Tajemnica państawowa

OCHRONA PRAWNIE CHRONIONEJ TAJEMNICY NA PRZYKŁADZIE TAJEMNICY PAŃSTWOWEJ

Tajemnica państwowa to termin prawniczy, który w prawie polskim został zdefiniowany w ustawie z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych. Oznacza informację określoną w wykazie rodzajów informacji załączonych do ustawy, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa (art. 2 pkt 1).
Wcześniejsza definicja (przed nowelizacją z 15 kwietnia 2005 r.) miała szerszy zakres ponieważ obejmowała informację niejawną określoną w wykazie rodzajów informacji niejawnych zawartym w ustawie, której nieuprawnione ujawnienie mogło spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla niepodległości lub nienaruszalności terytorium, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, albo narazić te interesy na co najmniej znaczną szkodę.
Dokumenty lub materiały zawierające tajemnicę państwową mogą być oznaczone klauzulami: "ściśle tajne" i "tajne" w zależności od stopnia ważności tych informacji.

Świadek koronny - podejrzany, który zgodził się zeznawać jako świadek w zamian za odstąpienie wykonania na nim kary lub jej złagodzenie.
Instytucja świadka koronnego na świecie [edytuj]
Instytucja świadka koronnego wywodzi się z Anglii (to turn King's/Queen's evidence). Nie istnieje jednak jednolity model świadka koronnego, ponieważ w różnych ustawodawstwach przyjmuje on różną postać (immunity witness, accomplice witness, informant defendant, Kronzeuge, Aufklrungsgehilfe, pentito).
Generalnie przyjmuje się, że świadkiem koronnym jest sprawca czynu, który przyjął korzystną propozycję w zakresie ścigania (co do wyłączenia odpowiedzialności karnej) lub ukarania (co do wyłączenia lub ograniczenia karnych konsekwencji popełnionego czynu) w zamian za zeznania obciążające innych współuczestników, sprawców. Chodzi tu głównie o przełamanie zmowy milczenia, o cenne źródło informacji, nowy środek dowodowy, który ma podnieść wykrywalność i skuteczność ścigania karnego najpoważniejszych przestępstw i ich sprawców oraz dostarczyć brakującego materiału dowodowego.
Świadek koronny w świetle polskiego prawa [edytuj]
W Polsce, zgodnie z art. 2 ustawy o świadku koronnym z dnia 25 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 114, poz. 738 z póź. zm.), jest to podejrzany, który został dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka na zasadach i w trybie określonych ustawą.
Celem polskiej instytucji świadka koronnego jest: ujawnienie wszelkich przestępstw popełnionych w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym oraz przestępstw takich jak łapownictwo, płatna protekcja czynna i bierna, nadużycie funkcji przez funkcjonariusza państowego, kupowanie głosów wyborczych, uczestnictwo w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym, a także łapownictwo gospodarcze i sportowe.
Świadkiem koronnym nie może zostać podejrzany, który w związku z udziałem w przestępstwie:
usiłował popełnić albo popełnił przestępstwo zabójstwa (art. 148 1-3 k.k.) lub współdziałał w jego popełnieniu albo nakłaniał inną osobę do popełnienia takiego czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego,
kierował zorganizowaną grupą lub związkiem przestępczym
Decyzję w sprawie dopuszczenia dowodu z zeznań świadka koronnego wydaje sąd okręgowy właściwy do miejsca prowadzenia postępowania przygotowawczego na wniosek prokuratora prowadzącego lub nadzorujacego postępowanie przygotowawcze, złożony po uzyskaniu zgody prokuratora Krajowego. Przed podjęciem decyzji sąd przesłuchuje podejrzanego.
Sprawa świadka koronnego zostaje wyłączona do odrębnego postępowania. Świadek koronny nie ma prawa do odmowy zeznań, uchylenia się od odpowiedzi, utajnienia jego tożsamości (świadek anonimowy). Sąd, na jego wniosek, wyłącza jawność rozprawy na czas jego przesłuchania. Świadek koronny nie podlega karze za przestępstwa, w których uczestniczył i które jako świadek koronny ujawnił. Prokurator umarza jego postępowanie.
Istnieje też tak zwana funkcja "małego świadka koronnego". Zgodnie z artykułem 60 k.k., przestępca który idzie na pełną współpracę z organami ścigania, podlega nadzwyczajnemu złagodzeniu kary. Z reguły artykuł ten przyznaje się osobie, która chce współpracować z wymiarem sprawiedliwości, ale jego wiedza jest za mała aby otrzymać status koronnego. Z art. 60 korzystają często "skruszeni" zabójcy, chcąc w ten sposób zmniejszyć sobie karę np. z 25 na 15 lat.
Zgodnie z art. 14 ust. 1 UŚK, w razie zagrożenia życia lub zdrowia świadka koronnego lub osoby dla niego najbliższej, mogą oni:
zostać objęci ochroną osobistą,
zmienić miejsce pobytu lub zatrudnienia (z pomocą odpowiednich organów),
otrzymać dokumenty umożliwiające używanie danych osobowych innych niż własne (tylko w wyjątkowych sytuacjach).
W przypadku używania fikcyjnych danych osobowych należy zaznaczyć, że nie musi być to tożsame ze zmianą imienia i nazwiska ani wytworzeniem nowych aktów stanu cywilnego.
Linki zewnętrzne [edytuj]
ustawa z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym (Dz. U. Nr 114, poz. 738 z późn. zm.)

W rozumieniu ustawy rozróżniamy dwa rodzaje informacji niejawnych:
Tajemnicą państwową - jest informacja określona w wykazie rodzajów informacji, stanowiącym załącznik nr 1, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa.
Tajemnicą służbową - jest informacja niejawna nie będąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej.

Informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę państwową oznacza się klauzulą:

"ściśle tajne" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować istotne zagrożenie dla niepodległości, nienaruszalności terytorium albo polityki zagranicznej lub stosunków międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej albo zagrażać nieodwracalnymi lub wielkimi stratami dla interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli lub innych istotnych interesów państwa, albo narazić je na szkodę w wielkich rozmiarach,

"tajne" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować zagrożenie dla międzynarodowej pozycji państwa, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, innych istotnych interesów państwa albo narazić je na znaczną szkodę.
Informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę służbową oznacza się klauzulą:

"poufne" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie powodowałoby szkodę dla interesów państwa, interesu publicznego lub prawnie chronionego interesu obywateli,

"zastrzeżone" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować szkodę dla prawnie chronionych interesów obywateli albo jednostki organizacyjnej.