Powstanie i funkcjonowanie Sejmu Walnego w XV-XVI wieku

Temat, jaki postanowiłem podjąć w poniższej pracy na pierwszy rzut oka wydaje się tematem prostym. Jednak dokładnie analizując i przetwarzając informacje z owego okresu doszedłem do wniosku, że nie można go nazwać łatwym.

Moim celem jest przedstawienie powstania i funkcjonowania sejmu walnego z okresu XV-XVI-sto wiecznej Polski.

Nie możemy opowiedzieć o głównym temacie pracy nie znając definicji sejmu walnego. Krótko mówiąc jest to nazwa parlamentu, który decydował o polityce całej Rzeczypospolitej. Istniał on w okresie od XV do XVIII wieku. Ciągle udoskonalany przez króla oraz jego urzędników. Przede wszystkim w zmianie składu oraz charakteru obrad.

Powstanie sejmu walnego wiąże się już z historią wczesnego średniowiecza kiedy to król sprawował władzę z przedstawicielami. Taka działalność nazwana została monarchią stanową. To były pierwsze, malutkie kroki do sprawowania władzy przez społeczeństwo. W późniejszym okresie, podczas rządów sprawowanych przez ostatniego króla polski z rodu Piastów, Kazimierza Wielkiego doszła do działalności rady królewskiej w skład której wchodzili przedstawiciele najważniejszych racji w państwie. W czasie panowania dynastii Jagiellonów rada ta powiększyła swój status. W ten oto sposób przekształciła się w senat. W Koronie zaczęła dominować ludność, jednak wciąż zasiadająca na najwyższych urzędach. Dlatego zwoływano mniejsze, lokalne zbiorowiska ludności o mniejszym statusie politycznym. Te spotkania nazwano sejmikami. To oni właśnie wysyłali przedstawicieli zwanych posłami na spotkania rady z królem. Dalsza historia doprowadziła w końcu do zwołania pierwszego sejmu walnego w 1493 r., który podzielono na senat i izby poselskie.

W ten oto sposób doszło do powstania i kształtowania się, jak na razie w niepełnym stanowisku, ustroju demokratycznego. Sejm walny to ważne osiągnięcie ówcześnie żyjącej społeczności. Jego funkcjonowanie i działalność postanowiłem zaprezentować w drugim akapicie.

Jak już wcześniej wspominałem sejmowe zasady były często zmieniane, udoskonalane, ale i nie tylko. Początkowo sejm zwoływał król- bo tylko on miał ów przywilej- tylko w razie potrzeby. Jednak już po roku 1573 zbierano się na nim przynajmniej raz na dwa lata. Obywatele zjeżdżali się z całego Królestwa Polskiego w określonych wcześniej miejscach, najczęściej w Piotrkowie, Warszawie, Krakowie, Lublinie, Grodzi lub Wilnie na maksimum sześć tygodni. Na sejmie walnym obowiązywała zasada jednomyślności, czyli nie można było się zgodzić na nowe prawo jeżeli część sejmu nie miała do niego przekonania. Ta zasada nie obejmowała jednak wyboru marszałka sejmu. W tym przypadku osoba ta otrzymywała ten tytuł większością głosów. Nowo ustalona ustawa przechodziła w ręce izby poselskiej, która zatwierdzała bądź odrzucała nowe prawo, następnie trafiała do senatu w którym to rozpoczynano dyskusję na owy temat i król ostatecznie decydował czy prawo można wprowadzić w życie czy też nie. Pod koniec pracy pragnę wspomnieć, iż sejm swoje obrady rozpoczynał i kończył mszą świętą. Na której wszyscy zgromadzeni modlili się o porządek i ład w Koronie.

Podsumowując powyższą pracę, powstanie i funkcjonowanie sejmu walnego pragnę stwierdzić, że same rozpoczęcie i kształtowanie się owego systemu w państwie stało się pozytywnym osiągnięciem. Dało to początek kształtowaniu się systemu w którym dziś przyszło nam żyć.