 1371r. W ciągu ponad 700-u lat swego istnienia rozwinął się
w nowoczesne centrum przemysłowo - handlowe, liczące obecnie
80 000 mieszkańców. Ma tu swoje siedziby wiele międzynarodowych firm, np.: Atlas Wayhausen, Delmond International, Konecke Maistermarkenwerke, DWL. Poza tym, w mieście znaleźć można zabytkowe kościoły ewangelickie, a także kościół katolicki.90
Porozumienie partnerskie Lublin ? Delmenhorst regulują trzy akty prawne. ?Porozumienie o partnerstwie miast Lublin ? Delmenhorst
z dnia 15.12.1989r.?. ?Porozumienie pomiędzy Lublinem (Rzeczypospolitą Polską) a Delmenhorst (Republiką Federalną Niemiec) zawarte w dniu 06.07.1990r.? oraz ?Akt partnerstwa z dnia 11.05.1992r.?
Analizując w/w. dokumenty możemy wskazać, że przesłankami91 dla zawarcia partnerstwa były:
? Chęć wniesienia wkładu do zbudowania nowej, demokratycznej Europy, której granice będą coraz bardziej otwarte.
? Chęć budowania partnerstwa na duchu dobrego sąsiedztwa.

Obszary92, na których partnerstwo ma być realizowane to:
? Kultura i sztuka.
? Sport.
? Wymiana młodzieży.
? Gospodarka komunalna,
? Współpraca gospodarcza.
Strony porozumienia przewidziały w umowie następujące środki93 dla realizacji partnerstwa:
? Wymiana i wzajemne kontakty pomiędzy Państwową Szkołą Muzyczną w Lublinie i Szkołą Muzyczną w Delmenhorst.
? Wymiany wystaw artystycznych.
? Wzajemna organizacja spektakli teatralnych, koncertów, występów zespołów tanecznych i innych grup artystycznych.
? Wymiana doświadczeń i wiadomości z zakresu gospodarki komunalnej i współpracy gospodarczej.
? Wymiana doświadczeń pomiędzy instytucjami socjalnymi i charytatywnymi.
Na podstawie tych trzech dokumentów możemy prześledzić, w jaki sposób obydwa miasta dochodziły do zawarcia partnerstwa. Wprawdzie w swojej merytorycznej treści dokumenty zasadniczo nie różnią się od siebie. Jednak kolejne zawieranie umów pomiędzy miastami świadczy o chęci budowania partnerstwa pomiędzy miastami oraz o zaciskaniu tej współpracy, ujmując ją w miarę upływu czasu, a więc i w miarę poznawania się miast na solidnych prawnych podstawach.
Kontakty partnerskie odbywają się głównie na płaszczyźnie gospodarczej, naukowej, kulturalnej.94

NYKBING-FALSTER

Nykbing ? Falster to miasto położone po obu stronach cieśniny Goldburgsund w obszarze cieśnin duńskich. Miasto powstało w połowie XIII w., kiedy w Europie pojawiło się zapotrzebowanie na porty. Duże znaczenie dla powstania miasta miało również istnienie na tym terenie zamku, wokół którego wyrosła osada Nykbing-Falster, w krótkim czasie stało się centrum administracyjnym krajów nadbałtyckich oraz ważnym ośrodkiem handlowym. Obecnie Nykbing-Falster liczy 25 000 mieszkańców, zajmuje obszar 13 700 ha i jest siedzibą władz państwowych i regionalnych. Miasto posiada dobrze rozwinięty przemysł związany przede wszystkim z przetwórstwem rolnym (przemysł mięsny, cukrowniczy, tytoniowy), a także przemysł metalowy. Nykbing-Falster jest również ważnym węzłem kolejowym i drogowym (przebiegają tu trasy przelotowe do Hamburga i Kopenhagi).95
Inicjatywa nawiązania współpracy pomiędzy obydwoma miastami pochodzi od związku Polaków w Danii, notabene Nykbing -Falster jest najstarszym ośrodkiem emigracji polskiej w Danii (pierwsza fala uchodźców z Polski przybyła tu po roku 1863).
W 1991 r. z wizytą w Nykbing ? Falster gościła delegacja Lublina z prezydentem Leszkiem Bobrzykiem.96 Dokument ?Porozumienie
o partnerstwie miast? został zawarty w dniu 23.03.1992r. w Lublinie podczas rewizyty władz miejskich Nykbing ? Falster z burmistrzem miasta Palem Petersenem na czele.97
Porozumienie to krótki, jednostronicowy akt, w którym strony jako przesłanki98 do podpisania umowy wymieniają:
? Fakt istnienia i stałego pogłębiania współpracy.
? Potrzebę ujęcia współpracy w określone ramy.
? Potrzebę wzmocnienie przyjaźni między miastami.
? Przyczynianie się do zachowania pokoju.
? Przyczynianie się do wzajemnego zrozumienia między narodami Europy.
Dokument wymienia następujące obszary99 dla realizowania partnerstwa. Są to:
? Ochrona środowiska.
? Architektura i urbanistyka.
? Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.
? Samorząd lokalny.
? Gospodarka.
Jeśli chodzi o środki100, jakie władze miejskie przewidziały dla procesu wspierania partnerstwa umowa wymienia:
? Wymianę mieszkańców.
? Kontakty pomiędzy organizacjami społecznymi.
? Kontakty pomiędzy szkołami.
? Kontakty pomiędzy klubami sportowymi.
? Kontakty pomiędzy organizacjami zajmującymi się dziećmi
i młodzieżą.
? Pomoc w nawiązywaniu współpracy i wymianie doświadczeń
w dziedzinie gospodarczej.
? Opiekę współpracy dotyczącej wymiany mieszkańców obydwu miast.
? Ułatwianie w nawiązywaniu kontaktów organizacjom pozarządowymi.
Umowa pomiędzy miastami jest zwięzła, w jasny sposób zaznacza ramy partnerstwa. Odwołuje się do takich wartości jak: wolność, otwartość, przyjaźń i pokój. Jest przykładem umowy, która nie inicjuje stosunków partnerskich, ale normalizuje współpracę już istniejącą, wyznacza jej ramy oraz daje podstawę do ewentualnego pogłębiania partnerstwa o nowe obszary. Na pierwszym miejscu partnerzy wymieniają ochronę środowiska, następnie architekturę i urbanistykę. Może to świadczyć o tym jak dużą rolę przywiązuje partner duński do zagadnień związanych z ekologią. W przypadku Nykbing ?Falster możemy mówić, że właśnie te obszary są lub mogą być kluczowe dla partnerstwa obydwu miast.

TILBURG

Tilburg jest drugim, co do wielkości miastem holenderskim prowincji Brabancja i przykładem nowoczesnego, dobrze prosperującego miasta holenderskiego. Jest silnym ośrodkiem przemysłowym ? funkcjonuje tutaj 190 fabryk. Dominuje przemysł włókienniczy, głównie wełniany; dobrze rozwinięty jest również przemysł odzieżowy, maszynowy, elektrotechniczny oraz przemysł budowy taboru kolejowego.
Uniwersytet Nauk Ekonomicznych w Tilburgu jest jedynym tej rangi ośrodkiem naukowym w Europie Zachodniej. Szkoła przemysłu tekstylnego przedstawia wzór nowoczesnej uczelni zawodowej.
Tilburg jest miastem młodym, niespełna sto lat temu w okręgu dzisiejszego Tilburga było rozrzuconych 11 wsi. Obecnie aglomeracja liczy 202 700 mieszkańców, a przewidziana w planach rozbudowa stworzy tutaj ćwierćmilionowy ośrodek przemysłowy.101
Kontakty Tilburga z Lublinem sięgają 1989r., kiedy w Lublinie złożyła wizytę delegacja holenderskiego miasta z okazji lokalnych lubelskich wyborów samorządowych.102
W 1992r. w ramach rewizyty delegacja lubelska odwiedziła Tilburg z okazji tamtejszych lokalnych wyborów.103
W listopadzie 1994r. władze obu miast ponownie spotkały się
w Lublinie. Podczas tego spotkania zostało podpisane ?Pismo o chęci zaciśnięcia kontaktów gospodarczych, wspierania procesu demokracji, przeciwdziałaniu procesom nietolerancji i uprzedzeń rasowych?.104
W 1995r. doszło w Hadze, podczas konferencji unii władz lokalnych, do kolejnego oficjalnego spotkania przedstawicieli obydwu miast. Na tym spotkaniu została poruszona kwestia partnerstwa.105
Dnia 26.09.1996r. miasta podpisały ?Układ o partnerskiej współpracy między miastem Tilburgiem (Holandia) i miastem Lublinem (Polska). Umowa jest obszerna, bardzo szczegółowa, dzieli się na część ogólną i aneks. Wskazuje na następujące przesłanki106 partnerstwa:
? Konieczność do przyczynienia się na poziomie lokalnym do procesu społecznych i ekonomicznych zmian zachodzących w krajach Unii Europejskiej oraz w Europie środkowo-wschodniej.
? Chęć wzmocnienia otwartego, demokratycznego społeczeństwa, opartego na równości.
? Chęć przyczyniania się do integracji zachodniej, środkowej
i wschodniej Europy.
? Wspieranie procesów, które przyczyniają się do zdrowego rozwoju społeczno-ekonomicznego, z korzyścią dla wszystkich mieszkańców, bez szkody dla środowiska.
W aneksie do umowy strony wymieniają następujące obszary107,
na których partnerstwo ma być realizowane:
? Przemysł.
? Handel.
? Edukacja ekonomiczna.
? Wymiana między władzami miast.
? Szkolnictwo.
? Szkolnictwo wyższe.
? Masmedia.
? Kultura.
? Sektor opieki społecznej i zdrowotnej.
? Ochrona środowiska.
? Oświata antydyskryminacyjna.
? Ochrona zabytków.
? Inne formy współpracy.
Strony w umowie przewidują następujące środki108 praktyczne
do realizowania partnerstwa (m. innymi):
? Badanie możliwości ekonomicznej i handlowej współpracy między obydwoma miastami za pomocą izb handlowych.
? Przedstawianie okazjonalnych próśb przedstawicielom i instytucjom w zakresie współpracy ekonomicznej przez zarządy obydwu miast.
? Spotkania mające na celu nawiązanie kontaktów między przedsiębiorstwami.
? Wspieranie pierwszych kontaktów przemysłowych.
? Wymiana delegacji urzędów miejskich.
? Organizowanie wymiany młodzieży.
? Organizowanie seminariów.
? Nadanie strukturalnego charakteru kontaktom między liceami.
? Nadanie konkretnej postaci współpracy w ramach średniego szkolnictwa zawodowego.
? Wymiana pracowników nieurzędowych.
? Staże, seminaria, praktyki.
? Wspólne opracowywanie metod informacyjnych i edukacyjnych.
? Ścisła współpraca pomiędzy organizacjami zajmującymi się ochroną środowiska.
? Inwentaryzacja potrzeb i gotowości do współpracy organizacji aktywnych w dziedzinie masmediów.
Umowa partnerska jest bardzo szczegółowa. Strony przewidziały dużą wzajemną koordynację działań. Partnerstwo między obydwoma miastami w dużej mierze ma przebiegać na poziomie instytucji, w sposób zestrukturalizowany. Strony przewidziały bardzo wiele różnorodnych form wzajemnej współpracy na wielu poziomach i w wielu dziedzinach życia społecznego. Obszarów partnerstwa jest dużo (13). W aneksie strony nie tylko wymieniają konkretne działania, które mają przyczynić się dla partnerstwa, lecz również definicje, jak ta współpraca ma przebiegać. Wydaje się, że strony dużą wagę przywiązują do praktycznych posunięć związanych z gospodarką i przemysłem poprzez deklarację i utworzenie izb handlowych. Poza tym właśnie ten obszar współpracy jest mocno akcentowany, wynika to również, jak się zdaje, z charakteru Tilburga ? miasta o dużym potencjale przemysłowym i jak to już wcześniej zostało zaznaczone miasta o najwyższym w Europie poziomie wykładania nauk ekonomicznych. Intencją strony holenderskiej, było również sprzężenie partnerstwa z lokalnymi projektami promocyjnymi. Umowa wspomina o kampanii ?Tilburg ? nowoczesnym miastem przemysłowym?.109

LANCASTER

Miasto położone jest w północno ? zachodniej Anglii, w hrabstwie Lancashire przy ujściu Luny do Morza Irlandzkiego. Historia miasta liczy ponad 1900 lat. Początkowo była to twierdza rzymska. W 1193r. Lancaster stał się stolicą hrabstwa, a następnie księstwa. W 1322r. został spalony przez Szkotów. W czasie rewolucji francuskiej Lancaster był terenem krwawych walk. Obecnie miasto liczy 150 000 mieszkańców. Na jego terenie działa wiele firm komputerowych, finansowych, ubezpieczeniowych oraz projektowych.110
Kontakty Lublina z Lancaster rozpoczynają się w 1991r.
We wrześniu tego roku nastąpiła wymiana informacji o kontaktach partnerskich Lancaster oraz przygotowanie materiałów dotyczących Lublina, w celu określenia ewentualnego zakresu współpracy.111 Pierwsza umowa została podpisana pomiędzy Lubelskim Towarzystwem Partnerstwa Miast a Towarzystwem Partnerstwa Miast w Lancaster.
W marcu 1994r. w Lublinie gościła delegacja władz miejskich Lancaster. W maju 1994r. oficjalną wizytę w Lancaster złożyła delegacja Lublina. Podczas tej wizyty 11.05. 1994r. roku podpisano porozumienie o partnerstwie miast.112
Przesłanki113 dla zawarcia partnerstwa, które strony wskazują
w umowie to:
? Chęć budowania pokoju w Europie.
? Rozwój wzajemnego zrozumienia między mieszkańcami obydwu miast.
? Chęć lepszego poznania wzajemnych kultur i potrzeb.
? Potrzeba budowania lepszych socjalno-ekonomicznych podstaw obydwu miast, używając zasobów europejskich funduszy oraz innych wspólników rozwoju.
Umowa tym razem nie precyzuje obszarów, na, jakich współpraca partnerska ma być realizowana. Wymienia tylko praktyczne środki, jakie władze miast przewidziały dla realizowania procesu partnerstwa Są to:
? Pomoc organizacjom młodzieżowym, klubom oraz innym organizacjom w obu miastach zainteresowanych partnerstwem.
? Organizowanie wymiany wizyt oraz udzielanie informacji, które potrzebne są do tworzenia więzów przyjaźni.
? Wymiana wiedzy zawodowej i technicznej.
W przypadku Lancaster umowa pozostawia władzom obydwu miast dużą swobodę. Nie precyzuje, bowiem toru partnerskiej współpracy, ani obszarów, na których partnerstwo ma być realizowane. Świadczy to o chęci realizowania partnerstwa w sposób spontaniczny, a jego przebieg i formy pozostawia inicjatywom stron oraz podmiotom, które do partnerstwa zostały zaproszone.
VISEU

Miasto leży w centralnej Portugalii. Jest stolicą regionu Beira Alta. Jego początki sięgają czasów przedromańskich. Miasto przechodziło cykle rozkwitu i upadku ? po najeździe Maurów. Złotą epoką Viseu był XVI wiek, okres panowania D. Joao III. Było wtedy potęgą ekonomiczną, z corocznymi targami. Stało się również ważnym centrum kulturalnym, z bardzo aktywną uczelnią artystyczną. W następnych stuleciach kwitła architektura sakralna i świecka. Popularnym stylem w mieście jest barok. Francuska inwazja na początku XIX w. ? wojny napoleońskie ? zostawiły w mieście tragiczne ślady. Jednak w końcu XIX wieku miasto rozwijało infrastrukturę, budowano nowe drogi, domy, budynki użyteczności publicznej.
Obecnie Viseu liczy 80 000 mieszkańców. Jest ważnym ośrodkiem akademickim w regionie i w kraju, z Uniwersytetem Katolickim, Politechniką, Szkołą Wyższą Pedagogiczno ?Pielęgniarską i innymi instytucjami edukacyjnymi. Miasto utrzymało swój handlowy charakter. W dorocznych targach Św. Mateusza biorą udział wystawcy z całego świata.114
Wola i inicjatywa nawiązania kontaktów pochodzi od strony miasta Viseu. Za początek procesu dochodzenia do partnerstwa i zbliżenia pomiędzy miastami należy przyjąć rok 1997, kiedy to z oficjalną wizytą kurtuazyjną w Lublinie gościła delegacja władz portugalskiego miasta. W dniu 11.02.1998 r podczas rewizyty władz miasta Lublina w Viseu podpisany został dokument ?Deklaracja współpracy pomiędzy miastami Viseu (Portugalia) i Lublinem (Polska)?.115 Jest to pierwszy krok na drodze do podjęcia działań zmierzających do podpisania umowy o partnerstwie miast.
Strony wskazują w dokumencie obszary116, w których partnerstwo ma być realizowane. Są to:
? Zarządzanie miastem.
? Ochrona środowiska naturalnego.
? Ochrona zabytków.
? Kultura.
? Sport.
? Szkolnictwo średnie i wyższe.
? Gospodarka.
? Przemysł.
? Usługi.

Deklaracja przewidziała następujące środki117 dla realizacji porozumienia:
? Wymiana delegacji oficjalnych.
? Wymiana grup roboczych.
? Wymiana młodzieżowych grup sportowych.
? Wymiana grup artystycznych.
? Wymiana szkolna i uniwersytecka.
? Szkolenia i staże dla specjalistów i przedsiębiorców.
Partnerstwo miast zostało zawarte 14.11.1998r. podpisaniem ?Umowy o partnerstwie miast Lublin (Polska) i Viseu (Portugalia)?. Dokument w porównaniu z poprzednim jest obszerniejszy, zawiera nowe elementy. Strony wskazują na następujące przesłanki118, które skłoniły je do zawarcia partnerstwa. Są to:
? Chęć nawiązania i utrzymania więzów przyjaźni.
? Chęć poznania się i zbliżenia obu narodów.
? Chęć wzmocnienia i utrwalanie kultury europejskiej.
? Podobieństwa między narodami wynikające z wieków wspólnej europejskiej historii.

Strony w dokumencie wymieniają następujące nowe obszary119
i płaszczyzny współpracy:
? Turystyka.
? Pomoc społeczna.
? Zarządzanie i planowanie przestrzenne.
Pojawiają się również nowe środki120 służące do realizacji partnerstwa:
? Kształcenie kadr administracji miejskiej.
? Realizacja wspólnych przedsięwzięć i projektów w zakresie gospodarki miejskiej.
? Inwentaryzacja i konserwacja wartości dziedzictwa architektonicznego.
? Wymiana informacji i doświadczeń w/w obszarach partnerskiej współpracy.
? Stymulowanie kontraktów między mieszkańcami obu miast.
Viseu jest miastem, które bardzo szybko rozwija się. Według słów prezydenta Lublina Pawła Bryłowskiego: ?Jest miastem przeznaczającym duże środki z dochodów własnych, funduszy pochodzących z Unii Europejskiej i innych źródeł na inwestycje. Jak cała Portugalia Viseu bardzo szybko zaczęło się rozwijać i modernizować po przyjęciu Portugalii do Unii europejskiej. Władze miasta przykładają ogromną wagę do kontaktów międzynarodowych. Partnerstwo z Lublinem uznają za sprawę prestiżową i przynoszącą w przyszłości ogromne korzyści?.121

ALCALA DE HENARES

Alcala de Henares liczy 170 000 mieszkańców, położne jest 35 km od Madrytu, jest to jedno z najstarszych miast europejskich. Administracyjnie należy do Autonomicznego Okręgu Madryckiego. Miasto ma charakter ściśle akademicki.122
Inicjatywa kontaktów pochodzi od strony hiszpańskiej przy udziale związku Polaków w Hiszpanii ?Orzeł Biały?.123
Pierwszy dokument, który został zawarty pomiędzy obydwoma miastami to ?List intencyjny pomiędzy miastami Alcala de Henares (Hiszpania) i Lublinem (Polska)? podpisany dnia 09.06.2000 r. w Lublinie. Dokument nie wskazuje przesłanek, które skłoniły strony do zawarcia porozumienia. Jako obszary124 partnerstwa umowa wymienia:
? Zarządzanie miastem.
? Ochrona dziedzictwa historycznego.
? Kultura.
? Sport.
? Nauka.
? Gospodarka.
Strony wskazują w dokumencie następujące środki125 do realizowania partnerstwa. Są to:
? Wymiana delegacji i grup roboczych.
? Wymiana młodzieży szkolnej.
? Wymiana grup artystycznych i sportowych.
? Organizowanie szkoleń.
? Staże.
? Wspieranie dwustronnych kontaktów gospodarczych.
Następnym krokiem zbliżenia obu miast potwierdzonym w oficjalnej formie dokumentu było zawarcie pomiędzy miastami dokumentu: ?Deklaracja współpracy pomiędzy miastami: Lublinem (Polska) i Alcala de Henares (Hiszpania)? w dniu 09.06.2001r. W dokumencie znajdują się następujące zapisy: ?Oba miasta, za pośrednictwem delegacji oficjalnych i grup roboczych, wymieniać będą doświadczenia w zakresie zarządzania miastem, ochrony dziedzictwa historycznego oraz integracji europejskiej; oba miasta przez swoje placówki oświatowe i kulturalne będą wspierać wymianę młodzieży szkolnej grup artystycznych i sportowych; (...) Będą dążyć do organizacji szkoleń i staży dla studentów oraz pracowników naukowo-dydaktycznych, w interesujących ich dziedzinach, a także w zakresie funkcjonowania instytucji europejskich; (...) Miasta będą zachęcać lokalne podmioty gospodarcze do nawiązywania dwustronnych kontaktów,?126

Kolejnym krokiem na drodze do partnerstwa miast było podpisanie w dniu 14.07.2000r. ?Umowy partnerskiej między miastami Lublin (Polska) i Alcala de Henares (Hiszpania)?. Umowa jest bardziej obszerna, tym razem wskazuje na przesłanki127, które skłoniły miasta do zawarcia partnerstwa. Są to:
? Świadomość porozumienia i chęć kontaktów między narodami Europy.
? Wspólne cechy wiążące oba miasta.
? Możliwość trwałej współpracy w różnych dziedzinach.
? Chęć wzmocnienia więzi między miastami.
? Przyczynianie się do dalszego zbliżania Polski i Hiszpanii.
? Wola podtrzymywania kontaktów o charakterze naukowym, kulturalnym, gospodarczym.
Umowa nie wskazuje tym razem obszarów partnerstwa. Odwołuje się w tym względzie do wcześniej zawartego listu intencyjnego. Nie wymienia również środków dla realizowania partnerstwa poza jednym zobowiązaniem do powołania grup roboczych w każdym z miast, ?złożonych z przedstawicieli urzędów miejskich, przedsiębiorców, szkół wyższych do przygotowania projektów wspólnych działań?.128 Charakterystyczną cechą we wzajemnych relacjach miast jest znaczenie dla zaistnienia partnerstwa polonii w Alcala de Henares, umowa podkreśla to znaczenie oraz integrację i dobre relacje polonii ze społecznością lokalną. Partnerstwo miast jest formą uznania dla ?korzystnego wkładu, jaki wnoszą obywatele polscy w rozwój gospodarczy i kulturalny społeczności hiszpańskiej?.129
ROZDZIAŁ IV
MIASTA PARTNERSKIE W EUROPIE
ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ
Miasta Europy Środkowej i Wschodniej, z którymi, Lublin nawiązał partnerskie stosunki to Debreczyn (Węgry), Łuck (Ukraina), Ługańsk (Ukraina), Starobielsk (Ukraina), Pernik (Bułgaria), Poniewież (Litwa).
Ze względu na położenie, regionalną bliskość geograficzną, podobieństwa kulturowe, wspólną tradycje, pewne podobieństwa o charakterze politycznym tj. kandydowanie do Unii Europejskiej (Litwa, Węgry, Bułgaria), głębokie związki historyczne (Ukraina, Litwa), podobieństwa ekonomiczno-gospodarcze (Węgry) można uznać, że partnerstwa z tymi miastami mają duże znaczenie dla Lublina, strategiczne znaczenie w skali regionu.

DEBRECZYN

Debreczyn leży na Nizinie Węgierskiej we wschodniej części Węgier. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1211r. Prawa miejskie otrzymał z rąk Ludwika Węgierskiego w 1361r. Od tego momentu nastąpił rozwój gospodarczy i kulturalny miasta. W czasie reformacji
(XVI w.) Debreczyn był ośrodkiem kalwinizmu. W latach 1848- 1849 był siedzibą rządu narodowego, który ogłosił tu detronizację Habsburgów. W 1944r. demokratyczna organizacja Węgier utworzyła tutaj Tymczasowe Zjednoczenie Narodowe, które w grudniu 1944 r. powołało w Debreczynie tymczasowy rząd narodowy Węgier.
Obiektem związanym z historią miasta jest Kolegium Kalwińskie założone, w 1538r., którego studenci byli częstymi gośćmi Uniwersytetu Jagiellońskiego. W kolegium działała stała wystawa ?Historii Oświaty
i Kościoła? oraz największa w kraju biblioteka sakralna. W Debreczynie działa poza tym kilka innych szkół wyższych. Interesującym miejscem jest również Wielki Zbór Kalwiński.
Debreczyn liczy około 214 000 mieszkańców. Jest dużym ośrodkiem gospodarczym i kulturalno-naukowym Węgier. Funkcjonuje tu przemysł maszynowy, metalowy, chemiczny, spożywczy, precyzyjny, środków transportu (wagony kolejowe), skórzany, włókienniczy
i drzewny. Jest ważnym węzłem kolejowym i drogowym. Znajduje się tu również port lotniczy. Miasto jest bardzo ważnym regionalnym centrum handlowym.
Debreczyn jest również ośrodkiem naukowym. Największą uczelnią jest Uniwersytet Kossutha, na którym studiuje wielu cudzoziemców. W ciągu roku odbywa się tu około 30 konferencji naukowych.
Miasto jest miejscem ważnych imprez kulturalnych, m.in. Międzynarodowego Konkursu Pieśni Chóralnych im. Beli Bartóka, Dni Jazzu oraz niezwykle barwnego Festiwalu Kwiatów.
W Debreczynie znajduje się obserwatorium astronomiczne, barokowy Kościół św. Anny, kościoły z pierwszej połowy XVIII w. oraz
z początku XIX w. położony w okolicach Debreczyna kompleks turystyczno ? wypoczynkowy jest najpiękniejszym ośrodkiem tego typu
w kraju, a jego gorące źródła są cenne za walory lecznicze.130
Kontakty Debreczyna z Lublinem trwają od dawna, dlatego proces zbliżenia do partnerstwa jest dosyć krótki. Pierwszy oficjalny kontakt
w tej sprawie został zainicjowany przez stronę lubelską w styczniu
1995r. wysłaniem pisma do Węgier w sprawie Lubelskiej Fundacji Ochrony Zabytków. W maju 1995r. podczas oficjalnej wizyty władz miasta Debreczyna w Lublinie została podpisana ?Umowa partnerska? przez prezydentów obydwu miast.131
Przesłanki, które skłoniły miasta do zawarcia partnerstwa, to jak wynika z porozumienia132:
? Świadomość współtworzenia nowej rzeczywistości.
? Obowiązek dbania o dobro mieszkańców.
? Wola osiągania pełnego zrozumienia pomiędzy mieszkańcami miast i obydwoma narodami.
Umowa wskazuje kilkanaście obszarów, na których partnerstwo ma być realizowane.133 Są to:
? Zarządzanie miastem.
? Kultura.
? Nauka.
? Sport.
? Gospodarka i handel.
? Uczelnie i szkoły wyższe.
? Organizacje studenckie.
? Ochrona środowiska naturalnego.
? Ochrona zabytków.
? Architektura i urbanistyka.
? Urządzenia komunalne i gospodarka mieszkaniowa.
? Planowanie przestrzenne.
? Pomoc w załatwianiu spraw bieżących.
? Pomoc socjalna.
? Organizacja pracy i zarządzania w służbie zdrowia.

Umowa wymienia kilka środków, za pomocą, których partnerstwo ma być realizowane134, są to:
? Popieranie działań organizacji (związanych z w/w obszarami)
w kontaktach z odpowiednimi organizacjami partnerskiego miasta.
? Stwarzanie warunków do wzajemnej współpracy.
? Ułatwianie w nawiązywaniu kontaktów organizacjom zajmującym się w/w. obszarami.
Poza tym:
? Spotkania.
? Wymiana grup artystycznych i kulturalnych.
? Wymiana grup sportowych
? Szeroka, jawna informacja o stylu życia, społeczeństwie, ekonomii miasta.
? Organizowanie wspólnych imprez i przedsięwzięć.
? Staże
? Wymiana oficjalnych delegacji.
? Wymiana grup roboczych.

Umowa partnerska Lublina z Debreczynem jest jasna dosyć szczegółowa. Proponuje określone, ściśle sprecyzowane środki służące realizowaniu partnerstwa, wskazuje wyraźne obszary, na których partnerstwo ma być realizowane, wskazuje również wiele różnorodnych środków dla realizowania tego partnerstwa.

ŁUGAŃSK

Miasto leży na Ukrainie w Donieckim Zagłębiu Węglowym. Liczy około 600 000 mieszkańców. Jest dużym ośrodkiem przemysłu, głównie środków transportu, maszyn, materiałów budowlanych oraz przemysłu spożywczego. W pobliżu miasta znajduje się duża elektrownia cieplna.
Miasto powstało w 1795r. na mocy dekretu wydanego przez carycę Katarzynę II. Ługańsk rozwinął się w XIX i XX w., a główne fabryki powstały w końcu XIX w.
Ługańsk charakteryzuje się tym, że współistnieją obok siebie różne religie i kościoły. Obecnie jest również znanym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. Działają tu liczne teatry, filharmonia, kina, muzea. Usytuowany jest w mieście przemysł ciężki, fabryka lokomotyw spalinowych, fabryka maszyn górniczych, akumulatorów, ponadto przemysł lekki, spożywczy, materiałów budowlanych.135
Kontakty między miastami datują się od 1993r. Proces dochodzenia do partnerstwa został zainicjowany przez stronę lubelską przez urząd miasta za pośrednictwem ?Stowarzyszenia Miłośników Języka i Kultury Polskiej? w styczniu 1995r. poprzez przekazanie noty z propozycją nawiązania stosunków partnerskich.136 W odpowiedzi strona ukraińska wystosowała zaproszenie dla władz Lublina do złożenia wizyty w Ługańsku. Oficjalna wizyta władz Lublina miała miejsce w dniach 14-17.09.1995r.137 Najważniejszym punktem spotkania było podpisanie protokołu - ?Listu intencyjnego w sprawie współpracy między miastem Lublinem (Rzeczypospolitą Polską) i miastem Ługańsk (Ukrainą)?.Dokument jest obszerny i szczegółowy. W sposób precyzyjny przedstawia sposoby realizacji partnerstwa oraz wskazuje podmioty, które mają to partnerstwo realizować. I jest tożsamy z umową partnerską.
Jako o przesłance do zawarcia partnerstwa dokument mówi
o: ?Gorącym i szczerym życzeniu ustalenia długotrwałych kontaktów, które byłyby wzajemnie korzystne?138.
Obszary partnerskiej współpracy139 wymienione w dokumencie to:
? Kultura i sztuka.
? Szkolnictwo średnie i wyższe.
? Polityka młodzieżowa.
? Ekonomia i handel.
? Gospodarka komunalna, współpraca gospodarcza, organizacja transportu wewnątrzmiejskiego.
? Współpraca między organizacjami społecznymi.
Środki140, o których strony wspominają w dokumencie, dla realizacji partnerstwa wymieniając najistotniejsze to:
? Wzajemna wymiana technologii naukowo-metodycznych oraz wykładów w uczelniach wyższych.
? Olimpiady między szkołami i uczelniami wyższymi.
? Wymiana informacji naukowo-badawczej.
? Wzajemne wymiany informacji dydaktyczno-metodycznej.
? Wspólne konferencje naukowo-badawcze.
? Współpraca pomiędzy partnerami kultury w obu miastach.
? Współpraca pomiędzy Państwową Szkołą Muzyczną w Ługańsku i analogiczną szkołą w Lublinie.
? Fakultatywne i specjalne seminaria języków polskiego i rosyjskiego, a także literatury.
? Wspólny wypoczynek dzieci i młodzieży podczas wakacji.
? Regularne zawody sportowe. Oraz inne.
List Intencyjny jest bardzo szczegółowy. Wymienia różne obszary partnerstwa oraz ponad dwadzieścia grup środków dla realizowania partnerskiej współpracy. Duży nacisk strony kładą na współpracę
w dziedzinie nauki, zarówno na poziomie szkolnictwa wyższego, jak
i szkól średnich. Są tu wymienione grupy działań, jakie strony przewidują dla realizowania partnerstwa np.: ?Wzajemne publikacje, konferencje, olimpiady, itp.?141. W dziedzinie handlowej umowa proponuje: ?Stwarzanie warunków sprzyjających rozwojowi korzystnych handlowo-gospodarczych kontaktów?142, na płaszczyźnie współpracy pomiędzy organizacjami społecznymi ?Podtrzymywanie współpracy i wymianę doświadczeń?143. Jak zwykle dokument kładzie nacisk na realizowanie partnerstwa na poziomie kontaktów młodzieży obydwu miast? Strony w dokumencie zadeklarowały: ?Kontakty między szkołami sportowymi obu miast, wspólne wycieczki turystyczne, wspólny wypoczynek dzieci i młodzieży podczas wakacji i inne?144. Dla obszaru kultury i sztuki strony gwarantują: ?Zapewnianie warunków dających możliwość wzajemnej organizacji występów, przedstawień teatralnych, koncertów, występów aktorskich, zespołów teatralnych i innych grup oraz współpraca między ludowymi zespołami artystycznymi?145.
W obszarze partnerskiej współpracy dotyczącej gospodarki komunalnej i transportu wewnętrznego strony deklarują: ?wymianę doświadczeń i informacji w granicach kompetencji?.146 Dokument niniejszy jest z założenia pewnego rodzaju krokiem na etapie partnerstwa w wyniku dalszych oficjalnych kontaktów pomiędzy urzędami.
Dnia 16.03.1996r. zastał podpisany drugi dokument ?Porozumienie o partnerskiej współpracy pomiędzy miastem Ługańsk (Ukraina) a miastem Lublin (Polska)? Od strony merytorycznej jest niemal że identyczne z poprzedzającym go listem intencyjnym. Zapisany jest tutaj jedynie jeden nowy obszar współpracy, mianowicie ?Ochrona środowiska naturalnego i odtwarzanie, ochrona fauny i flory.?147 Strony proponują w dokumencie: ?Stworzenie obszarów przyrody objętych ochroną w obrębie miast.?148 Deklarują: ?Wymianę informacji o warunkach awaryjnych i wydalaniu szkodliwych substancji do atmosfery i wód oraz innych sytuacjach, które mają negatywny wpływ na środowisko.?149
Partnerstwo pomiędzy miastami opiera się na gruntownym merytorycznym przygotowaniu. Wydaje się, że ze względu na wiele czynników. Ługańsk jest ważnym partnerem dla Lublina, chodzi tu zwłaszcza o bliskość geograficzną, sąsiedztwo, wspólne wartości oraz podobieństwa geopolityczne. Również istotną potencjalną korzyścią zwłaszcza dla strony ukraińskiej jest perspektywa przyłączenia Polski do Unii Europejskiej. Współpraca miast jest intensywna, zwłaszcza w obszarze gospodarki, nauki i kultury. Owocem współpracy miast jest utworzenie Kolegium Polsko ? Ukraińskiego w Lublinie.
ŁUCK

Łuck położony jest w malowniczej części zachodniej Ukrainy, otoczony lasami, jeziorami i sadami Wołynia. Jest jednym z najstarszych miast ukraińskich.
W 1432r. Łuck otrzymał prawa miejskie. Szybko stał się centrum regionalnym i już w 1569r. został nobilitowany do rangi stolicy województwa wołyńskiego.
Na terenie Łucka ścierały się różnorodne kultury a ich obecność odzwierciedla bogata architektura łuckiej Starówki, uznanej za zabytek republikański. Do najcenniejszych zabytków miasta należą liczne klasztory. Obecnie liczy 220 000 mieszkańców. Rozwija się tu przemysł samochodowy, elektrotechniczny, spożywczy i lekki. Życie intelektualne skupia się wokół Uniwersytetu Wołyńskiego oraz licznych instytutów naukowych.150
Relacje partnerskie regulują trzy dokumenty: ?Wstępna Umowa
o współpracy między władzami miasta Lublina (Polska) i Radą Miejską miasta Łucka?; ?Umowa partnerska o współpracy między Lublinem
i Łuckiem? oraz ?Oświadczenie prezydentów dwóch miast z dnia 07.06.2000 r.? Obie umowy partnerskie są bardzo szczegółowe, obszerne i w treści merytorycznej podobne do siebie. Duże znaczenie, jakie miasta przywiązują do partnerstwa wynika z bliskości geograficznej i wspólnych korzeni historycznych. Istotne znaczenie może mieć również, jak w przypadku wszystkich miast partnerów ukraińskich perspektywa przyjęcia Polski do Unii Europejskiej. Można śmiało stwierdzić, że Łuck, jak i pozostali partnerzy ukrainscy, jest obecnie ?strategicznym partnerem Lublina?.151
?Wstępna umowa o współpracy między władzami miasta Lublina
i Radą Miejską miasta Łucka? została podpisana w Lublinie 10.10.1995r. Przesłanki zawarcia partnerstwa to jak wymienia umowa152:
? Chęć dłuższego umocnienia i rozwoju współpracy między miastami.
? Historyczne ukształtowane dobrosąsiedzkie stosunki.
? Pozytywne doświadczenia współpracy między obwodem wołyńskim i województwem lubelskim.
Zaś obszary i płaszczyzny153 partnerskiej współpracy, które strony przedstawiły w dokumencie to:
? Przemysł.
? Transport.
? Handel.
? Budownictwo i infrastruktura.
? Gospodarka komunalna.
? Kultura i sztuka.
? Oświata i kształcenie zawodowe.
? Ochrona przyrody.
? Ochrona zdrowia.
? Turystyka i sport.
? Walka z przestępczością.
? Wzajemna pomoc w przypadku nieprzewidzianych sytuacji.
? Działalność trans granicznego związku ?Euroregion Bug?.
? Masmedia.
Środki służące realizowaniu partnerskiej współpracy154, jakie strony wymieniają w dokumencie to:
? Wymiana informacji o budowie nowych, niebezpiecznych ekologicznie obiektów.
? Wspólne przeprowadzanie ekspertyz ekologicznych projektowanych i istniejących obiektów.
? Zabezpieczenie wymiany informacji o wyciekach awaryjnych
i wydalaniu szkodliwych substancji do atmosfery i wód oraz innych ekstremalnych sytuacji, które mają negatywny wpływ na środowisko naturalne.
? Wymiana zespołów artystycznych, grup specjalistów z instytucji zdrowia, kultury.
? Wystawy dzieł sztuki.
? Seminaria i konferencje.
? Wymiana literatury naukowej i metodycznej między szkołami.
? Wymiana studentów, stażystów, doktorantów.
? Organizowanie zawodów sportowych, wymiana doświadczeń
w zakresie sportu masowego.
? Wymiana doświadczeń w zakresie pracy szkół sportowych.
? Organizacja wypoczynku dzieci na obozach letnich.
? Sprzyjanie wzajemnie korzystnej współpracy, mającej na celu realizację efektywnych, rynkowych form gospodarowania.
? Sprzyjanie w przeprowadzaniu targów, wystaw, aukcji.
? Sprzyjanie rozwojowi wzajemnych kontaktów pomiędzy mieszkańcami obu miast, zwłaszcza Ukraińcami mieszkającymi w Lublinie oraz Polakami, którzy mieszkają w Łucku.
? Udzielanie poparcia dla zachowania wartości narodowych oraz zabytków historycznych i kulturalnych.
? Współpraca produkcyjna.
? Zwiększenie produkcji i konkurencyjności towarów i usług wykorzystując w tym celu polsko-ukraińskie przedsiębiorstwa, spółki, holdingi, fundacje.
? Wzajemna wymiana informacji prawnej i handlowo-ekonomicznej.
? Wzajemna wymiana materiałów dotyczących możliwości rozszerzenia form i metod współpracy w dziedzinie handlu zagranicznego.
? Wdrażanie do rozliczeń za wzajemną wymianę towarów i usług banków ukraińskich i polskich.
? Opracowywanie projektów wspólnych działań na rzecz odtworzenia i ochrony flory i fauny.
? Stworzenie obszarów przyrody objętych ochroną w obrębie miast.
? Wymiana informacji o monitoringu środowiska naturalnego.
Drugi dokument: ?Umowa partnerska o współpracy między Lublinem i Łuckiem? została podpisana w wyniku realizacji istniejącej już partnerskiej współpracy w celu nadania formalnych i oficjalnych ram, oraz chęci pogłębienia już istniejącej współpracy. Umowa w porównaniu do wcześniej podpisanej umowy wstępnej rozszerzona jest o jeden punkt. Mianowicie, jako dodatkowy środek bezpośredni umowa proponuje dla efektywnych form rozliczeń za dostarczaną produkcję i wykonanie usług powołanie wspólnego polsko-ukraińskiego banku lub otwarcie rachunków rozliczeniowych.155 W pozostałych punktach umowa jest tożsama z wcześniej podpisaną umową w Łucku dnia 04.03.1996r.
Trzeci dokument to ?Oświadczenie prezydentów dwóch miast zawarte w dniu 06.07.2000r.? w którym strony powołują do życia Lubelską Misję Gospodarczą, czytamy tam m. innymi: ? Przed naszymi miastami otwiera się wielka szansa połączenia wysiłków na rzecz współpracy gospodarczej tworzącej trwałe fundamenty rozwoju przedsiębiorczości w obu miastach (...) przedsiębiorcy Lublina i Łucka powołują Lubelską Misję Gospodarczą w Łucku (...) pragniemy, aby inicjatywa powołania LMG (skrót autora) była dowodem naszych przyjacielskich stosunków.?156

STAROBIELSK

Starobielsk leży w obwodzie Ługańskim. Miasto liczy około
35 000 mieszkańców Znajduje się tutaj największa mleczarnia na Ukrainie oraz wysoko rozwinięte zakłady przetwórstwa owocowo ? warzywnego, a także zakłady remontowo ? mechaniczne i meblowe. W Starobielsku znajduje się cmentarz oficerów polskich zamordowanych w Katyniu, otoczony szczególną opieką przez polonię starobielską.157
Podpisanie umowy o partnerskiej współpracy między miastem Starobielsk i miastem Lublin nastąpiło 15.03.1996r.
Jako przesłanki158 dla zawarcia partnerstwa strony w dokumencie wymieniają:
? Chęć nawiązania długotrwałych kontaktów.
? Świadomość współtworzenia rzeczywistości.
Obszary i płaszczyzny159 dla partnerskiej współpracy, które władze obydwu miast zapisały w umowie to:
? Ekonomia.
? Nauka.
? Kultura i sztuka.
? Szkolnictwo.
? Polityka młodzieżowa.
? Współpraca między organizacjami społecznymi.
? Kontakty pomiędzy Ukraińcami mieszkającymi w Lublinie oraz Polakami mieszkającymi w Starobielsku.
? Ochrona środowiska naturalnego.
Umowa przewiduje następujące środki160 dla realizacji partnerskiej współpracy:
? Sprzyjanie w nawiązywaniu kontaktów pomiędzy szkołami Lublina i Starobielska.
? Sprzyjanie współpracy między organizacjami i klubami turystycznymi.
? Sprzyjanie współpracy mającej na celu realizację efektywnych, rynkowych form gospodarowania.
? Sprzyjanie współpracy produkcyjnej poprzez polsko-ukraińskie przedsiębiorstwa i spółki na obszarze obu stron.
? Sprzyjanie kontaktom między obywatelami.
? Dążenie do zachowania wartości narodowych oraz miejsc i zabytków historycznych i kulturalnych.
? Organizacja występów, przedstawień teatralnych, występów amatorskich, występów zespołów tanecznych i innych grup.
? Organizacja zawodów sportowych.
? Wymiana doświadczeń dotyczących sportu masowego.
? Organizowanie wspólnych wypraw i wycieczek turystycznych
do miejsc historycznych Polski i Ukrainy.
? Wypoczynek dzieci i młodzieży podczas wakacji letnich i zimowych.
? Wymiana doświadczeń i informacji (w granicach kompetencji)
w dziedzinie gospodarki komunalnej i współpracy gospodarczej.
? Odtwarzanie i ochrona flory i fauny.
? Wymiana doświadczeń między organizacjami społecznymi.
Duży wpływ na partnerstwo pomiędzy obydwoma miastami ma wspomniana już Polonia starobielska. Jest ona bardzo aktywna w podejmowaniu działań mających na celu utrzymywanie ścisłych związków z ojczyzną.

PONIEWIEŻ

Poniewież jest jednym z największych miast na Litwie. Jego początki sięgają XIV w. Prawa miejskie otrzymał w 1503r. Rozwój miasta można podzielić na trzy okresy. Do 1795 r. należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego, Od 1795 do 1915 roku znajdował się pod rządami Imperium Rosyjskiego. Od 1919 do 1918 był pod jurysdykcją niemiecką. W latach 1919 ? 1940 miasto należało do Niezależnej Republiki Litewskiej. Podczas drugiej wojny światowej Poniewież znajdował się: początkowo pod okupacją sowiecką, a następnie pod okupacją niemiecką. W latach 1944 ? 1990 wchodził w skład Związku Radzieckiego.
Poniewież położony jest między stolicami dwóch miast bałtyckich: Wilnem i Rygą. Obecnie miasto zamieszkuje ponad 132 000 osób.
W Poniewieżu funkcjonuje ok. 6 tys. zakładów przemysłowych. Ponad 85% znajduje się w rękach prywatnych właścicieli. Do największych zakładów należą ?Ekranas?, ?Kalnapilis?, ?Linas?, ?Tulpe?, ?Neazis?. Umowę partnerską miasta podpisały w 430 ? lecie unii Polsko ? Litewskiej.161
Do pierwszego spotkania w historii stosunków obydwu miast doszło 08.02.1996r. Delegacja władz Lublina gościła wówczas na zaproszenie Poniewieża na Litwie. Rozmawiano m.in. o przyszłej ewentualnej współpracy.162
W dniach 18-21.06.1996 r. odbyło się drugie spotkanie władz
w Lublinie. Najważniejszym efektem rozmów było podpisanie 18.06.1996r. listu intencyjnego w sprawie nawiązania współpracy pomiędzy obydwoma miastami.163
Kolejna oficjalna wizyta przedstawicieli Poniewieża w Lublinie miała miejsce w dniach 02-04.06.1997r. Delegacja uczestniczyła
w Międzynarodowej Konferencji Ekologicznej pod tytułem: ?Polityka ochrony środowiska w społeczności lokalnej?.164
Umowa o partnerstwie miast Lublina (Polska) i Poniewieża (Litwa) została podpisana 13.09.1999 r.165
Analizując obydwa dokumenty partnerskie (list intencyjny i umowę) można wskazać na następujące obszary166, które strony przewidziały dla realizacji partnerstwa. Są to:
? Przemysł ?handel.
? Kultura, sztuka, oświata.
? Sport, turystyka.
? Budownictwo, infrastruktura, gospodarka komunalna.
? Ochrona środowiska.
? Pomoc społeczna.
? Zarządzanie i planowanie miejskie.
Środki167, jakie strony przewidziały dla realizowania partnerstwa to:
? Wymiana informacji.
? Wymiana zespołów artystycznych.
? Wymiana grup specjalistów.
? Organizacja targów, wystaw i pokazów.
? Inwentaryzacja, konserwacja i propagowanie wartości dziedzictwa historycznego i architektonicznego.
? Wymiana doświadczeń w zakresie sportu masowego.
? Organizacja wypoczynku dzieci na obozach letnich na zasadach wzajemności.
Obydwa dokumenty są zwięzłe i krótkie. Partnerstwo pomiędzy miastami ma opierać się na wspólnej tradycji, historii, sąsiedztwie.
W umowie nie ma wskazanych przesłanek, które skłoniły strony do zawarcia porozumienia. Istnieje wszakże wiele podobieństw obu miast, np.: oba miasta znajdują się na drodze przemian ustrojowych, strukturalnych oraz dostosowawczych do standardów europejskich, Posiadają wspólne korzenie historyczne oraz podobieństwa o charakterze kulturowym, wspólną tradycję.
Współpraca miast to przede wszystkim: Współpraca edukacyjna, wymiana młodzieży (obozy integracyjne i artystyczne), wspólne zawody sportowe.168
PERNIK

Pernik usytuowany jest w kotlinie zachodniej części środkowej Bułgarii. Miasto leży w górnym biegu rzeki Sturmy. Otoczone jest górami. W okolicy znajdują się złoża węgla kamiennego i wapienia. Leży na drodze najstarszego szlaku handlowego w Bułgarii i posiada wielkie znaczenie ekonomiczne w regionie, Zajmuje obszar 461 km i liczy 93 000 mieszkańców, jest jednym z głównych centrów przemysłowych w kraju specjalizujących się w przemyśle ciężkim.169
Kontakt pomiędzy miastami został zapoczątkowany za pośrednictwem miasta Ługańsk, wspólnego partnera obydwu miast. W dniu 18.02.1997 r. miała miejsce pierwsza oficjalna wizyta przedstawicieli władz Lublina w Perniku, w celu przeprowadzenia wstępnych rozmów na temat obszarów współpracy.170
W dniach 23-27.02.1997 r. odbyła się pierwsza wizyta strony Bułgarskiej w Lublinie, podczas której goście zwiedzali lubelskie firmy, szkoły i szpitale.171 Doszło ?do podpisania listu intencyjnego w sprawie nawiązania współpracy między miastami. Przesłankę, na jaką strony wskazały zawierając list to: ?Wola ustanowienia przyszłego partnerstwa pomiędzy miastami?.172
Obszary173 partnerstwa wymienione w dokumencie to:
? Gospodarka.
? Handel zagraniczny.
? Zarządzanie miastem.
? Ochrona środowiska naturalnego.
? Ochrona zabytków.
? Kultura.
? Sport.
? Edukacja.
? Pomoc społeczna.
Środki174, na jakie strony wskazują dla realizowania partnerskiej współpracy to:
? Zachęcanie wzajemnych podmiotów gospodarczych do nawiązywania wzajemnych kontaktów.
? Popieranie współpracy na polu kultury.
? Dążenie stron do ułatwiania kontaktów na płaszczyźnie edukacji.
? Popieranie współpracy na płaszczyźnie pomocy społecznej.
? Wymiana informacji prawnej.
? Wymiana informacji prawno-handlowej.
? Wymiana delegacji.
? Wymiana grup roboczych.
? Wymiana młodzieży.
? Wymiana grup artystycznych.
List intencyjny to dokument wstępny na drodze do partnerstwa obydwu miast. Partnerstwo zostało zawarte w dniu 21.06.2001r. podpisaniem dokumentu: ?Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Pernik (Bułgaria) a miastem Lublin (Polska)?. Dokument zawiera pewne nowe zapisy. I tak przesłankami175 do zawarcia partnerstwa są:
? Wola obu stron do nawiązania długotrwałych kontaktów.
? Świadomość współtworzenia rzeczywistości.
Wola osiągnięcia pewnego zrozumienia pomiędzy mieszkańcami obydwu miast i obydwoma narodami.
Umowa zawiera również nowe obszary i współpracy176. Są to:
? Szkolnictwo wyższe i nauka.
? Architektura i urbanistyka.
? Urządzenia komunalne.
? Gospodarka mieszkaniowa.
? Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.
? Pomoc w załatwianiu spraw bieżących.
? Organizacja pracy i zarządzania w służbie zdrowia.
Umowa partnerska przewiduje również nowe środki177 dla realizowania partnerskiej współpracy, są to:
? Szeroka i jawna wymiana informacji.
? Popieranie działań organizacji społecznych, kulturalnych, sportowych i naukowych w kontaktach z odpowiednimi organizacjami miasta partnerskiego.
? Stwarzanie warunków do bezpośrednich kontaktów pomiędzy inwestorami, przedsiębiorcami i organizacjami.
? Stwarzanie odpowiednich warunków do wymiany handlowej i inwestycyjnej.
? Szkolenia, staże dla różnych grup specjalistów.
? Wspólne imprezy i przedsięwzięcia.
? Wymiana malarstwa, rzeźby, literatury, prasy.
Współpraca miast to do tej pory wspólny udział w zawodach
sportowych, współpraca na polu kultury, kurtuazyjne wizyty władz miejskich.
ROZDZIAŁ V
MIASTA PARTNERSKIE POZAEUROPEJSKIE
Lublin uczestniczy w trzech partnerstwach z miastami z poza Europy. Jest to jedno miasto Izraelskie (Rishion le Zion). Jedno miasto Amerykańskie (Erie), oraz jedno miasto kanadyjskie (Windsor). Biorąc pod uwagę związki polonii amerykańskiej i kanadyjskiej z Lublinem. Dawne i głębokie związki Lublina z kulturą żydowską. Można uznać te partnerstwa za ważne i ciekawe dla Lublina.

RISHON LE ZION

Rishon Le Zion jest miastem izraelskim, położonym na wzgórzach nad Morzem Śródziemnym. Pionierzy osiedlili się w Rishon Le Zion
w 1882r. Obecnie liczy ono około 160 000 mieszkańców i jest miastem młodym 60% obywateli nie przekroczyło czterdziestego roku życia.
Do ważniejszych zabytków należą: Chaviv ? pierwsza hebrajska szkoła
i Jad Lebanim ? muzeum historii Rishon Le Zion. W mieście dynamicznie rozwija się przemysł spożywczy, produkcja materiałów budowlanych, przemysł elektryczny i metalowy. Znajduje się tu również jedna z największych na świecie winiarni a corocznie organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Wina.178
Nawiązanie kontaktów miedzy miastami nastąpiło za pośrednictwem ambasady Izraela w Warszawie w roku 1991. Inicjatywa wyszła od niemieckiego miasta Mnster, partnera obydwu miast.179
Oficjalny dokument podpisany został 01.10.1992r. w Lublinie. Jest to trylateralne porozumienie o partnerskiej współpracy między miastami Mnster, Rishon Le Zion i Lublinem. Miasta jako przesłanki180, które skłoniły je do podpisania dokumentu wskazują:
Poczucie współodpowiedzialności stron za los przyszłych pokoleń Niemców, Żydów i Polaków.
Wspólne historyczne związki.
Wola budowania przyjacielskich stosunków opartych na poszanowaniu prawdy i wartości ogólnonarodowych.
Wola uszanowania pamięci o wydarzeniach, jakie rozegrały się podczas II wojny światowej pomiędzy trzema narodami.
Wola przeciwdziałania odradzaniu się w jakiejkolwiek formie uprzedzeń do innych narodów.
Wola rozwijania kontaktów pomiędzy mieszkańcami miast.
Umowa zasadniczo odwołuje się do wspólnej historii trzech narodów, do tradycji współpracy i tolerancji oraz do najtragiczniejszych kart wspólnej historii.
Obszary181, na których partnerstwo ma być realizowane to:
? Współpraca szkół z organizacjami młodzieżowymi.
? Kultura i sport.
? Oficjalna współpraca władz miejskich.
? Gospodarka.
? Współpracę na rzecz rozwoju pokoju i wolności.
Środki182, za pomocą, których partnerstwo ma być realizowane to:
? Wymiana doświadczeń w zakresie działania samorządu terytorialnego i służb komunalnych.
? Wspólne przedsięwzięcia obrazujące współpracę mieszkańców trzech miast na rzecz pokoju i wolności.
? Organizowanie wystaw i targów.
? Wspólne przedsięwzięcia gospodarcze.
? Wymiana handlowa.
? Wymiana zespołów sportowych.
? Wymiana zespołów artystycznych.
? Wymiana grup dziecięcych i młodzieżowych.
Strony w dokumencie deklarują ?Tworzenie warunków dla rozwoju partnerstwa?183 oraz ?Sprzyjanie podejmowaniu wspólnych przedsięwzięć?184. Za cel partnerskiej współpracy strony stawiają sobie budowanie społeczeństw wolnych od uprzedzeń, kompleksów i zaszłości historycznych, oraz relacji pomiędzy tymi społeczeństwami na zasadach równości, wzajemnego poszanowania i wolności, ?przeciwstawianie się wszelkim formom antysemityzmu, antygermanizmu i antypolonizmu.?185

ERIE

Miasto swoją nazwę zawdzięcza położeniu nad jeziorem o nazwie Erie. Leży między dwoma wielkimi miastami: Chicago i Nowym Jorkiem. Jest dużym portem, którego historia jest ściśle związana z dziejami marynistyki. Ciepły klimat tego regionu sprzyjał rozwojowi rolnictwa, szczególnie branży winiarskiej. Osada została założona w 1795r., a ukonstytuowała się jako miasto w 1851r. Erie ma ciekawą przeszłość historyczną, związaną z wojną 1812r.
Dzięki swojemu usytuowaniu przy skrzyżowaniu autostrad i węzłowi kolejowemu miasto stało się centrum handlowym, wytwórczym
i turystycznym. Port dzięki naturalnie utwardzonemu nabrzeżu, stał się doskonałym punktem importu i eksportu towarów.
W Erie znajdują się instytuty techniczne i ośrodki rozwoju biznesu i przemysłu. Głównymi produktami tego regionu są elementy z włókien sztucznych, silniki, odlewy, turbiny, elementy metalurgiczne oraz papier. Najważniejsze fabryki regionu to: General Electric, International Paper, Zurn Industries, American Sterilizer, Lord Corporation and Plastek Industries, Friez Magnetics and Lord Corporation. W Erie znajduje się Gannon University. Miasto jest też siedzibą władz miejskich i federalnych.186
Proces dochodzenia do partnerstwa pomiędzy obydwoma miastami rozpoczął się od wizyty w Lublinie Johna Donico i delegata komitetu miast siostrzanych miasta, Erie, która odbyła się w kwietniu 1996r. Podczas tej wizyty doszło do spotkania z władzami miasta, podpisano wówczas list intencyjny o współpracy partnerskiej.187 Dokument, jako przesłanki188 do zawarcia porozumienia wymienia:
? Chęć uzyskania korzyści w obszarach wymienionych w dokumencie (patrz poniżej).
? Chęć uzyskania wzajemnych korzyści w kontaktach między prywatnymi obywatelami.
Strony wymieniły 18 płaszczyzn współpracy189. Są to:
? Biznes.
? Produkcja przemysłowa.
? Transport.
? Recykling.
? Nauka i technologia.
? Prawo.
? Finanse i bankowość.
? Historia.
? Geografia.
? Geologia.
? Komputery.
? Sztuka i muzyka.
? Języki.
? Kultura.
? Środowiska.
? Edukacja.
? Medycyna i zdrowie.
? Ludzie.
W dokumencie miasta zobowiązują się do corocznej aktualizacji programu w wyżej wymienionych dziedzinach.
Kolejnym krokiem do zbliżenia obydwu miast była wizyta prezydenta Lublina Pawła Bryłowskiego w Erie w dniach 17-20.11.1996r. odbyła się ona na zaproszenie władz miasta oraz Federacji Organizacji Polonijnych.190
W dniach 18-21.09.1997r. z okazji obchodów 680-lecia Lublina gościła w Lublinie delegacja miasta Erie. Podpisano w tych dniach umowę o współpracy pomiędzy akademiami muzycznymi w Erie i Lublinie.191
W dniach 03-07.06.1998r. w Erie gościła delegacja Lublina. Podpisano wówczas dokument ?Porozumienie partnerskie?. Jest to dokument zwięzły i krótki. Jako przesłanki192 partnerstwa strony wymieniają:
? Coraz częstsze i powszechniejsze kontakty pomiędzy różnymi częściami świata.
? Dążenie do globalizacji gospodarki światowej.
? Dążenie do poprawy jakości życia ludzi.
Umowa wskazuje nowy obszar partnerstwa. Jest nim rolnictwo. Tym razem w dokumencie są zapisane środki193, za pomocą, których stosunki partnerskie mają być realizowane:
? Wymiana między szkołami, liceami i uniwersytetami.
? Wymiana pomiędzy stowarzyszeniami artystycznymi.
? Wymiana w zakresie służby zdrowia.
? Zachęcanie mieszkańców do wzajemnych kontaktów.
? Współpraca w rozwoju przemysłu, handlu, ochrony środowiska.
? Promocja współpracy.
? Umowa została zawarta na pięć lat.
Kolejna oficjalna wizyta odbyła się w dniach 19-26.10.1998r. przedstawiciele władz miasta Erie spotkali się w Lublinie z zarządem miasta oraz biskupem lubelskim. Odbyły się spotkania na uniwersytetach, w szpitalach, w szkołach, firmach, drukarniach.194
W dniach 23.04 - 01.05.1999r. miał miejsce pobyt delegacji władz Lublina w Erie. Podpisano wówczas drugą umowę, porozumienie
o współpracy pomiędzy miastem Lublin i miastem i powiatem Erie. Kolejna umowa została zawarta również na okres pięciu lat.195
Umowa wskazuje nowe przesłanki partnerstwa196. Są to: wola budowania rozwojowej i pełnej dobrobytu przyszłości obydwu miast.
Obszary partnerstwa są takie same jak w poprzedniej umowie.
Pojawił się nowy środek dla realizacji partnerskiej współpracy. Jest nim deklaracja współpracy w celu rozwijania programów promujących rolnictwo, przemysł i handel.197
Partnerstwo między miastami, pomimo że stosunkowo młode, rozwija się dynamicznie, zapewne ma na to wpływ aktywność polonii. Główne obszary współpracy obecnie to przede wszystkim biznes, współpraca pomiędzy uniwersytetami i współpraca kulturalna.

WINDSOR

Windsor w stanie Ontario w Kanadzie liczy 200 000 mieszkańców. Jest największym przejściem granicznym na świecie, centrum turystycznym i handlowym. Miasto jest kanadyjskim centrum produkcji części samochodowych oraz firm farmaceutycznych. Jest położone w największym regionie rolniczym wschodniej Kanady.198
W Windsor mieszka około 10 000 osób polonii, z tego w środowiskach polonijnych skupia się 2000 osób, Polonia skupia się głównie przy kościołach.199
Kontakty na drodze zawarcia partnerstwa datują się od 04.01.1999r. Doszło tego dnia do spotkania przedstawiciela polsko-kanadyjskiego Stowarzyszenia Biznesu ? pana Jerzego Baryckiego z prezydentem Lublina ? Andrzejem Pruszkowskim. Efektem tego spotkania było złożenie petycji ww. stowarzyszenia do Rady Miejskiej Windsoru o rozpoczęcie procesu zawarcia partnerstwa miast. 19.04.1999r. petycja została pozytywnie rozpatrzona, rozpoczął się oficjalny proces wymiany wzajemnych zaproszeń i wizyt.200
Pierwsza wizyta przedstawicieli Lublina odbyła się w Kanadzie
na przełomie lipca i sierpnia 1999 r. Na uniwersytecie w Windsor gościł przedstawiciel Lublina, prof. F. Kampka.201
18.10.1999r. został podpisany przez prezydenta Lublina list intencyjny. Są w nim zawarte następujące obszary202 partnerstwa:
? Gospodarka.
? Kultura.
? Turystyka i sport.
? Edukacja i nauka.
? Społeczeństwo.
Dokument zawiera następujące środki203 przewidziane dla realizacji partnerstwa:
? Wymiana informacji prawnej i ekonomicznej.
? Wymiana doświadczeń między organizacjami pomocy społecznej.
? Zachęcanie i ułatwianie lokalnym podmiotom gospodarczym nawiązywania kontaktów z podmiotami Windsor.
? Stwarzanie warunków do wymiany grup artystycznych i sportowych.
? Ułatwianie kontaktów pomiędzy szkołami, uniwersytetami
i ludźmi nauki.
W dniu 12.01.2000r. doszło do kolejnego spotkania władz Lublina
z przedstawicielami polsko-kanadyjskiego Stowarzyszenia Biznesu.204 Omówiono podczas tego spotkania harmonogram podpisania umowy partnerskiej. Do jej zawarcia doszło 16.06.2000r., dokument nosi nazwę ?Porozumienie o współpracy pomiędzy miastami Windsor i Lublinem?.
Przesłanki205 skłaniające strony do zawarcia partnerstwa to:
? Istniejący potencjał obydwu miast.
? Już istniejące kontakty miast.
? Wola wymiany doświadczeń w celu wszechstronnego rozwoju.
Obszary206, na których partnerstwo ma być realizowane to:
? Gospodarka.
? Kultura.
? Nauka.
? Technologia.
? Sport.
? Turystyka.
Środki207, jakie strony przewidziały do realizowania partnerskiej współpracy to:
? Stworzenie warunków do korzystnej wymiany informacji dotyczącej współpracy gospodarczej.
? Ułatwianie kontaktów między szkołami, uniwersytetami oraz środowiskami naukowymi obydwu miast.
Trzeci dokument, który leży u podstaw partnerstwa obydwu miast jest to ?Protokół współpracy partnerskiej pomiędzy miastami Windsor
i Lublinem?. Dokument z jednej strony ocenia dotychczasowy przebieg partnerstwa, z drugiej strony wskazuje na nowe przesłanki208 dla pogłębiania partnerstwa i tak, są to:
? Wola intensyfikacji współpracy.
? Chęć budowania trwalszych i bogatszych więzi między społeczeństwami obydwu miast.
Protokół wskazuje na nowe płaszczyzny partnerstwa, są to:
? Podatki.
? Infrastruktura.
? Nauka medyczna.
Kontakty pomiędzy miastami są stosunkowo świeże, zainspirowane przez stronę kanadyjską mają obecnie charakter kontaktów kurtuazyjnych, biznesowych oraz współpracy wyższych uczelni.209

ZAKOŃCZENIE
Miasta partnerskie Lublina to zjawisko stosunkowo nowe, zarówno w praktyce życia miasta jak i w nauce polskiej. Partnerstwo miast jest to forma działań politycznych realizowanych w skali lokalnej, o charakterze międzynarodowym, Organizowaniem partnerstwa miast zajmuje się zarząd samorządu terytorialnego, tj. Urząd Miejski, w Lublinie jest to Wydział do spraw kontaktów zagranicznych. Partnerstwo miast w istocie swojej opiera się na idei społeczeństwa obywatelskiego, dlatego do udziału w partnerstwie zaproszone są różnorodne podmioty życia społecznego oraz mieszkańcy miasta. Jak to wynika z umów partnerskich Lublina obszarów, w których partnerstwo może się realizować jest bardzo wiele, istnieje również bardzo wiele środków za pomocą, których partnerstwo może być realizowane.
Lublin posiada siedemnastu partnerów, miast z różnych części Europy i świata.
Nie jest partnerstwo miast w Lublinie realizowane tak jak miastach Europy zachodniej, tj. nie biorą udziału w partnerstwie zwykli mieszkańcy miasta, nie na porównywalną skalę. Różnice wynikają, obecnie z braku przynależenia do Unii Europejskiej, oraz polityki partnerstwa prowadzonej przez władze lokalne miasta, która z kolej jest elementem szerszej polityki lokalnej prowadzonej przez zarząd miasta. Niewątpliwą rolą związków partnerskich jest m. innymi wzmacnianie autonomii władz lokalnych, Korzyściami dla miasta płynącymi z partnerstwa są: staże, współpraca szkół i wyższych uczelni, wymiana młodzieży, współpraca instytucji, wydarzenia kulturalne i wiele innych.
Partnerstwo miast Lublina opiera się na umowach partnerskich, jednak geneza związków miast w przypadku Lublina nie jest tożsama z współczesnym nam partnerstwem miast realizowanym w Europie (tj. polityką Unii Europejskiej). Lublin w dwudziestoleciu międzywojennym należał do Międzynarodowego Związku Miast i do Związku Miast Polskich. Ponadto Lublin uczestniczy w partnerstwach z miastami z poza Europy.
W sensie praktycznym partnerstwo nie jest realizowane na taką skalę, na jaką mogłoby być, biorąc pod uwagę zapisy w umowach partnerskich. Wynika to z tego, że samorząd w Polsce jest młody i trzeba czasu, aby wytworzyła się wokół niego specyficzna lokalna kultura polityczna. Jak pisze J. Kropiwnicki: ?Samorząd w Polsce powinien mieć zapewnione stabilne warunki funkcjonowania, z reguły w pierwszym okresie przebudowy można oczekiwać pogorszenia jakości działania spowodowanego zmianami strukturalnymi, i skoncentrowaniem się nowych struktur na sprawach wewnętrznej organizacji, przemianom towarzyszy chaos organizacyjny?210 Problemy tego typu nie omijają samorządu lubelskiego.
Obserwując działania w ramach partnerstwa miast widać jednak jak są one różnorodne i dotyczą wielu dziedzin życia społecznego.
Pomimo ograniczeń i przeszkód wnoszą jednak nową jakość w życie społeczności lokalnej. Niewątpliwie są pozytywnym efektem zmian, jakie zaszły w Polsce po 1989r. oraz zwiastunem zmian na drodze, których znajduje się miasto, kraj i cała Europa.
Z tych względów niniejsza praca, pisana niejako na ?gorąco?, nie jest w stanie objąć całokształtu zagadnienia, gdyż partnerstwo miast jest tematem żywym, dynamicznym i podlegającym rozwojowi w sensie jakościowym i ilościowym. Jest niewątpliwie nową, ciekawą i przynoszącą korzyści wszystkim uczestnikom formą współpracy społeczności lokalnych.
BIBLIOGRAFIA
DOKUMENTY:

NANCY
Deklaracja współpracy między miastem Lublinem w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a miastem Nancy w Republice Francuskiej, z dn. 26.02.1988r.
Dokument Urzędu Rady Ministrów Biura Administracji Terenowej
w Warszawie, wydany dn. 20.08.1997r.
Kontakty Lublin ?Nancy.
Kontakty Lublin ?Nancy ? Synteza.

MNSTER
Akt partnerstwa, z dnia 30.11.1991r.
Lublin ? Mnster, historia kontaktów.
Lublin ? Mnster ? Oświadczenie, z dnia 20.09.1996r
Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Lublin
a miastem Mnster, bez daty.
Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastami Mnster, Rishion Le Zion i Lublinem, z dnia 01.10.1992r.

DELMENHORST
Partnerstwo miast Lublin ? Delmenhorst, z dnia 11.05.1992r.
Porozumienie o współpracy pomiędzy Lublinem (Rzeczypospolita Polska) a Delmenhorst (Republika Federalna Niemiec) zawarte w dniu 06. 07. 1990r.
Raport dotyczący kontaktów Lublina z miastami partnerskimi
w Niemczech, jak również z innymi partnerami w tym kraju.

NYKBING-FALSTER
Historia kontaktów Lublin - Nykbing-Falster.
Porozumienie o partnerstwie miast zawarte pomiędzy Nykbing-Falster (Dania) i Lublinem (Polska) z dnia 23.03.1992r.

TILBURG
Historia kontaktów Tilburg, prowincja Geldreland ?Lublin.
Układ o partnerskiej współpracy między miastem Tilburgiem (Holandia) i miastem Lublinem (Polska), z dnia 19. 11. 1994r.

LANCASTER
Lancaster ? Lublin. Akt partnerstwa, z dnia 11.05.1994r.
Lancaster ? Lublin, historia kontaktów.

VISEU
Deklaracja współpracy pomiędzy miastami Viseu (Portugalia) i Lublinem (Polska), z dnia 11.02.1998r.
Lublin ? Viseu, historia kontaktów.
Umowa o partnerstwie miast Lublin (Polska) i Viseu (Portugalia).z dnia 24.11. 1998r.
Uzasadnienie prezydenta miasta Lublina dotyczące zawiązania partnerstwa z miastem Viseu.

ALCALA DE HENARES
Deklaracja współpracy pomiędzy miastami Lublin (Polska) i Alcala De Henares (Hiszpania), z dnia 09.06.2001r.
List intencyjny pomiędzy miastami Alcala De Henares (Hiszpania)
i Lublinem (Polska), z dnia 09.06.2001r.
Umowa partnerska między miastami Lublin (Polska) i Alcala De Henares (Hiszpania), z dnia 14.07.2001r.

DOBRECZYN
Historia kontaktów Lublin ?Dobreczyn.
Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Dobreczyn (Węgry) a miastem Lublin (Polska), dokument bez daty.

ŁUGAŃSK
List intencyjny w sprawie umowy o współpracy między miastem Lublinem (Rzeczpospolita Polska) i miastem Ługańskiem (Ukraina), z dnia 16. 09.1995r.
Lublin ? Ługańsk, historia kontaktów.
Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Ługańsk (Ukraina) a miastem Lublin (Polska), z dnia 14. 03. 1996r.

ŁUCK
Oświadczenie prezydentów obu miast z dnia 06.07.2000r.
Umowa partnerska o współpracy między Lublinem i Łuckiem, z dnia 04.03.1996r.
Wstępna umowa o współpracy między władzami miasta Lublina (Polska) i Radą Miejską Miasta Łucka (Ukraina), z dnia 10.10.1995r.


STAROBIELSK
Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Starobielsk (Ukraina) a miastem Lublin (Polska), z dnia 15.03.1996r.

PONIEWIEŻ
List intencyjny w sprawie nawiązania współpracy między miastami Lublin (Polska) i Poniewież (Litwa), z czerwca 1996r.
Lublin ?Poniewież, historia kontaktów
Umowa o partnerstwie miast Lublin (Polska) i Poniewież (Litwa), z dnia 11.09.1999r.
Główne cele współpracy Lublina z miastami partnerskimi w 2001 roku.

PERNIK
List intencyjny w sprawie nawiązania współpracy między miastami Lublin (Polska) i Pernik (Bułgaria), z lutego 1998r.
Lublin ?Pernik, historia kontaktów.
Notatka o mieście Pernik.
Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastami Pernik (Bułgaria) a miastem Lublinem (Polska), z dnia 21.06.2001r.

RISHON LE ZION
Lublin - Rishon Le Zion ? historia kontaktów.
Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastami Mnster, Rishon Le Zion i Lublinem, z dnia 01.10.1992r.

ERIE
Erie/Erie Country ? Lublin. Porozumienie partnerskie.
List intencyjny Erie ? Lublin, z dnia 28.04.1996r.
Lublin ?Erie, historia kontaktów.
Porozumienie o współpracy pomiędzy miastem Lublin a miastem i powiatem Erie, z dnia 26.04.1999r.

WINDSOR
List intencyjny, z dnia 29.10.1999r.
Porozumienie o współpracy pomiędzy miastami Windsor i Lublinem, z dnia 26.06.2000r.
Protokół współpracy partnerskiej pomiędzy miastami Windsor i Lublinem, z dnia 25,04.2001r.
Lublin ?Windsor, historia kontaktów.

ŹRÓDŁA PRAWA KRAJOWEGO.

Konstytucja RP.
Ustawa z dnia 08.02.1990. O samorządzie terytorialnym, (w:) Dz. U. 1990, nr 16, poz. 95 zm; Dz. U. 1991, nr 4, poz. 18; zm. Dz. U. 1991, nr 110, poz. 473.
Ustawa z dnia 10.12 1993. O finansowaniu gminy, (w:) Dz. U. 1996, nr 84, poz. 386.
Ustawa z dnia 10.06.1994. O zamówieniu publicznym, (w:) Dz. U. 1998, nr 30, poz. 184.
Ustawa z dnia 07.07.1994. O zagospodarowaniu przestrzennym, (w:) Dz. U. 1998, nr 19, poz. 723.
Ustawa z dnia 24.07.1998. O wprowadzeniu zasadniczego trójstronnego podziału terytorialnego państwa, (w:) Dz. U. 1998, nr 96, poz. 603.
Ustawa z dnia 15.09.2000. O zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, (w:) Dz. U. 2000, nr 91, poz.1009.

ŹRÓDŁA, PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO.

Umowa pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej i Rządem Ukrainy o współpracy regionalnej, z dnia 24.05.1993.
Traktat między Rzeczpospolitą Polską A Republiką Federalną Niemiec o współpracy regionalnej i przygranicznej z dnia 07.04.1994.
Ustawa między Rządem RP A Rządem Republiki Federalnej Niemiec o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska z dnia 07.04.1994.
Europejska Karta Samorządu terytorialnego, (w:) Dz. U. 1994, nr 124, poz. 607.

LITERATURA.

Antoszewski. A.,Hubert. R., Leksykon Politologii, Wrocław 1995.
Brzozowska. A.,(red.) Związki Bliźniacze, Poznań 1998.
Chmaj. M., (red.), Leksykon samorządu terytorialnego, Warszawa 1999.
Chmaj. M., Żmigrodzki. M., Wprowadzenie do teorii polityki, Lublin 1996.
Dolinger. P., Dzieje Hanzy, Warszawa 1997.
Gulczyński,M., Zaradny. R., System polityczny RP. Wrocław 2000.
Haliżak, E., Kuźniar. R., (red.) Stosunki międzynarodowe, Geneza, Struktura, Dynamika, Warszawa 2000.
Kozłowski. A., J., Uwarunkowania polskiego modelu samorządu terytorialnego, Olsztyn 1989.
Magorska, M., O budowie społeczeństwa obywatelskiego w Polsce,(w.) Gulczyński, M.,(red.) Prawo w okresie przemian ustrojowych w Polsce: Z badań Instytutu Nauk Prawnych PAN, Warszawa 1995.
Michalska-Cierkac.M., Samorządna Rzeczpospolita: Wartości, program, wychowanie, Częstochowa 2001.
Milczarek.T., Gulczyński. M., Samorząd miny, Warszawa 1999.
Mojsiewicz, Cz., (red.) Leksykon współczesnych stosunków międzynarodowych, Poznań 1996,
Nawrota, B., Pokladacki, J., Samorząd gminy w Polsce, Poznań 1999.
Pająk. K., Samorząd terytorialny a rozwój lokalny w Polsce, Poznań 2001.
Pietraś. Z., J., Podstawy Teorii stosunków międzynarodowych, Lublin 1996.
Przyborowska?Klimczak. A., Stosunki traktatowe Polski z państwami sąsiednimi, Lublin 1998.
Przybylski. H., Politologia, Katowice 1986.
Rachet. G., Słownik cywilizacji greckiej, Katowice 1998.
Roberts. J., Historia świata, T. 2, Azja wschodnia i Grecja klasyczna, Warszawa 1999.
Szwed. R., Związek miast polskich, 1917 ? 1939; 1990 ? 1994, Poznań 1995.
Wolski. J., Historia świata, Starożytność, Warszawa 1997.

ARTYKUŁY PRASOWE:
?Dziennik Lubelski? nr 167 (400)
?Dziennik Wschodni? nr 235(1770).
?Kurier Lubelski? nr 182 (11484).

MATERIAŁY ELEKTRONICZNE:
Witryna internetowa Urzędu Miasta Lublina http://www.wm.lublin.pl/miasto/mp
Witryna internetowa Rady Gmin i Regionów Europy
http://www.ccre.org/site.html
1 Por. Brief history of european town ? twinning, w: http:// www.cere.org/jumelages/origins. html
2 Por. def. H. Malendowskiego, w: Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, Poznań.1996, s. 189.
3 Z. J. Pietraś, Podstawy teorii stosunków międzynarodowych, Lublin 1986, s.11.
4 H. Przybylski, Politologia, Katowice 1996, s. 349.
5 Z. J. Pietraś, op.cit., s. 11.
6 Więcej na temat procesów transnarodowych, por. A. Dumała, Procesy transnarodowe: synteza badań. Lublin 1989.
7 M. Chmaj, M. Zmigrodzki, Wprowadzenie do teorii polityki, Lublin 1996, s. 58.
8 Por. L. Sobkowiak, Polityka, w: Leksykon Politologii, red. A. Antoszewski, R. Heburt, Wrocław 1995, s. 296 ? 297.
9 Rodzaje działań politycznych w: M. Chmaj, M. Żmigrodzki, op.cit., s.59 ? 62.
10 K. Pająk, Samorząd terytorialny a rozwój lokalny w Polsce, Poznań 2001, s.48.
11 Por. S. Niewiadomski, Samorząd terytorialny, w: Leksykon samorządu ?terytorialnego, red.
M. Chmaj, Warszawa 1999, s. 246.
12 Ibidem, s. 247.
13 M. Gulczyński, R. Zaradny, System polityczny RP, Wrocław 2000, s. 148 ? 149.
14 Por. M. Magorska, O budowie społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, w: Prawo w okresie przemian ustrojowych w Polsce, Warszawa 1995, s. 240 ? 244.
15 Por. Konstytucja RP, rozdział VII art. 171 p.2.
16 T. Milczarek, Samorząd gminy, Warszawa 1999, s. 70.
17 Ibidem., s. 70.
18 M. Gulczyński, E. Zaradny, op. cit., s.150.
19 Dz. U. 1994, nr124. poz.607.
20 K. Pająk, Samorząd terytorialny a rozwój... op. cit. s.49.
21 Por. w: A. Przyborowska ? Klimczak, Stosunki traktatowe Polski z państwami sąsiednimi, Lublin 1998. s. 32.
22 Ibidem. s. 21.
23 Ibidem. s. 35.
24 Ibidem. s. 37.
25 Por. Konstytucja RP, rozdział VII art.172 p. 2.
26 Por. Dz. U. 1990, nr 16, poz.95; zm. Dz.U.1991, nr 4, poz. 18; Dz. U.1991, nr 110, poz. 473.
27 Por. Ustawa z dnia 08.03.1990, w: Dz.. U. Ibidem.
28 Por. Dz. U. 2000, nr 91. poz. 1009.
29 Por. Ustawa z dnia 15 09 2000, w: Dz. U. Ibidem.
30 Dz. U. 1996, nr 84. poz. 386.
31 Dz. U. 1998, nr 30. poz. 184.
32 Dz. U. 1998, nr 19. poz. 723.
33 Dz. U. 1998, nr 96. poz. 603.
34 Por. A. Brzozowska (red.), Związki bliźniacze, Współpraca międzynarodowa samorządów lokalnych, Poznań 1998, s.11.
35 A. J. Kozłowski, Uwarunkowania polskiego samorządu terytorialnego, Olsztyn 1989, s. 30.
36 Por. A. J. Kozłowski, Uwarunkowania polskiego modelu... op. cit., s. 11.
37 Por. A. Brzozowska (red.), Związki bliźniacze... op. cit., s.11.
38 Ibidem, s.11.
39 Ibidem, s 11.
40 Red. E. Haliżak, R. Kuźniar, Stosunki międzynarodowe: Geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2000, s. 377.
41 J. Wolski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 1997. s. 127.
42 Ibidem, s. 169
43 J. Roberts, Historia świata, t.2.Azja wschodnia i Grecja klasyczna, Warszawa 1999. s. 123.
44 Ibidem, s. 119-120
45 J. Wolski, op. cit., s. 208-209.
46 J. Roberts, Historia świata... op. cit. ,s 159.
47 G. Rachet, Słownk cywilizacji greckiej, Katowice 1998. s 410.
48 Por. Więcej na ten temat w: P. Dolinger, Dzieje Hanzy, Warszawa 1997, s. 20-81.
49 Por. Ibidem, s. 51.
50 Ibidem, s. 51.
51 Ibidem, s. 52.
52 Więcej na ten temat w: Ibidem, s. 53
53 Więcej na temat Hanzy w: P. Dolinger, op. cit.
54 R. Szwed, Związek miast polskich 1917 ? 1939, 1990 ? 1994, Poznań 1995, s. 91
55 Ibidem, s. 92.
56 Ibidem, s. 92.
57 Ibidem, s. 91-99.
58 Ibidem, s. 91.
59 Ibidem, s. 95.
60 Ibidem, s. 159-168.
61 A. Brzozowska (red.), Związki bliźniacze, współpraca międzynarodowa... op. cit., s.12.
62 Ibidem, s. 12.
63 Por. Brief history of european town- twinning, w:http://cere.org/site html
64 Ibidem.
65 Ibidem, s. 12.
66 Ibidem, s. 12.
67 Ibidem, s. 12.
68 Ibidem, s. 13
69 Więcej na ten temat por. www.cere.org/site.html
70 Por. Brief history of eyropean town ? twinning, w: op. cit.
71 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680 - lecia Lublina, s. 6.
72 Por. Dokument Urzędu Rady Ministrów Biura Administracji Terenowej w Warszawie, wydany dn.20.08.1987, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
73 Por. Kontakty Lublin ? Nancy, dokument dostępny w Urzędzie miejskim w Lublinie.
74 Por. Deklaracja współpracy między miastem Lublinem w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej a miastem Nancy w Republice Francuskiej, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
75 Por. Ibidem.
76 Por. Ibidem.
77 Por. Kontakty Lublin ? Nancy ? synteza, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
78 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680-ciolecia Lublina, s.5.
79 Por. Umowa o dobrym sąsiedztwie między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, w: A. Przyborowska ? Klimczak, Stosunki traktatowe Polski z państwami sąsiednimi, Lublin 1998, s.
80 w: Ibidem.
81 Por. Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Lublin a miastem Mnster, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
82 w: Umowa jest tylko początkiem, artykuł zamieszczony w: ?Dziennik Lubelski? nr 167 (400).
83 Por. Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Lublin... op. cit.
84 Ibidem.
85 Por. Lublin ? Mnster, Historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
86 Por. Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastami Mnster, Rishon Le Zion i Lublinem, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie
87 Por. Ibidem.
88 Lublin - Mnster - Oświadczenie, dokument do wzglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
89 Ibidem.
90 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680 - lecia Lublina, s.1.
91 Por. Porozumienie o współpracy pomiędzy Lublinem (Rzeczpospolita Polska) a Delmenhorst
(Republika Federalna Niemiec) zawarte w dniu 6 lipca 1990 roku., Partnerstwo miast Lublin ? Delmenhorst, dokumenty do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
92 Por. Ibidem.
93 Por. Ibidem.
94 Por. Raport dotyczący kontaktów Lublina z miastami partnerskimi w Niemczech, jak również
z innymi z innymi partnerami w tym kraju, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
95 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany w 680- lecie miasta Lublina s. 7.
96 Por. Historia kontaktów Lublin ? Nykbing F., dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
97 Ibidem.
98 Por. Porozumienie o partnerstwie miast zawarte pomiędzy Nykbing F.(Dania) i Lublinem (Polska). Dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
99 Ibidem.
100 Ibidem.
101 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680 - lecia miasta Lublina, s. 8.
102 Por. Historia kontaktów Tilburg, prowincja Geldreland ? Lublin, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
103 Ibidem.
104 Ibidem.
105 Ibidem.
106 Por. Układ o partnerskiej współpracy między miastem Tilburgiem (Holandia) i miastem Lublinem (Polska), dokument do wzglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
107 Por. Ibidem.
108 Por. Ibidem.
109 Ibidem.
110 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680- lecie Lublina., s. 3.
111 Por. Lancaster ? Lublin, historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
112 Ibidem.
113 Por. Lancaster i Lublin, Akt [partnerstwa] dokument do wzglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
114 Por. Witryna internetowa Urzędu Miasta w Lublinie, http://www.um.lublin.pl/miasto/mp/viseu.htm
115 Por. Lublin ? Viseu, historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
116 Por. Deklaracja współpracy pomiędzy miastami: Viseu (Portugalia) i Lublinem (Polska), dokument do wzglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
117 Ibidem.
118 Por. Umowa o partnerstwie miast Lublin (Polska) i Viseu (Portugalia), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
119 Por. Ibidem.
120 Por. Ibidem.
121 Por. Uzasadnienie prezydenta miasta Lublina dotyczące zawiązania partnerstwa z miastem Visau, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
122 Por. Informacja o Alcala de Henares, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
123 Ibidem.
124 Por. List Intencyjny pomiędzy miastami Alcala de Henares(Hiszpania) i Lublinem(Polska), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
125 Ibidem.
126 Por. Deklaracja współpracy pomiędzy miastami Lublin (Polska} i Alcala de Henares (Hiszpania), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
127 Por. Umowa partnerska między miastami Lublin(Polska) i Alcala de Henares(Hiszpania), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
128 Ibidem.
129 Ibidem.
130 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680- lecia Miasta Lublina, s.2.
131 Por. Historia kontaktów Lublin ? Debreczyn, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
132 Przesłanki por. w: Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Debreczyn (Węgry)
a miastem Lublin (Polska), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
133 Por. Ibidem.
134 Por. Ibidem.
135 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680-cio lecia Lublina, s.5.
136 Lublin ? Ługańsk - historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
137 Ibidem.
138 Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Ługańsk (Ukraina) a miastem Lublin (Polska), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
139 Ibidem.
140 Ibidem.
141 Ibidem.
142 Ibidem.
143 Ibidem.
144 Ibidem.
145 Ibidem.
146 Ibidem.
147 Por. Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Ługańsk (Ukraina) a miastem Lublin (Polska), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
148 Ibidem.
149 Ibidem.
150 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680-lecia Lublina, s.4.
151 Por. Prezydencka wizyta pełna niespodzianek, artykuł w: ?Dziennik Wschodni? nr 235 (1770).
152 Por. Wstępna umowa o współpracy między władzami miasta Lublina (Polska) i Radą Miejską Miasta Łucka (Ukraina), dokument dostępny w Urzędzie miejskim w Lublinie.
153 Ibidem.
154 Ibidem.
155 Por. Umowa partnerska o współpracy między Lublinem i Łuckiem, dokument do wglądu w Urzędzie Miejskim w Lublinie.
156 Por. Oświadczenie prezydentów obu miast z dnia 06.07.2000r. dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
157 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680-lecia Lublina, s. 6.
158 Por. w: Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastem Starobielsk (Ukraina) a miastem Lublin (Polska), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie
159 Por. w: Ibidem.
160 Por. w: Ibidem.
161 Por. Witryna internetowa Urzędu miasta Lublina, http://www.um.lublin. pl.
162 Por. Lublin ? Poniewież - historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
163 Ibidem.
164 Ibidem.
165 Ibidem.
166 Por. w: List intencyjny w sprawie nawiązania współpracy między miastami Lublin (Polska) i Poniewież (Litwa) oraz Umowa o Partnerstwie miast Lublin (Polska) i Poniewież (Litwa), dokumenty do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie
167 Por. w Ibidem.
168 Por. Główne cele współpracy Lublina z miastami partnerskimi w 2001 roku, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
169 Por. Notatka o mieście Pernik, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
170 Por Lublin ? Pernik, historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie
171 Ibidem.
172 Por. List intencyjny w sprawie nawiązania współpracy między miastami Lublin (Polska) i Pernik (Bułgaria) dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
173 Por. Ibidem.
174 Por. Ibidem.
175 Por. Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastami Pernik (Bułgaria) a miastem Lublin ( Polska), dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
176 Por. w: Ibidem.
177 Por. w: Ibidem.
178 Miasta partnerskie Lublina, folder wydany z okazji 680-lecia miasta Lublina, s..7.
179 Por. Lublin ? Rishion Le Zion - historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim
w Lublinie.
180 Por. Porozumienie o partnerskiej współpracy między miastami Mnster, Rishion Le Zion i Lublinem, dokument do wzglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
181 Ibidem.
182 Ibidem.
183 Ibidem.
184 Ibidem.
185 Ibidem.
186 Por. Witryna internetowa Urzędu miejskiego w Lublinie, http://www.um.lublin.pl/miast/mp/erie.htm
187 Por. Lublin ? Erie historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
188 Por. List intencyjny Erie ? Lublin, Porozumienie o ustanowieniu partnerstwa miast, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
189 Ibidem.
190 Por. Lublin ? Erie historia kontaktów... op. cit. ,dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
191 Ibidem
192 Erie/Erie Country ? Lublin. Porozumienie partnerskie, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
193 Ibidem.
194 Por. Lublin ? Erie historia... op. cit.
195 Por. Porozumienie o współpracy pomiędzy miastem Lublin a miastem i powiatem Erie.
196 Ibidem.
197 Ibidem.
198 Por. Informacje o mieście Windsor, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
199 Por Kanadyjski łącznik, art. w: ?Kurier Lubelski?nr 182 (11484).
200 Por. Lublin ? Windsor historia kontaktów, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie.
201 Ibidem.
202 Por. List intencyjny, dokument do wglądu w Urzędzie miejskim w Lublinie
203 Ibidem.
204 Por. Lublin ? Windsor historia? op. cit.
205 Por. Porozumienie o współpracy pomiędzy miastami Windsor i Lublin, dokument do wglądu
w Urzędzie miejskim w Lublinie.
206 Ibidem.
207 Ibidem.
208 Protokół współpracy partnerskiej pomiędzy miastami Windsor i Lublin, dokument do wglądu
w Urzędzie miejskim w Lublinie.
209 Por. Główne cele współpracy Lublina z miastami partnerskimi w roku 2001... op. lit.
210 J. Kropiwnicki, Samorządna Rzeczpospolita dziś i jutro, w: Samorządna Rzeczpospolita, Wartości ? Programy ? Wychowanie, Częstochowa 2001, s. 12- 13.
94