Elity lokalne

1.Definicja elity
Elita ? zbiorowość ludzi cechująca się prostszym niż pozostały ogół społeczny, dostępem do cenionych wartości i przez to sprawującymi również kontrolę nad tymi wartościami.
Z powyższej definicji wynikają przynajmniej 3 wnioski:
1. elita to grupa uprzywilejowana
2. elit może być przynajmniej tyle, ile cenionych wartości w danym społeczeństwie.
3. elity dążą do sprawowania kontroli nad reprezentowanymi wartościami i co za tym idzie do hermetyzowania swojej elitarności.

Wejście do elity to efekt procesu selekcji, najpowszechniejszymi kryteriami selekcji są:
1. majątek
2. prawo dziedziczenia
Warto zaznaczyć, że w rozległym okresie historycznym proces selekcji zachodzi nieprzerwanie.

Definicje elity można przytoczyć następujące, współczesne rozumienie tego terminu:
1. elitą określa się zespół ludzi wyróżniających się pod jakimś względem w swoim otoczeniu i na tej podstawie uznanych za wybrańców.
2. różne gremia przywódcze wyróżniające się na tle masy ogółu społeczeństwa spośród których zostali wyłonieni.
3. zbiór osób zajmujących kluczowe pozycje w strukturze władzy, których decyzje mają wpływ na całokształt życia danej struktury. Autorytet, prestiż zależy od aktualnej pozycji w danej elicie, oraz od pozycji w hierarchii istniejącego establishmentu.
4. zbiór osób zajmujących najwyższe miejsca w skali autorytetu, prestiżu. Wynikać to może z aktualnych cenionych wartości i potrzeb (np. wodzowie militarni w plemionach Izraelitów) lub reprezentowania tradycyjnych wartości dla danego społeczeństwa.

Za J. Sztumskim można powtórzyć iż z socjologicznego punktu widzenia elitami są takie mniejszości, które współtworzą ludzie zajmujący czołowe pozycje w różnych płaszczyznach życia społecznego, wyłonieni z danego społeczeństwa w oparciu o pewne zasady zwyczajowe lub prawne.
Dla R. Dahrendorfa elita to grupa ludzi zajmująca czołowe miejsce w instytucjonalizowanych strukturach politycznych, gospodarczych, kształcenia, prawa, religii, wojska (czyli najbardziej kluczowych dla danej struktury)
2.Typologia elit
I. Karl Manheim wyróżnił elity społ. liberalnego
1) polityczne
2) organizacyjne

3) intelektualne
4) artystyczne
5) moralne
6) religijne

II. Wśród elit należy również wymienić tzw. Elity strategiczne czyli takie, które warunkują całościowy rozwój danego społeczeństwa
7) aktualne lity polityczne
8) elity gospodarcze, wojskowe, naukowe, dyplomatyczne,
9) elity sprawujące władzę moralną
10) elity zaspokajające uczuciowe lub estetyczne potrzeby danego społeczeństwa
Prócz elit strategicznych istnieją również elity pomniejszym znaczeniu, które jednak mogą stanowić zaplecze kadrowe dla tych pierwszych i wspierać ją swą działalnością.

III. Elity w rozwoju demokracji
Z analitycznego punktu widzenia poprawnie skonsolidowana demokracja może być postrzegana jako założenie określonych cech elit i mas. Składają się na to następujące aspekty:

1)wszystkie frakcje elity akceptują przyjęte reguły postępowania w polityce
2)wszystkie frakcje elity w ocenie wartości istniejących instytucji
3)wszystkie frakcje elity są zainteresowane strukturalnie rozległą siecią formalnych i nieformalnych powiązań, które umożliwiają im wpływ na procesy decydujące
4)ma miejsce masowe uczestnictwo w wyborach i innych zinstytucjonalizowanych procesach demokracji proceduralnej
5)żaden segment społeczeństwa nie jest arbitralnie pozbawiony możliwości mobilizacji politycznej

(demokracja nie skonsolidowana) gdy mamy do czynienia z :
1)występowaniem instytucji proceduralnej demokracji
2)jednak brak jej rzeczywistego consensusu elit odnośnie politycznego porządku
3)poszczególne frakcje elit nie mają do siebie zaufania
4)brak jest wystarczających wzajemnych kontaktów elit

tam, gdzie:
1)elity podzielają demokratyczny consensus
2)są strukturalnie zintegrowane
3)ze względu na restrykcje wyborcze oddolne uczestnictwo wyborcze ograniczone jest do grup lepiej usytuowanych

czyli:
mamy do czynienia ze stabilną ograniczoną (również, gdy duże masy są stale pasywne),

-wybory odbywają się regularnie
-występuje polityczna konkurencja
-decyzje organów desygnowanych poprzez elektorat są obowiązujące dla rządu
-władza przekazywana jest w sposób pokojowy pomiędzy frakcjami
-jednocześnie elity działają często w kierunku dezintegracji społecznej i braku zaangażowania politycznego mas społecznych

IV WYMIARY WPŁYWU ELIT NA WŁADZĘ W SYSTEMACH DEMOKRATYCZNYCH

1)Ważnym założeniem w demokracji jest iż elity wpływają na procesy polityczne REGULARNIE . Skutkuje to min faktem iż pkt widzenia przewidzenia działania osób należących do elity są postrzegane przez inne wpływowe osoby jako istotne parametry określające treści ewentualnych decyzji i zmian w strukturze władzy. Natomiast elita wpływająca, jest stale oddolnie naciskana przez coraz to słabsze ośrodki elitarne (musi się liczyć z poparciem grup przez nie reprezentowanych)- tal, więc normatywnie całość aktywnego politycznie społeczeństwa ma szansę na reprezentację swoich interesów .

Elity podejmują tu skuteczne działania, gdy w grę wchodzą jej interesy- należy więc udowodnić elicie wspólnotę interesów. Badanie to należy do poszczególnych pomniejszych grup nacisku.

Wpływ elit na proces polityczny możesz mieć również wymiera SUBSTANCJONALNY . Kryje się zatem incydentalność acz istotność wpływu elity na procesy polityczne (zachowanie może wpływać na proces historyczny substancjonalnie ale nie regularnie).

3 PODSTAWOWE TYPY ELIT w systemach demokratycznych, ze względu na stopień strukturalnej integracji i zakres porozumienia dotyczący wartości politycznych

1) ELITA SFRAGMENTARYZOWANA
-minimalny stopień strukturalnej integracji
-niewielki zakres normatywnego consensusu
-sieć komunikacji i wzajemnych oddziaływań nie wiąże podziałów frakcyjnych
-brak jest zgody dotyczącej ?reguł gry? politycznej i wartości istniejących instytucji
-nie ufające sobie frakcje elit definiują proces polityczny jako wojnę
-często występuje tu nieograniczona, gwałtowna walka o dominację
-konsekwencją jest niestabilność systemu politycznego
2) ELITA ZINTEGROWANA NORMATYWNIE
-relatywnie wysoki stopień integracji i normatywnego consensusu
-sieć powiązań komunikacyjnych i integracyjnych obejmuje wszystkie lub prawie wszystkie frakcje
-żadna frakcja nie dominuje
-większość ugrupowań politycznych wpływa na podejmowanie decyzji strategicznych
-polityka postrzegana jest jako proces przetargu i gra
-frakcje zgodne są w kwestii reguł i wartości istniejących instytucji
-consensus manifestuje się w ograniczonej konkurencji
-w trakcie konkurencji o głosy mas ? ograniczone są do minimum kwestie wybuchowe
-minimalizowane są koszty politycznych przegranych
-sytuacja polityczna jest stabilna

3) ELITA ZINTEGROWANA IDEOLOGICZNIE
-strukturalna integracja i porozumienie dotyczące wartości wydaje się bardzo silna
-powiązania komunikacyjne i wzajemne oddziaływania wiążą wszystkie podgrupy elit
-powiązane podgrupy elit są scentralizowane i kontrolowane przez dominującą frakcję
-normatywny consensus jest bardzo sztywny (zakłada polityczną i ideologiczną jedność elity)
-system rządów jest stabilny
-instytucje władzy mogą być formalnie demokratyczne, jednak brak konkurencji politycznej, opartej na walce a masowe poparcie elektoratu powoduje , że kryteria demokracji proceduralnej nie są spełnione
3.Warunki przynależności do elity (kryterium elitarności)
Co warunkuje przynależność do elity :
2. W koncepcji rasowo- antropologicznej przynależność do elity jest warunkowana posiadaniem szczególnych i wartościowych ( dla danej czasoprzestrzeni) właściwości cech psychofizycznych, lub (zdaniem Pareto) jego zdolności pragmatyczne;
3. W koncepcjach charyzmatycznych (Mosca, R. Michaels ,M. Weber, J. Ortega y Gasset) przynależność do elity łączona jest niezwykłością cech psychicznych, intelrktualnych, moralnych.

Elity przeciwstawiane są ogółowi społeczeństwa z następujących powodów:
2. są mało liczne,
3. ze wzglądu na szczególne atrybuty przypisywane im przez społeczeństwo,
4. ze wzglądu na wchodzące w ich skład osoby(ę) cieszącą się szczególnym autorytetem społecznym,
5. ze względu na zawierający w sobie zbiór osób zajmujących strategiczną pozycję w społeczeństwie,

Kryteria uprawniające do przynależności do elity (normatywnie- postulowane)
1. uzyskanie odpowiednio wysokiej godności nadanej przez władzę,
2. dziedziczenie uprzywilejowanej pozycji społecznej poprzez pochodzenie, lub majątek przodków,
3. posiadanie stosunkowo szerokiego zakresu władzy, dające możliwość wywierania wpływu na kluczowe elementy życia danej społeczności, źródło władzy jest tu drugorzędne,
4. posiadanie szczególnie szanowanych w danym społeczeństwie wartości powyżej przeciętnego poziomu,
5. posiadanie przymiotów przydatnych dla określonej elity, co czyni daną jednostkę cenną do pozyskania

4.Teorie: -Pareto, -Mills, -Ortega y Gasset
Vilfredo Pareto.
W pracach Parety możemy natknąć się na dwojaką koncepcje elit:
1. Punktem wyjścia jest elita w szerokim znaczeniu, obejmuje wszystkich ludzi, którzy w danym społeczeństwie swoją działalnością osiągają wyróżniające się rezultaty. Mamy tu do czynienia z prostym podziałem dychotomicznym elity z wybitnymi osiągnięciami i resztą społeczeństwa z osiągnięciami od przeciętnych do zerowych.
2. Elita rządząca (elita władzy). W tej koncepcji społeczeństwo dzielił na poza elitarne warstwy niższe i na warstwę wyższą tworzącą elitę. Jednak mylnie można by sądzić, iż warstwa ta jest jednolita jak w pierwszym przypadku. Mamy tu do czynienia z rządzącą elitą i nierządzącą elitą, ale zdolną do władzy i czekającą na swój moment. W elicie rządzącej nie znajdują się wcale ludzie posiadający szczególne predyspozycje do rządzenia, wybitni fachowcy itp., lecz ci, którzy rządzą na podstawie rozmaitych tytułów uzasadniających ich prawo do rządzenia.
Teoria krążenia elit.
Należy przejść do działań społ. Można w ich obrębie wyróżnić dwie odrębne klasy:
1. pierwsze (logiczne) obejmują działania logiczne ze swym celem związane
2. drugie (nielogiczne) obejmują działania, gdzie istnieje przekonanie o słuszności postępowania (ich logiczności), ale nie są zgodne z odnoszącą się do nich rzeczywistością.
Dla Pareto czynnik irracjonalny (druga klasa działań) stanowi jądro działania ludzkiego. Jest zasadniczym motorem naszych czynów. Rozumowanie spełnia tę rolę bardzo rzadko i tylko w wypadkach wyjątkowych.

Społeczeństwo w teorii krążenia elit podzielone zostało na trzy zbiory: elitę, elitę oczekującą, masę.
Elita-warstwa zajmująca w hierarchii miejsce najwyższe, obejmujące jednostki obdarzone najwyższymi wskaźnikami. Jest to grupa obdarzona przewagą w odniesieniu do innych w obrębie tej samej działalności. (Mogłoby to sugerować, że do elity wchodzą najlepsi. Nie dotyczy to jednak elit rządzących).
Elita rządząca-podstawowa elita w zainteresowaniach tej teorii-to ta, która stanowi o całokształcie życia społecznego. W wypadku tej elity jest ważne, czy zadania swe spełnia dobrze, czy źle, interesujący jest wyłącznie fakt spełniania przez nich określonych czynności.
/Krążenie elit/

Aby pozostać w elicie władzy nie należy jej schematyzować. Należy pozostawić pozory mobilności w elicie, aby wybić argumenty elity oczekującej, która szuka poparcia w masie i szuka argumentów na wytkniecie błędów elicie władzy.

Klasyfikacja elit według C.W. Millsa.
Lokalne sfery towarzyskie ? powiązania luźne, przynależą osoby posiadające lokalny prestiż i władzę, ze względu na luźny charakter częste rozłamy.
Czterysta rodzin metropolii ? już nie jednostki, ale rodziny, najczęściej zasiedziałe na danym terenie charakteryzujące się lokalnym prestiżem, wpływami, pokoleniowym majątkiem powiązaniami, których ambicje elitarne nie wykraczają poza lokalne środowisko. (Matecznik elit)
Sławy ? elity utworzone z ludzi ?medialnych?, podziwianych w towarzystwie (gwiazdy, bywalcy salonów itp.), osoby, które modnie jest znać i z nimi przebywać. Ich sława w danym okresie (zazwyczaj krótkim) jest powszechnie znana przez utrwalenie medialne i nie potrzebuje uzasadnienia.
Wielcy bogacze ? osoby cieszące się szacunkiem społecznym (w sferze jawnej) ze względu na posiadany majątek przekraczający w znacznym stopniu przeciętne dochody jednostek w danej strukturze. Nie jest przy tym ważny sposób gromadzenia majątku, istotny jest tylko fakt jego posiadania. Majątek ten uprawnia ich do posiadania określonej władzy i przywilejów.
Główni dyrektorzy ? elita powstała na skutek ukształtowania się kasty fachowców od zarządzania wielkimi przedsiębiorstwami. Ich prestiż wynika z udokumentowanych kompetencji, lecz władza nie jest na tyle znaczna, iż mogłaby stanowić główny argument elitarności.
Bogacze świata korporacji ? to udziałowcy wielkich korporacji, rentierzy akcyjni, członkowie zarządów lokujący duże kapitały w aktywa korporacyjne i wywierający wpływ na ich zarządzanie. Elitarność uzasadniona jest tu wiedza, kompetencjami, władzą i majątkiem.
Potentaci wojskowi ? to najwyżsi rangą wojskowi zarządzający machinami wojskowymi danych struktur, wpływający na funkcje obronności struktury, gospodarkę i politykę. Ich elitarność wynika z prestiżu i władzy.
Kierownictwo polityczne ? elita złożona z czołowych polityków zarówno partii politycznych jak i administracji rządowej. Kategorie tę tworzą ludzie, którzy utrzymują ze sobą stosunki głównie oficjalne, ich wspólnota opiera się na zysku, jaki przynosi im przestrzeganie wspólnych wartości i pielęgnowanie wspólnego życia.
Ostatnie trzy decydują o kształcie świata.

J. Ortega y Gasset.
Zwracał on szczególną uwagę na różnice jakościowe w pojmowaniu elit. Należy zdawać sobie sprawę z istniejących różnic jakościowych pomiędzy wszelkimi elitami, jak i elitami a społeczeństwem (masa ludzką). Ortega dzielił współczesne społeczeństwo na dwa zasadnicze zbiory:
Masę ? ludzie przeciętni, będący jedynie powtórzeniem typu biologicznego i społecznego. Tą masę definiował raczej na podstawie indywidualnych odczuć jednostek do niej należących. Masę stanowią ci wszyscy, którzy w żaden sposób nie wyróżniają się i nie chcą się wyróżniać, dobrze się z tym czując (konformiści, rytualiści).
Wybraną mniejszość ? jednostki stawiające sobie duże wymagania, przyjmując wyzwania ponad przeciętną. Stanowią jednostki posiadające świadomość swoich wartości i nie czujące się przeciętnymi.