Interdyscyplinarny charakter patologii społecznej jako dyscypliny naukowej

1. Czym jest patologia. Termin patologia został utworzony od dwóch greckich słów pathos- cierpienie logos- nauka czyli nauka o cierpieniu. Ze sfery cierpienia organicznego termin ten przeniesiono na dolegliwości związane z życiem społecznym jednostki grupy lub całego społeczeństwa. Termin pojawił się w pierwszych latach XXw w amerykańskie i angielskiej literaturze socjologicznej.

2. Trudności traktowania jednolitego traktowania patologii społecznej jako zjawiska. Na początku treść tego zjawiska stanowiła mało spójny zbiór danych o różnych indywidualnych i grupowych negatywnych zjawiskach społecznych. Główna część tych zjawisk dotyczyła takich zachowań ludzkich które stanowiły oczywiste naruszenie nakazów i zakazów zawartych w przepisach obowiązujących ustaw karnych i cywilnych. Z uwagi na to bardziej trafnym wydaje się być bardziej szerokie określenie zjawisk patologicznych które obejmuje aspołeczne lub antyspołeczne postawy, procesy i zachowania ludzi będące wyrazem odchylenia od powszechnie akceptowanych zasad postępowania w danym społeczeństwie. Można się też spotkać z określeniem zachowanie jednostek lub grup sprzecznych z wartościami danej kultury.

3. O pojęciach normy normalności i zachowania normalnego 1. istnieją różne rodzaje norm np. prawne, religijne, etniczne, obyczajowe, biologiczne, psychologiczne, medyczne które mogą być pożytecznymi przy określeniu pojęcia normy zachowania społecznego jednostki lub grupy 2. istnieją rózne podejścia wobec samego pojęcia norma. Cztery pojęcia normy
a) norma jako synonim zdrowia- w tradycyjnym znaczeniu( zdrowotne tolerowanie normy) normalność rozumiana jako brak wszelkiej choroby. Zachowanie normalne ……każde w którym występuje jakaś większa ilość patologii
b) norma jako stan idealny- o rozpoznaniu czy dana jednostka odbiega od normy czy też nie decyduje istnienie lub brak rozbieżności między zachowaniem się danej jednostki a zachowaniem się idealnego człowieka lub modelu
c) norma jako przeciętna w pomiarach ilościowych (statyczne)- zachowani jednostki może być uważane za nienormalne gdy odbiega istotnie od typowych najczęściej występujących w danej sytuacji zachowań reprezentowanych przez większość
d)norma jako proces ciągłego rozwoju człowieka (ujęcie rozwojowe)- ogólny poziom funkcjonowania odpowiada poziomowi większości rówieśników.

4. O zachowaniu prospołecznym – zachowanie prospołeczne jest zachowaniem zgodnym z dobrem innych ludzi lub nawet mu sprzyjającym. Zachowanie prospołeczne to aspekt zachowania moralnego który obejmuje zachowanie społeczne pożądane takie jak:
- zrozumienie i współczucie wobec innych osób
- udzielanie im pomocy i współczucia, pocieszenia
- tolerancja i wyrozumiałość w obcowaniu z innymi
- inteligentny sposób rozwiązywania problemów sytuacji konfliktowych
- życzliwość wobec innych
- nieagresywne zachowania w sytuacjach krępujących
- umiejętność przebaczenia
- dzielenie z innymi ludźmi
- otwartość szczerość, przyjaźń w stosunkach interpersonalnych
Zachowanie prospołeczne jest wyrazem szacunku wobec innego człowieka, poszanowaniem jego godności i gruntuje się na zasadzie humanistycznej. Jest ono ………. Norm religijnych pomagać człowiekowi w trudnej sytuacji życiowej podtrzymywać jego stan pozytywny

5. Patologia społeczna jko zjawisko związane z zachowaniami odbiegającymi od normy. Wobec Eliota i Mercila za patologiczne zachowanie uznaje się zachowania świadomie sprzeczne z normami społecznymi. Do zakresu patologii społecznej można zaliczyć następujące zachowania skierowane przeciwko:
- integralności osób(jednostek)
- mieniu i dobrom materialnym
- dobremu imieniu człowieka
- spokoju konstruktywnej, współpraca twórczości
- duchowemu moralnemu i fizycznemu rozwojowi
Gobezle określił zjawisko społeczne patologiczne jako zachowanie działające destruktywnie na społeczeństwo
Jacek Wódz społeczne patologiczne zjawiska to te które:
a) są nie zgodne z przyjętymi normami
b) występują w coraz większym natężeniu
c) są dysfunkcjonalne mają zakłócający wpływ
Podgórecki patologia społeczna to ten rodzaj zachowania ten typ instytucji ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego który pozostaje w zasadniczej nie dającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądami wartościami które w owej społeczności są akceptowane.
Patologia społeczna to zespół zjawisk szkodliwych negatywnych skutkach

6. Inne pojęcia określające zjawisko odchylenia od normy jednym z nich jest termin dewiacja oznaczający odchylenie od normy. Odchylenie może być pozytywne lub negatywne. Patologiczne zjawiska są utożsamiane z negatywnymi dewiacjami. Inny termin niedostosowanie społeczne M. Grzegorzewska po raz pierwszy użyła określenie dziecko trudne moralnie upośledzone. Zostało zastąpione terminem niedostosowane społeczne

Konopnicki proces polegający na świadomym zadawaniu sobie przez dziecko cierpienia w skutek działań przynoszących mu szkodę
Zakład Kryminologii PAN niedostosowanie społeczne obejmuje dzieci i młodzież których zachowanie nacechowane jest zespołem objawów świadczących o nieprzystosowaniu przez nie pewnych podstawowych zasad postępowania oraz norm społecznych obowiązujących młodzież w wieku szkolnym. Termin wykolejenie społeczne utożsamiany z zachowaniami antyspołecznymi dzieci i młodzieży. Za objawy niedostosowania społecznego uznać należy te które wiążą się z systematycznym nie spełnianiem podstawowych wymagań obowiązku szkolnego
- opóźnienie w nauce szkolnej
- porzucenie szkoły
- systematyczne wagary
- włóczęgostwo
- ucieczki z domu
- zachowania agresywne
- wandalizm
- picie alkoholu

Wiele zachowań negatywnych u dzieci występują łącznie np. wagary, kłamstwa, ucieczki, z domu w tym samym czasie wtedy używa się terminu syndrom niedostosowania społecznego. Zachowanie Kryminalne świadczy o zjawisku wykroczenia jednostki poza normy prawne używa się terminu zachowania delikwętne

Dzieci i młodzież są szczególnie są szczególnie narażeni na ryzyko/zagrożenie zjawiska patologii społecznej. Jest to związane z tym że:
- młodzież jest zawsze inna niż ludzie dorośli (biologiczna witalność, skłonność do przygód)
- BRAK DOŚWIADCZENIA ŻYCIOWEGO
- wszelka odmienność w zachowaniu młodzieży wywołują niepokój ludzi starszych(mimo fascynacji zachowaniami młodzieży w stosunku do szybko zmieniającego się świata)
- młodzież nierzadko buntuje się przeciwko wartościom obowiązującym w świecie dorosłych, pragnie szybkiego usamodzielnienia swobody, poszukiwania własnych autorytetów

J. Żebrowski patologia społeczna jest też dyscypliną naukową zajmującą się negatywną dewiacją społeczną jest nauką zwalczania takich chorób społecznych jak przestępczość, pijaństwo, lekomania A. Podgórecki wyodrębnił patologię indywidualną, zjawiska samobójstwa, zabójstwa, alkoholizm, narkomania oraz patologię grupową(zawód. Kazirodztwo, przestępczość zorganizowana) patologia instytucjonalna w odniesieniu do ośrodków izolacyjnych penitencjarnych. Przedmiot i problematyka badan w patologii patologia społeczna zajmuje się wieloaspektowym zaopatrywaniem problemów w skali mikro makro dotyczących funkcjonowania jednostki grupy interesują ją przyczyny powstawania zjawisk patologicznych:
- sytuacja ekonomiczna w kraju, transformacje ustrojowe społeczno- polityczne
- negatywny wpływ środków masowego przekazu i nieformalnych grup młodzieżowych na funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie
- upadek tradycyjnych autorytetów i nieadekwatności starych czasów wychowawczych w nowych warunkach
- osłabianie więzi rodzinnych
- niewydolność socjalizacyjna i opiekuńczo- wychowawczych rodziny szkoły
- kryzysowe stany jednostki, brak umiejętności radzenia sobie ze stresem, przemęczeniem lękiem
- problemy zdrowotne, psychologiczne jednostki bezdomnej wobec trudnych sytuacji życiowych

Patologia społeczna zajmuje się też analizą przejawów zachowań patologicznych jak dysfunkcjonalności rodzin z agresywnymi objawami w życiu szkolnym, przemocą w instytucjach, przestępczością.