Kalendarium i charaterystyka najważniejszych wydarzeń kampanii wrześniowej (wojny obronnej Polski)

KALENDARIUM KAMPANII WRZEŚNIOWEJ
1.09.1939 ? o 4:40, bez uprzedniego wypowiedzenia wojny, wojska niemieckie zgodnie z planem Fall Weiss uderzyły na Polskę na całej długości polsko-niemieckiej granicy.
- o 4:35 niemiecki pancernik Schleswig-Holstein rozpoczął ostrzał polskiej składnicy wojskowej Westerplatte, dokąd przybył 25 sierpnia z kurtuazyjną wizytą.
- o 4:50 miał miejsce atak na Pocztę Polską w Gdańsku. Poczta odpierała ataki przez 14 godzin. Poddała się dopiero po podpaleniu budynku. Jej obrońcy zostali potem rozstrzelani.
- bitwa pod Mokrą. Celem polskiej armii było podjęcie walki zaraz po przekroczeniu przez Niemców granicy, aby przekonać sojuszników Polski, że jakakolwiek agresja hitlerowska zakończy się wojną oraz powstrzymanie ataku niemieckiego w przedpolu w celu umożliwienia dokończenia mobilizacji Wojska Polskiego. Bitwa została przegrana przez Polaków ze względu na sporą dysproporcję sił. Dowódcą Wołyńskiej Brygady Kawalerii był płk. Julian Filipowicz, a 1 i 4 Dywizji pancernej Georg-Hans Reinhardt i Friedrich Kirchner.

1-2.09.1939 ? bitwa Pszczyńska była jedną z bitew granicznych wojny obronnej Polski. Polska 6 Dywizja Piechoty (wchodząca w skład armii ?Kraków?) walczyła przeciwko niemieckiej 5 Dywizji Pancernej. Odcinek linii obronnej był słabo obsadzony i niefortyfikowany, posiadał mało broni przeciwpancernej, więc wojska polskie zostały rozgromione przez czołgi niemieckie. Poległo 217 polskich żołnierzy.

1-3.09.1939 ? niemieckie oddziały (3 Armia) pod dowództwem gen. Georga von Kchlera atakują polską armię ?Modlin? dowodzoną przez gen. Emila Krukowicza-Przedrzymirskiego pod Mławą, ponieważ celem było dotarcie (i w rezultacie zdobycie) twierdzy Modlin.

1-5.09.1939 ? bitwa w Borach Tucholskich, której celem była obrona ?korytarza? przed najazdem Niemców. Po stronie polskiej walczyła 9 dywizja piechoty (dowódca płk J. Werobej) 27 dywizja piechoty (dowódca gen. J. Drapella), Grupa Operacyjna ?Czersk? (dowódca gen. S. Skotnicki), a po stronie niemieckiej 19 Korpus Pancerny. O niepowodzeniu obrony zaważył brak współpracy między polskimi jednostkami.

1-19.09.1939 ? obrona Kępy Oksywskiej, pełniącej funkcję bastionu obronnego wspomagającego Hel od strony lądu oraz broniącego bezpośrednio portów w Gdyni. Niestety, punkt ten nie posiadał żadnych umocnień poza najprostszymi rowami strzeleckimi, a oddziały tam zgromadzone były w większości nowoutworzone i źle zaopatrzone. Polskimi oddziałami dowodził płk. Dąbek (Lądowa Obrona Wybrzeża) oraz ppłk. Brodowski (Morska Brygada Obrony Narodowej).

1.09-2.10.1939 ? obrona Helu, którą dowodził kontradm. Józef Unrug. Głównymi zadaniami było utrudnienie komunikacji III Rzeszy z Prusami Wschodnimi, obronę portów Gdynia i Hel, uniemożliwienie przejęcia Kępy Oksywskiej oraz utrudnienie nieprzyjacielowi posuwania linii frontu już na dalekich przedpolach. Po stronie polskiej walczyło ok. 17 tysięcy żołnierzy ok. 29 tysięcy żołnierzy. Żołnierze walczący na Półwyspie Helskim od 20 września bronili się już sami. Poza nielicznymi punktami obrony na obszarze kraju, wojska zostały rozbite przez najeźdźcę. Rozgromiono również Armię Pomorze, całkowicie rozproszoną w Borach Tucholskich. Na Bałtyku nie było już polskich okrętów wojennych. 2 października na mierzeję wkroczyły wojska niemieckie. Tym samym zakończyła się kampania wrześniowa nad Bałtykiem.

3.09.1939 ? krwawa niedziela bydgoska była to akcja dywersantów niemieckich (członków Selbstschutzu, spadochroniarzy oraz członków Hitlerjugend), którzy podjęli próbę opanowania Bydgoszczy. Wydarzenie to zostało wykorzystane w niemieckiej propagandzie (?krwawa niedziela? została przedstawiona jako mord 58 tys. mieszkańców narodowości niemieckiej).

7.09.1939 ? major Henryk Sucharski podejmuje decyzję o kapitulacji Westerplatte. Brak nadziei na szybkie wsparcie Francji i Anglii, straty w ludziach i stale rosnąca liczba rannych zaważyła na poddaniu się polskich żołnierzy;

7-10.09.1939 ? obrona Wizny, nazywana ?Polskimi Termopilami?. Przeciwko niemieckiej armii liczącej 42 tys. żołnierzy stanęło 720 żołnierzy polskich. Polskimi siłami dowodził Władysław Raginis, a niemieckimi Heinz Guderian.

8-28.09.1939 ? obrona Warszawy. Armią ?Warszawa? dowodził Walerian Czuma, niemiecką 4 Dywizją Pancerną Hans Georg Reinhardt. Starty ludności wyniosły ponad 10 000 zabitych i ok. 50 000 rannych, wojska 2 000 zabitych i 16 000 rannych. Zniszczeniu uległo 10% budynków. Brak wody, żywności i amunicji, ciężkie położenie ludności cywilnej oraz ogólna sytuacja strategiczna zmusiły dowództwo obrony Warszawy do zaprzestania dalszego oporu.

9-18.9.1939 ? bitwa nad Bzurą (Kutnem) to największa bitwa podczas wojny obronnej Polski. Miała 3 fazy: natarcie Polaków na Stryków, natarcie Polaków na Łowicz i odwrót w kierunku Warszawy, podczas którego polskie siły uległy rozbiciu. Armią ?Pomorze? dowodził gen. gen. Władysław Bortnowski, "Poznań" gen. Tadeusz Kutrzeba przeciwko niemieckim 8 i 10 Armii z Grupy Armii Południe ("Sd") pod dowództwem Gerda von Rundstedta i Johannesa Blaskowitza.

14-29.09.1939 ? obrona twierdzy Modlin pod dowództwem gen. Wiktora Thomm. Zdobycie twierdzy przez wojska niemieckie (dowódca Adolf Strauss i Hermann Hoth) zostało spowodowane brakiem amunicji, żywności i wody oraz wyczerpania polskiej załogi Twierdzy Modlin.

17-20.091939 ? I bitwa pod Tomaszowem Lubelskim. Polskimi armiami ?Kraków? i ?Lublin? dowodził gen. Tadeusz Piskor. Wszystkie próby wyrwania się z niemieckiego okrążenia zakończyły się klęską i zmusiły dowódcę Armii Lublin do podpisania aktu kapitulacji.

22-27.09.1939 ? II bitwa pod Tomaszowem Lubelskim. Naprzeciw niemieckiego VII Korpusu Armijnego stanął polski Front Północny (dowódca gen. Stefan Dąb-Biernacki oraz generał Emil Przedrzymirski). Pomimo chwilowych sukcesów nie zdołano utrzymać zdobytych pozycji. Nie powiodły się również plany opanowania Tomaszowa. Pomimo tego oddziały polskie przeszły w okolice Krasnobrodu gdzie stoczono jeszcze jedną bitwę, która nie przyniosła wymiernego sukcesu. Wobec całkowitej utraty zdolności bojowej swoich podwładnych generał Przedrzymirski podpisał 26 września akt kapitulacji.

2-5.10.1939 ? bitwa pod Kockiem, ostatnia bitwa wojny obronnej Polski. Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" (dowódca gen. Franciszek Kleeberg) walczyła przeciw 14 Korpusowi Zmotoryzowanemu (gen. Gustav Anton von Wietersheim). Zadaniem Polaków było osłona od północy sił koncentrujących się we wschodniej części Polski oraz osłona Polesia. Niestety SGO "Polesie", została zorganizowana w połowie września z nadwyżek rezerwistów i ochotników oraz poleskich oddziałów, więc nie była w stanie utrzymać dłużej swojej pozycji. Skapitulowała 5.10.