System ochrony prawnej w UE
Ochrona prawna to stała i zorganizowana działalność podejmowana w celu ochrony prawa.
W ujęciu przedmiotowym - ochrona prawna dotyczy ochrony porządku prawnego, czyli ochrony interesów społecznych - prokuratorzy.
W ujęciu podmiotowym - ochrona prawna dotyczy ochrony praw podmiotowych jednostki - adwokaci, radcowie prawni.
Funkcje ochrony prawnej
- represyjna
- prewencyjna
Funkcja represyjna polega na zastosowaniu sankcji wobec osoby, która naruszyła prawo.
Funkcja prewencyjna służy zapobieganiu naruszenia prawa w przyszłości i może być ona:
- prewencją ogólną
- prewencją szczegółową
Prewencja ogólna skierowana jest do wszystkich adresatów danej normy prawnej
Prewencja szczegółowa skierowana jest do ściśle określonych podmiotów
Rodzaje ochrony prawnej:
1. Rozstrzyganie (inaczej orzekanie)
2. Kontrola legalności (kontrola przestrzegania prawa)
3. Działalność pojednawcza
4. Pomoc prawna
Rozstrzyganie polega na wydawaniu wiążących decyzji, co do sposobu rozstrzygnięcia sytuacji konfliktowej.
Rozstrzyganie dokonywane jest za pomocą dwojakich środków:
1. środki przymusu państwowego
2. środki wychowawcze
Środki przymusu państwowego polegają na realizacji dyspozycji normy prawnej
Środki wychowawcze
a) brak przymusu państwowego
b) charakteryzują się dobrowolnym podporządkowaniem jednego podmiotu drugiemu
Kontrola legalności polega na badaniu zachowania się określonych podmiotów pod kątem widzenia zgodności tego zachowania z obowiązującym prawem oraz na występowaniu do stosownego organu z wnioskiem o zastosowanie sankcji wobec osoby, która to prawo naruszyła.
Kontrola samoistna
Kontrola niesamoistna
Z kontrolą samoistną mamy do czynienia wtedy, gdy dany organ zajmuje się wyłącznie kontrola przestrzegania prawa.
Kontrola niesamoistna polega na tym, że dany organ oprócz kontroli przestrzegania prawa (oprócz kontroli legalności) zajmuje się również kontrolą innych dziedzin.
Działalność pojednawcza polega na ugodowym rozwiązywaniu sytuacji konfliktowej na drodze porozumienia samych stron.
Może ona przybrać 2 formy
1. mediacja (pośrednictwo w sporze)
2. koncyliacja (rozjemstwo)
Mediacja polega na tym, że pomiędzy 2 strony konfliktu wchodzi osoba trzecia niezwiązana z żadną ze stron, której zadaniem jest stworzenie warunków do negocjacji i do doprowadzenia do ugodowego rozwiązania sporu.
Koncyliacja polega na tym, że pomiędzy 2 strony konfliktu wchodzi specjalnie powołany organ którego zadaniem jest przedstawienie stronom konfliktu propozycji co do sposobu jego rozstrzygnięcia.
Pomoc prawna są to szczególnego rodzaju usługi świadczone podmiotom prawa w celu ochrony interesów podmiotowych określonej jednostki. Może ona występować w kilku formach:
1. może polegać na tzw. poradnictwie prawnym. Poradnictwo prawne polega na udzielaniu porad prawnych, na sporządzaniu opinii prawnych, oraz na wyjaśnianiu treści prawa obowiązującego.
2. Sporządzanie aktów prawnych. Mogą mieć one charakter ogólny lub indywidualny. Akty o charakterze ogólnym to uchwały, regulaminy. Szczegółowe to umowy, porozumienia zawierana miedzy stronami.
3. Reprezentacja strony dzieli się na zastępstwo i na obronę. Zastępstwo dzieli się na zastępstwo procesowe i pozaprocesowe. Procesowe polega na tym że uprawniony podmiot (adwokat, radca prawny) zastępuje daną stronę przed sądem w procesie w procesie cywilnym lub administracyjnym. Pozaprocesowe polega na zastępowaniu strony przed instytucja państwową a nie sądem (np. instytucja państwową). Obrona polega na tym, że uprawniony podmiot (adwokat) broni oskarżonego w procesie karnym.
4. Działalność legislacyjna polega na udziale w organach legislacyjnych.
Rodzaje organów ochrony prawnej
Organy ochrony pranej sa specjalnie powołane i zorganizowane do sprawowania ochrony pranej. O przynależności danego organu do danej grupy decyduje funkcja danego organu ([przedmiot działalności]. Wyróżniamy 4 rodzaje organów:
1. organy orzekające (rozstrzygające jurysdykcyjne lub judykacyjne)
2. organy pojednawcze
3. organy kontroli legalności
4. organy pomocy prawnej
.Organy rozstrzygające są specjalnie powołane i zorganizowane do rozstrzygania konfliktów między stronami. Organy orzekające dzielimy na:
a) sądowe
b) quazisądowe
c) pozasądowe
Sądy w znaczeniu materialnym i sądy w znaczeniu formalnym.
w znaczeniu materialnym są to organy specjalnie powołane do sprawowani wymiaru sprawiedliwości uprawnione do wydawani wyroków w imieniu państwa oraz wyposażone w gwarancje niezawisłości i niezależności.
Sądami w znaczeniu formalnym są organy nazywane sądami w świetle przepisów prawa
Organy quasisądowe są to organy specjalnie powołane do rozstrzygania i specjalnie pod tym katem zorganizowane, które działają na podstawie własnych kompetencji i którym brakuje przynajmniej 1 z cech sądów.
Organy quasisądowe dzielimy na sądy quasisądowe:
- zawodowe
- społeczne
- sądy polubowne
Organy quasisądowe zawodowe są to organy, które orzekają wyłącznie co do faktów, a nie co do prawa (Izby Morskie).
Organy quasisądowe społeczne charakteryzują się tym, że osoby, które w nich orzekają 1. nie muszą posiadać wykształcenia prawniczego, 2. pełnią swoją funkcje nieodpłatnie, 3. działalność orzecznicza nie należy do obowiązków zawodowych danej osoby (Urząd patentowy)
Sądy polubowne jest ono nazywane sądownictwem niepaństwowym. Sądy polubowne mogą być stałe lub powoływanymi at hok.
Stałe sądy polubowne są to sądy, które działają na postawie własnych regulaminów (sąd arbitrażowy przy krajowej izbie gospodarczej).
At hok to takie sądy polubowne które, zostają powołane do rozpatrzenia konkretnej sprawy, po rozpatrzeniu której ulegają rozwiązaniu.
Zapis na sąd polubowny.
W zapisie na sąd polubowny strony określają spór, który już wynikną albo spór który może wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. W zapisie na sąd polubowny strony określają tryb postępowania oraz osobę arbitra.
Arbitrem w sądzie polubownym może być osoba fizyczna korzystająca z pełni praw publicznych i mająca pełną zdolność do czynności prawnych. (może być sędzia w stanie spoczynku).
Sąd polubowny rozpoznaje sprawy cywilne, majątkowe i niemajątkowe z wyjątkiem spraw o alimenty i ze stosunku pracy. Orzeczenie wydawane jest w składzie kolegialnym.
Organy pozasądowe są to takie organy, które zajmują się orzekaniem w sposób uboczny (policja).
Organy pojednawcze są specjalnie powołane i zorganizowane do ugodowego rozwiązywania sporów. Organ y te pojemy podzielić na:
- organy stałe
- powoływane at hok
Przykładem są mediatorzy (stałe i at hok)
Postępowanie przed organem pojednawczym nie może zamykać stronom drogi postępowania przed sądem.
Organy kontroli legalności są specjalnie powołane i zorganizowane do sprawowania kontroli porządku prawnego.
Sensu stricte
sensu largo
Organy kontroli legalności sensu stricte są to organy, które wykonują jedynie czynności kontrolne
Sensu largo są to organy, które oprócz czynności kontrolnych wykonują czynności z zakresu nadzoru.
- Organy pomocy prawnej są to organy które świadczą pomoc prawną - korporacyjne - Organy które chronią prawa i wolności obywatelskie (rzecznicy praw i wolności)
Organy ochrony prawnej charakteryzują się niezależnością organów ochrony prawnej ew. ich niezawiłością.
Niezależność polega na tym, że te organy nie powinny być podporządkowane innym organom kontroli prawnej (nie powinny być podporządkowane wzajemnie wobec siebie i organom władzy).
Immunitet - prawie wszystkie organy korzystają z immunitetu materialnego lub formalnego.
Niepołączalność wykonywania funkcji organu ochrony prawnej z innymi zawodami.
Organy rozstrzygające
Sądowe to sądy i trybunały
Sądy dzielimy na Powszechne, szczególne, Sąd Najwyższy
Powszechne to rejonowe, okręgowe, apelacyjne
Szczególne to sądy wojskowe i administracyjne
Sądy administracyjne dzielimy na WSA i NSA
Sądy wojskowe dzielimy na Wojskowe Sądy Garnizonowe i Wojskowe Sądy Okręgowe.
Sąd Najwyższy nie jest zaliczany do powszechnych ani szczegółowych. Sprawuje nadzór judykacyjny
SR I inst.
I inst. SO II inst.
SA II inst.
SN
Trybunały
- Stanu
- Konstytucyjny
Do organów quasisądowych zaliczamy Izby morskie, Sąd polubowny, Międzynarodowy arbitraż handlowy, arbitraż społeczny, Samorządowe kolegia odwoławcze, Urząd patentowy, Komisja prawa autorskiego.
Do organów pozasądowych zaliczamy policję, straż miejską.
Do organów pojednawczych zaliczamy mediatora oraz komisje pojednawcze prawa pracy.
Do organów kontroli legalności sensu stricto zaliczamy prokuraturę, sensu largo NIK, GIODO, Policję, Agencję bezpieczeństwa wewn. i Agencje wywiadu, KRRiTv, PIP, Państwową Inspekcję Sanitarną, PIH, Prezesa UOKiK, Straż graniczną, Straż miejską, CBA, Organy kontroli skarbowej, Organy pomocy prawnej.
Do organów korporacyjnych pomocy prawnej zaliczamy adwokatów, radców prawnych, notariuszy, doradców podatkowych, rzeczników patentowych, komorników sądowych.
Do rzeczników praw i wolności zaliczamy Rzecznika praw obywatelskich i Rzecznika praw dziecka.
Wymiar sprawiedliwości
jest szczególnym rodzajem rozstrzygania i występuje on w 3 zasadniczych definicjach:
- podmiotowej
- przedmiotowej
- mieszanej
Wg definicji podmiotowej wymiarem sprawiedliwości jest działalność niezależnych sądów.
Wg kryterium przedmiotowego wymiarem sprawiedliwości jest rozstrzyganie konfliktów prawnych.
Wg teorii mieszanej wymiarem sprawiedliwości jest działalność niezależnych sądów polegająca na rozpoznawaniu konfliktów.
Postępowanie
- postępowanie cywilne
- postępowanie karne
- postępowanie administracyjne
Postępowanie cywilne jest wszczynane przez wytoczenie powództwa lub wniesienie wniosku (nieprocesowe). Występują tu 2 strony: powód i pozwany.
Powód wytacza powództwo
Postępowanie karne jest wszczynane przez wniesienie aktu oskarżenia.
Oskarżony i oskarżyciel
Oskarżyciel - prokurator
Postępowanie administracyjne. Skarżący oraz osoba, która wniosła skargę do sądu adm. albo do odpowiedniego organu administracyjnego.
Cechy wymiaru sprawiedliwości
Bezstronność
Obiektywizm
Równość wobec prawa
Konstytucyjne zasady wymiaru sprawiedliwości
- związanie sędziów ustawą
- niezawisłość sędziów
- nieusuwalność sędziów
- udział ławników w sądownictwie
- prawo oskarżonego do obrony
- jawność postępowania
- nadzór judykacyjny sądu najwyższego
Prawo do sądu wynika z:
Konstytucji oraz z aktów prawa międzynarodowego. Art. 45 i art. 77.
Powszechna deklaracja praw człowieka ONZ z 1948 r.
Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Konwencja Rzymska) z 1950 r.
Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r.
Każdy ma zagwarantowany równy dostęp do sądów powszechnych i sądu najwyższego, do sądów administracyjnych, do Trybunału konstytucyjnego w formie skargi konstytucyjnej, do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz do Sądów i Trybunałów Unijnych, czyli do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i doi Sąd I-szej instancji wspólnot europejskich.
Prawo do sądu polega również na tym, że każdy ma prawo do korzystania z procedury sądowej. Każdy ma również prawo do rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie.
Prawo do sądu oznacza że prawo do sądu mają również osoby ubogie, czyli takie których nie stać jest na pokrycie kosztów postępowania. Możliwość zwolnienia strony od kosztów sądowych.
Zaleca się państwom członkowskim
ułatwianie osobom w sytuacji wielkiego ubóstwa dostępu do prawa poprzez
- popieranie służb świadczących tym osobom doradztwo prawne
- pokrywanie kosztów doradztwa prawnego dla tych osób poprzez system pomocy prawnej niezależnie od skromnych kwot wnoszonych przez te osoby
- objecie pomocą prawną i wszelkimi innymi postaciami pomocy w postępowaniu przed wszystkimi jurysdykcyjnymi organami oraz we wszelkiego rodzaju postępowaniach spornych i niespornych bez względu na to, w jakiej roli procesowej występuje osoba biorąca w niej udział.
- objęcia pomocą prawną osób w sytuacji wielkiego ubóstwa niemających obywatelstwa żadnego państwa lub będących cudzoziemcami zawsze wtedy, gdy osoby te są na stałe osiadłe na terenie państwa członkowskiego, w którym ma być prowadzone postępowanie.
- uznanie prawa do korzystania z pomocy fachowego doradcy, który otrzyma stosowne wynagrodzenie
- ograniczenie powodów uzasadniających odmowę udzielenia pomocy prawnej przez właściwą władzę głownie do takich jak charakter sprawy uniemożliwiające jej prowadzenie, oczywiście znikome szanse osiągnięcia powodzenia w sprawie oraz sytuacja, w której udzielenie pomocy prawnej nie leży w interesie wymiaru sprawiedliwości.
Na prawo do wysłuchania składa się:
- prawo do uzyskania od sądu niezbędnej informacji
- prawo do zajęcia stanowiska wobec kwestii rozpoznawanej w danej chwili przez sąd
- prawo do rozważenia faktycznych twierdzeń i prawnych roszczeń
Niezależność sądów i niezawisłość sędziów
Niezależność sądownictwa jest niezależnością względną pomimo trójpodziału władzy
Jeśli chodzi o władzę ustawodawczą to ma ona wpływ na sądownictwo 1. poprzez uchwalanie ustaw ustrojowych dotyczących sądownictwa, 2. poprzez uchwalanie budżetu
Wpływ władzy wykonawczej na sądownictwo
- władza wykonawcza wpływa poprzez fakt powoływania sędziów przez prezydenta.
- szerokie kompetencje ministra sprawiedliwości
Niezawisłość sędziów wynika z Konstytucji i aktów międzynarodowych.
Art. 178 Konstytucji stanowi, że sędzia jest niezawisły tzn., że podlega tylko konstytucji i ustawom.
Gwarancje niezawisłości sędziowskiej chronią sędziego od ingerencji osób trzecich oraz od nacisków ze strony przełożonych, rodziny czy znajomych i zapewniają sędziemu możliwość swobodnego wydawania orzeczeń zgodnych z prawem.
Wyróżniamy 2 grupy gwarancji niezawisłości sędziego
1. gwarancje konstytucyjne i ustrojowe
2. gwarancje procesowe
Gwarancje konstytucyjne i ustrojowe:
1. odpowiedni poziom moralno-etyczny sędziego i jego kwalifikacje zawodowe
2. stabilność zawodu sędziego
3. materialną niezależność sędziego
4. niepołączalność zawodu sędziego z innymi zawodami
5. odpowiedzialność dyscyplinarną sędziego
6. apolityczność sędziego
7. immunitety sędziowskie
Gwarancje procesowe:
1. kolegialność składu orzekającego
2. jawność rozprawy sądowej
3. tajność narady
4. zasadę swobodnej oceny dowodów
5. instytucję wyłączenia sędziego
Zalecenie nr R(94)12 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich dotyczące niezawisłości, sprawności i roli sędziów.
1. niezawisłość sędziów powinna być gwarantowana zgodnie z przepisami konwencji, zasadami konstytucyjnymi oraz prawem wewnętrznym państw członkowskich
2. żaden organ pozasądowy nie może podejmować decyzji uchylających uprzednio wydane orzeczenie sądowe
3. warunki sprawowania urzędu sędziego i ich wynagrodzenie musi być określone ustawowo
4. władza ustawodawcza i wykonawcza powinna zapewniać sędziom niezawisłość i dbać o to, aby nie podejmowano działań mogących jej zagrozić
5. sędziowie powinni zachować pełną niezawisłość w podejmowaniu decyzji
6. sędziowie powinni być wyposażeni w wystarczający zakres władzy w celu wypełniania swoich obowiązków
7. sędziom należy zapewnić warunki umożliwiające sprawne wykonywanie pracy
8. sędziowie mają prawo stowarzyszania się we własne związki
9. sędziowie mają obowiązek w toku postępowania chronić prawa i wolności wszystkich osób
10. sędziowie są również zobowiązani do stałego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych
11. przy odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziego należy poczynić wszelkie kroki w celu zachowania jego niezawisłości
System ochrony prawnej w UE
1948 państwa zachodnie powołały organizację Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
w tym samym roku Francja, Wielka Brytania oraz państwa Beneluksu podpisały Pakt Brukselski o charakterze wojskowym, który stworzył podstawę do funkcjonowania Unii Zachodnioeuropejskiej
W 1949 r. Stany Zjednoczone i Europa Zachodnia zawarły Pakt Północnoatlantycki, który powołał do życia NATO. W tym samym roku z inicjatywy ZSRR powołano do życia Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.
W 1951 r. 6 państwa zachodnich - Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy stworzyły Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.
W 1952 r. został ustanowiony traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej.
W 1957 r. zawarto traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Sygnatariuszami były te same państwa, które stworzyły EWWiS.
W 1957 r. te same państwa ustanowiły Europejską Wspólnotę Energii Atomowej - Euratom.
W 1960 r. powstała OECD
W odpowiedzi na stworzenie OECD, Państwa skandynawskie, Austria, Portugalia, Szwajcaria i Wielka Brytania utworzyły w 1960 r. strefę wolnego handlu EFTA. W 1970 przyłączyła do niej Islandia.
W 1985 r. został podpisany układ z Schengen - dotyczy on kontroli granicznej tzn., że nie ma granic wewnętrznych w obszarze UE.
W 1986 r. został podpisany jednolity Akt Europejski.
W 1992 r. 7 lutego został podpisany o Unii Europejskiej - Traktat z Machtstricht. Traktat ten dzieli się na 7 tytułów:
1 - Postanowienia ogólne związane z istotą i celami UE
od 2 do 4 - włącznie reformują postanowienia traktatów ustanawiających Wspólnotę Europejską
5 i 6 - reguluje zagadnienia dotyczące wspólnej polityki spraw zagranicznych i bezpieczeństwa oraz koordynacji polityk spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości.
7 - zawiera postawienia końcowe.
Traktat wszedł w życie 1/11/1993 r.
W 1994 r. powołano do życia Europejski Obszar Gospodarczy - jest to strefa wolnego handlu.
Traktat Amsterdamski został podpisany w 1997 r. Celem jego było:
- doprowadzenie do reformy instytucjonalnej poprzez uproszczenie reguł i procesów legislacyjnych,
- umożliwienie przyjęcia nowych członków UE
- zbliżenie Wspólnot Europejskich do ich obywateli
- zwiększenie zdolności UE do działania na arenie międzynarodowej
W 2001 r. został podpisany Traktat w Nicei. Dotyczy on rozszerzenia UE, akcesji nowych członków UE. Traktat ten zmienia traktaty konstytuujące UE w ten sposób żeby jak najlepiej umożliwić działanie UE po rozszerzeniu. Traktat ten wszedł w życie 1/02/2003 r.
W 2004 r. powstał traktat konstytucyjny ustanawiający konstytucje dla Europy.
1 maja 2004 r. Polska została członkiem UE.
UE stanowią wspólnoty europejskie, które są uzupełnione politykami i formami współpracy przewidzianej przez traktat.
UE oparta jest na 3 filarach:
Filar I - stanowi Wspólnota Europejska oraz Europejska Energii Atomowej
Filar II - oparty jest na współpracy międzyrządowej, która dotyczy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
Filar III - oparty na współpracy międzyrządowej, dotyczy wspólnej polityki dot. współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.
W II filarze działają:
- Rada Europejska,
- Rada Unii Europejskiej
- Komitet stałych przedstawicieli COREPER
- Wysoki przedstawiciel ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
- Komisja Europejska
- Parlament Europejski
- Instytucje o kwalifikacjach ubocznych (sui generis)
- Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa
- Europejski Instytut Studiów Strategicznych
- Europejska Agencja Obrony
- Centrum Satelitarne UE
- Korespondenci Europejscy
W 3 filarze instytucjami są:
- Rada Europejska
- Rada Unii Europejskiej
- COREPER
- Komisja Europejska
- Parlament Europejski
- Europejski Trybunał Sprawiedliwości
- Sui Generis
- Komitet Koordynacyjny
- Europejski Urząd Policyjny EUROPOL
- Europejska Jednostka Współpracy Sądowej EUROJUST
- Europejska Sieć Sądowa
Organy Unii Europejskiej
- Parlament Europejski
- Rada Unii Europejskiej
- Komisja Europejska
- Europejski Trybunał Sprawiedliwości
- Sąd I Instancji Wspólnot Europejskich
- Trybunał Obrachunkowy
Organy pomocnicze:
- Komitet Ekonomiczny i Społeczny
- Komitet regionów
- Europejski Bank Centralny
- Europejski System Banków Centralnych
- Europejski Instytut Monetarny
- Eur. Bank Inwestycyjny
- Eur. Fundusz Wyrównawczy i Gwarancyjny dla Rolnictwa
- Generalny Sekretarz Parlamentu Europejskiego
- Europejskie Biuro Policji EUROPOL
- EUROJUST
Podział kompetencji miedzy organy UE opiera się na tzw. zasadzie równowagi instytucjonalnej. Polega ona na tym, że wszystkie te i instytucje są zobowiązane do współdziałania ze sobą w granicach przyznanych im kompetencji.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest organem wspólnotowych wymiaru sprawiedliwości, który pełni funkcję sąd konstytucyjnego, powszechnego, administracyjnego, cywilnego, międzynarodowego, a oprócz tego pełni funkcję polityczną.
Komisja Europejska jest organem reprezentującym interesy wspólnot europejskich, kontroluje przestrzegania prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie oraz posiada uprawnienia do wnoszenia skarg i powództw do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Parlament Europejski uczestniczy w procedurach stanowienia prawa przez Radę lub wyjątkowo przez Komisje.
Rada Unii Europejskiej jest to organ stanowiący prawo
Trybunał Obrachunkowy jest to organ kontrolny, który kontroluje prawidłowość i zgodność z prawem przychodów i wydatków UE.
Głównymi organami, które wykonują funkcje kontrolne jest Trybunał Sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich, Parlament Europejski, który kontroluje Komisję Europejską i rade Unii Europejskiej.
Parlament Europejski i Rada Europejska czuwają nad prawidłowym wykonaniem budżetu przez Komisje Europejską.
Kompetencje prawodawcze i wykonawcze są podzielone między Radę Unii Europejskiej, Komisję Europejską i Parlament Europejski.
Integracja Unii Europejskiej
Integracja negatywna polega na tym, że usuwa się ograniczenia w handlu między krajami UE.
Integracja pozytywna polega na tym, że koordynuje się i harmonizuje polityki krajowe.
3 aspekty:
1. ekonomiczny
2. polityczny
3. militarny
ad 1. połączenie gospodarek poszczególnych państw członkowskich w 1 organizm gospodarczy.
etapy:
1. strefa wolnego handlu
2. unia celna
3. wspólny rynek
4. rynek wewnętrzny
5. unia walutowa
Strefa wolego handlu stanowi formę kooperację państw członkowskich w ramach wymiany handlowej pomiędzy tymi państwami.
Unia celna polega na tym, ze członkowie państw unijnych znoszą we wzajemnych stosunkach handlowych wszelkie bariery celne o charakterze ilościowym.
Rynek wspólny oznacza wprowadzenie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i politycznych, które umożliwiają oprócz swobodnego przepływu towarów swobodny przepływ pracowników, kapitału, świadczenia usług i przedsiębiorczości.
Rynek wewnętrzny oznacza obszar gospodarczy bez granic wewnętrznych.
Unia walutowa (monetarna i pieniężna) polega na wprowadzeniu jednolitej waluty na terenie obszaru Unii (EURO).
Jednolity rynek gospodarczy polega na zespoleniu gospodarek poszczególnych państw w jednolity organizm gospodarczy, co oznacza, że we wszystkich państwach członkowskich działalność gospodarcza jest prowadzona na takich samych zasadach. Polega również na ujednoliceniu polityki zagranicznej, obronnej i wymiaru sprawiedliwości.
Unia działa na zasadach:
- zasada wolności
- zasada demokracji
- zasada poszanowania praw człowieka
- zasada państwa prawnego
Unia nie jest organizacją ponadnarodową, międzynarodową, federacją czy konfederacją. Za to UE jest specyficzną strukturą organizacyjną, która nie ma osobowości prawnej, działa na podstawie umów międzynarodowych i znajduje się w ciągłym rozwoju.
Podstawowymi zasadami funkcjonującymi w UE są:
1. zakaz dyskryminacji
2. zasada subsydiarności
3. zasada proporcjonalności
4. zasada solidarności
5. zasada wzmocnionej współpracy
Zakaz dyskryminacji dotyczy zakazu dyskryminowania obywateli państw członkowskich UE.
Zakaz jawny to taki, w którym jedno państwo członkowskie traktuje lepiej własnych obywateli w świetle przepisów prawa.
Dyskryminacja ukryta polega na tym, że określona grupa podmiotów znajduje się w gorszej sytuacji prawnej, ale teoretycznie nie ze względu na inne obywatelstwo.
Celem zasady subsydiarności jest wyraźne rozgraniczenie kompetencji rządów narodowych od organów wspólnoty.
Zasada proporcjonalności polega na tym, ze działania instytucji wspólnoty nie mogą wykraczać poza kompetencje określone w traktacie o ustanowieniu wspólnot europejskich.
Zasada solidarności polega na tym, że państwa członkowskie zobowiązują się do podejmowania wszelkich działań potrzebnych do realizacji założeń wynikających z traktatów.
Obywatelstwo Unii Europejskiej
Obywatelem UE jest każda osoba, która jest obywatelem państwa członkowskiego.
Obywatelstwo gwarantuje:
1. swobodę poruszania się po terenie UE
2. możliwość składania petycji do rzecznika praw obywatelskich
3. oznacza opiekę konsularną i dyplomatyczną
4. oznacza prawa wyborcze
5. oznacza prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego
6. oznacza prawo do zwracania się do każdej instytucji unijnej
I filar - Współpraca gospodarcza polega na tym, że Wspólnota Europejska (EWG) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej są dwiema niezależnymi organizacjami międzynarodowymi o charakterze podmiotowym, które mają wspólne organy i wspólne kompetencje.
II filar - Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa oznacza:
- określenie wspólnej polityki obronnej poszanowanie wspólnych wartości oraz praw i wolności obywatelki UE,
- umacnianie bezpieczeństwa w ramach UE,
- umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego
- współpracę międzynarodową w tym zakresie
III filar - Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych
Działalność w III filarze ma na celu zapewnienie członkom UE bezpieczeństwa osobistego i sprawiedliwości i ten cel jest realizowany poprzez wspólne zwalczanie rasizmu, ksenofobii, terroryzmu, przestępczości zorganizowanej, handlu ludźmi, nielegalnego handlu bronią, narkotykami, zwalczaniu korupcji.
Instrumentami są:
- ścisła współpraca policyjna i celna (EUROPOL)
- ścisła współpraca organów sądowych (EUROJUST)
- zbliżanie norm prawa karnego w państwach członkowskich
Źródła prawa wspólnotowego
zaliczamy do nich prawo pierwotne tj. normy traktatów założycielskich przyjętych (ratyfikowanych) przez państwa członkowskie.
W traktatach są określone:
- cele UE,
- wspólne polityki,
- obywatelstwo UE
- prawa i wolności członków UE
2gi rodzaj źródeł prawa - zasady ogólne
są to zasady ukształtowane w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
zaliczamy do nich
- zasadę nie retroakcji
- zasadę pewności prawnej
- zasadę państwa prawnego
- zasadę nie dyskryminacji
- zasadę proporcjonalności
- Do zasad ogólnych zaliczamy również prawa podstawowe obywateli UE.
3ci rodzaj źródeł prawa to umowy międzynarodowe
4ty rodzaj to prawo wtórne to prawo tworzone przez organy wspólnot europejskich w oparciu o kompetencje tych organów wynikające z prawa pierwotnego.
Do prawa wtórnego zaliczamy:
- wiążące rozporządzenia, dyrektywy i decyzje
- niewiążące zalecenia i opinie
Rozporządzenie przypomina nasze krajowe ustawy jest instrumentem unifikacji prawa, ponieważ w pełnym zakresie zastępuje normy krajowe, obowiązuje bezpośrednio i w całości, ma zastosowanie ogólne i charakter normatywny.
Dyrektywa jest to akt o charakterze szczególnym który nie jest znany ustawodawstwu polskiemu i dyrektywa wiąże wyłącznie wskazane państwa ale tylko w odniesieniu do określonych celów.
Decyzja jest to akt zindywidualizowany, nienormatywny, którego adresatem może być albo państwo członkowskie, albo osoba prywatna.
Wspólnotowy Wymiar Sprawiedliwości
1. Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest organem sprawiedliwości UE, który stoi na straży swobód obywatelskich oraz realizacji konkretnych uprawnień osób fizycznych i prawnych.
2. ETS zapewnia jednolitość wykładni prawa wspólnotowego.
3. ETS kontroluje praworządność działań organów wspólnotowych oraz zajmuje się uzupełnianiem luk w prawie. Ta kontrola działań organów wspólnotowych może polegać na unieważnieniu aktu wspólnotowego.
4. ETS kontroluje działania państw członkowskich, czyli Komisja albo jedno państwo członkowskie może składać do ETS skargę na działanie innego państwa członkowskiego.
5. ETS wydaje tzw. orzeczenia wstępne. Dotyczą one interpretacji prawa wspólnotowego. Interpretacja prawa wspólnotowego wynika z przedkładania ogólnego kontekstu traktatów i celów wspólnot europejskich nad literalne brzmienie przepisów.
Zawody prawnicze funkcjonujące w UE
W celu możliwości wykonywania zawodu prawnego wydano 2 dyrektywy:
- dyrektywa 77/249 dotycząca ułatwienia realizacji przez adwokatów swobody świadczenia usług.
- dyrektywa 98/5 dotycząca ułatwienia stałego wykonywania zawodu adwokata w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych.
Rada Palestr UE to forum konsultacyjne, które służy ochronie interesów i reprezentacji adwokatów wspólnoty oraz zajmuje się ujednolicaniem wykładni i stosowania prawa przez palestry krajowe.
1988 r. - Kodeks Deontologiczny adwokatów UE
Adwokaci mają prawo do:
- świadczenie usług prawniczych na zasadzie tymczasowości pobytu, braku stałej obecności i trwałej działalności w państwie obcym wraz z działalnością w państwie macierzystym.
- stała praktyka w innym państwie, która może polegać na posługiwaniu się swoim pierwotnie uzyskanym tytułem zawodowym.
- pełna integracja tzn., że adwokat z państwa obcego jeśli ma kwalifikacje danego kraju musi nostryfikować dyplom i zdać egzamin adwokacki.
Ogólny zakres uprawnień adwokata wykonującego zawód w państwie członkowskim:
- może udzielać porady prawne
- może sporządzać dokumenty i opinie prawne, które dotyczą nie tylko prawa wspólnotowego, ale również prawa państwa przyjmującego, z tym że nie może on wykonywać tych czynności, których zabrania mu państwo pochodzenia nawet wtedy gdy mieszczą się one w zakresie funkcji adwokackich np. przepisy krajowe mogą zabronić adwokatom zagranicznym prawa wystawiania aktów prawnych dopuszczających do zarządzania majątkiem osób zmarłych albo dopuszczających do zarządzania lub przeniesienia praw rzeczowych na nieruchomościach.
System ochrony prawnej w UE
System wymiaru sprawiedliwości w UE
Do sądów unijnych zaliczamy ETS oraz sąd I Instancji wspólnot europejskich.
Gruntowną reformę wymiaru sprawiedliwości spowodowały przepisy Traktatu Nicejskiego, które ustanowiły nową strukturę organów wymiaru sprawiedliwości poprzez przyznanie pełnej niezależności Sądowi I Instancji wspólnot europejskich oraz poprzez zmiany w strukturze poszczególnych sądów i poprzez wprowadzenie jasnego podziału jurysdykcji pomiędzy ETS a Sądem I Instancji.
ETS został ustanowiony przez Traktat Paryski w 1951 r. Funkcjonował jako Trybunał EWWiS. Funkcjonowały również Trybunały EWG oraz Euro Atomu.
W 1957 r. została podpisana konwencja o niektórych wspólnych instytucjach wspólnot europejskich. Konwencja ta miała na celu fuzję organów wspólnot europejskich, które posiadały takie same kompetencje, i które od tego czasu miały służyć trzem wspólnotom europejskim. Od tego czasu (1957) funkcjonuje 1 ETS.
Podstawą prawną jest Traktat ustanawiający wspólnoty europejskie, statut ETS i regulamin ETS przyjęty 4/07/1991 r.
Co do zasady język w którym prowadzone jest postępowanie wybierany jest przez powoda. Na język powoda tłumaczone sa dokumenty oraz sporządzana jest część pisemna i ustna, a oprócz tego wszystkie dokumenty są tłumaczone na język francuski (język ETS). Siedzibą ETS jest Luksemburg. Wszelkie orzeczenia ETS publikowane są we wszystkich językach urzędowych - Orzeczenia ETS.
W skład ETS wchodzi 1 sędzia z każdego państwa członkowskiego. Każdy z tych sędziów jest powoływany przez rząd danego państwa członkowskiego, zgodnie z procedurami krajowymi za porozumieniem rządów państw członkowskich. Do objęcia stanowiska sędziego ETS nie jest konieczne pełnienie funkcji sędziowskich w państwie członkowskim, ale z reguły sędziami ETS zostają osoby zajmujące najwyższe stanowiska sędziowskie w swoim państwie, albo osoby wyróżniające się wiedzą prawniczą, a więc będą to z reguły sędziowie, adwokaci, prokuratorzy, wyżsi urzędnicy państwowi lub profesorowie prawa. Kadencja sędziów ETS trwa 6 lat, przy czym co 3 lata następuje zmiana połowy składu. Kadencja sędziów ETS kończy się z chwila upływu czasu, na który sędzia została powołany z chwilą rezygnacji sędziego, z powodu pozbawienia go stanowiska, na podstawie jednomyślnej decyzji sędziów lub rzeczników generalnych, z chwilą śmierci sędziego ETS.
Oprócz sędziów w ETS występują rzecznicy generalni - jest ich 8, przy czym 4 wybierają największe państwa członkowskie (Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy), natomiast pozostali rzecznicy są obsadzani przez mniejsze kraje na zasadzie rotacji.
Status sędziów i rzeczników generalnych
Zarówno sędziowie jak i rzecznicy są wybierani spośród osób, które dają pełną gwarancję niezależności i niezawisłości. Są to osoby, które przed objęciem stanowiska muszą złożyć ślubowanie, że będą wykonywać swoje funkcje w sposób bezstronny i rzetelny, z zachowaniem tajemnicy treści obrad sądu. Zarówno sędziowie jak i rzecznicy są funkcjonariuszami wspólnotowymi, a to oznacza, że przysługują im liczne immunitety i przywileje.
Pierwszy immunitet to immunitet jurysdykcyjny, który uniemożliwia ściganie i prowadzenie postępowania przeciwko sędziemu i rzecznikowi w czasie pełnienia jego funkcji.
Drugi rodzaj immunitetu to immunitet podatkowy, który dotyczy zwolnienia z opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego za wykonywanie funkcji sędziowskich.
Trzeci immunitet to immunitet celny, który przewiduje możliwość przywożenia i wywożenia ruchomości i samochodu przeznaczonych do użytku oficjalnego.
Czwarty to immunitet imigracyjny, który dotyczy małżonka sędziego oraz członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu.
Przywileje to ułatwienia socjalne i ułatwienia związane z obrotem walutowym.
Zarówno sędziowie jak i rzecznicy nie mogą sprawować żadnych funkcji politycznych, administracyjnych oraz wykonywać innego zawodu albo działalności zarobkowej lub niezarobkowej (wyjątek - naukowo-dydaktyczne stanowiska za zgodą Rady Unii Europejskiej).
Podstawowym zadaniem sędziego jest orzekanie w taki sposób, żeby zapewnić poszanowanie prawa wspólnotowego oraz bezstronność i niezależność od wpływów jakichkolwiek czynników. Sędziowie wybierają ze swojego grona prezesa w głosowaniu tajnym na okres 3 lat. Prezes pełni funkcje sądowe i administracyjne. Funkcje sądowe mogą mieć charakter procesowy lub pozaprocesowy. Funkcje procesowe to przygotowanie posiedzeń sądowych, kontrola przebiegu postępowania, przydzielanie spraw poszczególnym sędziom oraz wyznaczanie terminów sądowych.
Do czynności sądowych pozaprocesowych zalicza się przyjmowanie rezygnacji sędziego, czy też decyzje o wyłączeniu sędziego.
Do czynności administracyjnych zaliczamy określanie zasad pracy urzędników Trybunału oraz przyjmowanie informacji o kandydacie na sekretarza trybunału.
Rzecznicy generalni posiadają takie same kwalifikacje i uprawnienia jak sędziowie ETS. Rzecznicy sporządzają opinię prawną analizującą stan faktyczny i prawny sprawy i ta opinia stanowi propozycję rozstrzygnięcia danej sprawy. Analiza stanu faktycznego i prawnego sprawy jest dokonywana przez rzeczników na podstawie orzecznictwa ETS, orzecznictwa sądów krajowych oraz poglądów doktryny.
ETS orzeka w Izbach 3 osobowych, 5 osobowych, w składzie wielkiej izby składającej się z 13 sędziów, lub w pełnym składzie.
Wielkiej izbie przewodniczy prezes trybunału, natomiast izbie 5 osobowej przewodniczy prezes izby wybierany na 3 letnią kadencję.
Pierwszego rzecznika generalnego powołuje się na takich samych zasadach jak I prezesa ETS. Pierwszy rzecznik generalny wybierany jest na roczną kadencje i jego zadaniem jest podział pracy między rzeczników, czyli przydzielanie rzecznikom sprawy w tym samym czasie, w jakim prezes przydziela sprawy poszczególnym sędziom.
Na czele administracji stoi sekretarz wybierany na 6 letnią kadencję. Jest to osoba, która pełni funkcje sądowe i administracyjne.
Sekretariaty, w których rejestrowane są sprawy wpływające do ETS oraz wszelkie dokumenty i oświadczenia potrzebne do rozpatrzenia sprawy. Każdy z sędziów i rzeczników ma swoich asystentów, którzy są prawnikami i przeprowadzają wstępną analizę sprawy i na tej podstawie zbierają dokumenty i materiały potrzebne sędziemu lub rzecznikom do wydania opinii. Administracja ETS jest zorganizowana w 5 dyrektoriatów.
1. Wydział biblioteczny i Wydział badań i dokumentacji
2. Dyrektoriat tłumaczeń
3. Dyrektoriat tłumaczenia symultanicznego
4. Dyrektoriat informacyjny
5. Dyrektoriat administracyjny
Kompetencje ETS
ETS jest Sądem Konstytucyjnym, międzynarodowym, administracyjnym, cywilnym, pracy.
Jako sąd konstytucyjny orzeka o wykładni prawa wspólnotowego oraz o zgodności z prawem aktów przyjętych wspólnie przez organy wspólnoty. Jako sąd międzynarodowy ETS rozpoznaje spory między państwami członkowskimi, a także miedzy państwami członkowskimi a Komisją. Jako sąd administracyjny kontroluje pod względem legalności działania instytucji wspólnotowych i wykonywanie przez nie budżetu. Jako sąd cywilny i sąd pracy orzeka w II Instancji w sprawach o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności deliktowej za szkody wyrządzone osobom fizycznym lub prawnym przez funkcjonariuszy wspólnoty. Oprócz tego ETS rozpoznaje sprawy o charakterze spornym i niespornym. Do spraw o charakterze spornym zalicza się sprawy przeciwko państwom członkowskim o nie wywiązywanie się z zobowiązań traktatowych. Sprawy o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego oraz sprawy o zaniechanie działania prawotwórczego. Do spraw spornych zaliczamy sprawy dotyczące skargi odszkodowawczej. Spory pracownicze oraz orzekanie na podstawie klauzul arbitrażowych. Sprawy niesporne obejmują orzekanie w sprawie wydawania orzeczeń wstępnych oraz w sprawie opinii o zgodność z prawem wspólnotowym projektowanej umowy międzynarodowej.
Sąd I Instancji (SPI) wspólnot europejskich został powołany w 1988 r., ale funkcjonuje od 1 listopada 1989 r. Funkcjonuje na podstawie traktatu ustanawiającego wspólnotę europejską, statutu ETS, własnego regulaminu.
Siedzibą SPI jest Luksemburg. Sędziowie SPI maja takie same kwalifikacje jak sędziowie ETS. Ich liczba jest równa liczbie państw członkowskich UE (27). są również funkcjonariuszami wspólnotowymi więc korzystają z immunitetów i przywilejów takich jak sędziowie ETS. Mają takie same prawa i obowiązki. Powoływani są na 6 letnią kadencję przesz rządy państw członkowskich za wspólnym porozumieniem.
Kompetencje SPI - orzeka we wszystkich sprawach wnoszonych przez osoby fizyczne i prawne z wyjątkiem spraw antydumpingowych i oprócz spraw antysubwencyjnych. SPI rozpoznaje także skargi wnoszone przez państwa członkowskie przeciwko aktom lub zaniechaniu działania komisji oraz rozpoznaje sprawy wnoszone przez państwa członkowskie przeciwko decyzjom Rady Unii Europejskiej i aktom Rady Unii Europejskiej. SPI tak jak ETS obraduje w trybie ciągłym z wyjątkiem przerw świątecznej i wakacyjnej. Administracja SPI działa w ramach administracji ETS. Na czele SPI stoi prezes wybieralny na 3 letnia kadencję. SPI orzeka w składzie 3 osobowym, 5 osobowym lub 1 osobowym w sprawach najprostszych. Traktat Nicejski przewidział możliwość utworzenia przy SPI izb sądowych. Izby te orzekają w ramach tzw. specjalnych obszarów. Izby sądowe są powoływane przez Radę Unii Europejskiej. Istnieje zapotrzebowanie na stworzenie izby sądowej ds. pracowniczych oraz izby sądowej ds. z zakresu patentów wspólnotowych. W 2004 r. została stworzona izba ds. pracowniczych i jest to sąd ds. służby publicznej UE. Ten sąd składa się z 7 sędziów wybieranych na 6 letnia kadencję spośród osób posiadających obywatelstwo UE, charakteryzującą się niezależnością, która może zajmować stanowisko sądowe. Sędziów do tego sądu wybiera specjalny komitet powołany przez Radę UE. W skład tego komitetu wchodzi 7 osobistości, którymi są byli sędziowie ETS, SPI i są oni prawnikami o uznanej renomie.
Kompetencje SPI - sąd w I instancji rozpoznaje sprawy między wspólnotami a jej pracownikami - są to sprawy o charakterze pracowniczym i od orzeczeń tych sadów przysługuje środek odwoławczy do sądu I instancji.
Postępowanie przed organami sądowymi
Składa się z 2 części:
- część pisemna
- część ustna
W części pisemnej składa się wszelkie wnioski, argumenty obrony, i odpowiedzi na nie oraz wszelkie dokumenty stanowiące dowody w danej sprawie.
Część ustna rozpoczyna się odczytaniem przez sędziego sprawozdawcę sprawozdania oraz wysłuchanie pełnomocników stron, świadków i adwokatów bądź doradców danej strony.
Zarówno państwa członkowskie jak i instytucje wspólnotowe muszą być reprezentowane przed sądami przez odpowiedniego pełnomocnika. Tym pełnomocnikiem może być adwokat, radca prawny lub doradca. Z kolei osoby fizyczne i prawne muszą być reprezentowane przez adwokatów lyb radców prawnych.
Przebieg postępowania rozpoczyna się od fazy pisemnej przez wpłynięcie skargi do ETS albo SPI. Po wpłynięciu tej skargi, prezes ETS albo SPI kieruje sprawę do izby i wyznacza sędziego sprawozdawcę, a pierwszy rzecznik generalny wyznacza rzecznika generalnego, który ma sporządzić opinię. Skargę doręcza się pozwanemu, wszystkim sędziom, państwom członkowskim, oraz instytucjom wspólnotowym.
Następna faza to sprawozdanie sędziego sprawozdawcy tzw. sprawozdanie wstępne, w którym sędzia sprawozdawca rozstrzyga czy dana sprawa powinna być rozpatrzona w izbie, czy plenarnie oraz czy ma być przeprowadzone postępowanie wyjaśniające.
Następna faza to faza ustna, którą otwiera sprawozdanie sędziego sprawozdawcy - postępowanie jawne. Przedstawiane są tam opinie stron. Może nastąpić przesłuchanie stron, biegłych i świadków. Kończy je opinia rzecznika generalnego. Po opinii rzecznika generalnego następuje zamkniecie rozprawy i wydanie wyroku. Wyroki zapadają w imieniu całego sądu. Od wyroku SPI można wnieść odwołanie do ETS. Orzeczenia ETS są ostateczne.
System skarg ETS i SPI
1. skargi przeciwko instytucjom wspólnotowym. Do tych rodzajów skarg zaliczamy skargę o stwierdzenie nieważności, która ma na celu uchylenie aktu wydanego przez instytucję wspólnotową. Tę skargę wnosi się w terminie 2 miesięcy od daty publikacji aktu. Podmiotami legitymowanymi do wniesienia skargi są państwa członkowskie, Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska oraz osoby fizyczne i osoby prawne. Podmiot nieuprzywilejowany musi wykazać interes prawny we wniesieniu takiej skargi, czyli mogą wnieść skargę tylko od tych decyzji, które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie, których są adresatami, albo których nie są adresatami, ale dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie, i które maja formę rozporządzenia bądź dyrektywy.
Podstawy, na których można unieważnienia:
- brak kompetencji
- naruszenie istotnego wymogu proceduralnego
- naruszenie norm traktatowych
- nadużycie władzy
Uprawnienia sędziego - jeśli sąd uzna, że skarga jest uzasadniona to unieważnia zaskarżony akt. To unieważnienie może być całkowite lub częściowe. Takie unieważnienie ma charakter retroaktywny.
2. skarga na bezczynność ma na celu stwierdzenie nielegalności, bezczynności Rady UE, Komisji lub Parlamentu. Podmiotami uprzywilejowanymi i podmiotami nieuprzywilejowanymi są jw.
3. skarga z tytułu odpowiedzialności pozaumownej. Przy tej skardze wspólnota jest zobowiązana do naprawienia wszelkich szkód wyrządzonych przez działania organów wspólnotowych lub funkcjonariuszy wspólnoty. Skarga powinna być wniesiona przeciwko instytucjom wspólnotowym, które spowodowały szkodę w terminie do 5 lat od wyrządzenia szkody. Przy tej skardze:
- musi zostać wyrządzona szkoda osobie fizycznej bądź państwu członkowskiemu
- szkoda musi być wyrządzona poprzez działanie lub zaniechanie funkcjonariusza albo organów wspólnoty
- musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a faktem wyrządzenia szkody
4. skarga przeciwko państwom członkowskim o naruszenie zobowiązań traktatowych. Ma ona na celu zapewnienie przestrzegania przez państwo członkowskie zobowiązań wynikających z przynależności do wspólnoty. Podmiotami uprawnionymi do wniesienia takiej skargi są organy wspólnotowe oraz osoby fizyczne i prawne. Jeżeli ETS stwierdzi, że taka skarga jest zasadna to wydaje orzeczenie stwierdzające naruszenie zobowiązań wynikających z traktatu oraz wzywające państwo członkowskie do wyciagnięcia z tego konsekwencji.
Orzeczenia wstępne - w odpowiedzi na pytania prawne państw członkowskich
Orzeczenia wstępne pozwalają ETS na kontrolę ważności i interpretację aktów prawa wspólnotowego przyjętych przez Radę UE, Komisje, Parlament Europejski, Trybunał Obrachunkowy lub Europejski Bank Centralny.
Podmiotami, które są legitymowane do wniesienia o orzeczenie wstępne są państwa członkowskie.
Orzeczenia wstępne wydane przez ETS lub SPI wiążą sądy państw członkowskich, które zgłosiły pytanie prawne oraz inne sądy państw członkowskich, które rozpoznają sprawę podobna pod względem faktycznym i prawnym.
Sądowa kontrola przestrzegania prawa wspólnot europejskich i sądowa ochrona praw i wolności obywatelskich.
System wspólnotowej ochrony prawnej jest systemem dualistycznym, dlatego że sprawy rozpoznawane są przez sądy wspólnotowe w znaczeniu ustrojowym i w znaczeniu funkcjonalnym. Sądami wspólnotowymi w znaczeniu ustrojowym jest ETS i SPI. Natomiast sądami wspólnotowymi w znaczeniu funkcjonalnym są sądy państw członkowskich.
Właściwość ETS oparty jest na przepisach traktatu o ustanowieniu wspólnoty europejskiej oraz traktatu o UE
Do właściwości ETS na podstawie przepisów traktatu o ustanowieniu wspólnoty europejskiej zaliczamy:
1. postępowanie w sprawie naruszenia przepisów wspólnotowych przez państwo członkowskie
2. postępowanie w sprawie stwierdzenia niezgodności z prawem aktu prawnego organów wspólnoty
3. postępowanie w sprawie bezczynności organu wspólnoty
4. postępowanie w sprawie odszkodowania za szkody wyrządzone przez organy wspólnoty lub funkcjonariuszy wspólnoty podczas wykonywania ich obowiązków
5. postępowanie w sprawie sporów funkcjonariuszy wspólnoty ze wspólnotą
6. postępowanie w sprawie zgodności z traktatem o ustanowieniu wspólnoty europejskiej projektowanej umowy międzynarodowej miedzy wspólnotą a państwem trzecim lub organizacja międzynarodową
7. postępowanie w sprawie pytań prawnych sądów państw członkowskich o wykładnię i ważność przepisów prawa wspólnotowego
8. postępowanie odwoławcze
ETS na postawie traktatu o UE występuje w sprawach dotyczących trzeciego filaru, czyli współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych oraz w sprawach zgodności działań instytucji UE z podstawowymi prawami człowieka zagwarantowanymi w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz w konstytucjach państw członkowskich.
Europejski Trybunał Praw Człowieka
funkcjonuje w Strasburgu i został powołany w celu zapewnienia przestrzegania zobowiązań konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. ETPC składa się z sędziów, których liczba jest równa liczbie państw członków Rady Europy. Sędziami ETPC mogą być osoby o najwyższych kwalifikacjach sędziowskich albo osoby o uznanej kompetencji. Muszą to być osoby, które dają gwarancję niezawisłości i niezależności oraz bezstronności rozpoznawanej sprawy. Kadencja sędziów trwa 6 lat. Zasiadają oni w komitetach 3 sędziów, w izbie 7 sędziów, albo w wielkiej izbie 17 sędziów. Trybunał może przyjmować skargi osób fizycznych, osób prawnych albo organizacji społecznych nie posiadających osobowości prawnej dopiero po wyczerpaniu środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym, jeżeli sprawa została wniesiona w ciągu 6 miesięcy od podjęcia ostatecznej decyzji. Trybunał nie przyjmuje skargi, która jest anonimowa, która jest, co do istoty identyczna ze sprawą rozpoznawana już przez Trybunał. Nie przyjmuje również sprawy, która została poddana innej procedurze międzynarodowej oraz sprawy, która nie zawiera nowych istotnych informacji.
Międzynarodowy Trybunał Karny
został powołany w Rzymie 1998 roku. Rozpoznaje on sprawy dotyczące zbrodni ludobójstwa, zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko ludzkości, które nie ulegają przedawnieniu. Poza zakresem jego kompetencji pozostają tzw. zbrodnie konwencyjne. W skład MTK wchodzi 18 sędziów posiadających najwyższe kwalifikacje sędziowskie w swoim państwie, doświadczenie w postępowaniu karnym oraz znajomość międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka. Musza to być osoby apolityczne i niezawisłe. Nie mogą podejmować dodatkowego zatrudnienia lub też jakiejkolwiek działalności, która mogłaby podważyć zaufanie do ich bezstronności. Kadencja sędziów wynosi 3 lata. Do organów zalicza się prezydium Trybunału, Wydział Przygotowawczy, Wydział Orzekający, Wydział Odwoławczy, Izby jak wydziały, Urząd prokuratora i sekretariat.
System ochrony prawnej w Ue
Właściwość ETS
ETS może wydawać opinie, co do zgodności projektowanej umowy międzynarodowej z postanowieniami traktatu o ustanowieniu wspólnoty europejskiej. Ta opinia może być wydana na wniosek Komisji, Rady UE lub na wniosek państwa członkowskiego.
Przedmiotem tej opinii mogą być 2 kwestie:
1. zgodność projektowanej umowy międzynarodowej z postanowieniami traktatu
2. kompetencje wspólnoty, albo organów wspólnoty do zawarcia umowy międzynarodowej
Kompetencja ETS do wydania opinii jest wiążąca i ostateczna.
Konsekwencją uznania przez ETS sprzeczności projektowanej umowy międzynarodowej z postanowieniami traktatu jest niemożność zawarcia takiej umowy chyba, że projekt umowy zostanie zmieniony.
Procedura odwoławcza
ETS jest sądem II instancji w stosunku do orzeczeń sądu I instancji. Odwołanie może być oparte na 3 zarzutach:
1. niewłaściwości
2. naruszenia przepisów postępowania
3. naruszenia innych przepisów prawa wspólnotowego
Po zmianie przepisów unijnych i wprowadzeniu konstytucji ma być:
1. ETS, w którego skład wejdą sędziowie z każdego państwa członkowskiego oraz rzecznicy generalni
2. Sąd (Wysoki Trybunał) w skład którego ma wchodzić co najmniej 1 sędzia z każdego państwa członkowskiego
3. Sądy wyspecjalizowane - sędzią może być osoba o niekwestionowanej niezależności wybierana za wspólnym porozumieniem przez rządy państwa członkowskich na okres 6 lat.
Systemy ochrony praw człowieka i obywatela
1. Ochrona praw człowieka i obywatela przez sądy i trybunały państw członkowskich
2. ochrona sprawowana przez sądy wspólnotowe sensu stricte
3. ochrona sprawowana przez sądy i trybunały międzynarodowe
Główne organy wspólnoty europejskiej
Komisja europejska
pełni kilka funkcji
a) prawodawcze
b) wykonawcze
c) administracyjne
d) jurysdykcyjne
e) reprezentuje interesy wspólnoty europejskiej
W 1952 r. rozpoczęła pracę tzw. Wysoka władza jako główny organ EWWiS. W 1957 r. na podstawie Traktatów Rzymskich utworzona zostały 2 komisje EWG i EWEA (EuroAtomu). W 1967 r. wszedł w życie traktat o fuzji organów 3 wspólnot. Komisja początkowo składała się z komisarzy, których liczba była równa liczbie państwa członkowskich UE. Od czasu 27 państw członkowskich UE liczba komisarzy jest wybierana przez Radę UE, na zasadzie systemu rotacji. Skład Komisji Europejskiej ma odzwierciedlać różnorodność geograficzną oraz demograficzną państw członkowskich. Komisarze wybierani są na 5 letnią kadencję. Kadencja kończy się z chwilą śmierci, upływem czasu, na który zostali wybrani, rezygnacją komisarza ze stanowiska, dymisją komisarza orzeczona przez ETS na wniosek Rady albo na wniosek danej komisji w przypadku, kiedy komisarz nie wywiązuje się z obowiązków, dymisja komisarza na żądanie przewodniczącego za zgodą komisji. Na czele Komisji stoi Przewodniczący, który decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji, ustala zakres obowiązków komisarzy, przydziela im określone zadania. Komisarze podlegają odpowiedzialności przewodniczącego. Komisarze muszą być obywatelami państw członkowskich, musza posiadać odpowiednie kompetencje w dziedzinie, którą się zajmują, wykazywać się całkowitą niezależnością w wykonywaniu obowiązków służbowych. Mają całkowity zakaz podejmowania działalności zawodowej zarobkowej i nie zarobkowej. Zgodnie ze złożonym ślubowaniem po zakończeniu kadencji, maja obowiązek uczciwego i rozważnego przyjmowania określonych funkcji i korzyści. Przysługuje im immunitet jurysdykcyjny chroniący ich od pociągnięcia do odpowiedzialności przez sądy państw członkowskich za działalność w ramach powierzonych im zadań. Komisarzom przysługuje immunitet podatkowy. Przysługuje mu immunitet celny.
Sposób powoływania Komisji. Procedura powołania rozpoczyna się od powołania przewodniczącego Komisji. Z chwilą nominacji rządy państw członkowskich tracą bezpośredni wpływ na ich dzielność. Oznacza to brak możliwości odwołania przez państwa członkowskie całej komisji lub poszczególnych komisarzy.
Procedura aparatu urzędniczego Komisji
1. Dyrektoriaty Generalne (Dyrekcje Generalne)
2. Sekretariat Generalny
3. Departamenty
Dyrekcje Generalne odpowiadają naszym Ministerstwom. Każdemu z komisarzy podlega 1 lub kilka dyrekcji generalnych. W Dyrekcjach zasiadają Dyrektorzy Generalni ponoszący odpowiedzialność wobec komisarzy. Dyrektorzy powinni być obywatelami innego państwa niż komisarz.
Sekretariat Generalny koordynuje działalność aparatu urzędniczego. Na czele stoi Sekretarz Generalny, odpowiedzialny za stosunki między Komisją a Radą i Parlamentem Europejskim.
Gabinety - w ich skład wchodzą doradcy polityczni komisarza wywodzący się z tego samego państwa członkowskiego, którzy ponoszą odpowiedzialność przed komisarzem.
Departamenty wspierają działalność jednostek organizacyjnych Komisji. (np. Departament Lingwistyczny)
Kompetencje Komisji możemy podzielić na kilka grup:
1. prawotwórcze (np. prawo inicjatywy prawodawczej, prawo wydawania aktów prawnych)
2. wykonawcze
3. administracyjne
4. związane z udziałem w wymiarze sprawiedliwości
5. tworzenie rocznego planu prac legislacyjnych
6. realizacja kompetencji przekazanych przez Radę UE
7. uchwalanie i realizacja budżetu
8. kompetencje związane ze stosunkami zewnętrznymi (negocjacje prowadzone przez komisję z państwami i organizacjami międzynarodowymi, utrzymywanie kontaktów z organami Narodów Zjednoczonych, utrzymywanie stosunków z państwami członkowskimi w imieniu wspólnoty europejskiej, Komisja posiada uprawnienia w zakresie negocjacji z państwami trzecimi dotyczącymi członkowstwa tych państw w UE)
9. stosowanie postanowień prawa wspólnotowego
10. sporządzenie corocznego sprawozdania z działalności wspólnoty
11. prawo wnoszenia spraw do ETS
Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela. Działa ona permanentnie, z racji kolegialności wszystkie jej decyzje podejmowane są w imieniu Komisji Europejskiej, Komisarze pojedynczo nie odpowiadają w ramach Komisji, obrady Komisji są tajne.
Rada Europy - powstała w Strasburgu w 1949 roku jako organizacja międzynarodowa i międzyrządowa - jest to organ niezwiązany ze strukturami unijnymi. Zajmuje się ona:
- ochroną podstawowych prawa i wolności człowieka,
- sprawami socjalnymi,
- oświatą,
- kulturą,
- ochroną środowiska,
- sprawami młodzieży
W jej skład wchodzą 2 organy - komitet ministrów Oraw zgromadzenie parlamentarne. W skład komitetu ministrów wchodzą ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich lub ich delegacji zasiadający w Strasburgu. Skład zgromadzenia parlamentarnego stanowią parlamentarzyści wytypowani przez państwa członkowskie do reprezentowania poszczególnych państw w Radzie. W radzie jest 43 państwa członkowskie. Polska od 1951 r.
Rada Europejska - powstała w 1974 r. na szczycie wspólnot europejskich w Paryżu. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich, oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada odbywa spotkania 2 razy w roku pod przewodnictwem szefa rządu lub państwa członkowskiego, które przewodniczy Radzie. Obraduje w 2 gremiach:
1. składa się z szefów państw i szefów rządów państwa członkowskich raz z przewodniczącego komisji europejskiej
2. składa się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich oraz członka komisji europejskiej
Jest ona organem decyzyjnym Unii Europejskiej. Zajmuje się przede wszystkim:
- polityką obronną,
- wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa,
- podejmuje decyzje w sprawie wzmocnionej współpracy państw członkowskich,
- prowadzi rozmowy dotyczące wspólnej polityki gospodarczej Unii,
- przyjmuj sprawozdania Europejskiego Banku Centralnego w sprawie polityki pieniężnej
- podejmuje decyzje w sprawie rozszerzenia UE
- inicjuje konferencje międzynarodowe, których celem jest rewizja traktatów
Rada Unii Europejskiej - powstała w 1967 r. jako wspólny organ wspólnot europejskich. W skład Rady Unii Europejskiej wchodzą przedstawiciele państw członkowskich szczebla ministerialnego (ministrowie lub prezes RM), upoważnieni do reprezentacji interesów danego państwa członkowskiego. Rada nie ma składu stałego, ponieważ skład zmienia się w zależności od rodzaju sprawy. Zajmuje się ona:
1. kompetencje prawodawcze:
1. wydawanie aktów prawnych
2. wzywanie Komisji Eur. do podjęcia określonych działań oraz do wykonywania prawa inicjatywy prawodawczej
3. delegacja uprawnień na rzecz Komisji Eur.
4. zmiana postanowień traktatów założycielskich
5. podejmowanie decyzji w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy
2. Kompetencje w zakresie ustalenia i realizacji polityki wspólnotowej
1. sprawowanie ogólnego kierownictwa politycznego we wspólnotach
2. uchwalanie budżetu
3. zawieranie umów z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi
3. Kompetencje kreacyjne
1. przyjmowanie i sporządzanie zgodnie z propozycjami państw członkowskich, członków trybunału obrachunkowego, członków komitetu regionów, i członków komitetu ekonomicznego i społecznego
2. zmiana liczby członków Komisji Eur.
4. Kompetencje kontrolne
1. wnoszenie skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego
2. wnoszenie skargi na bezczynność innych organów wspólnotowych
3. stwierdzenie poważnego ryzyka naruszenia przez państwo członkowskie zasad na jakich jest ustanowiona Unia Europejska
Rada UE Obraduje jako Rada ogólna i spraw zagranicznych oraz jako rady techniczne. Rada ogólna i spraw zagranicznych składa się z Ministrów spraw zagranicznych.
Przy Radzie UE działa Komitet stałych przedstawicieli Rady UE przy Radzie UE - COREPER
Działa on jako Coreper 1 i Coreper 2
Coreper 2 składa się z szefów przedstawicielstw państw członkowskich akredytowanych w Brukseli w randze ambasadorów. Zajmuje się on sprawami ogólnymi.
Coreper 1 składa się z zastępców ambasadorów. Zajmuje się on sprawami technicznymi.
Prezydencję w Radzie UE sprawują kolejno państwa członkowskie reprezentowane w Radzie przez okres 6 miesięcy. Przewodnictwo państwa w Radzie UE łączy się z przewodnictwem w Radzie Europejskiej. W Radzie UE przewodniczącym jest minister spraw zagranicznych, natomiast w radzie Eur. przewodniczącym jest szef państwa lub rządu.
Rada UE ma siedzibę w Brukseli, jej obrady są tajne i w posiedzeniu oprócz członków Rady biorą udział przedstawiciele Komisji Eur., a czasem przedstawiciele Europejskiego Banku Centralnego.
Parlament Europejski - najpierw funkcjonował jako zgromadzenie EWWiS. W 1958 r. zgromadzenie to przyjęło nazwę Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne. Od 1962 r. zmieniło nazwę na Parlament Eur. Jednolity akt europejski przyznał Parlamentowi Eur. nowe kompetencje prawodawcze, rozszerzył zakres konsultacji obligatoryjnej. Rozszerzył on roję Parlamentu w powoływaniu składu Komisji Eur. Parlament Eur funkcjonuje na podstawie 2 aktów - traktatu ustanawiającego wspólnotę europejską oraz na podstawie regulaminu Parlamentu Eur. W skład Parlamentu wchodzi 732 parlamentarzystów wybieranych na 5 letnia kadencję. W tym czasie parlamentarzyści nie mogą pozostawać w czynnej służbie urzędniczej w innych organach wspólnotowych oraz nie mogą łączyć funkcji parlamentarzysty europejskiego z funkcją członka rządu krajowego. Nie można łęczyc tego mandatu z następującymi urzędami:
- stanowiskiem członka komisji
- sędziego lub rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości
- członka Trybunału Obrachunkowego
- członka Komitetu Gospodarczego i Społecznego
- członka organu decyzyjnego Europejskiego Banku Inwestycyjnego
- członka w administracji UE
- funkcjonariusza lub agenta organów wspólnotowych lub tzw. organów wyspecjalizowanych
- członka Komitetu Regionów
Parlamentarzyści Eur. (eurodeputowani) jako funkcjonariusz międzynarodowi korzystają z przywilejów i immunitetów:
1. mają prawo swobodnego przemieszczenia się z ich okręgu wyborczego do miejsca obrad
2. nie można ich pociągnąć do odpowiedzialności cywilnej lub karnej za działania w zakresie funkcji pełnionych w Parlamencie Eur., a przede wszystkim za ich wypowiedzi podczas obrad lub za sposób głosowania
3. Nie mogą być zatrzymani, ścigani, w czasie trwania sesji parlamentarnej
4. przysługuje im immunitet celny i podatkowy
5. maja prawo do diet nie opodatkowanych podatkiem krajowym
6. mają prawo do ryczałtu na utrzymanie własnych biur poselskich oraz do zwrotu kosztów podróży
Wykonują swój mandat niezależnie, co oznacza, że nie są zwiani instrukcjami własnych rządów, parlamentów lub organów wspólnoty. Działają tylko w interesie swoich wyborców. Mandat parlamentarny wygasa z chwilą śmierci lub rezygnacji parlamentarzysty. W skład struktury org. parlamentu wchodzi przewodniczący i prezydium. Przewodniczący i pozostali członkowie prezydium wybierani są na 2,5 letnią kadencję. Do zadań przewodniczącego Parlamentu Eur. należy:
- kierowanie pracami Parlamentu
- prowadzenie obrad Parlamentu Eur.
- rozdzielanie czasu wystąpień między poszczególne frakcje
- udzielanie głosu poszczególnym eurodeputowanym
- zarządzanie głosowania
- wybór sposobu głosowania
- ogłaszanie wyników głosowania
- przewodniczenie debatom
- reprezentuje Parlament w stosunkach zewnętrznych
- podpisuje rozporządzenia, dyrektywy i decyzje
- podpisuje budżet
Prezydium Parlamentu Eur. tworzy przewodniczący, 14 wiceprzewodniczących i 5 kwestorów. Prezydium zajmuje się sprawami administracyjnymi, finansowymi i organizacyjnymi, odpowiada za współpracę Parlamentu z innymi organami wspólnotowymi, decyduje o składzie Komisji parlamentarnych i o ich kompetencjach.
Oprócz tych 2 organów mamy organy dodatkowe:
1. Konferencja Przewodniczących - składa się z przewodniczącego Parlamentu Eur. oraz z przewodniczących frakcji politycznych
2. Kolegium Kwestorów - składa się z 5 kwestorów i jest to organ doradczy Parlamentu, który zajmuj się obsługą administracyjną i finansową przewodniczącego Parlamentu i prezydium.
3. Konferencja Przewodniczących Komisji - składa się z przewodniczących komisji stałych i doraźnych.
4. Konferencja Przewodniczących Delegacji - tworzą przewodniczący delegacji międzyparlamentarnych.
Frakcje polityczne
eurodeputowani obradują w Parlamencie Eur. nie wg przynależności narodowej, ale wg poglądów politycznych. Frakcja polityczna może być stworzona przez 23 parlamentarzystów z 1 państwa członkowskiego, 18 z 2 państw, 12 parlamentarzystów z 3 państw członkowskich. Dany eurodeputowany może należeć do 1 frakcji albo może być niezależny.
Oprócz frakcji mogą występować tzw. intergrupy. Są to ponadnarodowe ugrupowania posłów reprezentujących wspólne interesy.
Forum pracy Parlamentu Eur.
Parlament odbywa sesje roczne. Obrady trwają od 2 do 4 dni w tygodniu. Siedzibą jest Strasburg, ale komisje parlamentarne czasami spotykają się w Brukseli, a sekretariat generalny Parlamentu ma siedzibę w Luksemburgu. Wybory do Parlamentu są powszechne i bezpośrednie i odbywają się w każdym państwie członkowskim wg różnych procedur krajowych. Prawo wyborcze czynne i bierne przysługuje obywatelom Unii Eur. niezależnie od miejsca zamieszkania.
Funkcje Parlamentu Eur.
Spełnia on funkcje opiniodawcze i decyzyjne, ale nie ma prawa inicjatywy ustawodawczej. Do zadań należą kompetencje dotyczące:
- stanowienia prawa np. funkcja opiniodawcza,
- ma prawo do wydania aktów prawnych (rezolucji, dyrektyw, rozporządzeń, zaleceń, deklaracji i oinii)
- posiada kompetencje w zakresie uchwalania i kontroli budżetu
- posiada kompetencje kreacyjne, czyli ma prawo ustalania składu personalnego organów wspólnotowych np. zatwierdza skład Komisji Eur., zatwierdza kandydaturę przewodniczącego, bierze udział w powoływaniu składu Trybunału Obrachunkowego oraz Dyrektorium Eur. Banku Centralnego
- spełnia funkcje kontrolne (sprawuje kontrole polityczną nad działalnością Komisji Eur.)
- ma prawo zgłaszania zapytań do Komisji Eur. i Rady UE,
- ma prawo rozpatrywania petycji indywidualnych i zbiorowych)
- ma prawo wszczynania postępowania przed ETS o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego
- może wnosić do ETS skargi na bezczynność innych instytucji wspólnotowych
- powoływanie rzecznika praw obywatelskich (Ombudsman)
Rzecznik Praw Obywatelskich (Unijny - Ombudsman)
wybierany jest na 5 letnią kadencję, jest to organ niezależny w wykonywaniu swoich obowiązków, nie może podejmować żadnego dodatkowego zatrudnienia albo brać prac nie zarobkowych, jego zadaniem jest przyjmowanie skarg od obywateli UE (os. fiz. i prawnych z terytorium UE) dotyczących niewłaściwego działania przez instytucje i organy wspólnotowe.
1. skarga musi być wniesiona w terminie 2 lat od wystąpienia zdarzenia będącego przedmiotem skargi
2. musi nastąpić wcześniejsze odwołanie się do właściwego organu lub instytucji
3. musi być wskazany przedmiot skargi
Trybunał Obrachunkowy
został powołany w 1977 r. na podstawie Traktatu Brukselskiego
W skład wchodzi 1 obywatel z każdego państwa członkowskiego. Członków powołuje Rada UE. Ich kadencja wynosi 6 lat, ale istnieje możliwość reelekcji. Członkami Trybunału Obrachunkowego mogą być osoby, które pracowały bądź pracują w organach zewnętrznych kontroli państw członkowskich, albo też posiadają inne szczególne kwalifikacje do pełnienia tego urzędu. Członkowie TO mają status niezależny. Nie mogą podejmować dodatkowego zatrudnienia, ani pracy zarobkowej lub niezarobkowej. Po zakończeniu kadencji zgodnie ze złożonym ślubowaniem powinni w sposób uczciwy i rozważny przyjmować proponowane im korzyści lub funkcje. Status członków TO jest zbliżony do statusu sędziów ETS lub SPI. Kadencja upływa z chwilą śmierci, upływu czasu na który członkowie zostali powołani, na skutek dobrowolnej rezygnacji albo wyroku ETS o złożeniu z urzędu.
Członkowie TO pełnią swoje obowiązki w tzw. grupach kontroli:
1. dotyczy obszaru polityk rolnych
2. polityk strukturalnych i wewnętrznych
3. działań zewnętrznych
4. środków własnych, operacji bankowych oraz wydatków administracyjnych instytucji i organów wspólnotowych
Siedziba TO jest Luksemburg, jest organem kolegialnym. TO sprawuje kontrolę rachunków, dochodów i wydatków wspólnot europejskich i UE oraz ich instytucji. TO dokonuje kontroli samodzielnie, niezależnie od organów zarządzających tymi wydatkami.
Uprawnienia:
1. wspiera Parlament Europejski i Radę UE przy wykonywaniu ich uprawnień w ramach kontroli nad realizacją budżetu
2. TO dostarcza Parlamentowi i Radzie UE potwierdzenie wiarygodności oraz zgodności z prawem i prawidłowości podstawowych transakcji
3. sporządza w formie specjalnych sprawozdań uwagi poczynione na podstawie przeprowadzonych kontroli i dostarcza opinie zawnioskowane przez inne instytucje wspólnoty
4. ma prawo wniesienia do ETS sprawy o unieważnienie decyzji innego organu wspólnotowego w celu ochrony swoich własnych interesów
System ochrony prawnej w UE
Organy pomocnicze Wspólnot Europejskich.
1. Komitet społeczny i ekonomiczny
2. Komitet regionów
3. Europejski Bank inwestycyjny
4. Tzw. agencje.
Ad1. Komitet społeczny i ekonomiczny
wywodzi się z komitetów doradców europejskiej wspólnoty gospodarczej węgla i stali. Został utworzony na podstawie Traktatów rzymskich w 1957 roku, jest to organ doradczy Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej. Członków Komitetu powołuje Rada Unii Europejskiej spośród kandydatów przedstawionych przez państwa członkowskie. Skład Komitetu społecznego i ekonomicznego liczy 350 członków w tym 21 z Polski. Kadencja Komitetu trwa 4 lata. Tworzą go różne grupy i tak.:
- grupy producentów
- grupy rolników
- grupy konsumentów
- grupy przewoźników
- grupy rzemieślników
- grupy kupców
- osób wykonujących wolne zawody
Komitet ten dzieli się na 3 podstawowe grupy:
- grupa pracodawców
- grupa pracowników
- grupa osób reprezentujących inne interesy społeczne.
Uczestnicy nie biorą wynagrodzenia tylko diety, siedzibą Komitetu jest Bruksela.
Kompetencje Komitetu:
Pierwsza grupa to Komitet o charakterze doradczym.
Druga grupa to współpraca Komitetu z organizacjami społecznymi i ekonomicznymi z reguły z państw członkowskich.
Ad. a) Polega na wydawaniu opinii i opinie te możemy podzielić na 3 grupy:
- opinie (obligatoryjne) wydawane na zlecenie Komisji Europejskiej oraz Rady Unii Europejskiej w kwestiach wydawania aktów prawnych związanych z działalnością Komitetu;
- opinie (fakultatywne) wydawane na wniosek Rady Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej oraz Parlamentu europejskiego w sytuacji kiedy organy te nie muszą zasięgać opinii Komitetu, ale uważają to za potrzebne
- opinie wydawane przez Komitet z własnej inicjatywy w tych kwestiach, które Komitet uważa za ważne.
Ad b) Współpraca z organizacjami społecznymi i gospodarczymi poszczególnych Państw członkowskich oraz państw spoza państw Unii Europejskiej.
Opinie te, które wydawane są przez Komitet dotyczą takich kwestii:
- rynku wewnętrznego
- ochrony konsumentów
- edukacji
- badań naukowych
- zdrowia publicznego
- przemysłu
- polityki rolnej.
Komitet społeczny i ekonomiczny wybierany jest na 5 lat.
Ad. 2. Komitet Regionów
powstał na mocy traktatu o Unii Europejskiej ? Traktat z Mastii 1992 rok. Odgrywa funkcję doradcza, również w jego skład wchodzi 350 członków w tym 21 z Polski.
W skład Komitetu Regionów wchodzą przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych państw członkowskich, którzy pochodzą z wyboru albo są odpowiedzialni politycznie przed ciałami pochodzącymi z wyborów. Kadencja trwa 4 lata.
Kompetencje:
Wydaje on opinie, raporty i rezolucje.
Przy Komitecie tym wyróżnia się 3 grypy opinii:
- I grupa to opinie dot. Projektów aktów prawnych wydawane na wniosek Komisji lub Rady Unii
W kwestiach określonych na podstawie przepisów traktatowych
- II grypa dot. Projektów aktów prawnych, wydawane na żądanie Komisji Rady Unii Europejskiej dot. Kwestii współpracy transgranicznych (fakultatywne).
- III grupa opinii to opinie wydawane przez Komitet z własnej inicjatywy.
Dziedziny w jakich są wydawane:
- edukacja
- szkolenie zawodowe młodzieży
- współpraca społeczno-gospodarcza
- służba zdrowia
- zatrudnienie
- ochrona środowiska.
- Kadencja trwa 5 lat.
Ad. 3. Europejski Bank Inwestycyjny.
Został utworzony na podstawie Traktatu Rzymskiego. Jest to organ o dość skomplikowanym charakterze z jednej strony jest to organ wyspecjalizowany wspólnoty a z drugiej strony jest to bank nie komercyjny.
Głównym zadaniem Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest współpraca ze wszystkimi organami wspólnotowymi. W celu określenia strategii czy celów gospodarczych wspólnoty członkami Europejskiego Banku Inwestycyjnego a zarazem udziałowcami tego banku są państwa członkowskie.
Organizacja składa się z:
- Rady Gubernatorów
- Rady Dyrektorów
- Komitetu Zarządzającego
- Komitetu Obrachunkowego.
W skład Rady Gubernatorów wchodzi 25 członków pochodzących z państw członkowskich i są to:
- Ministrowie Skarbu
- Ministrowie Finansów
Lub Ministrowie gospodarki i zajmują się:
- ustalaniem ogólnych wytycznych dot. Polityki kredytowej banku
- zatwierdza bilans zysków i strat
- decyduje o podwyższaniu kapitału oraz mianuje członków Komitetu Zarządzającego i Rady Dyrektorów.
W skład Rady dyrektorów wchodzi przewodniczący, 8 wiceprzewodniczących, 26 dyrektorów, 16 zastępców.
Przedkłada ona Radzie Gubernatorów propozycje zmian polityki kredytowej.
Komitet Zarządzający jest to organ wykonawczy Europejskiego Banku Inwestycyjnego, który sprawuje bieżącą kontrolę działalności banku.
Komitet Obrachunkowy sprawdza prawidłowość prowadzenia operacji bankowych. Głównym jego zadaniem jest udzielanie kredytów i pożyczek państwom członkowskim w Unii europejskiej oraz osobom fizycznym z Unii europejskiej oraz spoza Unii Europejskiej. Siedzibą jest Luksemburg.
Ad. 4. Agencje
są to organy, które zajmują się kwestiami nauki i techniki, mieszczą się w różnych państwach członkowskich i mają podobną strukturę, jest ich 17.
Budżet Unii europejskiej realizowany jest przez kilka organów wspólnoty. Przygotowaniem projektu budżetu zajmuje się Komisja Europejska.
Skład budżetu.
- wpłaty własne
- środki z podatku VAT
- wpłaty z tytułu produktu krajowego brutto ? PKB.
- Traktat ustanawiający wspólnotę europejską wprowadził zakaz dyskryminacji osób pochodzących z innego państwa członkowskiego. Zakaz ten przejawia się między innymi w możliwości wzajemnego wznawiania dyplomów.
Występują 3 reżimy wzajemnego uznawania dyplomów.
I Reżim ogólny oparty na 2 dyrektywach:
Pierwsza dyrektywa Nr.89/48Ewg z 1988 r. dot. Wzajemnego wznawiania dyplomów szkół wyższych przyznawanych na zakończenie na zakończenie przynajmniej 3 letniego kształcenia zawodowego.
Druga dyrektywa nr.92/51 EWG z 1992 r. dot. drugiego ogólnego systemu uznawania kształcenia i doskonalenia zawodowego jako uzupełnienie tej pierwszej dyrektywy.
II reżim stanowią dyrektywy szczególne.
III reżim tj. reżim ustanawiany przez Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Zakres podmiotowy tej dyrektywy wyznacza pojecie zawodu regulowanego.
Zawód regulowany jest to zawód wykonywany na terenie państwa członkowskiego, które na mocy przepisów prawa wymaga posiadanie dyplomu albo innego dokumentu , który potwierdza poziom wykształcenia danej osoby.
Ta dyrektywa dotyczy wszystkich obywateli państw członkowskich którzy w przyjmującym państwie członkowskim chcą wykonywać zawód regulowany.
Dyrektywa ta wprowadza zakaz dyskryminacji ze względu na narodowość czyli państwo przyjmujące nie może odmówić obywatelowi innego państwa członkowskiego podjęcia pracy npt. Braku kwalifikacji jeżeli:
- wnioskodawca posiada stosowny dyplom wymagany w danym państwie członkowskim
- jeżeli wnioskodawca był zatrudniony na pełny etat i wykonywał zawód przez okres 2 lat w ciągu ostatniego dziesięciolecia.
Oprócz tego państwo przyjmujące może wymagać od wnioskodawcy złożenia dowodu o stażu zawodowym albo może żądać ukończenia okresu adaptacyjnego do 3 lat, albo zdania testu sprawdzającego umiejętności, jeżeli jego kwalifikacje nie są zgodne z kwalifikacjami określonymi w państwie przyjmującym.
Państwo przyjmujące może żądać złożenia przez zainteresowanego zaświadczenia że posiada dobrą reputację , że nie został postawiony w stan bankructwa albo że nie orzeczono w stosunku do niego zakazu wykonywania zawodu, może żądać od zainteresowanego zaświadczenia ,że nie toczy się w stosunku do niego postępowanie dyscyplinarne.
Te zaświadczenia muszą być złożone 3 miesiące wstecz, cała procedura na załatwienie sprawy wynosi 3 miesiące.
II dyrektywa z 1992 roku uzupełnia system ogólny i dot. Poziomu studiów i szkolenia , które nie zostały objęte systemem ogólnym tzn. które odpowiadają innym studiom lub szkoleniom powyżej szkoły średniej.
2 reżim to dyrektywy szczególne co do zasady , wyłączająca co do zasady stosowanie reżimu ogólnego i każda dyrektywa szczególna określa zasady konkretnego zawodu lub grupy zawodowej.
3 reżim czyli orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości ma zastosowanie wtedy, kiedy nie działają dyrektywy ogólne lub szczególne.
Uznawanie dyplomów prawników w doktrynie dot. Uznawania dyplomów.
Do uznawania dyplomów radcom prawnym, i notariuszom stosuje się reżim z 1977 roku, który ma na celu ułatwienie skutecznego korzystania ze swobody świadczenia usług.
I ta dyrektywa dot. wyłącznie adwokatów i radców prawnych którzy chcą wykonywać zawód w państwie członkowskim innym niż kraj pochodzenia.
Ta dyrektywa wprowadza 2 ograniczenia:
- wynika z konieczności przedstawienia się sędziemu przewodniczącemu oraz działalności właściwej Rady Adwokackiej
- ta dyrektywa wprowadza sprawy przed sądem z udziałem adwokata lub radcy prawnego
- dyrektywa wprowadza ograniczenia polegające na konieczności używania własnego tytułu zawodowego.
- Dyrektywa z 1988 roku wymaga od wnioskodawcy sprawdzania kwalifikacji, czyli jego kwalifikacje muszą być zgodne z kwalifikacjami określonymi w państwie przyjmującym i wiąże się to z okresem adaptacyjnym
- Kolejna dyrektywa z 1998 roku, która ma na celu ustalenie stałego wykonywania zawodu w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych i opiera się ono na 3 zasadach.
1. to ułatwienie integracji adwokata z zawodowym rynkiem pracy w państwie członkowskim
2. to stworzenie środków wspólnotowych odnoszących się do praktyki grupowej
3. ustanowienie reguł, zasad proceduralnych i sankcji wobec adwokatów praktykujących w innych państwach członkowskich innym niż kraj pochodzenia.
Ta dyrektywa dotyczy pracowników zagranicznych.
Podmiotem uprawnionymi są wszyscy prawnicy będący obywatelami państw członkowskich, którzy mają prawo do wykonywania zawodu w swoim państwie pochodzenia i ta dyrektywa rozróżnia 2 sposoby wykonywania zawodu.
- wykonywanie zawodu adwokata lub radcy prawnego npt. pierwotnie uzyskanego tytułu zawodowego
- wykonywanie zawodu w państwie przyjmującym npt. Tytułu państwa przyjmującego.
Taka osoba musi podlegać zasadom etyki zawodowej a więc adwokat praktykujący pod pierwotnie uzyskanym tytułem zawodowym albo adwokat funkcjonujący npt. Tytułu państwa przyjmującego podlega zasadom etyki zarówno w państwie pochodzenia jak i w państwie przyjmującym i jest to zasada podwójnej deontologii - pierwszeństwo.
Adwokaci podlegają obowiązkowej odpowiedzialności ? odpowiedzialności cywilnej.
Adwokat lub radca prawny funkcjonujący w państwie członkowskim musi mieć udział w korporacji zawodowej czyli ma prawo reprezentacji w samorządzie zawodowym w tym co najmniej prawo głosu.
Odpowiedzialność dyscyplinarna.
Adwokat z państwa członkowskiego podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej zarówno w państwie pochodzenia jak i w państwie przyjmującym w związku z tym stosowana jest wobec niego sankcja dyscyplinarna.
Prowadzenie wspólnej praktyki ? ta dyrektywa przewiduje również możliwość prowadzenia w państwie przyjmującym wspólnej praktyki i ta wspólna praktyka może obejmować kilku adwokatów lub radców prawnych z innych państw członkowskich kilku adwokatów lub radców prawnych z krajów pochodzenia.
Możliwość prowadzenia tzw. spółek multidyscyplinarnych ? są to spółki w których zapewnia się klientom kompleksową obsługę czyli klient w takiej spółce jest obsługiwany przez adwokata, księgowego, doradcę podatkowego i biegłego rewidenta.
3 reżim
Orzeczenie Europejskiego Trybunału sprawiedliwości.
Świadczenie pomocy prawnej przez prawników zagranicznych w Polsce.
W obowiązującym ustawodawstwie wyróżniamy 2 grupy radców i adwokatów z Unii Europejskiej i poza Unia Europejską.
O świadczeniu przez tych adwokatów i radców prawnych w Polsce mówi ustawa z 2002 roku.
Ustawa ta reguluje prawne kwalifikacje zawodowe tych prawników. Do tych kwalifikacji zawodowych zalicza się:
- nieskazitelny charakter, taka osoba swoim dotychczasowym postępowaniem musi dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata lub radcy prawnego
- musi biegle władać jeżykiem polskim ? w mowie i piśmie
- korzysta z pełni praw publicznych
- ma pełną zdolność do czynność prawnych
- zda test umiejętności.
Rejestracja pracowników zagranicznych jest to przesłanka formalno-organizacyjna, świadczenie pomocy prawnej, następuje rejestracja poprzez:
1. Wpis na jedną z list prowadzonych przez Okręgowe Rady Adwokackie lub przez Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych.
2. Usługi tranzgraniczne ? usługa jednorazowa, tu nie jest potrzebny wpis.
Formy świadczenia pomocy prawnej radców prawnych i adwokatów zagranicznych ? świadczą pomoc prawną w takiej formie w jakiej ta pomoc jest świadczona przez Polskich adwokatów lub radców prawnych, kancelarie prawne, zespoły adwokackie, spółki cywilne, jawne , komandytowe lub partnerskie.
Prawnicy spoza Unii europejskiej.
Mogą prowadzić stałą praktykę albo usługi tranzgraniczne.
Prawnik spoza Unii europejskiej wpisany jest na listę adwokatów lub radców prawnych i jest uprawniony w ramach stałej praktyki jedynie do udzielania porad prawnych i sporządzania opinii prawnych, dot. Prawa państwa macierzystego albo prawa międzynarodowego i w tym celu prawnicy spoza Unii europejskiej mogą tworzyć spółki jawne w których wspólnikami są prawnicy zagraniczni, adwokaci lub radcowie prawni, albo mogą tworzyć:
- spółki komandytowe w których komplementariuszami są wyłącznie prawnicy zagraniczni, adwokaci lub radcowie prawni.
- W ramach świadczenia usług tranzgranicznych prawnik spoza Unii Europejskiej jest uprawniony na zasadzie wzajemności jedynie do reprezentowania w postępowaniu cywilnym strony, która jest obywatelem lub przynależy do państwa w którym ten prawnik jest uprawniony do wykonywania zawodu.
System ochrony prawnej w UE
II Filar Unii Eur. - Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
Została ona ustanowiona Traktatem z 1992 r. w Maastricht.
Wspólna polityka zagr. i bezp. stanowi środek, za pomocą którego państwa członkowskie mogą wyrażać wspólne stanowisko polityczne oraz osiągać wspólne cele polityczne.
W 1952 r. powstała Europejska Wspólnota Obronna
W 1953 Europejska Wspólnota Polityczna
Celem EWO było utworzenie wspólnej armii
EWP miła być organem typu federacyjnego, którego celem był stworzenie wspólnych stanowisk w zakresie bezpieczeństwa wspólnoty.
Drugim etapem było utworzenie w latach 60-tych projekt traktatu o unii państw, który przewidywał współpracę państw członkowskich w stworzeniu wspólnego systemu obrony.
Traktat z Maastricht został rozszerzony o Traktat Amsterdamski, na podstawie którego wprowadzono zmiany dotyczące reformy procedur prawodawczych w II Filarze Europejskim.
Kolejne zmiany wprowadził Traktat z Nicei, który ustanowił warunki tzw. ściślejszej współpracy państw członkowskich.
Projekt zmian które wprowadza Traktat konstytucyjny
Na podst. Traktatu Konstytucyjnego wspólne polityka bezpieczeństwa i obrony ma obejmować działania rozbrojeniowe, misje humanitarne i ratunkowe, misje wojskowe oraz misje zarządzające kryzysami.
Cele wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa jest zapewnienie pokoju w Unii Eur. w państwach nie zrzeszonych i na całym świecie.
Wspólna polityka ma również na celu zadania humanitarne w zakresie ratownictwa, stworzenie wspólnego systemu obrony oraz zapewnienie bezpieczeństwa państwom członkowskim. Cele wspólnej polityki bezp. o obron. realizowane są za pomocą instrumentów prawnych:
1. Zasady i ogólne wytyczne wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony.
2. Wspólne strategie.
3. Wspólne działania.
4. Wspólne stanowiska
5. Współpraca między państwami członkowskimi
6. Decyzje
ad. 1. Zasady i ogólne wytyczne określane są przez Radę Europejską. Jest ona głównym organem politycznym Wspólnoty. Zasady i ogólne wytyczne są podstawowym elementem prawotwórczej działalności innych organów Wspólnoty.
ad. 2. Wspólne strategie są aktem wprowadzanym przez Radę Europejską na zlecenie Rady Unii Europejskiej. Są one wprowadzane w tych dziedzinach, w których państwa członkowskie mają wspólne interesy.
ad. 3. Wspólne działania są aktem przyjmowanym przez Radę Unii Europejskiej i mogą być one wydawane w celu realizacji wspólnych strategii. Wspólne działania są wiążące dla państw członkowskich
ad. 4. Wspólne stanowiska są aktami przyjmowanymi przez Radę Unii Europejskiej i mogą stanowić realizację wspólnych strategii. Wspólne stanowisko określa, stanowisko całej Unii Europejskiej w stosunku do określonej kwestii.
ad. 5. Współpraca pomiędzy państwami członkowskimi oparta jest na międzynarodowej współpracy polegającej na wzajemnym informowaniu i konsultowaniu poszczególnych stawisk państw członkowskich.
ad. 6. Decyzje są przyjmowane przez radę Unii Europejskiej na podstawie ogólnych wytycznych Rady Europejskiej.
Wszelkie decyzje podejmowane są jednomyślnie z 2 wyjątkami:
1. tzw. konstruktywne wstrzymanie się od głosu
2. większość kwalifikowana:
a) przyjmowanie przez Radę wspólnych działań i wspólnych stanowisk realizujących wspólne strategie Rady Europejskiej
b) przyjmowanie przez Radę decyzji wprowadzających wspólne działania albo wspólne stanowiska
Organami realizującymi wspólną politykę jest:
1. Rada Europejska,
2. Rada Unii Europejskiej
3. Komisja Europejska
4. Parlament Europejski
5. Urząd przewodniczącego
6. Wysoki Przedstawiciel ds. wspólnej polityki zagr. i bezp.
7. Misje konsularne i dyplomatyczne
Rada Europejska jest to główny organ polityczny Wspólnoty Eur., który decyduje o kierunku rozwoju wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Rada Unii Europejskiej zapewnia jednolitość i spójność wspólnej polityki zagr. i bezp. oraz przyjmuje akty prawne realizujące ogólne wytyczne Rady Europejskiej
Komisja Europejska uczestniczy w pracach prowadzonych w ramach wspólnej polityki zagr. i bezp. i może zwracać się do Rady z pytaniami wstępnymi co do kierunku rozwoju tej polityki.
Parlament Europejski pełni funkcje opiniodawcze i konsultacyjne, co do projektów aktów prawnych związanych z tą polityką
Urząd przewodniczącego reprezentuje Unię Europejską co do wspólnej polityki zagr. i bezp.
Wysoki przedstawiciel ds. wspólnej polityki zagr. i bezp. wspiera urząd przewodniczącego oraz współpracuje z Radą przy przygotowaniu realizacji i funkcjonowaniu instrumentów prawnych związanych z tą polityką. Funkcja Wysokiego przedstawiciela jest sprawowana przez sekretarza Unii Eur.
Organy dodatkowe:
1. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa
2. Komitet Wojskowy Unii Eur.
3. Sztab Wojskowy Unii Eur.
III Filar Unii Eur. - Współpraca Policyjna i sądowa w sprawach karnych
Został on utworzony na podstawie traktatu o Unii Eur. (Maastricht) a rozszerzony Traktatem Amsterdamskim.
Współpraca ta jest realizowana na 2 płaszczyznach
1. dotyczy współpracy policji państw członkowskich na podst. umów międzynarodowych i polega na bezpośredniej współpracy organów policji państw członkowskich oraz kooperacji w ramach Europejskiego Biura Policyjnego (Europol).
2. współpraca sądowa w sprawach karnych polegająca przede wszystkim na zbliżaniu zasad prawa karnego poszczególnych państw członkowskich.
Celem tej współpracy jest:
1. zwalczenie rasizmu i ksenofobii
2. zwalczanie terroryzmu
3. zwalczenie handlu ludźmi i przestępstw przeciwko dzieciom
4. zwalczanie produkcji i nielegalnego handlu narkotykami
5. zwalczanie nielegalnego przemytu broni
6. zwalczanie korupcji i oszustw
Cele tej współpracy realizowane są za pomocą 3 środków:
1. poprzez ściślejszą współpracę organów policyjnych oraz służb celnych zarówno bezpośrednio jak i za pośrednictwem Europolu.
2. poprzez współpracę między organami sądowymi i innymi kompetentnymi organami w państwach członkowskich.
3. poprzez zbliżanie w koniecznym zakresie zasad prawa karnego poszczególnych państw członkowskich.
Współpraca Policji w sprawach karnych odbywa się za pomocą Europolu. Celem działalności Europolu jest poprawa efektywności współpracy organów poszczególnych państw członkowskich w przeciwdziałaniu i zwalczaniu terroryzmu i innych przestępstw międzynarodowych, które dotyczą przynajmniej 2 państw członkowskich Unii Eur.
Współpraca sądowa w sprawach karnych
dokonywana jest przy pomocy 2 organów
1. Europejska Sieć Sądowa
2. Eurojust
Eur. Sieć Sądowa ds. karnych została powołana przez Radę Unii Eur. w 1998 r. Jej zadaniem jest poprawa efektywności współpracy międzynarodowej poprzez udzielanie informacji o prawie oraz ustanowienie punktów kontaktowych
Eurojust jest europejską komórką ds. współpracy sądowej. Została powołana w 2002 r. decyzją Rady Unii Eur. i jej zadaniem jest koordynowanie postępowań przygotowawczych dotyczących co najmniej 2 państw członkowskich. Te 2 orany sa od siebie niezależne, ale ściśle ze sobą współpracują.
Instrumenty prawne tp:
1. wspólne strategie
2. wspólne stanowiska
3. decyzje ramowe
4. decyzje
5. konwencje
6. umowy z państwami i organizacjami międzynarodowymi
Decyzje ramowe podejmowane są w celu zbliżania przepisów i ustaw w poszczególnych państwach członkowskich. Są one wiążące dla państw członkowskich.
Decyzje mogą być podejmowane w jakimkolwiek celu związanym ze współpraca policyjną i sądową z wyłączeniem zbliżania przepisów ustawowych.
Konwencje mogą być opracowywane przez Radę Unii Eur., która następnie zleca państwom członkowskim ich przyjęcie.
Umowy międzynarodowe zawiera Rada Unii Eur. z jednym lub kilkoma państwami członkowskimi lub organizacjami międzynarodowymi. Przedmiotem tych umów jest współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych.
Organy które uczestniczą w realizacji współpracy policyjnej i sądowej
1. Rada Unii Eur.
2. Rada Europejska
3. Urząd Przewodniczącego
4. Komitet Koordynacyjny
5. Komisja Eur.
6. Parlament Eur.
7. Europejski Trybunał Sprawiedliwości
Rada Unii Eur. jest głównym organem realizującym współpracę policyjna i sądową w sprawach karnych. Podstawowym zadaniem Rady Unii Eur. w tym zakresie jest przyjmowanie instrumentów prawnych oraz negocjowanie umów międzynarodowych.
Rada Europejska wyznacza priorytety Unii Eur., kierunki rozwoju oraz podstawy prowadzonej współpracy policyjnej i sądowej.
Urząd Przewodniczącego reprezentuje Unię Eur. na zewnątrz w sprawach dotyczących III Filaru a ponadto jest odpowiedzialny za realizacje instrumentów prawnych w przedmiotowym zakresie.
Komitet Koordynacyjny koordynuje działania organów wspólnotowych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Składa się z Wysokich Urzędników państw członkowskich.
Komisja Europejska obok państw członkowskich posiada prawo inicjatywy w zakresie III Filaru, oprócz tego Komisja informuje Parlament Eur. o pracach prowadzonych w zakresie III Filaru. oraz wyraża opinię o wniosku państwa członkowskiego, który zamierza ustanowić ściślejszą współpracę policyjną i sądową w sprawach karnych z innym państwem członkowskim.
Parlament Eur. opiniuje projekty decyzji ramowych, decyzji i konwencji, oprócz tego Parlament Eur. ma prawo kierowania do Rady Unii Eur. pytań i udzielania rekomendacji w sprawach dotyczących III Filaru.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości ma prawo:
1. wydawania orzeczeń wstępnych
2. oceny legalności aktów prawnych
3. rozstrzygania sporów między pastwami członkowskimi oraz państwami członkowskimi a Komisją.
Orzeczenia wstępne mogą być wydawane w przedmiocie:
1. ważności decyzji i decyzji ramowych
2. w przedmiocie wykładni decyzji i decyzji ramowych
3. w przedmiocie wykładni konwencji
4. ważności i wykładni środków implementujących konwencję
Ocena legalności aktów prawnych
Europejski Trybunał Spr. ma prawa oceny legalności decyzji ramowych i decyzji. Z wnioskiem o dokonanie takiej oceny może wystąpić państwo członkowskie oraz Komisja. Wniosek ten może być oparty na kilku zarzutach:
1. brak kompetencji organu który wydał takie decyzje
2. naruszenie przepisów proceduralnych przy wydawaniu tych aktów
3. naruszenie przepisów Traktatu o Unii Eur.
4. nadużycie władzy
Przeczytaj podobne teksty
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.